Ετικέτα: περιβάλλον Σελίδα 1 από 2

Διονύσιος Σολωμός

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Σχεδίασμα Β’ – απόσπασμα

“Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
που ευώδιασε τον ύπνο της μεσα στον άγριο κρίνο”

Όπως περιέγραψα σε προηγούμενο άρθρο, στα πλαίσια της παράστασης πραγματοποιήσαμε πολλές παράλληλες δράσεις, έτσι ώστε η παράσταση να γίνει η αφορμή για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο εργασίας.

Μία από τις δράσεις ήταν η ανάλυση κάθε αποσπάσματος των Ελεύθερων Πολιορκημένων που έλεγαν τα παιδιά. Το ποίημα είναι πλούσιο σε εικόνες εξαιρετικής ομορφιάς. Μία από αυτές είναι η εικόνα της πεταλούδας που παίζει με τον ίσκιο της πάνω στη λιμνοθάλασσα. Τα παιδιά εμπνεύστηκαν από τον ως άνω στίχο του Σολωμού, και ζωγράφισαν τον ποιητικό λόγο.

Σήμερα, για άλλη  μια φορά, ο Αλέξης άφησε στη βαλίτσα του ένα γρίφο, ο οποίος μας οδήγησε στο σημείο όπου είχε κρύψει ένα χάρτη θησαυρού. Ο χάρτης οδήγησε στην ανακάλυψη μιας τσάντας όπου υπήρχαν 24 λύρες (όργανα) φτιαγμένα από χαρτόκουτα. Είναι οι λύρες από το σχεδίασμα των ελεύθερων πολιορκημένων:

“Το χάραμα επήρα του ήλιου το δρόμο
κρεμώντας τη λύρα τη δίκαιη στον ώμο”

Έδειξα στα παιδιά έργα του Μιρό και εμπνευσμένοι από τα έργα του, αλλά και από τη δική τους φαντασία, ζωγράφισαν τις λύρες τους. Το αποτέλεσμα είναι θαυμαστό!

Και κάποιες από τις λύρες στην τελική τους εκδοχή. Είναι χάρμα οφθαλμών!

Σημείωση: Εάν θέλουμε μπορούμε να προσθέσουμε χορδές από λεπτό σχοινί.

.

Σύνδεσμοι:

Βικιπαίδεια, Λύραυλος, η ιστορία της λύρας

Σχετικό άρθρο:

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Προσωπογραφία του Διονυσίου Σολωμού από άγνωστο καλλιτέχνη. Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας.

 

Η γιορτή της 25ης Μαρτίου είναι μία πολύ καλή ευκαιρία για να γνωρίσουν τα νήπια τον θαυμαστό λόγο, τη μουσική και τη δύναμη των εικόνων, των Ελεύθερων Πολιορκημένων, του Διονυσίου Σολωμού. Για αυτό φέτος η γιορτή μας έχει μόνο αποσπάσματα από τα σχεδιάσματα των Ελεύθερων Πολιορκημένων.

Η μουσική που επέλεξα είναι από το ομώνυμο έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου, όπως και από το Άξιον Εστί (το δοξαστικόν), του Μίκη Θεοδωράκη και του Οδυσσέα Ελύτη.

το εξώφυλλο του δίσκου βινυλίου που κυκλοφόρησε το 1977

Έχω ανεβάσει εδώ, το κείμενο της γιορτής με την επιλογή από τα σχεδιάσματα, για όποιον/α συνάδελφο θα ήθελε να το ανεβάσει στο νηπιαγωγείο του/της. Έχω χωρίσει το κείμενο σε 24 τμήματα, όσα είναι και τα νήπια της τάξης μας φέτος. Προσπάθησα να είναι ανάλογου μεγέθους και αξίας τμήματα, έτσι ώστε να μην υπάρχει στη γιορτή πρωταγωνιστής και κομπάρσοι, αλλά μια ομάδα που συλλογικά δούλεψε ένα έργο.

 

χειρόγραφο του Σολωμού

 

Η γιορτή μας δεν είναι ένα πάρεργο (και εάν ήταν δε θα είχε κανένα νόημα να γίνει), αλλά το κέντρο του ενδιαφέροντός μας αυτή την περίοδο. Ενδεικτικά αναφέρω κάποιες δράσεις που γίνονται παράλληλα με το θεατρικό δρώμενο:

Διονυσίου Σολωμού: “Άπαντα”, τόμος Α, εκδόσεις Ίκαρος

Εκδόσεις Εστία

Martin J. Heade (Αμερικανός ζωγράφος του 19ου αι.) Μια μπλε πεταλούδα παίζει με το φως και τη σκιά της.

