Τα κάλαντα είναι παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια που δημιουργήθηκαν από τον λαό και έχουν ρίζες από την Αρχαία Ελλάδα. Ψάλλονται από παιδιά σε όλη την Ελλάδα, την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών γιορτών, των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων.
Η ετυμολογία της λέξης «κάλαντα» προέρχεται από τις ρωμαϊκές “καλένδες” που σημαίνει οι πρώτες μέρες του Ιανουαρίου και πυροδοτούν το νέο έτος.
ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
Καλήν ημέραν άρχοντες
αν είναι ο ορισμός σας
Χριστού τη θεία γέννηση
να πω στ’ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον
εν Βηθλεέμ τη πόλη
οι ουρανοί αγάλλονται
χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται
εν φάτνη των αλόγων
ο Βασιλεύς των ουρανών
και ποιητής των όλων.
Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι
το δο- το δόξα εν υψίστοις
και τούτο άξιον εστί
η των η των ποιμένων πίστις.
Εκ της Περσίας έρχονται
τρεις μά- τρεις μάγοι με τα δώρα
άστρο λαμπρό τους οδηγεί
χωρίς χωρίς να λείψει ώρα
Κάλαντα Χριστουγέννων (Μωραΐτικα)
Χριστούγεννα , Πρωτούγεννα ,
πρώτη γιορτή του χρόνου,
για βγάτε , δέτε , μάθετε , πως ο Χριστός γεννάται .
Γεννάται κι αναθρέφεται με μέλι και με γάλα
το μέλι τρων οι άρχοντες , το γάλα οι αφεντάδες
και το μελισσοβότανο να νίβοντ’ οι κυράδες!
Κυρά ψηλή ,κυρά λιγνή , κυρά γαϊτανοφρύδα ,
κυρά μου όταν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου
βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη
και τον καθάριο αυγερινό τον βάζεις δακτυλίδι
Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε,
παρά σας αγαπούσαμε κι ήρθαμε να σας δούμε
Δώστε μας και τον κόκορα , δώστε μας και την κότα
Δώστε μας και πέντ’ έξι αυγά , να πάμε σ΄ άλλη πόρτα!
ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΙΑΤΙΚΑ
Χριστός γεννέθεν
Χριστός γεννέθεν, χαρά ‘ς σον κόσμον
χα, καλή ώρα, καλή σ’ ημέρα,
χα, καλόν παιδίν οψέ γεννέθεν.
Οψέ γεννέθεν κι ουρανοστάθεν,
τον εγέννεσεν η Πανα’ία,
τον ανέστεσεν Άη-Παρθένος.
Εκαβάλ’κεψεν χρυσόν πουλάρι
και εκατήβεν ‘ς σο σταυροδρόμι,
σταυροδρόμι και μυροδρόμι.
Έρπαξαν ατόν οι χιλ’ Εβραίοι,
χίλ’ Εβραίοι και μύρ’ Εβραίοι,
χίλ’ Εβραίοι και μύρ’ Εβραίοι.
Ας σ’ ακρέντικα κι ας σην καρδίαν
αίμαν έσταξεν, χολήν κι εφάνθεν,
ούμπαν έσταξεν και μύρος έτον,
μύρος έτον και μυρωδία.
Εμυρίστεν ατ’ ο κόσμον όλεν
για μυρίστ’ ατό και συ αφέντα,
συ αφέντα, καλέ μ’ αφέντα.
Έρθαν τη Χριστού τα παλικάρια
και θυμίζ’νε το νοικοκύρην,
νοικοκύρην και βασιλέαν.
Δέβα ‘ς σο ταρέζ’ κι έλα ‘ς σην πόρτα
δωσ’ μας ούβας και λεφτοκάρυα
κι αν ανοί’εις μας χαραν σην πόρτα ‘σ.
Καλά Χριστούγεννα και εις έτη πολλά!
Κάλαντα Πρωτοχρονιάς
Κάλαντα Μακεδονίας
Ήρθε πάλι νέο έτος , εις την πρώτη του μηνός
ήρθα να σας χαιρετίσω δούλος σας ο ταπεινός.
Ο Βασίλειος ο Μέγας, ιεράρχης θαυμαστός
εις την οικογένειά σας να ‘ναι πάντα βοηθός.
Τα παιδιά εις το σχολείο να πηγαίνουνε συχνά
να μαθαίνουνε το βίο, της πατρίδας τα ιερά.
Και για τους ξενιτεμένους έχω να σας πω πολλά
σας αφήνω καληνύχτα και του χρόνου με υγειά.
ΚΑΛΑΝΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ (Πανελλήνια)
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά,
ψηλή μου δενδρολιβανιά,
κι αρχή καλός μας χρόνος,
εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνο.
Αρχή που βγήκε ο Χριστός,
άγιος και πνευματικός,
στη γη να περπατήσει,
και να μας καλοκαρδίσει.
Άγιος Βασίλης έρχεται,
και όλους μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
σ’ εισ’ αρχόντισσα κυρία.
Βαστάει εικόνα και χαρτί,
ζαχαροκάντιο ζυμωτή,
χαρτί και καλαμάρι,
δες και με το παλικάρι.
Το καλαμάρι έγραφε,
τη μοίρα μου την έγραφε,
και το χαρτί ομίλει,
Άγιέ μου καλέ Βασίλη.
ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ
Άγιος Βασίλης έρχεται
Γενάρης ξημερώνει !
Ο μήνας που μας έρχεται
το χρόνο φανερώνει.
Τρα λα λα λα λα λα λα λα λα
Τρα λα λα λα λα λα λα λα.
Την άδεια γυρεύουμε
στο σπίτι σας να μπούμε!
Τον Άγιο με όργανα
και με φωνές να πούμε.
Τρα λα λα λα λα λα λα λα λα
Εκοίταξα στον ουρανό
και είδα δυο λαμπάδες !
και με το καλωσόρισμα
καλές σας εορτάδες.
Τρα λα λα λα λα λα λα λα λα
Και πάλι ξανακοίταξα
και είδα δυο στεφάνια!
Και με το καληνύχτισμα
καλά σας Θεοφάνεια.
Τρα λα λα λα λα λα λα λα λα
Κάλαντα των Θεοφανίων
Σήμερα είν΄τα Φώτα κι ο φωτισμός
κι η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθεται η κυρά μας η Παναγιά
Όργανο βαστάει κερί κρατεί
και τον Αϊ Γιάννη παρακαλεί
Αϊ Γιάννη αφέντη και Βαπτιστή
βάφτισε και μένα Θεού παιδί
ν΄ανεβώ επάνω στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λιβανό.
Κάα λη μέρα κάα λη μέρα
καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά (2)
