Μία ἐργασία βασισμένη σὲ Μελέτη τῆς ὁμογενοῦς καθηγήτριας Ἀναστασίας Γονέου.
Μὲ τίτλο «Ἑλληνικὴ Γλώσσα – τροφὸς ὅλων τῶν γλωσσῶν », ἡ Ἀναστασία Γονέου, μεταξὺ ἄλλων, ἀναφέρει: «Ἡ Ὁμηρικὴ (Ἑλληνικὴ) Γλώσσα, ἀποτελεῖ τὴ βάση ἐπάνω στὴν ὁποία στηρίχτηκαν πλῆθος σύγχρονων γλωσσῶν. Ἀκόμα κι ἂν δὲν ὑπῆρχε καμία ἄλλη ἀναφορά, ἀκόμα κι ἂν δὲν εἶχε διασωθεῖ κανένα προκατακλυσμιαῖο μνημεῖο, θὰ ἀρκοῦσε ἡ Ἑλληνικὴ Γλώσσα ὡς ἀπόδειξη τῆς ὕπαρξης στὸ παρελθόν, μίας ἐποχῆς μεγάλου πολιτισμοῦ. Στὴ γλώσσα μᾶς εἶναι ἐμφυτευμένη ὅλη ἡ γνώση ποὺ κατέκτησε ὁ ἄνθρωπος, ἕως τὴν παροῦσα στιγμή. Κάθε ἑλληνικὴ λέξη-ὅρος φέρει ἕνα βαρὺ φορτίο νόησης, φορτίο ποὺ οἱ προγενέστεροι ‘ἐξόδευσαν’, γιὰ νὰ κατακτήσουν γνωστικὰ τὴ συγκεκριμένη ἔννοια καὶ νὰ τὴν ‘βαπτίσουν’ μὲ τὸ συγκεκριμένο ὄνομα-λέξη ».
Παράδειγμα:
AFTER = Ἀπὸ τὸ ὁμηρικὸ αὐτὰρ= μετά. Ὁ Ὅμηρος λέει: ”θα σᾶς διηγηθῶ τί ἔγινε αὐτᾶρ”.
AMEN = λατινικά: amen. Τὸ γνωστὸ ἀμὴν προέρχεται ἀπὸ τὸ ἀρχαιότατο ἢ μὴν = ἀληθῶς, (Ἰλιάδα Ὁμήρου β291-301), ἠμέν. Ἡ ἐξέλιξη τοῦ ἠμὲν εἶναι τὸ… σημερινὸ ἀμέ!
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ
BANK = λατινικὰ pango ἀπὸ τὸ παγιῶ, πήγνυμι. Οἱ τράπεζες πῆραν τὴν ὀνομασία τους ἀπὸ τὰ πρῶτα ‘τραπέζια’ (πάγκους) τῆς ἀγορᾶς.
BAR = λατινικά: barra ἀπὸ τὸ μάρα = ἐργαλεῖο σιδηρουργοῦ.
BOSS = ἀπὸ τὸ πόσσις = ὁ ἀφέντης τοῦ σπιτιοῦ.
BRAVO = λατινικό, ἀπὸ τὸ βραβεῖο.
BROTHER = λατινικὰ frater ἀπὸ τὸ φράτωρ.
CARE = ἀπὸ τὸ καρέζω.
COLONIE ἀπὸ τὸ κολώνεια = ἀποικιακὴ πόλη.
DAY = Οἱ Κρητικοὶ ἔλεγαν τὴν ἡμέρα ‘διά’. Καί: εὐδιάθετος = εἶναι σὲ καλὴ μέρα.
DISASTER = ἀπὸ τὸ δυσοίωνος + ἀστὴρ
DOLLAR = ἀπὸ τὸ τάλλαρον = καλάθι ποὺ χρησίμευε ὡς μονάδα μέτρησης στὶς ἀνταλλαγές. π.χ. «δῶσε μου 5 τάλλαρα σιτάρι». Παράγωγο εἶναι τὸ τάλληρο, ἀλλὰ καὶ τὸ τελλάρo!
DOUBLE = ἀπὸ τὸ διπλοὺς – διπλός.
EXIST = λατινικὰ ex+sisto ἀπὸ τὸ ἔξ+ιστημι= ἐξέχω, προέχω.
EXIT = ἀπὸ τὸ ἔξιτε = ἐξέλθετε
EYES = ἀπὸ τὸ φάεα = μάτια.
FATHER = ἀπὸ τὸ πάτερ (πατήρ).
FLOWER = λατινικὰ flos ἀπὸ τὸ φλόος.
FRAPPER = ἀπὸ τὸ φραγκικὸ hrappan ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὸ (F)ραπίζω = κτυπῶ ( F= δίγαμμα).
GLAMO UR = λατινικὸ gramo ur ἀπὸ τὸ γραμμάριο. Οἱ μάγοι παρασκεύαζαν τὶς συνταγές τους μὲ συστατικὰ μετρημένα σὲ γραμμάρια καὶ ἐπειδὴ ἡ ὅλη διαδικασία ἦταν γοητευτικὴ καὶ μὲ κύρος, τὸ gramou r – glamou r, πῆρε τὴν σημερινὴ ἔννοια. HEART, CORE = ἀπὸ τὸ κέαρ = καρδιά.
HUMOR = ἀπὸ τὸ χυμὸρ = χυμὸς (Στὴν εὐβοϊκὴ διάλεκτο, ὅπως ἀναφέρεται καὶ στὸν Κρατύλο τοῦ Πλάτωνος, τὸ τελικὸ ‘ ς’ προφέρεται ὡς ‘ρ’. Π.χ. σκληρότηρ ἀντὶ σκληρότης). I = ἀπὸ τὸ ἐγὼ ἢ ἴω, ὅπως εἶναι στὴν βοιωτικὴ διάλεκτο.
