Εργαστήριο για εκπαιδευτικούς: “Εθελοντισμός: Προσωπική προσφορά – Κοινωνική ανάγκη”
Έδεσσα, 6,7,8 Μαρτίου 2002
Συντονιστής: Κωνσταντίνος Κιουρτσής
ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
1η δραστηριότητα: το γενεαλογικό μου δέντρο
O συντονιστής της ομάδας ζητάει από όλα τα μέλη να σχηματίσουν το γενεαλογικό τους δέντρο και να σημειώσουν πάνω του τα ονόματα των μελών της οικογενείας τους.
Σε ζευγάρια τα δύο μέλη παρουσιάζουν τα γενεαλογικά δέντρα τους και αναφέρουν μία περίπτωση στην οποία βοηθήθηκε από ένα πρόσωπο της οικογένειάς του.
Στην ολομέλεια, το κάθε μέλος συστήνει το ταίρι του.
2η δραστηριότητα: το συμβόλαιο της ομάδας
Η ομάδα αποφασίζει τους όρους συνύπαρξης των μελών της. Τίθενται κάποιοι απαραβίαστοι κανόνες, δηλώνονται αυτά που θα προσφέρει ο καθένας χωριστά και εκφράζονται οι προσδοκίες των μελών από την ομάδα και το πρόγραμμα.
3η δραστηριότητα: μια δική μου περίπτωση
Ο συντονιστής της ομάδας, ζητάει από τα μέλη της να θυμηθούν μια περίπτωση, στην οποία βοήθησαν εθελοντικά.
Σε ζευγάρια τα δύο μέλη συζητούν τις περιπτώσεις τους.
Στην ολομέλεια το κάθε μέλος εκφράζει τα συναισθήματά του από την εθελοντική του συμμετοχή.
Ο συντονιστής σε ένα χαρτόνι, με τίτλο “τα συναισθήματα του εθελοντή”, καταγράφει όλα όσα συναισθήματα εκφράζουν τα μέλη της ομάδας. Ο πίνακας μένει αναρτημένος σε όλη τη διάρκεια της συνάντησης.
4η δραστηριότητα: ποιός με χρειάζεται;
Ο συντονιστής της ομάδας ζητάει από τα μέλη να σχηματίσουν τέσσερις ομάδες, σύμφωνα με την οδηγία: Αρχικά ορίζονται στην αίθουσα τα 4 σημεία του ορίζοντα (Α, Δ , Β, Ν) . Στη συνέχεια, το κάθε μέλος καλείται να επιλέξει ένα από αυτά τα σημεία της αίθουσας. Έτσι σχηματίζονται 4 ομάδες. Η κάθε ομάδα θα καταγράψει τις ανάγκες εθελοντικής προσφοράς, που έχουν τα άτομα ή οι κοινωνίες της περιοχής όπου βρίσκονται (οι έννοιες Α, Δ, Β, Ν, ας χρησιμοποιηθούν κυριολεκτικά ή μεταφορικά). Μετά, η κάθε ομάδα ανακοινώνει τις ανάγκες της περιοχής της, και καταγράφονται όλες αυτές, σε ένα χαρτόνι με τίτλο: ” που χρειάζονται οι εθελοντές;”. Ο συντονιστής υποβοηθάει την ομάδα υπενθυμίζοντας τέτοιες ανάγκες. Ο πίνακας μένει αναρτημένος σε όλη τη διάρκεια των συναντήσεων.
5η δραστηριότητα: το “φιδάκι” του εθελοντισμού
Ο συντονιστής της ομάδας, ζητάει από τα μέλη να σχηματίσουν τρεις ομάδες, που θα παίξουν το επιτραπέζιο παιχνίδι “ΦΙΔΑΚΙ”, προσαρμοσμένο στο θέμα της συνάντησης.
6η δραστηριότητα: δε φτάνει να θέλεις, πρέπει και να μπορείς!
Ο συντονιστής, ζητάει από τα μέλη να σχηματίσουν τρεις ομάδες.
Η κάθε ομάδα είναι υπεύθυνη για την καταγραφή κριτηρίων, για την επιλογή εθελοντών. Δίδονται οι παρακάτω οδηγίες:
1η ομάδα: Θα αποφασίσετε με ποιά κριτήρια θα επιλέξετε εθελοντές πυροσβέστες.
