Αρχείο έτους 2019

ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 

 Τίτλος:  Ο Λαϊκός πολιτισμός ως γέφυρα επικοινωνίας και  προσέγγισης  μαθητών με διαφορετική εθνικότητα

Τάξη: ΣΤ ΄2

Κριτήρια επιλογής του θέματος

Ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών στα ελληνικά σχολεία  που  ανήκουν σε διαφορετικές  εθνικότητες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα  αποδοχής και ενσωμάτωσης  στις ομάδες των Ελλήνων συμμαθητών τους . Τις περισσότερες φορές  αναγκάζονται να δημιουργήσουν  τους δικούς τους  πολιτισμικούς μικρόκοσμους  μέσα στην  κοινότητα του σχολείου  ή της γειτονιάς τους .

Τα παιδιά στο σύγχρονο σχολείο καλούνται να κατανοήσουν και να αποδεχτούν την πολυπολιτισμική συνύπαρξη, να επικοινωνήσουν, να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν με άλλα παιδιά από διαφορετικές πατρίδες, θρησκείες και πολιτισμούς. Θα πρέπει να μοιραστούν συναισθήματα και ιδέες, να οραματιστούν και να αναζητήσουν κοινούς τρόπους αρμονικής συμβίωσης.

Επομένως είναι επιτακτική η ανάγκη  για μια  εκπαίδευση που θα διδάσκει τους μαθητές  να αποδέχονται , να επικοινωνούν  και να αναπτύσσουν φιλικές σχέσεις  με ανθρώπους άλλων  εθνικοτήτων  που είναι φορείς  διαφορετικών πολιτισμών .

Ο λαϊκός πολιτισμός είναι ένα πεδίο μέσα από το οποίο μπορούν να υλοποιηθούν οι παραπάνω στόχοι. Κι αυτό γιατί προσεγγίζοντας θέματα που πηγάζουν  από το λαϊκό πολιτισμό  των αλλοδαπών μαθητών  , όλα τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα  να ανακαλύψουν τα  κοινά πολιτισμικά στοιχεία  ανάμεσα στους λαούς  κι  έτσι να αποδεχτούν  την πολιτισμική ετερότητα  ως έναν παράγοντα  εξαιρετικά σημαντικό για  ειρηνική συμβίωση  μέσα και έξω από την τάξη .

Σκοπός: Να  αποτελέσει ο λαϊκός πολιτισμός  την κοινή συνισταμένη και το συνδετικό κρίκο ανάμεσα  σε παιδιά με διαφορετική εθνικότητα  και να γίνει το πρώτο βήμα  προς την αλληλοκατανόηση  , την αλληλοεκτίμηση τους  και  τον αλληλοσεβασμό τους

Στόχοι : 

Α. Γνωστικοί

• Να γνωρίσουν οι μαθητές όψεις του λαϊκού πολιτισμού ( παραμύθια –τραγούδια )
• Να έρθουν σε επαφή με το λαϊκό πολιτισμό άλλων λαών , να εντοπίσουν τα κοινά σημεία   και να τα  αξιοποιήσουν προκειμένου να επιτευχθεί η πολιτισμική συνάντηση
• Να κατανοήσουν την αξία της λαϊκής παράδοσης

      Β. Ικανοτήτων

• Να μάθουν να συνεργάζονται , να εργάζονται ομαδικά , να εκφράζονται δημιουργικά , ανταλλάσονταςαπόψεις  μέσα από τη συλλογή  , την  καταγραφή  του υλικού  , τη συζήτηση  , τη διαπραγμάτευση , τη σύγκριση και τη  δημιουργία
• Να οικοδομήσουν οι μαθητές τη νέα γνώση αναλαμβάνοντας κεντρικό και ενεργητικό ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία

Γ. Στάσεων

• Να γίνουν συνεχιστές της πολιτιστικής κληρονομιάς τους , διατηρώντας έτσι την πολιτισμική τους ταυτότητα
• Να δείξουν ευαισθησία και να αποδεχτούν τη διαφορετικότητα ως κοινωνική αναγκαιότητα
• Να αποδεχτούν και να σεβαστούν τον άλλον καθώς και τον πολιτισμό που φέρει
• Να συνυπάρξουν μέσα στην τάξη σεβόμενοι την ιδιαίτερη πολιτισμική ταυτότητα του άλλου
• Να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση των μαθητών

