Δημοτικό Σχολείο Βίβλου Νάξου

Ο σπουδαιότερος ποτάμιος θεός και θεός όλων των νερών που ρέουν, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, ή κατ’ άλλους της γης. Αποτελούσε την προσωποποίηση του μεγαλύτερου ποταμού της Ελλάδας και λατρευόταν κυρίως στην Ακαρνανία όπου προς τιμήν του γινόταν αγώνες. Λατρεία του Αχελώου διαπιστώνεται και στην Αθήνα όπου υπήρχε στην όχθη του Ιλισού ιερό «νυμφών τινών και αχελώων» με αγάλματα αφιερωμένα στο μεγάλο ποτάμιο θεό και στις νύμφες στον Ωρωπό, στα Μέγαρα, όπου και βωμός του Αχελώου στη θέση Ρους, τον οποίο είχε ιδρύσει, ο τύραννος Θεαγένης, στη Σικελία και στην Ρόδο, τη Μαντινεία και στο Μετάποντιο. Στο θεό Αχελώο προσφέρονται θυσίες, με προτροπή του Μαντείου της Δωδώνης. Ήδη από την αρχαιότητα, τα νερά του ποταμού Αχελώου, με τις προσχώσεις που σχημάτιζαν στις εκβολές τους, είχαν συντελέσει στην συνένωση ορισμένων από τις Εχινάδες νήσους μεταξύ τους, αλλά και με την Ηπειρωτική χώρα. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την αφορμή για τους μύθους που διηγούνταν ότι οι Εχινάδες ήταν αρχικά νύμφες, που μεταμορφώθηκαν από τον Αχελώο σε νησιά, όταν αρνήθηκαν να πάρουν μέρος στην ουσιαστική γιορτή προς τιμήν του. Ο Αχελώος θεωρούνταν πατέρας των νυμφώνων Σειρήνων που σύμφωνα με μια παράδοση γεννήθηκαν από το αίμα του ποτάμιου θεού Αχελώου τον οποίο είχε πληγώσει ο Ηρακλής και όλων των πηγών όπως της Δίρκης στη Θήβα, της Κασταλίας στους Δελφούς κ.α. Μητέρα των Σειρήνων αναφέρονταν η Στερόπη ή μια Μούσα. Παλιότερες διηγήσεις αναφέρουν και την Περσεφόνη. Τα ονόματα τους παραδόθηκαν: Θελξιπεία, Θελξιόνη, Αγλαόπη, Ηγλαώφονος, Πεισιόνη. Μια δεύτερη τριάδα λατρεύονταν Μεγάλη Ελλάδα, στην Τυρρανική νότια της Ιταλίας: η Παρθενόπη(η παρθενική στην Νεάπολη ), η Λευκωσία (η Λευκή Θεά) και η Λυγεία (αυτή με την Βελκική φωνή)στα νότια της Νεάπολης. Σύμφωνα με την παράδοση ο Αχελώος είχε και δύο γιους:από την κόρη του Αιόλου, Περιμήδη: τον Ορέστη και τον Ιποδάμαντα. Ο γνωστότερος και ποιο διαδομένος μύθος σχετικά με τον ποτάμιο θεό αναφέρεται στην πάλη του Αχελώου με τον Ηρακλή. Τόπος των μυθικών γεγονότων η Ακαρνανία και αιτία της πάλης η κόρη του βασιλιά Οινέα, Δηιάνειρα για το χέρι της οποίας ήρθαν σε σύγκρουση Αχελώος με τον Ηρακλή. Η αρχαιότερη μυθική παράδοση παρουσιάζει τον Αχελώο να μεταμορφώνεται σε τρεις διαφορετικές μορφές στη διάρκεια της πάλης με τον Ηρακλή: αρχικά ο Αχελώος εμφανίζεται ως άντρας που μόλις χτυπήθηκε από τον Ηρακλή και έπεσε στο έδαφος μεταμορφώθηκε σε φίδι. Την στιγμή όμως που ο Ηρακλής ήταν έτοιμος να πνίξει το φίδι. Τη στιγμή όμως που ο Ηρακλής ήταν έτοιμος να πνίξει το φίδι-Αχελώο, ο ποτάμιος θεός μεταμορφώθηκε σε ταύρο και επιτέθηκε. Νικήθηκε όμως από τον Ηρακλή που του έκοψε το δεξί του κέρατο το οποίο το έδωσε στον Οινέα ως γαμήλιο δώρο κερδίζοντας με αυτόν τον τρόπο το χέρι της Δηιάνειρας. Μια άλλη εκδοχή του μύθου υποστηρίζει ότι ο Ηρακλής επέστρεψε στον Αχελώο το κομμένο κέρατο και πήρε σε αντάλλαγμα το «Κέρας της Αμαλθείας» το οποίο και έδωσε στον Οινέα. Ήδη από τους αρχαίους χρόνους είχε γίνει προσπάθεια για την ερμηνεία του μύθου, κυρίως από τον Στράβωνα και τον Διώδορο που πίστευαν ότι η πάλη του Αχελώου με τον Ηρακλή συμβόλιζε τους αγώνες των πανάρχαιων κατοίκων της Ακαρνανίας για την κατασκευή μεγάλων έργων με σκοπό την περίφραξη της κοίτης του ποταμού Αχελώου και την εξυγίανση των γύρων ελών. Σύμφωνα με τον Στράβωνα ο Ηρακλής ήταν ενεργητικός για τον Οινέα γιατί «με τα παραχώματα και διοχετεύσεις δάμασε τον ποταμό, έβαλε σε έλεγχο την ακατάστατη ροή και εξυγίανε έτσι την χώρα» και αυτό ήταν το «Κέρας της Αμαλθείας».

