Σχεδιασμός προγράμματος αγωγής υγείας για μαθητικές ομάδες μάθησης και θέμα: η εξωτερική εμφάνιση και η διαπροσωπική επικοινωνία
Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Πέλλας. Τομέας αγωγής υγείας
Κωνσταντίνος Κιουρτσής (kkiourtsis@sch.gr)
Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας περίπτωσης προς μελέτη και τη διεργασία της διαμεσολάβησης
Οι εκπαιδευτικοί στόχοι του προγράμματος
Επίπεδο γνώσεων. Οι μαθητές/τριες να μπορούν να αναγνωρίζουν και να εντοπίζουν τα πιθανά λάθη στη γραμμική σειρά μεταφοράς του μηνύματος, δηλαδή στη σειρά: πομπός μηνύματος-κωδικοποίηση-εκπομπή-μέσο μεταφοράς-λήψη-αποκωδικοποίηση-δέκτης
Επίπεδο δεξιοτήτων. Οι μαθητές/τριες να μπορούν να ανασυντάσσουν τα στοιχεία της επικοινωνίας στη σωστή γραμμική σειρά.
Επίπεδο στάσεων. Οι μαθητές/τριες να επεξεργάζονται, να αποδέχονται ή να απορρίπτουν τα μηνύματα ανάλογα με τη σαφήνειά τους και την ποιότητά τους.
Η δημιουργία μιας περίπτωσης προς μελέτη
Στη διαπροσωπική επικοινωνία τα μηνύματα αποστέλλονται από τον πομπό στον δέκτη με τη βοήθεια ενός μέσου μεταφοράς του μηνύματος. Πριν την αποστολή, ο δέκτης κωδικοποιεί το μήνυμα (κώδικας πομπού), το οποίο αποκωδικοποιεί ο δέκτης (κώδικας δέκτη). Αν δεν υπάρξουν προβλήματα σε οποιαδήποτε φάση της επικοινωνίας, τότε το μήνυμα θα φτάσει αναλλοίωτο. Ειδάλλως, είτε θα αλλοιωθεί είτε δε θα φτάσει ποτέ.
Πολύ συχνά, τα μήνυμα είναι μη λεκτικό. Στις εργασίες του προγράμματός μας, αναζητούμε περιπτώσεις που το μήνυμα είναι μη λεκτικό και περιλαμβάνει κάποια στοιχεία της εξωτερικής εμφάνισης, ή την εξωτερική εμφάνιση ως σύνολο, ή μη λεκτικά στοιχεία συμπεριφοράς, όπως κινήσεις και εκφράσεις, αυτά δηλαδή που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «γλώσσα του σώματος». Μια περίπτωση θα αποδοθεί σαν μια ιστορία που θα περιλαμβάνει:
- τους ήρωες, οι οποίοι θα είναι τουλάχιστον δύο (πομπός-δέκτης)
- ένα μήνυμα, τον κώδικα πομπού, τον κώδικα δέκτη, το μέσο μετάδοσης του μηνύματος
- μια δυσλειτουργία στην εκπομπή, ή στη μετάδοση, ή στην υποδοχή του μηνύματος, η οποία ξεπερνιέται ή παραμένει και επομένως απαιτείται διαμεσολάβηση ή διόρθωση.
- τις προτάσεις για λύσιμο της δυσλειτουργίας
Οι φάσεις δημιουργίας της περίπτωσης είναι:
φάση 1. Η επιλογή μιας περίπτωσης. Τα μέλη της μαθητικής ομάδας επιλέγουν μια χαρακτηριστική περίπτωση δυσλειτουργικής επικοινωνίας από αυτές που ήδη γνωρίζουν, ή κατασκευάζουν νέα περίπτωση. Η περίπτωση μπορεί να είναι επηρεασμένη από την προσωπική τους ζωή ή την ζωή άλλων, αλλά θα πρέπει να αλλοιώσουν κάποια από τα πραγματικά στοιχεία (ονόματα κλπ) για να μην αναγνωρίζονται οι ήρωες που μετέχουν. Στην περίπτωση που θα επιλέξουν, το εκπεμπόμενο μήνυμα θα πρέπει να έχει σχέση με στοιχεία της εξωτερικής εμφάνισης (σωματικά χαρακτηριστικά, στα ρούχα, στο χτένισμα, στα αξεσουάρ, στα καλλυντικά κά) ή της γλώσσας του σώματος (κινήσεις, χαρακτηριστικά ομιλίας, εκφράσεις προσώπου, κ.ά.)