    Μεθοδολογία

Η  μέθοδος  που ακολουθήθηκε ήταν η ομαδοσυνεργατική. Οι μαθητές εργάστηκαν  με αλληλεπίδραση  και  αλληλεξάρτηση  μέσα σε μικρές ομάδες  για την επίτευξη κοινών στόχων  . Έτσι για να ολοκληρώσει η κάθε ομάδα  το έργο της  ήταν απαραίτητη η συμβολή του κάθε μέλους της  και αντίστροφα  για να επιτύχει το κάθε μέλος της ομάδας  έπρεπε να συμβάλλουν  τα υπόλοιπα μέλη   . Αυτό βέβαια  εξασφαλίστηκε με  την  κατανομή ρόλων , με τον καταμερισμό της εργασίας  και με τη διατύπωση κοινών στόχων  .  Επιλέχτηκε η  συγκεκριμένη μέθοδος  γιατί :

• Δημιουργεί καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις
• Μειώνει το άγχος και ενισχύει την αυτοεκτίμηση
• Βοηθά πολύ περισσότερο στην ένταξη  και ενσωμάτωση  παιδιών  με διαφορετική εθνική προέλευση
• Ενεργοποιεί και κάνει το μαθητή υπεύθυνο

Αγόρια και κορίτσια επιστράτευσαν  τις ιδιαίτερες κλίσεις και ικανότητες  , συνεργάστηκαν  μεταξύ τους προκειμένου  να συγκεντρώσουν  υλικό από βιβλία  , προφορικές διηγήσεις , διαδίκτυο .Να καταγράψουν  , να ταξινομήσουν  το υλικό και να το ανακοινώσουν  στους συμμαθητές τους .

Ο ρόλος μου  ήταν ιδιαίτερα σημαντικός  μόνο στο στάδιο του καθορισμού των στόχων . Στη συνέχεια  παρακολουθούσα  λεπτομερώς  την πορεία της έρευνας  κάθε ομάδας  και επεμβαίνοντας  διακριτικά δημιουργούσα  προβληματισμούς  , υποδείκνυα  πηγές πληροφόρησης  και προωθούσα την όλη διαδικασία έρευνας  , έτσι ώστε  να μην ξεμακραίνουμε από τους αρχικούς στόχους .

Κατά τη διάρκεια των εργασιών  που κράτησαν από τον Ιανουάριο  ως το Μάρτιο του 2014  γίνονταν συζητήσεις μια φορά την εβδομάδα  για ενημέρωση  γύρω από την πρόοδο  της έρευνας και ανατροφοδότηση.

Βοήθεια δόθηκε από μέρους μου  και στην υπόδειξη αλλά και στη χρήση  τοπικών πηγών

( έντυπο υλικό – άνθρωποι ) προκειμένου να καταγραφούν σωστά τα ευρήματα  μας .

Ευθύς εξαρχής έγινε προγραμματισμός  ενεργειών και χρονοδιάγραμμα  ύστερα από κοινή συμφωνία .

Αυτό περιελάμβανε  επιγραμματικά :

Α ΄   ΦΑΣΗ : Ευαισθητοποίηση γύρω από το θέμα  με ανάγνωση σχετικών παραμυθιών

Έρευνα   ,  συγκέντρωση και καταγραφή  υλικού  ( λαϊκών παραμυθιών – δημοτικών

τραγουδιών )

Β ΄  ΦΑΣΗ  :  Καθορίστηκαν τα θέματα μελέτης  γιατί όπως ήταν  φυσικό συγκεντρώθηκε  υλικό πάσης

φύσεως  ( παραμύθια – μύθοι – παραδόσεις κτλ ) και δημιουργήθηκαν ομάδες εργασίας

ανάλογα με τις ικανότητες και τα κοινά ενδιαφέροντα  . Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης                        η  κάθε ομάδα είχε διπλό στόχο :

• Να ολοκληρώσει το έργο που  είχε  αναλάβει
• Να προσφέρει υλικό που πιθανότατα θα βοηθούσε κάποια άλλη ομάδα

Γ ΄  ΦΑΣΗ  : Έγινε σύνθεση του υλικού  και  διατυπώθηκαν τα συμπεράσματα και οι παρατηρήσεις  της

κάθε   ομάδας . Παρουσίαση του υλικού της έρευνας έγινε στο χώρο της αίθουσας , όχι στο

χώρο  του σχολείου  κι αυτό γιατί δεν το επέτρεψαν  οι αυξημένες υποχρεώσεις των

μαθητών σε συνδυασμό με  την απαιτούμενη προετοιμασία .

  ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

   Τα περισσότερα παιδιά έχουν έρθει σε επαφή με στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού σε διάφορες εκφάνσεις της καθημερινής τους ζωής, δηλαδή όταν άκουσαν δημοτικά τραγούδια, αντάλλαξαν αινίγματα και παροιμίες, απόλαυσαν την αφήγηση ενός λαϊκού παραμυθιού, χόρεψαν χορούς, έδειξαν ενδιαφέρον για ένα  παλαιό αντικείμενο κ.ά..

