Θα δανειστώ τις σκέψεις από το

“Νόστιμον  Ήμαρ” 

για να ορίσουμε τη λέξη “ξενιτιά”:

Ανθολόγιο Ε’, ΣΤ’ Δημοτικού, Βιβλίο μαθητή, μάθημα: “της ξενιτιάς”

“Η ξενιτιά είναι δυνατή λέξη γιατί έχει μέσα της πόνο και ιστορία. Δεν είναι λέξη που σκαρφίστηκε κάποιος λογοτέχνης. Γεννήθηκε μέσα απ’ τα σπλάχνα ενός λαού, σε διάστημα 3.000 χρόνων.

Η αρχαία λέξη “ξένος”, απ’ όπου παράγεται η “ξενιτιά”, είναι ινδοευρωπαϊκής προέλευσης και συγγενεύει με το γερμανικό “gast”, το αγγλικό “geust” και το λατινικό “hospes”. Ο “ξένος” στην ομηρική γλώσσα είναι αυτός που πρέπει να τιμηθεί, να “φιλοξενηθεί” ή αυτός που είναι επικίνδυνος -ως ξένος. Στην αρχαία Ελλάδα ο ξένος ήταν ιερός, αυτό είναι πασίγνωστο, αφού ο θεός δοξαζόταν κι ως Ξένιος Δίας. Και υπήρχε από τότε ο θεσμός του προξένου, κάτι παρόμοιο με τον πρέσβη.

Στους μεσαιωνικούς χρόνους οι ξένοι ήταν αυτοί που συγκροτούσαν τον μισθοφορικό στρατό, έτσι το “ξένος” έφτασε να σημαίνει “μισθοφόρος”. Την ίδια εποχή δημιουργήθηκε και το ρήμα “ξενιτεύομαι”, με τόσο διαφορετική έννοια απ’ αυτήν που ξέρουμε σήμερα. Σήμαινε: “είμαι μισθοφόρος σε ξένο στράτευμα”. Όμως οι μισθοφόροι, για να εργαστούν-πολεμήσουν, έπρεπε να φύγουν απ’ το σπίτι τους, απ’ το χωριό τους, απ’ την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Οι κίνδυνοι του “επαγγέλματος” έκαναν την ξενιτειά ιδιαίτερη επικίνδυνη. Οι μισθοφόροι σκοτώνονταν ή ζούσαν σε άλλη περιοχή και δεν ξαναγυρνούσαν στο σπίτι τους, στη μάνα τους.

Η αρχαία ξενιτεία, έγινε ξενιτειά, που αρχικά σήμαινε “μισθοφορική υπηρεσία σε ξένο στρατό”, αλλά σύντομα μετεξελίχτηκε σε “ζωή σε ξένο τόπο”. Έπειτα σταμάτησαν να υπάρχουν μισθοφορικοί στρατοί, παρά μόνο αυτοκρατορικοί, και μετά εθνικοί, συμμαχικοί. Ο πόλεμος έγινε οικονομικός. Οι άντρες δεν έφευγαν για να πολεμήσουν, αλλά για να εργαστούν.

Η ξενιτειά, με έψιλον γιώτα, άλλαξε. Έγινε ξενιτιά, με γιώτα. Πρώτα μόνο άντρες, μετά ολόκληρες οικογένειας, έφευγαν στα ξένα, στον Νέο Κόσμο και στη Γηραιά Ευρώπη. Στη Μαύρη ήπειρο κι άλλοι τόσοι στην πιο μακρινή, εκείνη με τα κοάλα. Το ταξίδι με το πλοίο σήμαινε ότι τα παιδιά δεν θα ξανάβλεπαν τους γονείς τους. Εκείνοι μαράζωναν στο χωριό ή παινεύονταν για όσα κατάφερε ο γιος τους στο Σίδνεϊ και στο Νέο Υέρσεϊ. Αλλά τραγουδούσαν για την ξενιτιά, που πήρε το τζιβαέρι τους. Κι οι ξεριζωμένοι φτιάχναν περιουσίες, έκαναν τόπο τους τον ξένο τόπο, κλαίγοντας κάθε φορά που άκουγαν κάποιον να τραγουδάει: “Γιάννη μου το, Γιάννη μου το, άιντε.” Τα χρόνια περάσαν, μπήκαν τ’ αεροπλάνα, γίναν τα εργοστάσια, κι έφευγαν οι νέοι στη Γερμανία”.

Δυστυχώς ξενιτιά έχουμε μέχρι και τις μέρες μας, αγαπητοί μου αναγνώστες, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Στη χώρα μας, κυρίως οι πόλεμοι( Α’ και Β’ Παγκόσμιος, Εμφύλιος, Δικτατορία ), η φτώχεια και πολλές άλλες αιτίες οδηγούσαν στη διάλυση οικογενειών που ακολουθούσαν τον δρόμο της μετανάστευσης.

Στην τάξη μας, στο Ε2 τμήμα, έγινε εκτενή αναφορά στην ξενιτιά, με αφορμή το Δημοτικό τραγούδι: “Της ξενιτιάς”. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ανακαλέσαμε μνήμες από την πρόσφατη εργασία μας για τον Πολιτισμό της περιοχής μας, αναφερθήκαμε στην μετανάστευση πολλών συμπολιτών μας από τη δική μας περιοχή σε χώρες του εξωτερικού( ΑΜΕΡΙΚΗ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΣΟΥΗΔΙΑ, κ.ά. ) και γνωρίσανε την έκταση των μουσικών τραγουδιών που γράφτηκαν για την ξενιτιά: ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ, ΑΜΑΝΕΔΕΣ, ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ, ΛΑΪΚΑ, ΈΝΤΕΧΝΑ. Μια γεύση μπορείτε να πάρετε από τον ιστότοπο του “Ελληνικού Πολιτισμού”.

Επίσης στο Youtube.com μπορείτε να περιηγηθείτε ακούγοντας τραγούδια που γράφτηκαν για την ξενιτιά, όπως:

1. Τραγούδι: “Ξενιτιά μου”, Αρετή Κετιμέ – Sarina Cross & Σταύρος Παζαρέντσης

https://www.youtube.com/watch?v=iVgfICFlpV4

2. Τραγούδι: “Το ψωμί της ξενιτιάς”, ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ

και

3. Δημοτικά Τραγούδια: “Ξενιτεμένο μου πουλί & Μη με διώχνεις Μάνα”

Τμήμα Ε2,

Εκπαιδευτικός:  Αργυρόπουλος Αθανάσιος