Στις 12 και 13 Μαρτίου 2014 διοργανώθηκε στο σχολείο μας η προβολή της ταινίας του Β. Λουλέ: «Φιλιά εις τα παιδιά», με θέμα την παιδική ηλικία κατά το ολοκαύτωμα. Η ταινία στηρίζεται σε αφηγήσεις πέντε Ελλήνων πολιτών, εβραϊκής καταγωγής, οι οποίοι διέφυγαν της σύλληψης, κατά τη διάρκεια της κατοχής στην Ελλάδα και της γενοκτονίας των Εβραίων σε ολόκληρη την Ευρώπη, επειδή τους παρείχαν καταφύγιο χριστιανοί συμπολίτες τους. Την ταινία παρακολούθησαν οι μαθητές και μαθήτριες, κατά τάξεις. Πριν την προβολή είχαν δοθεί σε όλα τα τμήματα άξονες παρακολούθησης της ταινίας, ενώ ζητήθηκε από τα παιδιά να κρατήσουν σημειώσεις. Μετά την προβολή και για μία διδακτική ώρα οργανώθηκε αναλυτική συζήτηση, στην οποία τα παιδιά εξέφρασαν τα συναισθήματά τους και τους προβληματισμούς που τους προκλήθηκαν από την ταινία.
Αξιοποιώντας τη συγκυρία, συνδύασα την προβολή με τη διδασκαλία της σχετικής ενότητας στη γλώσσα, η οποία αφορούσε τα θέματα «πόλεμος και ειρήνη» και ζήτησα από τους μαθητές και τις μαθήτριες της Γ’ γυμνασίου γραπτές εργασίες, με αφετηρία την ταινία και τις εντυπώσεις της.
Παρακάτω σταχυολογώ κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις εργασίες των παιδιών:
Για την ταινία, γενικά:
«Το θέμα της ταινίας ήταν η ζωή κάποιων ανθρώπων που επέζησαν από τους Γερμανούς και διηγούνται σε εμάς, τους θεατές, τις αναμνήσεις από τα παιδικά τους χρόνια, πριν και κατά τη διάρκεια της μαζικής δολοφονίας των εβραίων της Θεσσαλονίκης από τους ναζί, αλλά και πώς συνέχισαν τη ζωή τους αργότερα, αφού είχαν χάσει τα τόσο σημαντικά κομμάτια τους: τα αγαπημένα τους πρόσωπα, τις περιουσίες τους και την παιδική τους ηλικία.» Δέσποινα Χαλκίδου, Γ4
«Επίσης, στην ταινία αυτή διέκρινα ότι το καθένα από αυτά τα παιδιά είχε όνειρα και οράματα για το μέλλον, αλλά εξαιτίας του πολέμου και της ασύλληπτης κατάστασης εκείνης της εποχής δεν μπορούσαν να τα πραγματοποιήσουν. Έτσι, λοιπόν αναγκασμένα να ζουν σε αυτή την οδυνηρή κατάσταση δεν είχαν άλλη επιλογή από το στερούνται τα αγαθά της παιδικής τους ηλικίας». Ανθή Χατζηπαπά, Γ4
«Δύο πράγματα όμως μου έμειναν περισσότερο από τις εικόνες αυτές. Το πρώτο ήταν το γεγονός ότι τα παιδιά έχαναν την παιδικότητά τους, τη μια μέρα ήταν ξένοιαστα παιδιά που δεν τους ένοιαζε τίποτα, παρά το παιχνίδι και την άλλη μέρα ήταν σοβαροί ενήλικες με χιλιάδες πράγματα να σκεφτούν και καθόλου ελεύθερο χρόνο.
