Η ποινή στα σχολεία… Ένα θέμα φαινομενικά ανούσιο ή αδιάφορο για κάποιους, αν λάβουμε υπόψη τη μηδαμινή εστίαση των αρμόδιων οργάνων  στον καθορισμό και τον τρόπο εκτέλεσης των ποινών στα σχολεία.

Θεωρώ πως γίνεται από όλους αντιληπτό πως το σχολείο ως μια μικρογραφία της κοινωνίας, δομείται και πρέπει να δομείται  από ένα σύστημα κανόνων. Οι νέοι μέσα στην εκπαιδευτική κοινότητα υιοθετούν ιδανικά και αξίες, μαθαίνουν να σέβονται τη γνώμη και τα δικαιώματα των άλλων και να συνυπάρχουν αρμονικά και δημιουργικά με τους συνανθρώπους τους! Τουλάχιστον αυτά πρέπει να είναι πρωταρχικές επιδιώξεις του. Ανεξάρτητα όμως από το πόσο αυτά ισχύουν, είναι βέβαιο ότι μέσα στο σχολείο διαμορφώνουμε την προσωπικότητα μας, καθώς και  νοοτροπίες και αντιλήψεις για τη ζωή και την κοινωνία μας. Η έννοια της ποινής με οποιαδήποτε μορφή δεσπόζει ωστόσο στη σχολική κοινότητα λειτουργώντας θεωρητικά ως σωφρονιστικό μέσο, καθοριστικό για να οδηγήσει  τον μαθητή στην ενσυνείδητη τήρηση των κανόνων, που αποτελούν θεμέλια του αμοιβαίου σεβασμού και της υιοθέτησης ποικίλων αξιών, όπως είναι η δικαιοσύνη κι η αλληλεγγύη.

Οι εκάστοτε ποινές που θα οριοθετήσουν τον παρορμητικό και αυθόρμητο μαθητή, ο οποίος μερικές φορές αισθάνεται τόσο δυνατός και ικανός ώστε να κάνει ό,τι και όπως το θέλει, θα πρέπει να συμβάλλουν πραγματικά στο σωφρονισμό και τη πηγαία συνειδητοποίηση τους λάθους του. Κι αυτό είναι αναγκαίο για να μην το επαναλάβει κι όχι γιατί η ποινή αποσκοπεί στην εκδίκηση  και την ανάδειξη εξουσίας. Για να μπορέσει λοιπόν η «ποινή» να λειτουργήσει αποτελεσματικά στο σχολικό περιβάλλον, θα  πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις, οι οποίες θα βελτίωναν το εκπαιδευτικό σύστημα στο σύνολο του, αν φυσικά τηρούνταν.

Καταρχήν είναι απαραίτητη η επιβολή ποινών σωφρονιστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα και η αποφυγή εκδικητικών τάσεων. Έτσι το άτομο που τιμωρείται μπορεί να αντιληφθεί το παράπτωμά του και να επηρεαστεί θετικά, αποφεύγοντας πιθανή επανάληψή του. Σημασία έχει μάλιστα και το είδος των ποινών που επιβάλλονται, καθώς οι τυπικές «αποβολές» δε συμβάλλουν στο σωφρονισμό του μαθητή διότι δεν αντικαθιστούν το παράπτωμα με την κατάλληλη αρχή που πρέπει να υιοθετηθεί για την αποφυγή του. Ποινές όμως ,όπως αυτές της κοινωνικής εργασίας μπορούν να έχουν παιδευτικό  ρόλο και να μεταγγίσουν στο νέο γνώσεις και συναισθήματα, που θα το διαφοροποιήσουν και θα τον πείσουν για το άδικο της συμπεριφοράς του. Επιπλέον θεωρώ ότι εξίσου σημαντική και την πραγματοποίηση ενός γόνιμου διαλόγου με το μαθητή. Θα ήταν δηλαδή καλό πριν από την επιβολή των ποινών να προηγείται μια συζήτηση των υπευθύνων με το μαθητή για τα αίτια και τα αποτελέσματα της πράξης του, ώστε να  συνειδητοποιήσει αφενός το λόγο για τον οποίο τιμωρείται και να κατανοήσει αφετέρου πως δεν υπάρχει πρόθεση εκδίκησης, παρά μόνο αγάπη κι ενδιαφέρον προς το πρόσωπο του. Παράλληλα είναι αναγκαία κατά τη γνώμη μου η ενημέρωση των γονέων για τις αξιόποινες πράξεις των παιδιών τους και κυρίως μια εποικοδομητική συζήτηση μαζί τους τόσο για τη φύση της ποινής όσο και για πιθανά προβλήματα και ανησυχίες που βιώνει ο νέος και που ίσως τον οδήγησαν στο σημείο αυτό της αξιόποινης πράξης. Είναι πιθανό το νέο άτομο να έχει κάποια ψυχολογικά προβλήματα ή να του ασκούνται συναισθηματικές πιέσεις, συναισθήματα τα όποια εκδηλώνονται από αυτό, στο χώρο του σχολείου με λανθασμένο τρόπο. Είναι άλλωστε σύνθετη και  εύθραυστη η ψυχοσύνθεση των νέων. Γι’ αυτό άλλωστε συνίσταται η παρουσία και ενεργή συμμετοχή κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων στα σχολεία. Αυτοί έχουν γνώσεις και εμπειρίες που μπορούν να βοηθήσουν στην εύρεση του κατάλληλου τύπου ποινής για το κάθε παιδί.

Επιπρόσθετα, πρέπει να αποφεύγεται ο στιγματισμός των τιμωρημένων μαθητών κι η άνιση μεταχείριση τους, επειδή κατ’ αυτόν τον τρόπο γεννώνται μέσα στις νεανικές ψυχές συναισθήματα μίσους και εκδηλώνονται ακραίες συμπεριφορές.

Ολοκληρώνοντας λοιπόν το άρθρο μου αυτό θα ήθελα να τονίσω ότι εφόσον η ύπαρξη ποινών στα σχολεία είναι δεδομένη, θα πρέπει να είναι συγχρόνως και αποτελεσματική. Και για να συμβεί αυτό δεν αρκεί να στοχεύουμε στην καταστολή των αρνητικών φαινόμενων αλλά στην αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών που οδήγησαν τον εκάστοτε μαθητή σε μια αξιόποινη πράξη προκειμένου να εστιάσουμε στη ρίζα του προβλήματος. Αποβολές και αυστηρές επιπλήξεις απλώς φοβερίζουν και απειλούν τους μαθητές, δεν τους κατευθύνουν  όμως στο να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι κι επομένως οι ποινή δεν επιτυγχάνει το σκοπό της.!