Για να σημαίνουν όμως κάτι τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να μορφοποιηθούν στη σκέψη των παιδιών, να ενσωματωθούν στις παλαιότερες γνώσεις τους, να οργανωθούν σε ενιαία σύνολα. Τότε μόνο θα τους δοθεί η δυνατότητα να τα ερμηνεύσουν και να τα γνωρίσουν, να εκτιμήσουν και να αγαπήσουν τον πολιτισμό των γενεών που προηγήθηκαν εδώ και αλλού. Προκειμένου να γίνει αυτό θα πρέπει μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες να επεξεργαστούν τα στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού, ώστε να συνειδητοποιήσουν τη δική τους θέση και να κατανοήσουν τη συνέχεια του πολιτισμού .

Επιπλέον η  γνωριμία με το διαφορετικό επιτυγχάνεται με τη γνώση του πολιτισμού των   άλλων, ώστε να αναπτυχθούν συναισθήματα αποδοχής και συνύπαρξης.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αξιοποίηση των στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού  μέσα από  συγκεκριμένες δραστηριότητες στην μικροκοινωνία της τάξης .

  Έτσι ασχοληθήκαμε κυρίως  :

Α .   με τα λαϊκά παραμύθια

B .   με τα δημοτικά τραγούδια ( παραλογές )

Κι αυτό γιατί  το λαϊκό  παραμύθι :

• Αναπτύσσει τη φαντασία  και τη δημιουργικότητα του παιδιού  και ταυτόχρονα τις αποδεσμεύει από τυποποιημένες εικόνες  και έννοιες που μας πλημμυρίζουν  καθημερινά . Τα άτομα που διαθέτουν καλλιεργημένη φαντασία  είναι αποτελεσματικότερα στο να βρίσκουν  λύσεις σε προβλήματα  αλλά και να αντιμετωπίζουν  καλύτερα τα προβλήματα της ζωής τους  τη στιγμή που ο σημερινός άνθρωπος  είναι απομονωμένος  , στερημένος από σχήματα εκφραστικά  και χωρίς τη δυνατότητα του ταξιδιού  στο όνειρο. Η εποχή μας κατασκευάζει ανθρώπους  παθητικούς  με αδυναμία επικοινωνίας  , που αρέσκονται  να παρακολουθούν και όχι να συμμετέχουν .Θα υπήρχε πλήρης στασιμότητα  σε όλες τις επιστήμες  και τέχνες δίχως  την αχαλίνωτη φαντασία  δημιουργικών ανθρώπων  που όπως φαίνεται επηρεάστηκαν  ακούγοντας  ή διαβάζοντας  παραμύθια στην παιδική τους ηλικία .

• Το μαθαίνει να ακούει τον συνομιλητή του , να τον κατανοεί και να ανακαλύπτει  μέσα στις λέξεις κρυμμένες αλήθειες
• Είναι ένα σπουδαίο μέσο αισθητικής αγωγής και καλλιεργεί την καλαισθησία του παιδιού
• Υπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τη γλωσσική του καλλιέργεια
• Εισάγει στον κόσμο του βιβλίου και της λογοτεχνίας
• Προάγει την κοινωνικοποίηση καθώς τα παιδιά ταυτίζονται με τους κεντρικούς ήρωες .Έτσι οι πολιτιστικές αξίες που αντιπροσωπεύουν οι ήρωες μεταδίδονται με απλό τρόπο στις ψυχές  των παιδιών   καθορίζοντας  την κατοπινή συμπεριφορά τους  όπως γίνεται  δεκτή από την κοινωνία  μέσα στην οποία  και για την οποία  μεγαλώνουν .
• Συμβάλλει στην ηθική διαπαιδαγώγηση των παιδιών  καθώς το παραμύθι  από τη μια στηλιτεύει  και καταδικάζει   αποτελεσματικά στην ανθρώπινη συνείδηση  την κακία , την καταπίεση , τη συκοφαντία  , τη ματαιοδοξία  , το μίσος τη βία  και όλες τις όποιες άλλες  κακές  συνήθειες και πράξεις  αμαυρώνουν  και ευτελίζουν την ανθρώπινη ψυχή και ζωή  και από την άλλη  υμνεί μέσα από τη διαλεκτική των αντιθέσεων  την αξιοσύνη , την αξιοπρέπεια , το σεβασμό , τη φιλία , την τόλμη ,  την επιμονή  , τη δικαιοσύνη  ,την εργατικότητα  και άλλες αρετές .
• Είναι το πιο κατάλληλο είδος για την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία
• Ακόμη μέσα από τα παραμύθια τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν με το λόγο αλλά και με το σώμα τους, να εξωτερικεύσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, να αναδείξουν δεξιότητες και ταλέντα, να διατυπώσουν τις ανησυχίες τους και να περάσουν μηνύματα.
• Επιπλέον το παραμύθι υποστηρίζει τη γνωριμία  με άλλους  πολιτισμούς  και βοηθά να αρθούν τυχόν προκαταλήψεις και στερεότυπα που μπορούν να οδηγήσουν σε ρατσισμό και διακρίσεις  , να αναδειχτεί ότι οι άνθρωποι όλου του κόσμου έχουν παρόμοιες ανάγκες και προβλήματα . Η αλληλεγγύη, ο σεβασμός στον «Άλλον» και η ενσυναίσθηση καλλιεργούνται μέσα από τα παραμύθια με φυσικό τρόπο.
• Στην πλοκή του παραμυθιού, όλα είναι πιθανά. Το θαύμα, η μαγεία, το φυσικό και το υπερφυσικό διαπλέκονται περίτεχνα και έτσι επιτυγχάνεται ο τελικός σκοπός. Η πλοκή του λαϊκού παραμυθιού κρύβει πολλές αντιθέσεις και εναλλαγές μεταξύ ευτυχίας και δυστυχίας. Επέρχονται κορυφώσεις αλλά και κάθαρση που ολοκληρώνεται με την αποκατάσταση του αδικημένου, του ηθικού, βασανισμένου και τίμιου ήρωα .