ILLUSION = ἀπὸ τὸ λίζει = παίζει.
ΙS = ἀπὸ τὸ εἷς.
KARAT = ἐκ τοῦ κεράτιον, (μικρὸ κέρας γιὰ τὴ στάθμιση βάρους).
KISS ME = ἐκ τοῦ κύσον μὲ = φίλησε μὲ (…εἶπε ὁ Ὀδυσσέας στὴν Πηνελόπη).
LORD = ἐκ τοῦ λάρς. Οἱ Πελασγικὲς Ἀκροπόλεις ὀνομάζονταν Λάρισσες καὶ ὁ διοικητὴς τοὺς λὰρς ἢ λαέρτης. Ὅπως: Λαέρτης – πατέρας τοῦ Ὀδυσσέα).
LOVE = λατινικό: love ἀπὸ τὸ ‘λάFω’. Τὸ δίγαμμα (F) γίνεται ‘αὖ’ καὶ ‘ λάF ὢ’ σημαίνει ”θέλω πολύ”.
MARMELADE = λατινικὰ melimelum ἀπὸ τὸ μελίμηλον = κυδώνι.
MATRIX = ἀπὸ τὸ μήτρα.
MATURITY = λατινικά: maturus ἀπὸ τὸ μαδαρὸς= ὑγρός.
MAXIMUM = λατινικά: maximum ἀπὸ τὸ μέγιστος.
MAYONNAISE = ἀπὸ τὴν πόλη Mayon, ποὺ πῆρε τὸ ὄνομά της ἀπὸ τὸ Μάχων = ἑλληνικὸ ὄνομα καὶ ἀδελφός του Ἀννίβα.
ME = ἀπὸ τὸ μέ.
MEDICINE = λατινικὰ :medeor ἀπὸ τὸ μέδομαι, μήδομαι = σκέπτομαι, πράττω ἐπιδέξια. Καὶ μέδω = φροντίζω, μεδέων = προστάτης.
MENACE = ἀπὸ τὸ μῆνις.
MENTOR = ἀπὸ τὸ μέντωρ.
MINE = ἀπὸ τὸ Μινῶαι (= λιμάνια τοῦ Μίνωα, ὅπου γινόταν ἐμπόριο μεταλλευμάτων. «Κρητῶν λιμένες, Μίνωαι καλούμεναι». (Διοδ.Σικελ.Ἐ’84,2).
MINOR = λατινικά: minor ἀπὸ τὸ μινὺς = μικρός. Στὰ ἐπίσημα γεύματα εἶχαν τὸ μινύθες γραμμάτιον, ἕνα μικρὸ κείμενο στὸ ὁποῖο ἀναγραφόταν τί περιελάμβανε τὸ γεῦμα. Παράγωγο τό… menu!
MODEL = ἀπὸ τὸ μῆδος= σχέδιο (ἡ ἴδια ρίζα μὲ τὴ μόδα (= moda).
MOKE = ἀπὸ τὸ μῶκος = αὐτὸς ποὺ χλευάζει.
MONEY = λατινικό: moneta ἀπὸ τὸ μονία = μόνη ἐπωνυμία τῆς Θεᾶς Ἥρας: Ἠραμονία. Στὸ προαύλιο τοῦ ναοῦ τῆς Θεᾶς στὴ Ρώμη ἦταν τὸ νομισματοκοπεῖο καὶ τὰ νομίσματα ἔφεραν τὴν παράστασή της, (monetae).
MOTHER = ἀπὸ τὸ μάτηρ, μήτηρ.
MOVE = ἀπὸ τὸ ὁμηρικὸ ἀμείβου = κουνήσου!
MOW = ἀπὸ τὸ ἀμάω = θερίζω.
NIGHT = ἀπὸ τὸ νύχτα.
NO = λατινικό: non, ne ἐκ τοῦ ἐκ τοῦ νή: ἀρνητικὸ μόριο ( ”νέ τρώει, νὲ πίνει”), ἢ (νηπενθὴς = ἀπενθῆς, νηνεμία = ἔλλειψη ἀνέμου.
PAUSE = ἀπὸ τὸ παύση.
RESISTANCE = ἀπὸ τὸ ρὰ + ἴστημι.
RESTAURANT = ἀπὸ τὸ ρὰ + ἵσταμαι = ἔφαγα καὶ στηλώθηκα.
RESTORATION = λατινικὰ restauro ἀπὸ τὸ ρά+ιστημι, ὅπου τὸ ρὰ δείχνει συνάρτηση, ἀκολουθία, π.χ . ρὰ-θυμός, καὶ ἴστημι = στήνομαι.
SERPENT = λατινικὰ serpo ἀπὸ τὸ ἕρπω (ἑρπετό). H δασεία ( ‘) προφέρεται ὡς σ = σερπετό.
SIMPLE = ἀπὸ τὸ ἁπλοὺς (ἡ λέξη δασύνεται).
SPACE = ἀπὸ τὸ σπίζω = ἐκτείνω διαρκῶς. SPONSOR ἀπὸ τὸ σπένδω = προσφέρω (σπονδή).
TRANSFER ἀπὸ τὸ τρύω (διαπερνῶ) + φέρω.
Transatlantic = διαπερνῶ τὸν Ἀτλαντικό.
TURBO = ἀπὸ τὸ τύρβη = κυκλικὴ ταραχώδης κίνηση.
YES = ἀπὸ τὸ γὲ = βεβαίως.
WATER = ἀπὸ τὸ Ὕδωρ (νερό), μὲ τὸ δ νὰ μετατρέπεται σὲ τ .