2η ομάδα: Θα αποφασίσετε με ποιά κριτήρια θα επιλέξετε εθελοντές ναυαγοσώστες
3η ομάδα: Θα αποφασίσετε με ποιά κριτήρια θα επιλέξετε εθελοντές, που θα συνοδεύουν αθλητές ξένων Χωρών εντός του αγωνιστικού χώρου, στη διάρκεια διεθνών αγώνων, που πραγματοποιούνται στη χώρα σας.
Ολομέλεια: Οι ομάδες ανακοινώνουν τα κριτήριά τους. Ακολουθεί συζήτηση.
7η δραστηριότητα: ο Πολυζώης, γιος του Πολύδωρου
O συντονιστής της ομάδας, διαβάζει την παρακάτω ιστορία:
Ο Πολυζώης, ήτανε δέκα χρονών όταν έχασε τον πατέρα του στον πόλεμο της Αλβανίας. Άλλοι άντρες του νησιού επέστρεψαν και άλλοι έμειναν θαμμένοι σε κάποιο στρατιωτικό νεκροταφείο. Πολλά τα ορφανά του πολέμου. Ακολούθησε η Γερμανική κατοχή και τα πράγματα στο σπίτι του Πολυζώη, δύσκολα. Ευτυχώς που ένας γείτονας, ο μπαρμπα Γρέπος, τον πήρε τσιράκι του, να μάθει την τέχνη, να βγάζει κι ένα μεροκάματο. Ο μπαρμπα Γρέπος ήτανε μαραγκός, τεχνίτης στον ταρσανά του νησιού. Και ο πατέρας του Πολυζώη την ίδια δουλειά είχε πριν τον πόλεμο. Επισκεύαζε τις βάρκες των ψαράδων.
Στην αρχή, ο Πολυζώης ήταν για τα θελήματα. Έφερνε το νερό του μάστορα, συμμάζευε τα εργαλεία του, τέτοια. Στον ταρσανά δούλευαν κι άλλοι μαστόροι. Είχαν κι αυτοί τα τσιράκια τους. Όλα ορφανά του πολέμου. Τις πιο πολλές φορές που τα συναντούσε, τα έβλεπε φοβισμένα. Ήταν συνέχεια μέσα στις αγριοφωνάρες. Οι εντολές των μαστόρων κοφτές: «Άντε αναθεματισμένο, που όλη την ώρα σκαλίζεις τη μύτη σου! Μια ώρα περιμένω τα καρφιά! Ξύπνα και νύχτωσε!». Τον Πολυζώη όμως κανένας μάστορας δεν του κακομίλησε. Όλοι το ξέρανε, ότι ο μπαρμπα Γρέπος, δεν σήκωνε αγριοφωνάρες.
Περνούσαν έτσι τα χρόνια, Ο Πολυζώης μάθαινε τη τέχνη, είχε και καλό χέρι, προόδευε. Από τσιράκι εξελίχτηκε σε βοηθό του μάστορα. Τον εκτιμούσαν όλοι στον ταρσανά. Κάποιες δύσκολες δουλειές, ο μπαρμπα Γρέπος του τις έδινε να τις τελειώσει μόνος του. Και περνούσε έτσι ο καιρός.
Κάποιο πρωινό γίνεται μια μεγάλη φασαρία με ένα μάστορα και το τσιράκι του. Ο μάστορας φώναζε τόσο άγρια, που ενοχλήθηκαν όλοι οι γύρω, και είχαν ένα βλέμμα σαν να του έλεγαν: «Είπαμε, αλλά όχι κι έτσι!». Ο Πολυζώης βρήκε τον μπαρμπα Γρέπο που άφησε την πλάνη του και κοίταζε τη σκηνή απορημένος, έκατσε δίπλα του και τον ρώτησε: «Μάστορα, εσύ γιατί ποτές σου δε με χτύπησες και δε με έβρισες;». Ο μπαρμπα Γρέπος τον κοίταξε βαθιά στα μάτια και του είπε ήρεμα: «Ξέρω τί είναι να χάνεις τον άνθρωπό σου. Η κυρά μου, έχασε το γιο μας, πάνω στη γέννα. Και από τότε δεν ξανάπιασε παιδί. . .
Στη συνέχεια ο συντονιστής της ομάδας εμπειρίας, ζητάει από το κάθε μέλος της να θυμηθεί κάποια περίπτωση ενός παιδιού που έχασε τον ένα ή και τους δύο γονείς του λόγω θανάτου, διαζυγίου κλπ.
Σε ζευγάρια, συζητούνται οι δύο περιπτώσεις.
Στην ολομέλεια, εκθέτονται απόψεις των μελών, σχετικά με τη διαχείριση ομοίων καταστάσεων.