Από την ομάδα: Αλεπούδες

Ο Φόρκυς ήταν δευτερεύων θαλάσσιος θεός των αρχαίων Ελλήνων που αναφέρεται ακόμη και από τον Όμηρο.
Θεωρούταν γιος του Πόντου και της Γαίας ή του Ωκεανού και της Τηθύος, αδελφός του Νηρέα ή του Πρωτέα, του Θαύματος, της Ευρυβίας και της Κητούς (η οποία παράλληλα ήταν και σύζυγός του) και πατέρας των Γραιών και των Γοργόνων.
Οι αρχαίοι Έλληνες τον απεικόνιζαν ως γέροντα και πίστευαν ότι κατοικούσε στη Τριτωνίτιδα λίμνη της Λιβύης.
Εκ της συγγενικής γραμμής διαφαίνεται ότι ο Φόρκυς υπήρξε Θεότητα στην ελληνική μυθολογία στην μετά τον κατακλυσμό (του Δευκαλίωνα) εποχή.
Στην Ελληνική Μυθολογία φέρεται ως πρωτότοκος γιος του Πόντου και της Γαίας (Ησίοδος) και κατ΄ άλλους του Ωκεανού και της Τιθύος. Συνήθης κατοικία του είναι ένα λαμπρό σπήλαιο, ή ένα φωτεινό ανάκτορο που βρίσκεται στα βάθη των Ωκεανών.

Ο Νηρέας φέρεται ως θαλάσσια θεότητα προγενέστερη του Ποσειδώνα। Οι αρχαίες ελληνικές παραδόσεις και σχεδόν όλοι οι αρχαίοι Έλληνες ποιητές και καλλιτέχνες παρουσιάζουν τον Νηρέα ως γέροντα μειλίχιο αγαθόν και αξιαγάπητο। Σύζυγός του ήταν η Ωκεανίδα Δωρίς με την οποία απέκτησε το πολυάριθμο γένος των Νηρηίδων τις ωραιότατες κόρες πενήντα σε αριθμό ή εκατό κατά νεώτερες παραδόσεις.

