«Η σύγχρονη τάση της ειδικής αγωγής είναι να κατοχυρώσει το δικαίωμα της εκπαίδευσης των παιδιών και να ιδρύει σχολεία τα οποία συμπεριλαμβάνουν όλα τα παιδιά, κατανοούν τις ιδιαιτερότητές τους, υποβοηθούν τη μάθησή τους και ανταποκρίνονται στις ατομικές τους ανάγκες»[1]

Η εκπαίδευση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρίες δεν είναι μια στατική διαδικασία. Είχε εξελιχθεί κατά το παρελθόν με διαφορετικούς τρόπους και συνεχίζει να εξελίσσεται ακόμη και σήμερα καθώς οι αντιλήψεις, οι πολιτικές και η πρακτική εφαρμογή των προγραμμάτων της ειδικής εκπαίδευσης υφίστανται αλλαγές σε όλες τις χώρες. Σήμερα, μετά από τη διακήρυξη της Σαλαμάνκα (1994), η παιδαγωγική συζήτηση έχει μετατοπιστεί από την πρόταση της ενσωμάτωσης (mainstreaming) και της ένταξης (integration) σε αυτήν της συνεκπαίδευσης (inclusion) των μαθητών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε «ένα σχολείο για όλους» όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη Χάρτα του Λουξεμβούργου.[2] Σε αντίθεση με την πολιτική της ένταξης, που προωθεί την ιδέα της προσαρμογής του μαθητή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στις απαιτήσεις του αναλυτικού προγράμματος και του σχολείου, η συνεκπαίδευση αναφέρεται στην αναδιοργάνωση του σχολείου, έτσι ώστε να συμπεριλάβει (include) και τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.[3]

Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Φορέα για την Ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής[4] η εφαρμογή της πολιτικής της συνεκπαίδευσης προϋποθέτει όχι κάποιες “τυπικές” εκπαιδευτικές αλλαγές, αλλά στην ουσία προϋποθέτει την αλλαγή του σχολείου με στόχο τη διαμόρφωση ενός πλαισίου νομοθεσίας και πολιτικής που να στηρίζει πραγματικά τη συνεκπαίδευση.

Είναι γεγονός, ότι με βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις της Παιδαγωγικής Επιστήμης η Ειδική Εκπαίδευση θεωρείται και εκλαμβάνεται ως αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης, με την ευρεία έννοια του όρου. Δε νοείται δηλαδή, ως ένας ξεχωριστός  κλάδος. Παράλληλα, στο διεθνή χώρο παρατηρείται η ανάπτυξη ενός ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, όχι μόνο σε βιβλιογραφικό, αλλά και σε ερευνητικό επίπεδο, αναφορικά με τη συνεκπαίδευση παιδιών με και χωρίς αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Άλλωστε σε μια δημοκρατική κοινωνία, η οποία κάνει λόγο για ισότητα ευκαιριών, είναι αυτονόητο το δικαίωμα του κάθε παιδιού με ή χωρίς αναπηρία να συμμετέχει στη σχολική διαδικασία και μάλιστα να μπορεί απρόσκοπτα στο σχολείο της γειτονιάς του. Έχει καταδειχθεί ερευνητικά, ότι η συνεκπαίδευση παιδιών µε και χωρίς αναπηρία ή ειδικές ανάγκες έχει πολλαπλά οφέλη όχι μόνο για τα παιδιά με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αλλά για όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές και όχι μόνο. Οφέλη σημειώνονται για το σύνολο των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία (εκπαιδευτικούς, γονείς κ. ά.).

Είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες να εντάσσονται στο σχολείο γενικής αγωγής και να αντιμετωπίζονται με ισότητα. αποδοχή και σεβασμό.

Επίσης, και τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης υποβοηθούνται πολύ από αυτή την αρμονική συνύπαρξη, καθώς κοινωνικοποιούνται, μαθαίνουν να σέβονται τη διαφορετικότητα, νιώθουν το αίσθημα της αλληλεγγύης, του αλληλοσεβασμού και της αλληλοϋποστήριξης.

Σχετικά με την ελληνική πραγματικότητα τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει  κάποια σημαντικά βήματα προόδου προς αυτή την κατεύθυνση. Βέβαια, είναι σίγουρο ότι υπολείπονται να γίνουν ακόμα πολλά, προκειμένου να φτάσουμε στο σημείο στην χώρα μας να μιλάμε για «Ένα σχολείο για όλους».

Σύνταξη άρθρου

Στελιανού Αντωνία

Νηπιαγωγός MSc (ΠΕ60)

Βιβλιογραφία

[1] Ευθυμία Ταφά, Συνεκπαίδευση παιδιών με και χωρίς προβλήματα μάθησης και συμπεριφοράς, (Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα,1997) , σελ. 101

 

[2]Μελέτη σε ηλεκτρονική εκδοχή:  Ανδρομάχη Νάνου, Διαφοροποίηση και ευελιξία σε ένα σχολείο για όλους, (Αθήνα. 2009), Διαθέσιμο εδώ, www.specialeducation.gr/frontend/article.php?aid=248&cid=65Από Amanda Watkins, Αρχές Κλειδιά της Ειδικής  Αγωγής,, (Editor, 2003),   Διαθέσιμο εδώ.

[3]Από e book : Ευρωπαϊκός Φορέας Ειδικής Αγωγής, Ειδική αγωγή στην Ευρώπη, (θεματική έκδοση, εκδότες: (Βρυξέλες: Cor Meijer, Victoria Soriano, Amanda Watkins Ιανουάριος 2003).  Διαθέσιμο εδώ.

[4] Από e book Συλλογικό έργο: Ευρωπαϊκός Φορέας για την Ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής.  Οι  αρχές   κλειδιά της ειδικής αγωγής, (Βρυξέλλες: Amanda Watkins.2003) Διαθέσιμο εδώ