8η δραστηριότητα: εγώ ως εθελοντής
Ο συντονιστής, μοιράζει στα μέλη της ομάδας από δύο χαρτονάκια. Το κάθε μέλος ζωγραφίζει στο κάθε χαρτονάκι από μία μάσκα. Μία με τίτλο “βοηθώ” και μία με τίτλο “δε βοηθώ”. Στη συνέχεια, το κάθε μέλος γράφει την ιστορία της κάθε μάσκας.
Στην ολομέλεια, το κάθε μέλος μιλάει για τις δύο μάσκες του (τί αισθάνεται η κάθε μάσκα, ποιά είναι τα χαρακτηριστικά της, τι θα έλεγε η μια μάσκα στην άλλη κλπ)
9η δραστηριότητα: δώστης κλώτσο να γυρίσει . . .
O συντονιστής της ομάδας ζητάει από τα μέλη να θυμηθούν ένα αγαπημένο τους παραμύθι. Αφού δοθεί λίγος χρόνος ο συντονιστής καταγράφει τους ήρωες όλων των παραμυθιών σε πίνακα με δύο στήλες, που έχουν τις επικεφαλίδες: ¨ο καλός ήρωας¨ και ¨ο κακός ήρωας¨. Στη συνέχεια ζητάει δύο εθελοντές να είναι παρατηρητές και τα υπόλοιπα μέλη να σχηματίσουν ένα κύκλο.
Οδηγίες προς τους δύο παρατηρητές:
α΄ παρατηρητής: Θα καταγράψεις τη λεκτική συμπεριφορά των μελών της ομάδας. Δηλαδή, πόσο μιλάει το κάθε μέλος, πόσο ακούει τα άλλα μέλη, πόσο δυνατά μιλάνε κλπ
β΄ Παρατηρητής: Θα καταγράψεις τη μη λεκτική συμπεριφορά των μελών της ομάδας (στάση σώματος, κινήσεις, χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου κλπ)
Οδηγίες προς τα μέλη του κύκλου:
Θα δημιουργήσετε ένα παραμύθι, με όλους τους ήρωες που υπάρχουν στον πίνακα. Στο παραμύθι σας θα πρέπει να υπάρχει μια μεγάλη δυσκολία, που όμως τελικά ξεπερνιέται, όταν στη δυσκολία παρουσιάζεται η ανέλπιστη βοήθεια κάποιου.Στην
Στην ολομέλεια διαβάζεται το παραμύθι και οι σημειώσεις των δύο παρατηρητών.
10η δραστηριότητα: ένα μύθο θα σας πω . . .
O συντονιστής της ομάδας διαβάζει την παρακάτω ιστορία:
«Οι Αρχαίοι Έλληνες, εκτιμούσαν πολύ τον καρπό της συκιάς. Έτρωγαν τα σύκα νωπά, αλλά τα κρατούσαν και ξερά σε αρμαθιές για τον χειμώνα, εποχή που έλειπαν γενικά οι τροφές. Τα σύκα μάλιστα της Αττικής ήταν τα καλύτερα. Γι΄ αυτό απαγορευόταν η εξαγωγή τους. Μόνον οι Αθηναίοι μπορούσαν να τα απολαύσουν. Εμφανίστηκαν όμως κάποιοι που έκαναν μυστική εξαγωγή σύκων. Έτσι οι Αθηναίοι εξέλεξαν αξιόπιστους πολίτες για να παρακολουθούν και να καταγγέλλουν την παράνομη εξαγωγή σύκων. Οι αξιόπιστοι αυτοί πολίτες ονομάστηκαν ¨συκοφάντες¨ . Σήμερα η λέξη αυτή έχει διαφορετική σημασία . . . »
Στη συνέχεια, σχηματίζονται δύο ομάδες, που θα παίξουν παιχνίδια ρόλων βασισμένα στις παρακάτω ιστορίες:
α΄ ιστορία: Μία ομάδα εκδρομέων βρίσκεται σε ένα Ελληνικό νησί και ταξιδεύει με τουριστικό λεωφορείο. Οι περισσότεροι κοιμούνται κουρασμένοι. Την ώρα που βρίσκονται σε μια ερημική περιοχή κάποιος από τους επιβάτες βλέπει κάποιον να προσπαθεί βάλει φωτιά σε δασική περιοχή. Η ομάδα να συνεχίσει την ιστορία . . .