        Το παιδί  που αντιμετωπίζει κάποιο  πρόβλημα ταυτίζει τον εαυτό του με τον ήρωα που  αδικείται και  υποφέρει, καθαίρεται στο τέλος, δικαιώνεται και αποκτά μια αισιόδοξη ματιά  και σιγουριά  με το «… έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα» και αποκαθίσταται μέσα του το αίσθημα  του  δικαίου. Το παιδί που στην καθημερινότητά του έρχεται αντιμέτωπο με προβλήματα,   εμπόδια και δυσχέρειες εξαιτίας του προβλήματος που αντιμετωπίζει, μέσω του παραμυθιού  το υπερνικά και εισέρχεται σε ένα κόσμο πλούσιων και θαυμαστών αναπαραστάσεων.

• Το λαϊκό παραμύθι παρουσιάζει μια καθολικότητα ανάμεσα στους λαούς υπερβαίνοντας τα εθνικά όρια

Το παραμύθι προσφέρεται για πολλαπλές και ποικίλες δραστηριότητες . Οι τρόποι προσέγγισης  που αξιοποιήθηκαν  είναι :

Η αναζήτηση  παραμυθιών που οδηγεί και στους ενεργούς φορείς της παράδοσης  και της λαϊκής λογοτεχνίας  , στον παππού και στη γιαγιά

Οι μαθητές αναζήτησαν λαϊκά  παραμύθια του τόπου τους , της Ευρώπης και του κόσμου.

Κατόπιν χώρισαν το υλικό που συγκεντρώθηκε σε γενικές κατηγορίες.

Έγινε  ομαδοποίηση των παραμυθιών  από χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου .

Από αυτά  επιλέχτηκαν  τα  παραμύθια  που απαντώνται ως παραλλαγές στις χώρες προέλευσης των παιδιών  ( Ελλάδα – Αλβανία)

Η ανάγνωση παραμυθιών

 Έγινε  ανάγνωση των παραμυθιών που εντοπίζονται ως παραλλαγές στις χώρες προέλευσης των  παιδιών( Ελλάδα – Αλβανία )  γεγονός που ανέδειξε   την  κινητικότητα της προφορικής λογοτεχνίας  σε μια ευρύτερη περιοχή  με πολλές αλληλεπιδράσεις  και επιρροές  που ξεπερνούν  τα όρια των κρατών .

Τέτοια παραμύθια είναι :

• Το μαγικό κουπάκι ( παραμύθι από την Αλβανία ) -Το ποτηράκι που κάνει το νερό χρυσάφι  ή Το τσαμ καρελάκι ( παραμύθι από την Ελλάδα )
• Οι κουμπάροι ( παραμύθι από την Αλβανία ) – Η αλεπού , ο λύκος και το κιούπι με το μέλι ( παραμύθι από την Ελλάδα )

Τα θέματα  που πραγματεύονται  τα συγκεκριμένα παραμύθια προέρχονται από το χώρο  των κοινωνικών  και διαπροσωπικών σχέσεων . Θίγουν ζητήματα  ευγνωμοσύνης από όσους ευεργετήθηκαν , παρουσιάζουν την εξυπνάδα  σαν όπλο επιβίωσης .