φάση 2. Η συλλογή πληροφοριών. Τα μέλη της ομάδας συλλέγουν πληροφορίες για τη συγκεκριμένη περίπτωση με παρατήρηση των διαδραματιζομένων γεγονότων ή με συνέντευξη στην οποία μετέχουν ο πομπός, ή ο δέκτης ή και οι δύο (ταυτόχρονα ή διαδοχικά).
φάση 3. Η επεξεργασία. Τα μέλη της ομάδας αξιολογούν τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει και κρατούν αυτές που θεωρούν ότι αποτελούν στοιχεία της συγκεκριμένης περίπτωσης που τους ενδιαφέρει.
φάση 4. Η τελική απόδοση της περίπτωσης. Η συγκεκριμένη ιστορία (περίπτωση) θα γίνει κείμενο, στο οποίο θα αναδεικνύονται η δυσλειτουργία της επικοινωνίας και η επίκληση της επίλυσης.
Παράδειγμα περίπτωσης.
Η Λίζα, είναι μαθήτρια της Β΄ Λυκείου. Την ενδιαφέρει να σπουδάσει Νομικά και για αυτό εφέτος προετοιμάζεται εντατικά. Πάντα ήταν αριστούχος μαθήτρια, αφοσιωμένη στα διαβάσματά της, αλλά πάντα την ενοχλούσε που την αποκαλούσαν «φυτό». Εφέτος όμως άλλαξε τακτική. Όλη τη βδομάδα διαβάζει έντονα αλλά κάθε Σαββατόβραδο βγαίνει μέχρι τις μικρές μεταμεσονύχτιες ώρες στα στέκια των συμμαθητών της. Φυσικά, άλλαξε και στιλ. Ψωνίζει μόνη τα ρούχα της, βάφεται έντονα, ακούει μόνο ροκ μουσικές, φοράει σκουλαρίκια στη μύτη και στα χείλη. Στα χέρια της τσιγάρο και ποτό.
Ο Νίκος, δικηγόρος και πατέρας της Λίζας, ανησυχεί πολύ. Τον τελευταίο χρόνο η Λίζα το έχει ρίξει έξω. Όσες φορές πήγε να τη ρωτήσει πως τα πάει με τα μαθήματα, αυτή του απαντάει «καλά». Σε αυτό ευτυχώς συμφωνούν και οι καθηγητές της, οι οποίοι τη θεωρούν σχεδόν σίγουρη φοιτήτρια Νομικής. Αλλά πολλά άλλαξαν εφέτος. Δεν μιλάει ούτε σε αυτόν ούτε στη μητέρα της. Το χειρότερο από όλα είναι ότι κάθε Σαββατόβραδο έρχεται τις μικρές πρωινές ώρες και μυρίζει οινόπνευμα και τσιγαρίλα. Ένας συνάδελφός του, του οποίου η κόρη είναι συνομήλικη της Λίζας, του περιέγραψε τη Λίζα σε μια έξοδό της. Πως ήταν ντυμένη προκλητικά, με τα σκουλαρίκια της να φτάνουν μέχρι τους ώμους, με το τσιγάρο στα χείλη, το ποτήρι μισογεμάτο στα δάχτυλα. Απογοητεύτηκε. Κάτι πρέπει να κάνει. Ίσως θα ήταν καλό να ζητήσει από τη γυναίκα του να μιλήσει στην κόρη της.
Η διαμεσολάβηση
Ακολουθεί η πρόταση διαμεσολάβησης της μαθητικής ομάδας για την καλή επικοινωνία Λίζας-Νίκου. Τα μέλη της μαθητικής ομάδας σχηματίζουν μικρές ομάδες 3-5 ατόμων, και συζητούν το σημείο εκείνο της επικοινωνίας που δημιούργησε τη δυσλειτουργία αναζητώντας λύσεις.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται στην ολομέλεια οι εργασίες των μικρών ομάδων.
Ακολούθως, η μαθητική ομάδα προτείνει μία κοινή λύση που να ικανοποιεί ταυτόχρονα και τις δύο παρακάτω προϋποθέσεις:
α. Οι λύσεις να «σέβονται» τα συναισθήματα και τις απόψεις όλων.
β. Οι λύσεις να ωφελούν όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα
Κλείσιμο. Αξιολόγηση