Ο Νηρέας είχε το χάρισμα της μαντικής, λέγεται ότι προείπε στον Πάρι όταν απήγαγε την Ελένη τον όλεθρο της πατρίδας του συνεπεία της κακής του πράξης. Όπως όλες οι θαλάσσιες θεότητες μπορούσαν να μεταμορφώνονται έτσι και ο Νηρέας μεταμορφωνόταν σε περίεργα και απίθανα σχήματα. Ο Νηρέας ήταν επίσης εκείνος που έδειξε στον Ηρακλή παλεύοντας μ΄ αυτόν για να το επιτύχει το δρόμο προς τον κήπο με τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων. Συχνά ο Νηρέας ταυτίζεται με τον Γλαύκο. Το όνομα Νηρεύς έχει σαφώς καθωρισμένη έννοια και μας θυμίζει το νερό που κινείται। Ο Νηρέας αναφέρεται στον Όμηρο και στον Hσίοδο με τέτοιο τρόπο που είναι εύκολο να αντιληφθούμε τα χαρακτηριστικά του,τα οποία τα συνέλαβε ο ανθρώπινος νούς από τις διάφορες μορφές της θάλασσας। Για παράδειγμα από τον λευκό αφρό στις κορυφές των κυμάτων φαντάστηκαν οι άνθρωποι τον Νηρέα γέροντα, καθώς και το λαϊκό του όνομα ήταν γέρων άλιος।
Οι ναυτικοί δεν φοβούνται τον Νηρέα διότι η δύναμη του είναι ευεργετική. Σύμφωνα πάντα με την Θεογονία ο Νηρέας είναι γέροντας και το ψέμα δεν τον αγγίζει, είναι μαλακός και του αξίζει μόνο εμπιστοσύνη καθώς μόνο δίκαιους στοχασμούς γεννάει ο νούς του. Φαίνεται εξ αυτού λοιπόν ότι το πρόσωπο του Νηρέα είναι η έκφαση μίας από τις όψεις της θάλασσας, της θάλασσας που είναι καλή για τον άνθρωπο, που δεν τον εξαπατά με ψεύτικες υποσχέσεις και η οποία του προσφέρεται για την ευδοκίμησή του. Τα εκφραστικά ονόματα που αντλούμε από την Θεογονία για τις πενήντα Νηρηίδες, τις κόρες του γέροντα Νηρέα αναφέρονται ακριβώς στις διάφορες μορφές (κατάσταση θαλάσσης) και χάρες της θάλασσας. Υπενθυμίζουν τα ευεργετήματα της θάλασσας, τα πλούτη που δίνει στον άνθρωπο και την ευκολία που παρέχει στο εμπόριο.

Οι Σειρήνες ήταν γυναικείες θεότητες που σχετίζονταν με το νερό, τον έρωτα και το θάνατο। Ακριβέστερα όμως φέρονται ως θαλάσσιοι δαίμονες της Ελληνικής Μυθολογίας. Απεικονίζονταν με ανθρώπινο γυναικείο κεφάλι και σώμα αρπακτικού πουλιού.

Στην επικρατέστερη εκδοχή θεωρούνται θυγατέρες του ποτάμιου θεού Αχελώου και της Μούσας Μελπομένης (Απολλόδωρος) ή της Τερψιχόρης (Απολλώνιος ο Ρόδιος) ή της Στερόπης. Κατ΄ άλλη εκδοχή κόρες του θαλάσσιου θεού Φόρκυ και μητέρα τους η Χθων (Γη). Συνήθως είναι αριθμητικά δύο Αγλαόπη (λαμπρή στην όψη) και Θελξιέπεια (γοητευτική στο λόγο)ή τρεις Παρθενόπη, Λευκωσία (Λευκή ουσία) και Λιγεία (Καθαρή φωνή) ή Αγλαόφωνος, Μόλπη (μελωδική φωνή) και Θελξινόη (όμορφος νούς) κατά τον Ησίοδο. Άλλα ονόματα που τους έδιναν είναι Θελξιόπη (γοητευτική όψη) και Πεισηνόη (πειθώ του νου). Το δε όνομά τους συνδέεται πιθανώς με τον Σείριο. Κατά τον Πλάτωνα (Πολ. 617b,c),οι Σειρήνες ήταν οκτώ.
Κατά το μύθο οι Σειρήνες ήταν θαλάσσιες νύμφες (Ναϊάδες) συνοδοί της Περσεφόνης. Όταν τη Περσεφόνη την απήγαγε ο Άδης η μητερα της Δήμητρα τους έδωσε σώμα πτηνών για να τη βοηθήσουν στην αναζήτηση. Όταν πλέον δε κατάφεραν να τη βρουν εγκαταστάθηκαν σε ένα νησί από όπου με το πανέμορφο τραγούδι τους προσείλκυαν τους ναύτες των πλοίων που πλησίαζαν στην περιοχή τους και προκαλούσαν στην συνέχεια την καταστροφή τους.

