Σαν σήμερα στις 30 Οκτωβρίου του 1988 σε ηλικία 66 ετών, πέθανε ο Τάσος Λειβαδίτης, ο μεγάλος ποιητής που θεωρήθηκε για την εποχή του ανατρεπτικός και «αναρχικός». Τα έργα του σηματοδότησαν ολόκληρη την αποκαλούμενη πρώτη μεταπολεμική γενιά των Ελλήνων ποιητών.

Περιμένοντας το βράδυ

Δεν ξέρω πώς, δεν ξέρω πού, δεν ξέρω πότε, όμως τα βραδιά

κάποιος κλαίει πίσω από την πόρτα
κι η μουσική είναι φίλη μας – και συχνά μέσα στον ύπνο
ακούμε τα βήματα παλιών πνιγμένων ή περνούν μες
στον καθρέφτη πρόσωπα
που τα είδαμε κάποτε σ’ ένα δρόμο η ένα παράθυρο
και ξανάρχονται επίμονα
σαν ένα άρωμα απ’ τη νιότη μας – το μέλλον είναι άγνωστο
το παρελθόν ένα αίνιγμα
η στιγμή βιαστική κι ανεξήγητη.
Οι ταξιδιώτες χάθηκαν στο βάθος
άλλους τους κράτησε για πάντα το φεγγάρι
οι καγκελόπορτες το βράδυ ανοίγουνε μ’ ένα λυγμό
οι ταχυδρόμοι ξέχασαν το δρόμο
κι η εξήγηση θα ‘ρθει κάποτε
όταν δεν θα χρειάζεται πια καμία εξήγηση

Α, πόσα ρόδα στο ηλιοβασίλεμα – τι έρωτες Θέε μου, τι ηδονές
τι όνειρα,
ας πάμε τώρα να εξαγνιστούμε μες στη λησμονιά.

Ο Κάρλος Φουέντες υποδέχεται τη Μικέλα Χαρτουλάρη και τον Ανταίο Χρυσοστομίδη στο σπίτι του και μιλά για τα σχολικά του χρόνια στην Ουάσιγκτον, για τη διαμόρφωσή του ως συγγραφέα, για την πολιτική στη σύγχρονη Λατινική Αμερική, για τον μιγαδικό πολιτισμό της χώρας του, για τους επαναστάτες και τους γκεριλέρος, για την διπλωματική καριέρα που εγκατέλειψε και για τα παιδιά που έχασε…

(κλικ : use original player αν δεν παίζει το βίντεο)