β΄ ιστορία: Ένας οδηγός στην προσπάθειά του να ξεπαρκάρει το αυτοκίνητό του κτυπάει το αυτοκίνητο που βρίσκεται μπροστά από το δικό του προκαλώντας ζημιά. Αντιλαμβανόμενος την κατάσταση, πατάει γκάζι και εξαφανίζεται. Σε λίγο έρχεται ο ιδιοκτήτης του κτυπημένου αυτοκινήτου, βλέπει το αποτέλεσμα και τραβάει τα μαλλιά του. Γύρω του υπάρχουν περαστικοί. Κάποιοι από αυτούς ήταν μάρτυρες του επεισοδίου.
Η ομάδα να συνεχίσει την ιστορία . . .
Στην ολομέλεια παρουσιάζονται τα δύο παιχνίδια ρόλων και ακολουθεί συζήτηση για το πώς αντιλαμβάνονται τα μέλη τις έννοιες των λέξεων: ¨καρφί¨ και ¨κάρφωμα¨.
Στην συνέχεια ο συντονιστής, ζητάει από τα μέλη της ομάδας να διευκρινίσουν τη σημερινή σημασία της λέξης ¨συκοφάντης¨.
11η δραστηριότητα: οι σειρήνες
O συντονιστής της ομάδας, ζητάει από τα μέλη, να ζωγραφίσουν ένα θέμα, εμπνευσμένο από το παρακάτω κείμενο της Οδύσσειας:
Το νησί αντικρίσαμε σε λίγο των Σειρήνων.
Με μιας ο αγέρας καταλάγιασε και χύθηκε γαλήνη . . .
Τότε πετάχτηκαν οι σύντροφοι και τα πανιά μαϊνάρουν
κι ως το βαθύ το πλοίο απίθωσαν, στα τορνευτά καθήσαν
αλάτινα κουπιά και γέμισαν αφρούς το κύμα γύρα.
Κι εγώ, από μια τρανή κερόπιτα με κοφτερό μαχαίρι
μικρά κομματάκια κόβω, κι άρχισα μες στα γερά μου χέρια
να τα μαλάζω ως που ζεστάθηκαν. . . .
Κι ως όλων των συντρόφων βούλωσα τα΄ αυτιά με τούτο, εκείνοι
σφιχτά με δέσαν χειροπόδαρα μες στο καράβι ολόρθο,
πα στο κατάρτι, κι ήταν πάνω του δεμένα τα σχοινιά μου
«Έλα κοντά Οδυσσέα, περίλαμπρε, των Αχαιών η δόξα!
Το πλοίο σου στο νησί μας άραξε, ν΄ ακούσεις τη φωνή μας».
Έτσι μιλούσαν μ΄ αηδονόλαλη φωνή, και λαχταρούσε
μένα η καρδιά μου ν΄ ακούσει, και γύρευα να λύσουν τα σχοινιά μου,
στους άλλους με τα φρύδια γνέφοντας, μα αυτοί λαμνοκοπούσανε σκυμμένοι . .
Όταν τα μέλη τελειώσουν με τη ζωγραφιά τους, την τοποθετούν στην καρέκλα τους, και κυκλοφορούν στην αίθουσα, για να περιεργαστούν όλες τις άλλες ζωγραφιές.
Στην ολομέλεια, ακολουθεί συζήτηση για το ρόλο των συντρόφων του Οδυσσέα.
12η δραστηριότητα: κλείσιμο της συνάντησης, ανασαίνουμε όλοι μαζί!
O συντονιστής της ομάδας ζητάει από τα μέλη της να σχηματίσουν όρθιοι έναν κύκλο. Το κάθε μέλος έχει το δεξί χέρι του στον ώμο του διπλανού του και το αριστερό στο πάνω μέρος του δικού του στομαχιού, στο διάφραγμά του.
Όλοι μαζί, με κλειστά τα μάτια και με το ρυθμό που δίνει ο συντονιστής, εισπνέουν από τη μύτη και εκπνέουν από το στόμα, παρακολουθώντας τις κινήσεις του ώμου του διπλανού τους και του δικού τους διαφράγματος.
Ο συντονιστής σιγά-σιγά αυξάνει το ρυθμό της ανάσας και κάποια στιγμή ζητάει να σταματήσουν, να ανοίξουν τα μάτια, και να κατεβάσουν τα χέρια. Από τη θέση αυτή, το κάθε μέλος λέει ένα χρώμα που θεωρεί ότι ταιριάζει στη συνάντηση.
13η δραστηριότητα: αξιολόγηση
O συντονιστής της ομάδας, ζητάει από τα μέλη της να συμπληρώσουν το δελτίο αξιολόγησης του σεμιναρίου – εργαστηρίου.