Το δεύτερο πράγμα που μου έμεινε ήταν κάτι που ενώ ακούγεται τρελό ήταν φυσιολογικό. Αυτό ήταν ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν τους ανθρώπους που γύρισαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όταν τους έλεγαν τι γίνονταν εκεί, τους θεωρούσαν τρελούς, πίστευαν πως κάτι είχαν πάθει όσο έλειπαν.» Γιώργος Τσολάκης, Γ4
Οι στιγμές που με στιγμάτισαν:
“Πολλές εικόνες με στιγμάτισαν από αυτή την ταινία. Μια εικόνα είναι όταν έδειχνε πολλά παιδιά μικρά με τις μαμάδες τους κι από κάτω έγραφε: «οι περισσότεροι από αυτούς χάθηκαν». (…)
Ένα σημείο που με ανατρίχιασε είναι όταν ο άνδρας που επέζησε δεν έμαθε ποτέ ότι πέθανε ο πατέρας του. Είχε από αυτόν μόνο το τελευταίο γράμμα που τους έστειλε και έγραφε να προσέχουν και ότι: «εδώ είναι δύσκολα τα πράγματα, φιλιά εις τα παιδιά. (…)
Αυτά είναι κάποια πράγματα τα οποία με στιγμάτισαν, από αυτή την καταπληκτική ταινία που είδα. Θα ήθελα πολύ να την ξαναδώ, είναι κάτι που δεν το βλέπεις κάθε μέρα. Είναι μια συγκλονιστική ταινία που πρέπει να τη δουν πάρα πολλοί για να δουν ότι κάποιοι άνθρωποι αντίκρισαν το θάνατο με τα ίδια τους τα μάτια και να μπουν στη θέση αυτών των ανθρώπων (…)» Μαρίνα Φάλκου, Γ4
Η φράση που με άγγιξε:
«Από την Ευτυχία Ναχμάν αυτό που μου έμεινε και με άγγιξε είναι η φράση που είπε: «Αυτοί που δεν έχω φωτογραφίες τους με το χρόνο σβήνονται από τη μνήμη μου». Και αναρωτήθηκα από μέσα μου πώς από τόσο μικρή ηλικία σημαδεύεσαι για όλη την υπόλοιπη ζωή σου. Όταν εγώ η ίδια δεν αντέχω να κλειστώ μέσα στο σπίτι μου, σκέφτομαι πως είναι φυσιολογικό, ακούγοντας όμως τη Ροζίνα να διηγείται τις 548 μέρες κλεισμένη σ’ ένα σπίτι κατάλαβα ότι όλα είναι δυνατά, αρκεί να έχεις υπομονή και επιμονή.» Φιλοθέη Τσούπι, Γ4
Προσπάθησα να φέρω τον εαυτό μου στη θέση των ανθρώπων:
«Από τα λίγα που είδα στην ταινία προσπάθησα να φέρω τον εαυτό μου στη θέση αυτών των ανθρώπων που δεν είχαν να φάνε, που κρυβόντουσαν και άλλαζαν σπίτια για να μην τους βρουν οι Γερμανοί, που έχαναν τις οικογένειές τους, που είχαν το φόβο για το τι θα απογίνουν όταν κάθε μέρα όλο και περισσότεροι άνθρωποι βασανίζονταν από τους Γερμανούς. Οι εικόνες αυτές έχουν μείνει στο μυαλό μου σαν ένας κακός εφιάλτης, κι όμως αληθινός.» Δομινίκη Βαντσίδου, Γ2
«Κανείς από τους πέντε ανθρώπους δεν ένιωσε μίσος για τους Γερμανούς, παρά μόνο για αυτούς που προσπαθούν να τους μιμηθούν. Επίσης, νιώθουν λύπη που δεν είδαν τα νεκρά σώματα των δικών τους ανθρώπων. Όπως έλεγε και ο Μάριος μέσα στην ταινία: «Είχαμε την τύχη και την ατυχία να μη δούμε νεκρούς τους δικούς μας ανθρώπους».