Ο Γιάννης ο Κούτρης, υψηλός, τεσσαρακοντούτης, άτριχος το πρόσωπον, αρχίζων ήδη να ρυτιδούται, όμοιος με γριάν, είχε συλλάβει το έτος εκείνο (ήτοι προ δύο σχεδόν μηνών), διά το Πάσχα, τολμηρόν σχέδιον. Οι ποιμένες των Καλυβιών, ολόκληρον συνοικίαν αποτελούντες, εκκλησιάζοντο εις τον Αι-Γιάννη της Κ’στοδουλίτσας, οι αιπόλοι των Καμπιών, της Μυγδαλιάς και του Κουρούπη, ελειτουργούντο εις τον Άγιον Χαράλαμπον. Οι άμοιροι βοσκοί της Κεχρεάς, τ’ Αι-Κωνσταντίνου, τ’ Αι-Θανασιού, των Μποστανιών και άλλων μερών, ήσαν σκόρπιοι «σαν του λαγού τα τέκνα». Ο Γιάννης ο Κούτρης, όστις επεκαλείτο και «Γιάννης η Γριά![1]», εζήλευε πολύ τον δεύτερον εξάδελφόν του, Γιάννην τον Λαδίκαν, όστις έκαμνε τον επίτροπον εις τον Αι-Γιώργη της Κ’στοδουλίτσας, και εις όλα τα εξωκκλήσια όπου ετελούντο πανηγύρεις, αρπάζων από τα μανουάλια τα συνημμένα εις ογκώδεις δέσμας ημίκαυστα κηρία, πατών αυτά με τα τσαρούχια του διά να τα σβήσει, κάτω εις τας πλάκας του εδάφους του ναού, προφασιζόμενος ότι ήτο φόβος μη λαμπαδιάσουν, αν τα άφηνε ν’ αποκαώσι. Ο ίδιος προέτεινε κι έκτακτον δίσκον, περιερχόμενος τας τάξεις των πανηγυριστών, συλλέγων εράνους «για να φτιαστούν οι εκκλησιές». «Ήταν τάχα, Θεός να μας σχωρέσει, και παστρικά τα χέρια του;» Όλα ταύτα εκίνουν την αντιζηλίαν του Γιάννη του Κούτρη. Από την καθαράν εβδομάδα του είχεν έλθει η ιδέα, και καθ’ όλην την τεσσαρακοστήν την επώαζεν. Εμελέτα ν’ αποσπάσει απ το εκκλησίασμα του Αγ. Χαραλάμπους τον Γιώργη τον Τρυγολόγο, με την φαμίλιαν του, τους Μιχαλογιανναίους, πατέρα και υιόν, και τους Μαυροδημαίους, τέσσαρας αδελφούς με τας γυναίκας, και τα τέκνα των, όπως τους σύρει προς το Πρυΐ, εις το κατάμερον το ιδικόν του, κι εκεί μετά των υπαρχόντων τριών ή τεσσάρων άλλων αιπόλων, να καλέσωσιν ιερέα, όπως εορτάσωσι, κατ’ ιδίαν το Πάσχα.

Συνεχίστε να διαβάζετε »

Έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους της νεοελληνικής λογοτεχνίας, τον Νικηφόρο Βρεττάκο τιμά φέτος το Υπουργείο Πολιτισμού ανακηρύσσοντας το 2012 ως «Έτος Νικηφόρου Βρεττάκου» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή.

Τον επίσημο επετειακό εορτασμό έχει αναθέσει το ΥΠΠΟΤ στοΕθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ).

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος αποτελεί έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ο οποίος συνέδεσε τη ζωή και το έργο του με τις πνευματικές, πολιτικές και κοινωνικές αναζητήσεις του ελληνισμού κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.
Η διαχρονικότητα του έργου του (ποίηση και πεζογραφία, δοκίμιο) είναι δεδομένη καθώς εξακολουθεί να διαβάζεται και να συγκινεί τους αναγνώστες του. Επικεντρώνεται στην ανθρώπινη ύπαρξη γράφοντας για τη συγκίνηση και τα αισθητήρια, την έννοια της ομορφιάς μέσα στη Φύση, τη δύναμη της μνήμης, την ελληνικότητα μέσα από τη γλώσσα, την ουσία του πολιτισμού.

Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου πληροφορεί στον κόμβο του για το πρόγραμμα των ποικίλων δράσεων και εκδηλώσεων προς τιμήν του ποιητή.

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος γεννήθηκε στο χωριό Κροκεές της Λακωνίας. Τα μαθητικά του χρόνια πέρασε στις Κροκεές και το Γύθειο. Από το 1929 έζησε στην Αθήνα ενώ παράλληλα τότε έκανε τα πρώτα του λογοτεχνικά βήματα. Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση. Από το 1946 ως το 1949 εργάστηκε στο περιοδικό Ελεύθερα Γράμματα (αρχικά στη στήλη του βιβλίου, στη συνέχεια ως αρχισυντάκτης, εκδότης και διευθυντής). Ασχολήθηκε επίσης με την πεζογραφία , την κριτική και τη δημοσιογραφία. Με το πραξικόπημα του 1967 αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία. Προτάθηκε τέσσερις φορές για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τιμήθηκε με βαρυσήμαντα βραβεία όπως, μεταξύ άλλων, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1940, 1956, 1982), το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1974), το Αριστείο Γραμμάτων από την Ακαδημία Αθηνών (1982). Εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1986) και αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (1991).