Λευκή λήκυθος που απεικονίζει μία Μούσα που παίζει αρχαία κιθάρα.

αεροφωτογραφία του Μεσολογγίου σήμερα

Θεόδωρος Βρυζάκης: Η έξοδος του Μεσολογγίου

Παναγιώτη Ζωγράφου, “Το Μεσολόγγι”

‘παρηγοριά’, Θ. Βρυζάκης

Νύχτα σπαρμένη μάγια

Η ιστορία, η επανάσταση και η ποίηση

Υπάρχουν σχολεία και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις που μας εμπνέουν στο σχολείο μας. Ένα από αυτά είναι το σχολείο Ρέτζιο Εμίλια.

Όλα ξεκίνησαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν ο Loris Malaguzzi αποφάσισε να φτιάξει ένα σχολείο για τους κατοίκους της επαρχίας Ρέτζιο Εμίλια, στην Ιταλία. Αν και το σχολείο αρχικά απευθυνόταν σε ενήλικες, με τον καιρό άλλαξε και έγινε σχολείο προσχολικής αγωγής, γιατί ο Malaguzzi κατάλαβε ότι η προσχολική ηλικία είναι η σημαντικότερη για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας, στην οποία στόχευε ως εκπαιδευτικός.

Με τα χρόνια το σχολείο έγινε δημοφιλές και η φήμη του πέρασε τα σύνορα της Ιταλίας. Σήμερα, πολλά σχολεία σε όλο τον κόσμο ακολουθούν την εκπαιδευτική προσέγγιση του Ρέτζιο Εμίλια. Η φιλοσοφία του σχολείου του Ρέτζιο Εμίλια μπορεί να συνοψισθεί στις ακόλουθες αρχές. Πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά

• να αποφασίζουν για την κατεύθυνση της μάθησής τους
• να μαθαίνουν από τις εμπειρίες που αποκτούν μέσω των αισθήσεών τους
• να εξερευνούν το περιβάλλον τους (φύση και άλλους ανθρώπους)
• να εκφράζονται

Είναι ένα σχολείο στο οποίο οι μαθητές οι γονείς, οι δάσκαλοι και η φύση μετέχουν από κοινού.

Πέντε απλές οδηγίες για να διακοσμηθεί μία σχολική αίθουσα βάσει της προσέγγισης του Ρέτζιο Εμίλια, είναι οι ακόλουθες:

1) Απλότητα στη φόρμα και Ουδετερότητα στα χρώματα

2) Καλή οργάνωση του χώρου

3) Διάκριση των επιμέρους χώρων

4) Χώροι-Προκλήσεις για εξερεύνηση

5) Η Ομορφία είναι κυρίαρχη

Πηγές – Σύνδεσμοι:

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

Όταν δίνουμε τη δυνατότητα στους αρχιτέκτονες να δημιουργήσουν, τότε τα αποτελέσματα είναι θαυμαστά!

Χτισμένο γύρω από ένα δέντρο, το νηπιαγωγείο Fuji στο Τόκιο της Ιαπωνίας, είναι μια “οπτική οδός που ενώνει την ενέργεια της παιδικής ηλικίας με τη φύση”. Σχεδιασμένο από την ομάδα Tezuka Architects το 2007.

Είναι το νηπιαγωγείο tellus στη Στοκχόλμη, σχεδιασμένο από την ομάδα Tham-Videgård-Arkiteker.
Εκτός από την υπέροχη αισθητική, ο σχεδιασμός εξασφαλίζει τη μέγιστη ενεργειακή απόδοση για το νηπιαγωγείο.

Το νηπιαγωγείο Sighartstein στην Αυστρία, έχει σχεδιαστεί από την ομάδα kadawittfeldarchitektur. Μεγάλα παράθυρα, φως και ήλιος, όλη η φύση μέσα στην αίθουσα!

Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι το Νηπιαγωγείο Taka-Tuka-Land στο Βερολίνο (Γερμανία) προοριζόταν για προσωρινό κτίριο – ευτυχώς το νηπιαγωγείο ήταν τόσο επιτυχημένο, που το κτίριο σώθηκε. Είναι εμπνευσμένο από το κλασικό παραμύθι “Πίπη Φακιδομύτη” και τις επισκέψεις της στη μυθική χώρα Τάκα-Τούκα.

