Matt Banks / FreeDigitalPhotos
Οι υπουργοί Δικαιοσύνης της ΕΕ ενέκριναν σήμερα την έναρξη συνομιλιών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής για τη σύναψη συμφωνίας σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο της συνεργασίας με σκοπό την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και της εγκληματικότητας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σχέδιο εντολής για τη διαπραγμάτευση της συμφωνίας αυτής στις 26 Μαΐου 2010. Στόχος είναι η διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας των πληροφοριών προσωπικού χαρακτήρα, π.χ. των δεδομένων επιβατών και των χρηματοοικονομικών πληροφοριών που διαβιβάζονται στο πλαίσιο της διατλαντικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις. Αφ’ ης στιγμής τεθεί σε εφαρμογή, η συμφωνία θα ενισχύσει το δικαίωμα των πολιτών στην πρόσβαση σε δεδομένα και στη διόρθωση ή διαγραφή τους κατά την επεξεργασία τους με σκοπό την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση ή δίωξη αξιόποινων πράξεων, περιλαμβανομένης της τρομοκρατίας.
Η Viviane Reding, Αντιπρόεδρος και Επίτροπος της ΕΕ για θέματα Δικαιοσύνης, δήλωσε για το θέμα τα εξής:
«Η προστασία των προσωπικών δεδομένων αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα των πολιτών της ΕΕ. Για να κατοχυρώσουμε το δικαίωμα αυτό, πρέπει να υιοθετήσουμε φιλόδοξη προσέγγιση όσον αφορά την προστασία των προσωπικών δεδομένων, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η σημερινή απόφαση ανάβει το πράσινο φως για να διαπραγματευθούμε μια στιβαρή και συνεκτική συμφωνία με τις ΗΠΑ, η οποία να επιτρέπει τον συγκερασμό των νομικά εκτελεστών δικαιωμάτων των φυσικών προσώπων με τη στενή συνεργασία που χρειαζόμαστε για την πρόληψη της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος. Προσβλέπω στη συνάντησή μου με τους αμερικανούς ομολόγους μου στη Ουάσινγκτον την ερχόμενη εβδομάδα, προκειμένου να κηρύξουμε την έναρξη των σημαντικών αυτών διαπραγματεύσεων.»
Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και τις τρομοκρατικές επιθέσεις που ακολούθησαν επί ευρωπαϊκού εδάφους, η ΕΕ και οι ΗΠΑ ενέτειναν την αστυνομική και δικαστική συνεργασία τους σε ποινικές υποθέσεις. Η ανταλλαγή κρίσιμων πληροφοριών αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της αποτελεσματικής συνεργασίας για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας, τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και με τις ΗΠΑ. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί επίσης η διαβίβαση και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων με σκοπό την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση ή δίωξη αξιόποινων πράξεων, περιλαμβανομένης της τρομοκρατίας.
Τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ είναι προσηλωμένες στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής. Παρόλα αυτά, εξακολουθούν να ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις σε σχέση με την προστασία των προσωπικών δεδομένων, γεγονός που κατά το παρελθόν έχει οδηγήσει σε ορισμένες διαφωνίες κατά τη διαπραγμάτευση συμφωνιών με αντικείμενο την ανταλλαγή πληροφοριών (π.χ. σε σχέση με το «Πρόγραμμα ανίχνευσης της χρηματοδότησης τρομοκρατών» (Terrorist Finance Tracking Programme) και τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (Passenger Name Records)). Σκοπός των διαπραγματεύσεων που εγκρίθηκαν σήμερα είναι επίσης η αντιμετώπιση και υπερπήδηση των διαφορών αυτών.
Χάρη στη σημερινή απόφαση των υπουργών Δικαιοσύνης, η Επιτροπή διαθέτει πλέον εντολή για τη διαπραγμάτευση σφαιρικής συμφωνίας σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα που διαβιβάζονται και υποβάλλονται σε επεξεργασία από αρμόδιες αρχές στην ΕΕ και στις ΗΠΑ. Η εντολή αποσκοπεί στην επίτευξη μιας συμφωνίας η οποία:
– θα προβλέπει ένα συνεκτικό και εναρμονισμένο σύνολο προτύπων για την προστασία δεδομένων, περιλαμβανομένων των σχετικών βασικών αρχών, στις οποίες συγκαταλέγονται η αναλογικότητα, η ελαχιστοποίηση των δεδομένων, η ελαχιστοποίηση των περιόδων διατήρησης των δεδομένων και ο περιορισμός του σκοπού·
– θα περιέχει όλα τα αναγκαία πρότυπα για την προστασία των δεδομένων σε συμμόρφωση με τους ισχύοντες κανόνες περί προστασίας δεδομένων της ΕΕ, π.χ. νομικώς εκτελεστά δικαιώματα των φυσικών προσώπων, διοικητικά και δικαστικά μέσα παροχής έννομης προστασίας και ρήτρα απαγόρευσης των διακρίσεων·
– θα διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή των προτύπων για την προστασία δεδομένων και τον έλεγχό τους από ανεξάρτητες δημόσιες αρχές.
Η συμφωνία δεν θα παρέχει τη νομική βάση για επιμέρους διαβιβάσεις προσωπικών δεδομένων μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Για τέτοιου είδους διαβιβάσεις δεδομένων, θα απαιτείται σε κάθε περίπτωση ειδική νομική βάση. Η νέα συμφωνία για την προστασία δεδομένων μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ θα καλύπτει σε αυτήν περίπτωση τις εν λόγω διαβιβάσεις δεδομένων.
Η Επιτροπή θα τηρεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πλήρως ενήμερο σε όλα τα στάδια των διαπραγματεύσεων.
Ιστορικό
Η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ορίζεται στο άρθρο 8 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Ο Χάρτης ενσωματώνεται στη συνθήκη της Λισαβόνας και είναι νομικά δεσμευτικός για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της ΕΕ κατά την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ. Η συνθήκη της Λισαβόνας (άρθρο 16, συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) προβλέπει ότι η ΕΕ μπορεί να θεσπίσει κανόνες σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ, καθώς και από τα κράτη μέλη κατά την άσκηση δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε ψήφισμα της 26ης Μαρτίου 2009, αξίωσε τη σύναψη συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ η οποία να διασφαλίζει την επαρκή προστασία των πολιτικών ελευθεριών και των προσωπικών δεδομένων. Τον Δεκέμβριο του 2009, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να προτείνει σύσταση «για τη διαπραγμάτευση συμφωνίας σχετικά με την προστασία δεδομένων και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, την ανταλλαγή δεδομένων με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής για τους σκοπούς της επιβολής του νόμου.»
Στις 26 Μαΐου 2010, η Επιτροπή πρότεινε σχέδιο εντολής για τη διαπραγμάτευση συμφωνίας σχετικά με την προστασία προσωπικών δεδομένων μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Στις 4 Νοεμβρίου 2010, η Επιτροπή καθόρισε τη στρατηγική της για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου κανόνων της ΕΕ το οποίο διέπει την προστασία δεδομένων.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χαιρέτισε και επικρότησε την πρόταση της Επιτροπής με ψήφισμα της 11ης Νοεμβρίου 2010. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την αρχική ιστοσελίδα της Viviane Reding, Αντιπροέδρου και Επιτρόπου Δικαιοσύνης, Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ιθαγένειας.
