Science & Education

Ο άνθρωπος για να μπορεί να εξασφαλίσει την ενέργεια που χρειάζεται, για να αναπτυχθεί, και να εκτελέσει τις λειτουργίες του χρειάζεται κάποιες ουσίες που τις προσλαμβάνει από την τροφή του. Αυτές είναι:

1. Οι πρωτείνες.
2. Οι υδατάνθρακες
3. Τα λίπη
4. Τα άλατα μετάλλων

Για να προσλαμβάνει κάποιος τις απαραίτητες ποσότητες από όλες αυτές τις ουσίες, πρέπει να έχει μία ισορροπημένη διατροφή.

Το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου

Το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από.

1. τον πεπτικό σωλήνα
   Ο πεπτικό σωλήνα αποτελείται από
   1. Στοματική κοιλότητα: Γίνεται ο τεμαχισμός της τροφής και με τη βοήθεια της αμυλάσης που περιέχει το σάλιο ξεκινάει η πέψη του αμύλου. Εδώ σχηματίζεται ο βλωμός (μπουκιά)
   2. Φάρυγγας: προωθεί την τροφή προς τον οισοφάγο
   3. Οισοφάγος: με τις περισταλτικές κινήσεις που κάνει, μεταφέρει την τροφή στο στομάχι
   4. Στομάχι: παράγει το γάστρικό υγρό που περιέχει υδροχλωρικό οξύ κι ένζυμα. Εδώ ξεκινάει η πέψη των πρωτεϊνών αλλά καταστρέφονται και μικροοργανισμοί που έχουν περάσει με την τροφή.
   5. Λεπτό έντερο: ολοκληρώνεται η πέψη με την βοήθεια του παγκρεατικού υγρού και της χολής. Ολοκληρώνεται η πέψη του αμύλου και των πρωτεϊνών και εδώ γίνεται η πέψη των λιπών. Στο λεπτό έντερο γίνεται και η απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών από τον οργανισμό με την βοήθεια αναδιπλώσεων που ονομάζονται εντερικές λάχνες.
   6. Παχύ έντερο: απορροφάται ένα μεγάλπο μέρος του νερού και δημιουργούνται τα κόπρανα.
   7. Πρωκτός: αποβάλλονται τα κόπρανα από τον οργανισμό
      
2. τους προσατημένους αδένες
   Οι προσαρτημένοι αδένες παράγουν ουσίες, όπως ένζυμα, οι οποίες εισέρχονται στον πεπτικό σωλήνα και βοηθούν στην διαδικασία της πέψης
   1. Σιελογόνοι αδένες: παράγουν το σάλιο που φτάνει στο στόμα και περιέχει το ένζυμο αμυλάση που διασπά το άμυλο
   2. Πάγκρεας: παράγει το παγκρεατικό υγρό που πέφτει στο λεπτό έντερο
   3. Συκώτι (Ήπαρ): παράγει τη χολή που φτάνει στο λεπτό έντερο και βοηθά στην πέψη των λιπών

Διατροφή και υγεία

Η μεσογειακή δίαιτα (διατροφή) περιλαμβάνει κυρίως ελαιόλαδο, ψάρια, όσπρια και πολλά φρούτα και λαχανικά.

Με αυτη τη διατροφή ο οργανισμός εξασφαλίζει όλες τις ουσιές που χρειάζεται για να διατηρεί την υγεία του.

Η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος και πολλών λιπών προκαλεί διαταραχές στην υγεία μας και αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών και καρκίνου του εντέρου.

Τα δόντια είναι πολύ σημαντικά τόσο για την μάσηση αλλά και για την ομιλία. Για να παραμένουν υγίη, θα πρέπει να τα φροντίζουμε καθημερινά.

Στο στόμα μας ζουν πολλοί μικροοργανισμοί που τρέφονται από τα σάκχαρα που μένουν στα δόντια μετά από κάθε γεύμα και παράγουν οξέα.

Τα οξέα αυτά φθείρουν την αδαμαντίνη και στη συνέχεια την οδοντίνη των δοντιών και προκαλούν τερηδόνα. Επίσης τα οξέα μπορούν να καταστρέψουν τα ούλα, προκαλώντας ουλίτιδα.

Ασπόνδυλα

Τα ασπόνδυλα για να προσλάβουν την τροφή τους χρησιμοποιούν δαγκάνες ή προβοσκίδα.

Στην συνέχεια η τροφή μεταφέρεται σε ειδικά όργανα την πεπτική κοιλότητα ή στον πεπτικό σωλήνα όπου γίνεται η εξωκυτταρική πέψη.

Τα μικρότερα μόρια που απορροφώνται από το κύτταρο διασπώνται στη συνέχεια μέσα στο κύτταρο (ενδοκυτταρική πέψη). 

Σπονδυλωτά

Στα σπονδυλωτά η πέψη γίνεται στον πεπτικό σωλήνα ο οποίος αρχίζει από το στόμα, συνεχίζεται με τον φάρυγγα, τον οισοφάγο, το στομάχι και το έντερο.