Ελπίζω να μη ζήσω ποτέ όλη αυτή την αγωνία για τη ζωή μου, λόγω ανθρώπων που νιώθουν μίσος για κάτι.» Αφροδίτη Τσαρούχα, Γ4
Και ένιωσα:
«Πρώτα απ΄ όλα, θα ήθελα να εκφράσω τα συναισθήματά μου για την ταινία που είδαμε πριν λίγες μέρες στο σχολείο. Καθώς έβλεπα την ταινία και τους ανθρώπους οι οποίοι τα έζησαν και μας τα διηγιόντουσαν, ένιωσα μεγάλη θλίψη, γιατί αυτά τα πέντε άτομα ήταν μικρά παιδιά, όταν ζούσαν αυτές τις δύσκολες καταστάσεις. Στεναχωρέθηκα πολύ, διότι έδειξε κάποια βίντεο με παιδιά ηλικίας ενός έτους, δύο ετών και γενικά παιδιά πολύ μικρά σε ηλικία, τα οποία πέθαναν και δεν πρόλαβαν να ζήσουν και να περάσουν τα παιδικά τους χρόνια, ξαφνικά μια μέρα πέθαναν. Αυτά τα βίντεο με έκαναν να δακρύσω». Αγγελική Κουρουτσαλάκη, Γ2
«Στεναχωρήθηκα, αγανάκτησα, θύμωσα από αυτό το γεγονός και φράσεις όπως: «θυμάμαι τον πατέρα σαν ιδέα, γονείς και παιδιά άλλαξαν ρόλους» με στοιχειώνουν ακόμη.
Εντύπωση μου έκανε ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν ένιωθαν μίσος για τους Γερμανούς κι ότι παρόλα τα βάσανά τους κατάφεραν να συνεχίσουν τη ζωή τους, μία μάλιστα έκανε και τέσσερα παιδιά.
Ελπίζω να μην ξανασυμβεί ένα τέτοιο τραγικό γεγονός» Χαράλαμπος Λαζαρίδης, Γ2
Η ιστορία που με συγκλόνισε είναι:
«Προσωπικά, αγαπημένο μου ημερολόγιο, η ιστορία που όχι μόνο με συγκίνησε αλλά και με συγκλόνισε ήταν του Μάριου, ενός παιδιού που είχε γεννηθεί στην Αθήνα. Κυρίως τα λόγια του, ο τρόπος με τον οποίο περιέγραφε την κατάσταση που βίωνε, όπως σε κάποιο σημείο ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ήταν ο απόλυτος τρόμος που νιώθεις όταν φοβάσαι ότι θα σε πιάσουν» μ΄ έκανε να δω με μια άλλη ματιά τη δική μου ελεύθερη ζωή. Επίσης, το γράμμα που του είχε στείλει ο πατέρας του, καθώς βρισκόταν στο τρένο, οι εικόνες από τους χώρους εκτέλεσης που δε συνοδεύονταν από ήχο, ήταν βουβές, κρύες αν μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε έτσι, με συγκίνησαν ιδιαίτερα. Δεν μπορώ, επίσης, να ξεχάσω και τα λόγια της Ροζίνας που με ειλικρίνεια παραδέχτηκε ότι δε μισεί τους ανθρώπους που της στέρησαν τα ανέμελα παιδικά της χρόνια, αλλά αυτούς που θα τους μιμηθούν.» Γεωργία Μαστρογιαννοπούλου, Γ2
«Και οι πέντε ιστορίες με συγκίνησαν, δεν μπορώ να ξεχωρίσω καμία, και οι πέντε ήταν λυπητερές με ένα καλό ή κακό τέλος, αυτό δεν μπορώ να το πω. Καλό γιατί ύστερα από όλους αυτούς τους εφιάλτες έχουν την ευκαιρία τώρα αυτοί οι πέντε να ζήσουν μια καλή κι ευτυχισμένη ζωή. Κακό γιατί κάποιοι δεν είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τους γονείς τους, κάποιοι τους έχασαν, ενώ κάποιοι τους είχαν κοντά τους, αλλά δεν μπορούσαν να τους αναγνωρίσουν. Εύχομαι σε αυτούς τους πέντε ανθρώπους να ζήσουν μια ευτυχισμένη ζωή από δω και πέρα και εύχομαι σε αυτή και στη νέα γενιά που θα έρθει να μη ζήσουν αυτό τον εφιάλτη που ζήσανε αυτοί οι πέντε, αλλά και εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι.» Μ. Π., Β’ γυμνασίου.
Όταν βγήκαμε από την αίθουσα ήμασταν σαν… ζαβλακωμένοι…
«Αδερφέ μου Σάκη,
Θυμάσαι που σου έλεγα ότι την περασμένη Πέμπτη όλη η μέρα ήταν «freehour», διότι τις τελευταίες ώρες θα βλέπαμε μια ταινία; Ε, λοιπόν, πίστεψέ με, θα προτιμούσα να κάνω μάθημα!