Τη λίστα με τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2011, που αφορούν τις εκδόσεις του 2010, συνοδεύει για πρώτη φορά φέτος το σκεπτικό βράβευσης της αρμόδιας επιτροπής για κάθε κατηγορία. Τη δημοσίευση του σκεπτικού επιτάσσει η νέα νομοθεσία που διέπει τον θεσμό των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας. Ειδικότερα: το Βραβείο Μυθιστορήματος απονεμήθηκε ομόφωνα στον Θωμά Κοροβίνη για το έργο του με τίτλο «Ο γύρος του θανάτου». Οπως σημειώνεται στο σκεπτικό της επιτροπής, ο συγγραφέας χαρίζει ένα «περίτεχνο μυθιστόρημα κατευθείαν βγαλμένο από τα νεορεαλιστικά πλάνα της μετεμφυλιακής Ελλάδας και τις κοινωνικοπολιτικές της μεταλλάξεις». Στο βιβλίο ο συγγραφέας καταπιάνεται με την πολύκροτη υπόθεση Παγκρατίδη, του δήθεν «δράκου του Σέιχ Σου», και με αφορμή αυτή την ιστορία ξεδιπλώνει το τοπίο μιας Ελλάδας που ακροβατούσε «ανάμεσα σε λαϊκά είδωλα και καταπιεσμένες συνειδήσεις και που πάσχιζε να ανιχνεύσει έναν ιδιωτικό χώρο μακριά από το διαποτισμένο στα πολιτικά μίση και έριδες κοινωνικό τοπίο». “Εξπρές”

Ο Θωμάς Κοροβίνης, φιλόλογος και λαϊκός τραγουδιστής, λογοτέχνης και μποέμης, «μπαγιάτης» και κοσμοπολίτης, πότε να βουτάει στη νοσταλγία των χαμένων πορνείων της Μπάρας και πότε να γράφει ποιήματα για τον Γιώργο Κούδα, πότε βουτώντας στις σκοτεινές σελίδες της ιστορίας του Δράκου του Σέιχ Σου δημιουργώντας το «Ο γύρος του θανάτου» το μυθιστορηματικό πλέγμα του βίου του Αριστείδη Παγκρατίδη.

«Το γεγονός ότι φέτος το βραβείο δίνεται σε ένα μυθιστόρημα που έχει να κάνει με σκοτεινή και ζοφερή υπόθεση της Θεσσαλονίκης με χαροποιεί. Περισσότερο γιατί στις μέρες μας πολλά μυστήρια συγκαλύπτονται ή επιλεκτικώς αποκαλύπτονται χωρίς ούτε η ατομική περίπτωση ούτε η κοινωνική συνείδηση να βρίσκουν δικαίωση», δήλωσε στο «Εθνος».

Σε ποιαν αναφέρεται ; Ποια είναι η αγαπημένη που αν τον ξεχάσει θα την ξεχάσει κι αυτός; Η λήθη είναι η χειρότερη τιμωρία για αυτόν που αγαπάει….

Έλα να παίξουμε…
Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου
Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη
Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη

Θα σου χαρίσω τους πύργους μου
Τώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου
Έχουν πεθάνει από καιρό
πριν από μένα

Όλα, όλα, και τ’ άλογά μου θα στα δώσω
Όλα, όλα, και τ’ άλογά μου θα στα δώσω
Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω
που ξέρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει

δρασκελώντας την μιαν άκρη ως την άλλη
γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις

Έλα να παίξουμε…

Ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου
Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τι τους θέλω!
Τραβάνε μπρος σκυφτοί δίχως καν όνειρα

Όλα, όλα, και τ’ άλογά μου θα στα δώσω
Όλα, όλα, και τ’ άλογά μου θα στα δώσω
Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω
που έρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει

δρασκελώντας την μιαν άκρη ως την άλλη
γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
αναστατώνοντας τις έριες παρατάξεις

Έλα να παίξουμε…
Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα…

Μανώλης Αναγνωστάκης –
Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου –
Πρώτη εκτέλεση: Γεράσιμος Ανδρεάτος