Γενικά στοιχεία
Το Μαίναλο είναι βουνό της Πελοποννήσου στον νομό Αρκαδίας με υψηλότερη κορυφή στα 1.981 μ. Βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του βόρειου τμήματος της Αρκαδίας. Περιβάλλεται, στα ανατολικά από τα όρη Ολίγυρτος, Τραχύ, Λύρκειο και Αρτεμίσιο, βόρεια από τα Αροάνια και τον Ερύμανθο, δυτικά από την Μίνθη και το Λύκαιο και νότια από τον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα.
Στο Μαίναλο βρίσκονται ορισμένα από τα ορεινότερα χωριά της Ελλάδας. Τα ορεινότερα χωριά του Μαινάλου είναι τα Μαγούλιανα (1.365μ.) και η Αλωνίσταινα (1.220μ.). Επίσης βρίσκονται ορισμένα από τα ιστορικότερα χωριά της Ελλάδας αφού τα χωριά του Μαινάλου πρωτοστάτησαν στην Επανάσταση του 1821. Η Βλαχέρνα, Η Δημητσάνα, η Στεμνίτσα, τα Λαγκάδια, το Λιμποβίσι -το χωριό του Θ. Κολοκοτρώνη- και η Πιάνα είναι μερικά απ’ αυτά. Ορισμένα από τα χωριά του Μαινάλου είναι ιδιαίτερα τουριστικά στην σύγχρονη εποχή, όπως η Δημητσάνα, η Στεμνίτσα και η κωμόπολη Βυτίνα. Στην ανατολική του πλευρά βρίσκεται η κωμόπολη Λεβίδι
Ιστορία
Ο ορεινός όγκος του Μαινάλου καταλαμβάνει το κέντρο της Πελοποννήσου και μεγάλο τμήμα του Νομού Αρκαδίας. Εκτείνεται από το οροπέδιο της Τρίπολης μέχρι τον ποταμό Λούσιο στα δυτικά και από τη Μεγαλόπολη μέχρι την λίμνη του Λάδωνα βόρεια, σε μια έκταση περίπου 1.000.000 στρεμμάτων. Η αμιγώς ορεινή του ζώνη (ισοϋψής των 1.000 μ.) ξεπερνάει τα 700.000 στρέμματα και το καθιστά ένα από τα πλέον εκτεταμένα ορεινά συγκροτήματα της Ελλάδος. Οι συνεχείς εναλλαγές δεκάδων κορυφών και χαραδρών με εκατοντάδες ορεινούς λειμώνες και οροπέδια, δίνουν ένα εντυπωσιακό ανάγλυφο. Το γεγονός μάλιστα ότι τα περισσότερα από τα υψίπεδά του παρουσιάζουν αρνητική κλίση , καθιστά το Μαίναλο μοναδικό γεωμορφολογικό σχηματισμό σε ολόκληρη την Ελλάδα.Περισσότερες από 50 κορυφές του υπερβαίνουν τα 1500 μ., μεταξύ των οποίων δεσπόζουν η Οστρακίνα 1982 μ., το Σφενδάμι 1882 μ., η Τζελάτη 1870 μ. και ο Αϊντίνης 1849 μ. Το φυσικό ανάγλυφο συμπληρώνεται από αρκετές πηγές και υδάτινες ροές, ιδιαίτερα στο δυτικό τμήμα του, λόγω στεγανότητας των πετρωμάτων , όπου σχηματίζεται μία πλούσια βιομάζα και ένας από τους μεγαλύτερους υπόγειους υδροφορείς της Πελοποννήσου. Ένα υπέροχο δάσος Κεφαλληνιακής ελάτης εκτείνεται στο 60% περίπου της ορεινής ζώνης και μαζί με συστάδες δρυών, πρίνων, τραχείας και μαύρης πεύκης, σφενδάμων, κέδρων και κάθε μορφής μακίας βλάστησης, αποτελεί το υπόβαθρο μιας πλούσιας μυκοχλωρίδας.
Η χλωρίδα συμπληρώνεται από μεγάλη ποικιλία ποωδών φυτών και λουλουδιών στα οροπέδια και στις κορυφές, που ιδιαίτερα την άνοιξη δίνουν πανέμορφους χλοοτάπητες με σπάνιες φυσικές συνθέσεις.Η η πανίδα του βουνού, παρά την υποβάθμιση από πάσης φύσεως ανθρώπινες οχλήσεις, δίνει ακόμα την άνιση μάχη της επιβίωσης. Δικαίως το Μαίναλο έχει συμπεριληφθεί στο δίκτυο Natura 2000, που δυστυχώς παραμένει πρακτικά ανενεργό.Μέσα και γύρω από το βουνό του Πάνα, που τα ειδυλλιακά του τοπία υμνήθηκαν από τον Γκαίτε και τον Πουσέν, ξεδιπλώνεται η ιστορική διαδρομή δεκάδων αιώνων ελληνικής ιστορίας.Ένα απέραντο πάρκο πολιτισμού, απομεινάρια αρχαίων, μεσαιωνικών αλλά και νεώτερων παραδοσιακών οικισμών, ναοί, μοναστήρια, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλοι, λιθόστρωτα και μονοπάτια. Μια απλή περιήγηση στο βουνό, ανακαλεί ιστορικές μνήμες από το γενάρχη μας τον Αρκάδα μέχρι τους Κολοκοτρωναίους απελευθερωτές, όταν το Μαίναλο υπήρξε λίκνο της Επανάστασης του Ελληνικού έθνους.Αβίαστα βγαίνει το συμπέρασμα, οτι το Μαίναλο αποτελεί έναν ενιαίο φυσικό πολιτισμικό και ιστορικό χώρο. Τα παρθένα και αρχέγονα τοπία του, η βιολογική του ποικιλότητα, η θέση του στην συμβολή των αξόνων επικοινωνίας της χλωρίδας και πανίδας της Πελοποννήσου, συνιστούν σε συνδυασμό με το ιστορικό – οικιστικό του πρόσωπο, ένα ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ.
Χιονοδρομικό κέντρο
Η περιοχή του Μαινάλου πρωτοστάτησε στην επανάσταση του 1821. Η περιοχή αυτή παρείχε στην επανάσταση πυρομαχικά από τους μπαρουτόμυλους της Δημητσάνας, ασφαλή ορμητήρια από τα δύσβατα ορεινά της περιοχής, και στρατό από τα επαναστατημένα χωριά.
Σήμερα κοντά στην κορυφή Οστρακίνα λειτουργεί χιονοδρομικό κέντρο και καταφύγιο. Στο χωριό Χρυσοβίτσι υπάρχει το Μουσείο Δασικής Ιστορίας Μαινάλου, αφιερωμένο στην ιστορία της βιομηχανικής επανάστασης στον αρκαδικό χώρο και στη σημασία του Μαινάλου για την ιστορία του τόπου.