ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Μπορεί η μουσική να περιγράψει εικόνες από την φύση και την ζωή των ανθρώπων; Μπορούν τα μουσικά όργανα να «ζωγραφίσουν» όπως το πινέλο ενός ζωγράφου τις αλλαγές στα χρώματα των εποχών; Μπορούν οι μουσικοί ήχοι άλλοτε δυνατοί κι άλλοτε σιγανοί να περιγράψουν τα συναισθήματα των ανθρώπων απέναντι στο μεγαλείο της φύσης;

Ένα ζωγράφος αποτυπώνει με το πινέλο του τις εικόνες, ένας ποιητής εκφράζεται μέσα από τα ποιήματα του, ένας χορευτής μέσα από τις κινήσεις του σώματος, ένας συγγραφέας μέσα από το λογοτεχνικό του έργο….. ένας συνθέτης; Χρησιμοποιώντας τους ήχους και τα ηχοχρώματα των μουσικών οργάνων!

Σ’ αυτήν την διαπίστωση κατέληξαν και οι μαθητές της Γ’ τάξης μέσα από την ακρόαση τριών μουσικών έργων και την γνωριμίας τους με τρεις συνθέτες:

1. Αντόνιο Βιβάλντι, Τέσσερις Εποχές, Χειμώνας – Καλοκαιρινή καταιγίδα

2. Κλωντ Νεμπισί, Το χιόνι που χορεύει

3. Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, 6^η Συμφωνία «Ποιμενική», Καταιγίδα

Τρία έργα, τρεις συνθέτες, τρεις διαφορετικές εποχές. Τα παιδιά άκουσαν τα παραπάνω αποσπάσματα και βρήκαν ποιες εικόνες προσπαθούν οι συνθέτες μέσα από τους ήχους των μουσικών οργάνων να περιγράψουν. Κατανόησαν μέσα από την ακρόαση τον τρόπο που χρησιμοποίησαν αλλά και έπαιξαν οι συνθέτες με τα ηχοχρώματα των οργάνων για να περιγράψουν την φύση: οι ψηλές νότες του φλάουτου που κάνει τον αέρα που σφυρίζει αλλά και το τύμπανο που μιμείται τις βροντές στην καταιγίδα του Μπετόβεν, ο γλυκός και απαλός ήχος του πιάνου περιγράφει το χιόνι που μοιάζει να χορεύει καθώς πέφτει στο έργο του Ντεμπισί, η δυνατή ένταση σε συνδυασμό με την γρήγορη ταχύτητα των βιολιών και των άλλων εγχόρδων της ορχήστρας περιγράφουν γλαφυρά την ένταση της καλοκαιρινής καταιγίδας του Βιβάλντι.

Αμέσως μετά ήρθε η ώρα της γνωριμίας με τους συνθέτες και τα μουσικά όργανα: το βιολί, το πιάνο αλλά και την συμφωνική ορχήστρα. Σ’ αυτό το σημείο βοήθησαν και τα παιδιά φέρνοντας εικόνες ή πληροφορίες. Πότε έζησε περίπου ο καθένας, από ποια χώρα καταγόταν, τι μουσικό όργανο έπαιζε, πότε άρχισε να χάνει την ακοή του ο Μπετόβεν, έγραψε έργα όταν ήταν κουφός;

Το μάθημα τελείωσε με μια μικρή δοκιμή – εργασία: αναφέρθηκα στα παιδιά για την αγάπη που είχε ο Μπετόβεν για την φύση. Πόσο του άρεσε να φεύγει από την πόλη της Βιέννης για να επισκέπτεται ένα κοντινό χωριό και να κάνει βόλτες στη φύση. Γι αυτό και θέλησε μέσα από την μουσική της 6^ης Συμφωνίας να περιγράψει όχι μόνο την φύση αλλά κυρίως τα συναισθήματα που ένιωθε όταν ήταν κοντά σε αυτήν! Έδωσα στα παιδιά ένα κομμάτι χαρτί και τους ζήτησα να αφήσουν την φαντασία τους ελεύθερη ακούγοντας το τρίτο μέρος της Συμφωνίας («Χαρούμενη συγκέντρωση των χωρικών», αλλέγκρο). Δεν φανέρωσα τι θέλει να περιγράψει ο Μπετόβεν.

Ζήτησα από τα παιδιά να εκφραστούν είτε ζωγραφίζοντας αυτό που φανταζόταν, είτε γράφοντας. Κάποια παιδιά απεικόνισαν την περιγραφή και με τους δύο τρόπους. Βλέποντας τις εργασίες των παιδιών οφείλω να παραδεχτώ δύο πράγματα:

α)  μάλλον τα παιδιά ήταν επηρεασμένα από την ακρόαση της καταιγίδας που είχε προηγηθεί και η σκέψη τους περιστράφηκε κυρίως γύρω από εικόνες της φύσης και όχι τόσο γύρω από εικόνες των ανθρώπων που χαίρονται στη φύση.

β) τα συναισθήματα της ηρεμίας και της χαράς ήταν αυτά που επικράτησαν τελικά.

Αξίζει τέλος να σημειώσω ότι υπήρξαν δύο εργασίες στις οποίες οι μαθητές φαντάστηκαν πως η μουσική περιγράφει ανθρώπους χαρούμενους που χορεύουν!