Η αφήγηση  παραμυθιών

Έγινε οπτικοακουστική παρουσίαση  παραμυθιών  όπου γνωστές αφηγήτριες( Σάσα Βούλγαρη  – Ζωή Νικητάκη ) αφηγήθηκαν   λαϊκά παραμύθια (Η Πλούμπω – Ο τσοπανάκος )   και  έγινε αντιληπτό  πως τίποτε  δεν μπορεί να υποκαταστήσει  τη ζωντανή ροή του λόγου  , το κόμπιασμα  και τη συγκίνηση των αφηγητριών  , το παιχνίδισμα και τις αλλαγές  στη φωνή τους  , τη γλώσσα του σώματος .Μέσω  της αφήγησης τα παιδιά εξάσκησαν τον προφορικό λόγο, την ακοή αλλά και την επικοινωνιακή τους δεξιότητα.

Η  αναδιήγηση παραμυθιών

Από  τους μαθητές της καθεμιάς ομάδας  έγινε αναδιήγηση ενός παραμυθιού  προκειμένου  να καλλιεργηθεί   ο προφορικός λόγος τους και  να εξασκηθεί  η μνήμη τους . Επιπλέον  οι μαθητές συγκρίνοντας  το γραπτό κείμενο  με τη  μαγνητοφωνημένη αναδιήγηση δια πίστωσαν τις διαφορές  μεταξύ γραπτού και προφορικού λόγου  και ότι τελικά  δε γράφουμε όπως μιλάμε .

Η δραματοποίηση παραμυθιού

Οι μαθητές χώρισαν το παραμύθι σε σκηνές  ,κράτησαν την αφηγηματική μορφή εκεί που χρειαζόταν  και έδωσαν  λόγια στους ήρωες .Έγινε από τα παιδιά  δραματοποίηση  επιλεγμένων σκηνών . Έτσι δόθηκε η δυνατότητα  στους μαθητές να εκφρασθούν , να συνειδητοποιήσουν κάποια  πράγματα για  τον εαυτό τους  , να βιώσουν άλλες κοινωνικές καταστάσεις. να   αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη, την  πρωτοβουλία και τις δημιουργικές ικανότητές τους

Εικονογράφηση παραμυθιού

 Μια δραστηριότητα πολύ αγαπητή στα παιδιά  γιατί  με τη ζωγραφική  ξεδιπλώνουν  την  καλλιτεχνική τους ευαισθησία .Οι μαθητές ασχολήθηκαν με  το παραμύθι «Μαγικό κουπάκι » .Το  χώρισαν σε σκηνές  , επέλεξαν από αυτές  εκείνες  που κατά τη γνώμη τους αποτυπώνουν δράση,  τις  εικονογράφησαν και δημιουργήσαμε  βιβλίο με  το εικονογραφημένο παραμύθι  .

Παρακολουθώντας λαϊκά παραμύθια  από άλλες χώρες (Ουγγαρία –  Ρόκα η αλεπού ) διαπίστωσαν ομοιότητες και στο θέμα  του παραμυθιού , αλλά και στη συμπεριφορά των ηρώων  (π.χ. και σ’ αυτά η πονηρή αλεπού   ξεγελάει κατ’ εξακολούθηση  τον λύκο αποδεικνύοντας ότι η δύναμη πολλές φορές  δεν είναι αρκετή για να επιβάλλει κανείς την παρουσία του  ιδιαίτερα αν έχει απέναντι του  ένα πολυμήχανο μυαλό ) .Πολύ ενδιαφέρουσα αποδείχτηκε η σύγκριση των ελληνικών παραμυθιών με  τα αντίστοιχα  άλλων λαών ( κυρίως Βαλκανικών ) και η αναζήτηση κοινών στοιχείων .

Μέσα από την  επεξεργασία  και  την αντιπαραβολή  των παραμυθιών  δόθηκε η δυνατότητα στους μαθητές να  διαπιστώσουν  ότι  υπάρχουν στοιχεία που είναι κοινά σε κάθε πολιτισμό αλλά και να  έρθουν σε επαφή με τον πολιτισμό   άλλου  λαού   και να  δημιουργηθούν  οι κατάλληλες προϋποθέσεις  προκειμένου να  συνυπάρξουν ως μέλη της μικροκοινωνίας του σχολείου  , να  αποφευχθεί  η απόρριψη   ,  να περιοριστούν  οι συγκρούσεις  και να γίνει  το πέρασμα από  την έννοια του εθνικού  στη διάσταση και την έννοια του διεθνικού .