Το νηπιαγωγείο Els Colors βρίσκεται στη Βαρκελώνη (Ισπανία) και σχεδιάστηκε από την ομάδα RCR Architects (2002). Στόχος των αρχιτεκτόνων ήταν να δημιουργήσουν ένα κτίριο άνετο και ευχάριστο που να επιτρέπει να ανθίσει η φαντασία των παιδιών.

Σύνδεσμοι:

νηπιαγωγείο Fuji

νηπιαγωγείο tellus

νηπιαγωγείο Sighartstein

νηπιαγωγείο Taka-Tuka-Land

νηπιαγωγείο Els Colors

Για περισσότερες ιδέες επισκεφθείτε τους ακόλουθους συνδέσμους: 1, 2, 3, 4.

Διαβάζοντας τον μικρό πρίγκιπα, αποφασίσαμε να φτιάξουμε τους δικούς μας ήρωες, ανακυκλώνοντας και δημιουργώντας πάνω σε παλιές χαρτόκουτες.

Κάθε παιδί έφτιαξε το δικό του αεροπλάνο του Αντουάν:

Αλλά και το δικό του δέντρο Μπαομπάμπ με μεγάλες ρίζες.

Και φυσικά έφτιαξε το δικό του Μικρό Πρίγκιπα αλλά και το προβατάκι του:

Τέλος, συγκεντρώσαμε κουτιά ζαχαροπλαστείου (οι γονείς βοήθησαν σε αυτό, όπως και σε όσα κάνουμε στοσχολείο μας) και με αυτά κάθε παιδί έφτιαξε τον πλανήτη του πρίγκιπα, στονοποίο έβαλε τους ήρωές του, για να τους πάρει μαζί του στο σπίτι του και να τοσυντροφεύουν κάθε μέρα.

Αυτή την περίοδο αρχίσαμε να διαβάζουμε σε συνέχειες την ιστορία του ‘μικρού πρίγκιπα’.

Ο Μικρός Πρίγκιπας είναι βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ. Η ιστορία του βιβλίου είναι η ακόλουθη: ο αφηγητής  (ο ίδιος ο Αντουάν) πέφτει με το αεροπλάνο του -που έχει πάθει βλάβη- στην έρημο. Εκεί συναντά ένα ασυνήθιστο παιδί (το μικρό πρίγκιπα), γνωρίζονται και γίνονται φίλοι. Ο μικρός πρίγκιπας διηγείται στον Αντουάν το ταξίδι του στους πλανήτες και τους ανθρώπους που συνάντησε εκεί και του περιγράφει τον πλανήτη του, τα μπαομπάμπ και το μικρό του λουλούδι.

Τα ακόλουθα λόγια της αλεπούς προς το μικρό πρίγκιπα είναι χαρακτηριστικά της γλυκύτητας και της ομορφιάς του βιβλίου:

“Είσαι υπεύθυνος για πάντα, γι’ αυτό που έχεις εξημερώσει.”

“Ο χρόνος που πέρασες με το τριαντάφυλλό σου είναι αυτό που το κάνει ξεχωριστό για σένα.”

Το έργο είναι δημοφιλές και κυκλοφορεί σε πολλές εκδόσεις (Πατάκης, Ψυχογιός, Ζαχαρόπουλος). Εγώ το γνώρισα από τις εκδόσεις Ηριδανός, με Πρόλογο και Μετάφραση του Στρατή Τσίρκα. Στη συγκεκριμένη έκδοση αναφέρονται τα ακόλουθα:

“Γραμμένο το 1940, στις Η.Π.Α. όπου είχε καταφύγει ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ όταν κατάρρευσε η Γαλλία, το μικρό αυτό αριστούργημα πρωτοεκδόθηκε γαλλικά στη Νέα Υόρκη κι αμέσως ακολούθησε η μετάφραση του στ’ αγγλικά. Κι ενώ διαρκούσε ακόμη ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, αλλεπάλληλες εκδόσεις του “Μικρού πρίγκιπα” κυκλοφορούσαν γαλλικά στην Ελβετία, τη Λατινική Αμερική, τη Β. Αφρική και το Λίβανο, αλλά και μεταφράσεις του σε πολλές γλώσσες. Ένα χρόνο αργότερα, την 31 Ιουλίου 1944, παραμονή ακριβώς της απελευθέρωσης της Γαλλίας, ο Σαιντ-Εξυπερύ, που εκτελούσε την έννατη πολεμική του αποστολή, ξέρει καλά, ενώ εξαφανίζεται με το αεροπλάνο του στ’ ανοιχτά της Κορσικής, κυνηγώντας γερμανικά καταδιωχτικά, πως ο μικρός του πρίγκηπας έγινε ήδη ένα σύμβολο, ένα φωτεινό σημείο. Έγινε ένα αστέρι συναντίληψης κι επικοινωνίας, όλων εκείνων, που πάνω από τον όλεθρο του πολέμου και τις χιτλερικές θηριωδίες, δεν έπαψαν να μένουν πιστοί στις αξίες του ανθρώπου, στο απαραβίαστο του εσωτερικού του κόσμου, στο δικαίωμα του ν’ αγωνίζεται για να δώσει ένα νόημα στη ζωή, και για την ευτυχία του.”

Ακολούθως μπορείτε να δείτε ένα ανιμέισον του μικρού πρίγκιπα, που είχε προβληθεί από την τηλεόραση της βουλής.

https://www.youtube.com/watch?v=icIrzbxADys

Πηγές / Σύνδεσμοι:

Ανάλυση του έργου εδώ

Πληροφορίες Βικιπαίδεια

Θεατρική Παράσταση:

Το βιβλίο έχει διασκευαστεί σε θεατρικό έργο και έχει ανέβει σε διάφορες παραστάσεις. Φέτος βρήκαμε μία παράσταση – για πληροφορίες  εδώ και εδώ.

Ένα παραμύθι για τον σκίουρο και τους συγκάτοικούς του στο δέντρο, από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καστοριάς.

Ένα παραμύθι που αναδεικνύει τις σχέσεις αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης που συνδέουν όλους τους ‘κατοίκους’ ενός δέντρου, και σε προβολή, όλους τους κατοίκους του ‘δέντρου της Γης’.

Ο σκίουρος και οι συγκάτοικοί του

Το παραμύθι αυτό είναι τμήμα του εκπαιδευτικού προγράμματος “Τα Μυστικά του Δάσους”. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Όλο το ψηφιοποιημένο εκπαιδευτικό υλικό του ΚΠΕ Καστοριάς που περιλαμβάνει Οδηγό του εκπαιδευτικού με πλήρη περιγραφή δραστηριοτήτων, 30 φύλλα εργασίας και το ως άνω παραμύθι, θα το βρείτε στο

http://kpe-kastor.kas.sch.gr/secrets_forest/contents.htm

Επιβλητικά βράχια, πηγές, ποτάμια, μοναχικά δέντρα, ηλιοκαμένα αγριόχορτα, ασημένια αγκάθια, αμμουδιές, παραλίες, απέραντη θάλασσα, το λιακωτό στα σπίτια, γκρεμισμένα τείχη, στενά πλακόστρωτα στα νησιά, λευκά ξωκλήσια, άνθρωποι, κίνηση, ζωή και ένας ήλιος που ταξιδεύει.

Η ομορφιά αυτού του τόπου που αρνείται να γίνει εμπόρευμα.

Ένα εξαιρετικό βίντεο που παρήγαγαν οι Κώστας Γκολέμης (Media offline) και Φώτης Τραγανουδάκης (Public eye Studio). Τη μουσική που δημιουργήθηκε ειδικά για το συγκεκριμένο βίντεο επιμελήθηκε η Τάνια Γιαννούλη.

Στο βίντεο ακολούθησαν την τεχνική του τάιμ-λάπς (timelapse = πάροδος του χρόνου ή κινούμενη εικόνα). Δηλαδή παιδιά, αυτό το ντοκιμαντέρ τέχνης που το βλέπουμε εμείς σαν ταινία, δεν γυρίστηκε με τις μηχανές που γυρίζουν τις ταινίες (κινηματογραφική μηχανή ή βίντεο κάμερα), αλλά με φωτογραφική μηχανή. Οι δημιουργοί στήσανε τις μηχανές τους στα σημεία που επέλεξαν και τράβηξαν χιλιάδες καρέ (= φωτογραφίες), για πολλές ώρες. Μετά, ένωσαν αυτά τα καρέ σε ένα ενιαίο έργο.