Αναφέρονται για πρώτη φορά στην Οδύσσεια (μ 39-54 και 158-200) ως κατοικούσες στη νήσο Ανθεμόεσσα του Τυρρηνικού πελάγους, στο στενό της Μεσσήνης μεταξύ Σικελίας και Καλαβρίας. Ο Οδυσσέας είχε ενημερωθεί από την Κίρκη για το γοητευτικό τραγούδι τους με το οποίο παγίδευαν τους ανυποψίαστους ταξιδιώτες, που πλησιάζοντας είτε ξεχνούσαν τον προορισμό τους, είτε κατασπαράζονταν απ΄ αυτές, κι έτσι διέταξε σε όλο το πλήρωμα του να βάλουν κερί στα αυτιά τους ώστε να μην ακούν το τραγούδι των Σειρήνων, ενώ ό ίδιος ζήτησε να τον δέσουν στο κατάρτι ώστε όταν ακούσει το τραγούδι τους να μη παρασυρθεί στη γοητεία τους.

Πριν τον Οδυσσέα μόνο οι Αργοναύτες είχαν καταφέρει να περάσουν από την περιοχή τους, όταν ο Χείρων είχε προειδοποιήσει τον Ιάσονα να πάρει μαζί του τον Ορφέα ο οποίος με το τραγούδι του ξεπέρασε σε ομορφιά τις σειρήνες και κατόρθωσαν τελικά να διαφύγουν χωρίς απώλειες.

Η νήσος των Σειρήνων ή Σειρηνουσσών δεν είναι επακριβώς ταυτοποιημένη ούτε και μυθολογικά. Οι διάφοροι μελετητές έχουν προτείνει πάμπολλες τοποθεσίες. Ωστόσο, κατά την επικρατούσα άποψη βρισκόταν στην παραλία της Καμπανίας πλησίον της Νεαπόλεως.

Από την Ομάδα: Κόνδορες

Ήταν πελώριος θαλασσινός θεός, γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης. Κατοικούσε στους βυθούς της θάλασσας, στους βυθούς της θάλασσας μέσα στα ανάκτορα του πατερά του. Όταν οι γονείς του έβγαιναν περίπατο ,εκείνος πήγαινα μπροστά από το άρμα τους φυσώντας μέσα από ένα θαλασσινό κοχιλι. Με το σάλπισμα αυτό η τρικυμιά σταματούσε και το αγαπημένο ζευγάρι περπατούσε ήσυχο πάνω στην ακύμαντη και γαληνεμένη θάλασσα.

Κόρες του Δία και νύμφες των γλυκών νερών. Έμεναν σε βρύσες, ποταμούς και λίμνες. Έκαναν αγαθές πράξεις. Ο Δίας τις τιμούσε και τις προσκαλούσε στον Όλυμπο, για να πάρουν μέρος στα συμβούλια των θεών. Μαζί με τους σάτυρους αποτελούσαν τη συνοδεία του θεού Διόνυσου, όταν γίνονταν οι γιορτές του. Οι καλλιτέχνες τις παράσταιναν να μεταφέρουν νερό με δοχεία.

Τη σχολική χρονιά 2009-2010 αποφασίσαμε να ασχοληθούμε, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με το “ΝΕΡΟ”.

1. Γνωριμία με το νερό ως στοιχείο της φύσης
2. Να γνωρίσουν τον κύκλο του νερού
3. Να διερευνήσουν τη θέση του νερού στο στη μυθολογία και στο χριστιανισμό
4. Η αλλαγή του κλίματος και η σχέση της με το νερό
5. Η ρύπανση του νερού
6. Διερεύνηση των τρόπων εξοικονόμησης νερού και ανακύκλωσης του