Ο Νηρέας φέρεται ως θαλάσσια θεότητα προγενέστερη του Ποσειδώνα। Οι αρχαίες ελληνικές παραδόσεις και σχεδόν όλοι οι αρχαίοι Έλληνες ποιητές και καλλιτέχνες παρουσιάζουν τον Νηρέα ως γέροντα μειλίχιο αγαθόν και αξιαγάπητο। Σύζυγός του ήταν η Ωκεανίδα Δωρίς με την οποία απέκτησε το πολυάριθμο γένος των Νηρηίδων τις ωραιότατες κόρες πενήντα σε αριθμό ή εκατό κατά νεώτερες παραδόσεις.
Ο Νηρέας είχε το χάρισμα της μαντικής, λέγεται ότι προείπε στον Πάρι όταν απήγαγε την Ελένη τον όλεθρο της πατρίδας του συνεπεία της κακής του πράξης. Όπως όλες οι θαλάσσιες θεότητες μπορούσαν να μεταμορφώνονται έτσι και ο Νηρέας μεταμορφωνόταν σε περίεργα και απίθανα σχήματα. Ο Νηρέας ήταν επίσης εκείνος που έδειξε στον Ηρακλή παλεύοντας μ΄ αυτόν για να το επιτύχει το δρόμο προς τον κήπο με τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων. Συχνά ο Νηρέας ταυτίζεται με τον Γλαύκο. Το όνομα Νηρεύς έχει σαφώς καθωρισμένη έννοια και μας θυμίζει το νερό που κινείται। Ο Νηρέας αναφέρεται στον Όμηρο και στον Hσίοδο με τέτοιο τρόπο που είναι εύκολο να αντιληφθούμε τα χαρακτηριστικά του,τα οποία τα συνέλαβε ο ανθρώπινος νούς από τις διάφορες μορφές της θάλασσας। Για παράδειγμα από τον λευκό αφρό στις κορυφές των κυμάτων φαντάστηκαν οι άνθρωποι τον Νηρέα γέροντα, καθώς και το λαϊκό του όνομα ήταν γέρων άλιος।
Οι ναυτικοί δεν φοβούνται τον Νηρέα διότι η δύναμη του είναι ευεργετική. Σύμφωνα πάντα με την Θεογονία ο Νηρέας είναι γέροντας και το ψέμα δεν τον αγγίζει, είναι μαλακός και του αξίζει μόνο εμπιστοσύνη καθώς μόνο δίκαιους στοχασμούς γεννάει ο νούς του. Φαίνεται εξ αυτού λοιπόν ότι το πρόσωπο του Νηρέα είναι η έκφαση μίας από τις όψεις της θάλασσας, της θάλασσας που είναι καλή για τον άνθρωπο, που δεν τον εξαπατά με ψεύτικες υποσχέσεις και η οποία του προσφέρεται για την ευδοκίμησή του. Τα εκφραστικά ονόματα που αντλούμε από την Θεογονία για τις πενήντα Νηρηίδες, τις κόρες του γέροντα Νηρέα αναφέρονται ακριβώς στις διάφορες μορφές (κατάσταση θαλάσσης) και χάρες της θάλασσας. Υπενθυμίζουν τα ευεργετήματα της θάλασσας, τα πλούτη που δίνει στον άνθρωπο και την ευκολία που παρέχει στο εμπόριο.