Β .  Η δεύτερη όψη του Λαϊκού πολιτισμού με την οποία  ασχοληθήκαμε είναι τα δημοτικά  τραγούδια , τα οποία αποτελούν συστατικό στοιχείο και τον καθρέπτη των λαών  και μπορούν να τους φέρουν κοντά .

Οι ομάδες έρευνας  ασχολήθηκαν κυρίως με την εύρεση παραλογών , δηλαδή  εκτενών  αφηγηματικών  τραγουδιών  που διηγούνται μια ιστορία , μοιάζουν με παραμύθια  ,δεν εξυμνούν ηρωικά κατορθώματα, αλλά αφηγούνται τις δραματικές περιπέτειες της  ανθρώπινης ζωής  .  Το ενδιαφέρον τους επικεντρώθηκε κυρίως  σε παραλογές που  το θέμα τους απαντάται  στον Βαλκανικό χώρο .

Κατόπιν  έγινε θεματική ταξινόμηση των παραλογών .

Από  αυτές επεξεργάστηκαν  την ελληνική  παραλογή « Του γιοφυριού της Άρτας » και  την Αλβανική παραλογή  «Το  κάστρο  της Ροζάφα  » γιατί και στις δύο απαντάται  το ίδιο θέμα . Το θέμα που διαπραγματεύονται  απηχεί την πανάρχαια και σε πολλούς λαούς γνωστή  δοξασία, πως   για να στεριώσει ένα μεγάλο  οικοδόμημα χρειάζεται να θυσιαστεί ζώο ή    άνθρωπος.  Γιατί έτσι η ψυχή του   θύματος γίνεται στοιχειό που με την  υπερφυσική του δύναμη προστατεύει το  κτίσμα. Όσο   πιο ευγενές είναι το θύμα τόσο καλύτερα  περιφρουρείται το κτίσμα.

Διαπίστωσαν  την  ύπαρξη κοινών στοιχείων αφού η πολιτισμική και πολιτιστική συγγένεια των λαών των Βαλκανίων είναι αναμφισβήτητη, παρ’ όλη τη διαφορετικότητα των εθνικών προελεύσεων .

Δραματοποίησαν    την παραλογή  του γιοφυριού της Άρτας , ζωντανεύοντας έτσι το τραγούδι μέσω των ρόλων τους

Έκαναν εικονογράφηση του δημοτικού τραγουδιού αφού πρώτα:

• το χώρισαν σε σκηνές
• ξεχώρισαν τους αφηγηματικούς τρόπους ( διήγηση – μονόλογος – διάλογος )

Άκουσαν εκτέλεση του τραγουδιού  σε μουσική Νίκου  Παπακώστα και ερμηνεία από την Μαρία Σουλτάτου

Παρακολούθησαν παράσταση του θεάτρου Σκιών του Γιάννη Χατζή  με θέμα το γεφύρι της Άρτας για να διαπιστώσουν ότι συνεχίζει να αποτελεί  πηγή έμπνευσης και δημιουργίας

Αξιολόγηση

Στόχος του  προγράμματος ήταν   η αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς των μαθητών.

Βέβαια δεν είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητα του σχεδίου επειδή αυτό απαιτεί  μεγαλύτερο χρονικό διάστημα . Ωστόσο με την ολοκλήρωση του σχεδίου εργασίας   μπορούμε να κάνουμε μια εκτίμηση της προόδου που σημειώθηκε  από τους μαθητές.

Με το σχέδιο αυτό επιδιώξαμε τα παιδιά να εκτιμήσουν μέσα από τα λαϊκά παραμύθια  και τα δημοτικά  τραγούδια τους πολιτισμούς που είναι παρόντες στην τάξη, ως έναν τρόπο για να επιτευχθεί ένα κοινό έδαφος και ένα πνεύμα συνεργασίας. Έτσι, τα παιδιά συνειδητοποίησαν ότι οι λαϊκές ιστορίες περιλαμβάνουν στοιχεία που είναι κοινά σε κάθε πολιτισμό, και ότι αναφέρονται σε μια κλίμακα αξιών που, σε πολλές περιπτώσεις, είναι η ίδια, ή τουλάχιστον παρόμοια, με τη δική τους. Άλλωστε το παραμύθι είναι μια μηχανή που καταργεί το χρόνο. Χρησιμοποιώντας τη λαϊκή λογοτεχνία κατάλαβαν ότι υπάρχει ένας ενιαίος κόσμος που είναι πολυσυλλεκτικός και διαφορετικός, αλλά και ότι πρέπει να κυβερνηθεί από δικαιοσύνη και αλληλεγγύη.