Στα ψάρια και στα θηλαστικά τα περιττώματα εξέρχονται από τον πρωκτό που βρίσκεται στο τέλος του εντέρου.

Τα αμφίβια, τα ερπετά και τα πτηνά έχουν κοινή έξοδο για το πεπτικό, το ουροποιητικό και το αναπαραγωγικό σύστημα που λέγεται αμάρα.

Στα περισσότερα πονδυλωτά το πετπικό σύστημα περιλαμβάνει και τους προσαρτημένους αδένες (σιελογόνοι, πάγκρεας, συκώτι) που εκρίνουν ουσίες που βοηθούν την πέψη.

Τα θηλαστικά χωρίζονται σε σαρκοφάγα και φυτοφάγα.

Στα φυτοφάγα ο πεπτικός σωλήνας είναι μακρύτερος για να μπορούν να χωνεύουν την κυτταρίνη που είναι ιδιαίτερα δύσπεπτη.

Τέλος κάποια φυτοφάγα ζώα ονομάζονται μηρικαστικά επειδή αναμασούν την τροφή τους..

Οι μονοκύτταροι οργανισμοί αφού προσλάβουν την τροφή τους, τη διασπούν στο εσωτερικό τους. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ενδοκυτταρική πέψη.

Η αμοιβάδα για παράδειγμα, για να εγκλωβίσει την τροφή της, δημιουργεί ψευδοπόδια τα οποία περικυκλώνουν την τροφή και την αφομοιώνουν.

Στη συνέχεια παράγει κάποια ένζυμα που διασπούν την τροφή, κρατάει τις χρήσιμες ουσίες κι αποβάλλει τις άχρηστες.

Οι αυτότροφοι οργανισμοί παράγουν μόνοι τους την τροφή τους με την διαδικασία της φωτοσύνθεσης.

Κατά την φωτοσύνθεση τα φυτά παίρνουν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και νερό από τις ρίζες τους και κατευθύνονται στους χλωροπλάστες.

Εκεί με την βοήθεια της ηλιακής ενέργειας που την δεσμεύει η χλωροφύλη, παράγουν οξυγόνο και γλυκόζη.

Το οξυγόνο απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα ενώ η γλυκόζη μεταφέρεται σε όλα τα μέρη του φυτού για να χρησιμοποιηθεί:

1. για τη σύνθεση άλλων απαραίτητων ουσιών
2. για την απελευθέρωση ενέργειας που χρειάζεται το φυτό.

Η ενέργεια που περιέχει η γλυκόζη είναι η ηλιακή ενέργεια που αποθηκευτηκε σε αυτή κατά την διαδικασία της φωτοσύνθεσης.

Όλοι οι οργανισμοί εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από τους αυτότροφους καθώς αυτοί αποτελούν τροφή για τους φυτοφάγους οργανισμούς που με τη σειρά τους είναι τροφή για άλλους οργανισμούς.

Η τροφή προσφέρει στους οργανισμούς τις χημκές ουσίες που χρειάζονται και τις χρησιμοποιούν για:

1. Να εξασφαλίζουν ενέργεια για τις διάφορες λειτουργίες τους.
2. Να αναπτύσσονται (δημιουργία νέων κυττάρων)
3. Να πρααγματοποιούν διάφορες διεργασίες (σε αυτό βοηθούν για παράδειγμα οι βιταμίνες)
4. Να επιδιορθώνουν  φθορές των κυττάρων.

Κατηγορίες οργανισμών

Τους οργανισμούς του χωρίζουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες.

1. Παραγωγοί ή Αυτότροφοι
   Παίρνουν απλές χημικές ουσίες από το περιβάλλον και συνθέτουν πιο πολύπλοκες (π.χ. τα φυτά)
2. Ετερότροφοι
   Παίρνουν τις χημικές ουσίες που χρειάζονται τρώγοντας άλλους οργανισμούς ή ουσίες που παράγουν αυτοί.
   1. Καταναλωτές: είναι οι οργανισμοί που τρέφονται με άλλους οργανισμούς (π.χ. τα ζώα)
   2. Αποικοδομητές: είναι οργανισμοί που τρέφονται με ουσίες νεκρών οργανισμών ή τμημάτων τους (π.χ. βακτήρια, μύκητες και πρωτόζωα)

Πέψη και μεταβολισμός

Πέψη ονομάζουμε την διαδικασία κατά την οποία ο οργανισμός διασπά τις πολύπλοκες χημικές ουσίες σε απλούστερες.

Οι απλούστερες χημικές ουσίες στη συνέχεια χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό για την σύνθεση άλλων ουσιών. Η διαδικασία διάσπασης και επανασύνθεσης ουσιών από τον οργανισμό ονομάζεται μεταβολισμός.

Η διάσπασης και επανασύνθεσης  των ουσιών γίνεται με την βοήθεια ειδικών ουσιών που ονομάζονται ένζυμα.