Η ταινία ήταν ένα ντοκιμαντέρ όπου πέντε άνθρωποι, ξεχωριστά ο καθένας, περιέγραφαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν Εβραίοι και σε περίπτωση που δεν το έχεις πληροφορηθεί, οι Γερμανοί δεν τους συμπαθούσαν τους Εβραίους. Δεν τους πήγαιναν σε τέτοιο βαθμό που τους συγκέντρωναν σε «στρατόπεδα συγκέντρωσης» και τους σκότωναν ομαδικώς. Όπως αντιλαμβάνεσαι, αυτοί οι πέντε άνθρωποι πέρασαν «ζωή χαρισάμενη», για να επιβιώσουν. (…)
Για να μη στα πολυλογώ και σε πρήζω με τη σκοτούρα, πολλοί από εμάς όταν βγήκαμε από την αίθουσα ήμασταν σαν «ζαβλακωμένα», μη θέλοντας να πιστέψουμε αυτό που μόλις διαπιστώσαμε, ότι οι Γερμανοί ναζί όταν κάποτε είχαν εξουσία ήταν άθλια τέρατα, δίχως ίχνος λογικής και συμπόνιας, νομίζοντας πως κάνουν το σωστό. Εάν σκοπεύεις να δεις την ταινία, μην τη δεις όταν έχεις κέφι ή είσαι χαρούμενος, γιατί θα σε καταπατήσει και δε θα ξέρεις από πού να φύγεις.
Ό,τι χρειαστείς είμαι εδώ,
Κωνσταντίνος» , Κων/νος Μαραγκός, Γ2.
Κι όμως, το δίκιο είναι αυτό που βγαίνει κερδισμένο και το άδικο αυτό που πάντα χάνει:
«Οι Εβραίοι της Ελλάδας καταδιώχθηκαν μέχρι θανάτου, αυτοί που επέζησαν ήταν μόνο 13.000. Οι απάνθρωποι ναζί δεν πέτυχαν τον τελικό σκοπό τους. Το δίκιο είναι αυτό που βγαίνει κερδισμένο και το άδικο αυτό που πάντα χάνει. Αν και οι άνθρωποι που επέζησαν μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο ήταν ελάχιστοι σε αριθμό, αποδείχθηκαν πολλοί για να μας υπενθυμίζουν συνέχεια το χρέος που έχουμε στη ζωή μας ως άνθρωποι περισσότερο. Η δικαιοσύνη που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους και να μην υπάρχουν διακρίσεις ανάμεσα στις φυλές και τις θρησκείες. Σκοπός αυτής της ταινίας κατά τη γνώμη μου ήταν να ευαισθητοποιήσει τους θεατές ώστε να μην ξανακάνουν το ίδιο θανάσιμο λάθος, να μην ξαναπάρουν τις ψυχές άλλων αθώων.» Όλγα Κυρμανίδου, Γ2
«Ο Βασίλης Λουλές τα παρουσιάζει συνοπτικά και ανοίγει την πόρτα στο θεατή να μπει στην ταινία και να γίνει αυτόπτης μάρτυρας. Ειδικά όταν εμφανίζονται στη μεγάλη οθόνη στιγμές οικογενειακές, προσωπικές, από ανθρώπους που ξαφνικά χάθηκαν. Αλλά κατά τη γνώμη μου, τα απομεινάρια όλων όσων κάηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα ρούχα, τα παιχνίδια, οι στάχτες τους- οι αποδείξεις μιας φρικαλεώδους ιδέας που κατέληξε ιδεολογία κι εξακολουθεί να απειλεί το ανθρώπινο καλό.» Ειρήνη Μανουσαρίδου, Γ2
Τα παιδιά είδαν την ταινία, ένιωσαν, μίλησαν, έγραψαν, ευχήθηκαν… Ας κρατήσουμε τα λόγια της Όλγας με την ευχή να βγουν αληθινά: «Γιατί το δίκιο είναι αυτό που βγαίνει κερδισμένο και το άδικο αυτό που πάντα χάνει».
Μαρία Ζωγραφάκη