Διαπίστωσαν  ότι τα παραμύθια ως φορείς αξιών  τους δίνουν την ευκαιρία να κατανοούν τον κόσμο γύρω τους, να αντιμετωπίζουν τις δύσκολες καταστάσεις βρίσκοντας λύσεις με την κατάλληλη καθοδήγηση ενώ ταυτόχρονα μπορούν να ικανοποιούν το αίσθημα δικαιοσύνης προβάλλοντας τα οφέλη της ηθικής συμπεριφοράς .

Η παρατήρηση, ο εντοπισμός και η διδακτική προσέγγιση των στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού οδήγησαν  τους μαθητές στη βαθύτερη συνειδητοποίηση της ιστορίας τους και συνέδεσαν το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον, το εδώ με το εκεί, συνδέοντας τις γενιές καθώς και τους κρίκους στην αλυσίδα της ιστορικής συνέχειας . Οι μαθητές  εντόπισαν ομοιότητες  στα παραμύθια, στα δημοτικά τραγούδια των άλλων λαών και συνειδητοποίησαν πως όσα ενώνουν τους πολιτισμούς είναι περισσότερα από εκείνα που τους διαφοροποιούν.

Μπορεί κάθε άνθρωπος να αποτελεί μέλος μιας συγκεκριμένης εθνότητας  , από την οποία αποκτά  ιδιαίτερα  χαρακτηριστικά  όπως γλώσσα  , θρησκεία , συνήθειες  , φυλετικά γνωρίσματα  ταυτόχρονα όμως να  αποτελεί  μέλος της παγκόσμιας  κοινότητας  με την οποία παρά  τις όποιες διαφορές  , φέρει  και πάρα πολλά  κοινά γνωρίσματα .

Τελικά τα παιδιά άλλαξαν κάποιες λανθασμένες  ιδέες και στερεότυπά  που  είχαν σχετικά με λαούς και πολιτισμούς μέσα από την ενθάρρυνση συζητήσεων με αφορμή το μυθολογικό πεδίο..

Ωστόσο πρέπει να τονίσουμε   και την ευθύνη των εκπαιδευτικών  καθώς  αυτοί έχουν τη δύναμη  είτε να κάνουν μερικά παιδιά να αισθανθούν αόρατα και ασήμαντα μέσα στην τάξη είτε  να κάνουν τις διαφορές  τους να φαίνονται ασήμαντες  , μέσω της επιλογής  κατάλληλου  εκπαιδευτικού υλικού  και τρόπου διδασκαλίας .

Οι  εκπαιδευτικοί  πρέπει να αποφεύγουν να    έχουν χαμηλές προσδοκίες  από τους μαθητές με διαφορετική  εθνοπολιτισμική καταγωγή  , να κατατάσσουν τους μαθητές σε ομάδες  χαμηλών ικανοτήτων με βάση  το γλωσσικό τους υπόβαθρο  γιατί τέτοιες συμπεριφορές  μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση ρατσιστικών συμπεριφορών  και όχι στην καταπολέμηση .

Οι μαθητές   πρέπει να συνειδητοποιήσουν  πως  είναι απαραίτητο κάθε άτομο να μάθει να συμβιώνει με τους άλλους, σεβόμενο τον πολιτισμό και τη γλώσσα τους, αλλά διατηρώντας ταυτόχρονα την εθνική και πολιτισμική ταυτότητά του.

Λήψη αρχείου

Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τη σημασία που έχει για έναν άνθρωπο η γνωριμία  με τον λαϊκό  πολιτισμό του τόπου του. Ποιος όμως θα αναλάβει να μεταβιβάσει αυτό το πολιτισμικό παρελθόν ; Η οικογένεια ;  Η θέση της οικογένειας  είναι πλέον αδύναμη , λόγω της μορφής της ( πυρηνική ), της έλλειψης  ελέυθερου χρόνου  από τους γονείς . Έτσι  η οικογένεια αδυνατεί   να φέρει σε επαφή τις νεότερες γενιές  με τα στοιχεία του λαικού πολιτισμού . Συνεπώς  η ευθύνη  πέφτει  στην  εκπαίδευση  που είναι ο φυσικός  διάδοχος της οικογένειας σε δραστηριότητες αυτής της μορφής . Το σχολείο είναι ο χώρος  όπου οι μαθητές  θα έρθουν σε επαφή με το παρελθόν, θα αποκαταστήσουν την ασυνέχεια  και θα μπορέσουν να δουν το μέλλον  με σοφία . Θεωρώ ότι ο εκπαιδευτικός  , λόγω της θέσης που κατέχει  μπορεί να αποτελέσει  την αρχή από όπου θα ξεκινήσει μια διαδικασία ποσέγγισης  των παιδιών με τον  παραδοσιακό πολιτισμό. Επειδή ως εκπαιδευτικός έχω  διαπιστώσει την περιορισμένη  γνώση των μαθητών και σε κάποιες περιπτώσεις την παντελή άγνοια της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου τους , σ’ αυτή την εποχή της παγκοσμιοποίησης , μου δημιουργήθηκε ο φόβος  ότι ενδέχεται  , ως ενήλικοι , αγνοώντας τις ιδιαιτερότητες  της πολιτιστικής τους κληρονομιάς  να εκδηλώσουν αδιαφορία  για την προστασία και διατήρησή της . Αλλά πώς οι μαθητές θα μπορούσαν  να πετύχουν τη βαθύτερη  γνωριμία με την πολιτιστική παράδοση του τόπου τους,  πώς  θα κέντριζα το ενδιαφέρον τους  γι’ αυτή ,  πως θα  διαμόρφωναν θετικές  στάσεις   καθώς και πώς  θα συμμετείχαν σε  δράσεις που θα τους έφερναν σε επαφή με αυτή  ;  Έτσι σκέφτηκα  να τους δώσω την ευκαιρία να πάρουν πρωτοβουλίες  οι ίδιοι , να γνωρίσουν  την πολιτιστική τους παράδοση  μέσα από δικές τους ερευνητικές προσπάθειες .Να  γίνουν δηλαδή οι ίδιοι  συγγραφείς  ενός βιβλίου  , το οποίο θα  περιελάμβανε  παραδόσεις από τη Μαλεσίνα .Έτσι οι  μαθητές  αφού κατέγραψαν τις παραδόσεις  ,τις  συγκέντρωσαν και τις εικονογράφησαν .Σκοπός αυτής της προσπάθειας  όπως ειπώθηκε και παραπάνω  ήταν  η προσέγγιση της λαϊκής παράδοσης  μέσα από την έρευνα κι από έναν τρόπο που ενισχύει τη δημιουργικότητα των μαθητών .

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΣΤΗ ΜΑΛΕΣΙΝΑ

Το παραμύθι  δημιουργήθηκε από τους μαθητές της Δ΄τάξης του 1ου Δημ. Σ. Μαλεσίνας.

Η υπόθεση του παραμυθιού βασίστηκε σε μια ιδέα του δασκάλου της τάξης, Χαρχαντή Γιώργου .

Για την ολοκλήρωση του παραμυθιού ( διάλογους – εικονογράφηση ) εργάστηκαν όλοι οι μαθητές .

Ένα παραμύθι όλο ζωντάνια  , κέφι  ,γέλιο και …φαντασία .

Όχι μόνο γιατί οι ήρωες  ( δέντρα – ζώα ) μιλάνε  αλλά , κυρίως  γιατί διαβάζοντας το  παραμύθι  ταξιδεύουμε σ’ έναν καλύτερο κόσμο τον οποίο για  την ώρα μόνο τον φανταζόμαστε .

ΔΑΣΟΙΣΤΟΡΙΕΣ

Ο ΕΜΠΡΗΣΤΙΔΗΣ , Ο ΚΟΥΤΟΣΠΙΡΤΟΥΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ

Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να έχουν δικαίωμα  άποψης  .

Αυτό στο σχολείο μπορεί να επιτευχθεί  με τη δημιουργία διόδων επικοινωνίας

μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών .

Για να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του το παιδί χρησιμοποιεί

ή το λόγο ή την τέχνη. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να βοηθήσουμε τα  παιδιά να

αναπτύξουν την εκφραστική δυνατότητα του λόγου  όπου βέβαια αυτό είναι εφικτό ή

διαφορετικά να ενισχύσουμε την εφευρετικότητα  , τη δημιουργικότητα

και τη φαντασία .

Γιατί όταν τα παιδιά  δεν έχουν αναπτυγμένη την εκφραστική δυνατότητα  του λόγου

έρχεται η τέχνη  για να τα βοηθήσει να εκφραστούν .

Στο βιβλίο αυτό οι μαθητές ( λογοτέχνες , ζωγράφοι ) έφτιαξαν το δικό τους υλικό

το οποίο και  εκθέτουν  με στόχο να  δημιουργήσουν διόδους επικοινωνίας  αλλά και

να γίνει γνωστή η δουλειά τους  στην τοπική και ευρύτερη κοινωνία .

ΠΟΙΗΜΑΤΑ -ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