Επειδή ο χρόνος που περνούσε από το κάθε καρέ στο επόμενο, ήταν ελάχιστος, το μάτι μας δεν προλαβαίνει να δει τη διαφορά, και έχουμε την ψευδαίσθηση ότι η λήψη έγινε συνεχόμενη και όχι καρέ καρέ. Στην ίδια λογική βασίζεται και το κινούμενο σχέδιο, για αυτό και ονόμασαν την τεχνική ‘κινούμενη εικόνα’.

Πηγή:

The insider

Όπως διαβάσαμε στο βιβλίο μας, σε μία από τις ανασκαφές τους, οι παλαιοντολόγοι ανακάλυψαν πολλά απολιθώματα δεινοσαύρων, συγκεντρωμένα σε ένα σημείο. Όλα τα απολιθώματα ήταν από φυτοφάγους δεινόσαυρους εκτός από ένα που ήταν από σαρκοφάγο. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι στο σημείο εκείνο υπήρχε νερό. Οι φυτοφάγοι, πήγαν για να πιούν νερό και ο σαρκοφάγος όρμησε να τους φάει. Τότε, ίσως μια ξαφνική αμμοθύελλα, εγκλώβισε και σκότωσε όλα τα ζώα που είχαν συγκεντρωθεί εκεί.

Ένας ελέφαντας παλεύει με έναν κροκόδειλο για να εξασφαλίσει στο παιδί του την πρόσβαση στο νερό

Η ζωή των δεινοσαύρων, όπως και όλων των ζώων, όπως και κάθε έμβιου όντος, εξαρτάται από το νερό. Οι πηγές, οι λίμνες και τα ποτάμια ήταν, από την εποχή των δεινοσαύρων, τόποι όπου δίνονταν μάχες. Όλοι διεκδικούσαν το δικαίωμά τους στο νερό και στη διεκδίκηση αυτή πάντα κέρδιζαν οι δυνατότεροι.

Η μάχη για το νερό συνεχίστηκε στους αιώνες που ακολούθησαν. Πέρασε στα ζώα και μέσω των πρωτόγονων, έφτασε μέχρι τους ιστορικούς χρόνους και δυστυχώς συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Οι άνθρωποι κατάλαβαν πολύ γρήγορα ότι η επιβίωσή τους εξαρτιόταν από το νερό. Έτσι, το πήραν στην κατοχή τους και γύρω από αυτό έστησαν τον πολιτισμό τους. Γύρω από το νερό έχτισαν τα σπίτια τους, οργάνωσαν τις κοινότητές τους, ανέπτυξαν τις κοινωνίες τους. Διαχειρίστηκαν τους υδάτινους πόρους, κατασκεύασαν αρδευτικά έργα, μετέφεραν το νερό από ένα σημείο σε ένα άλλο.

Πού χρησιμοποιούμε το νερό και γιατί είναι τόσο σημαντικό; Εκτός από τη βασική ανάγκη για να το πίνουν, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το νερό για την καθαριότητα (για να πλυθούν αλλά και να πλύνουν τα ρούχα και τα μαγειρικά σκεύη τους) και έτσι προστατεύονται από τις αρρώστιες, για τις καλλιέργειες (ποτίζουν τα σπαρτά τους), για την εκτροφή των ζώων τους, για να μαγειρέψουν, για να χτίσουν, για να κατασκευάσουν διάφορα εργαλεία, για να δημιουργήσουν (πχ πηλός) κλπ.

Επειδή το νερό είναι τόσο σημαντικό, στις 28 Ιουλίου 2010, η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. ενέκρινε με 122 ψήφους υπέρ, καμία κατά, και 41 αποχές, ψήφισμα με το οποίο ανακηρύσσεται, η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και η δυνατότητα πρόσβασης σε στοιχειώδη υγιεινή, σαν «θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα».

Γιατί έγινε αυτό το ψήφισμα; Γιατί σήμερα υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι, εκατομμύρια παιδιά, που δεν έχουν τη δυνατότητα να πιουν ένα ποτήρι καθαρό νερό, πόσο μάλλον να πλυθούν και να μαγειρέψουν!

Τα στοιχεία που μας δίνει ο ΟΗΕ θα έπρεπε να μας τρομάζουν αλλά και να μας προκαλούν ντροπή: Το ένα όγδοο του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό, και το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού (περισσότερα από 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι) δεν έχουν την δυνατότητα για πρόσβαση σε βασικές συνθήκες υγιεινής!!!

Εδώ πρέπει να προσέξουμε το ακόλουθο: 41 χώρες απείχαν από την έγκριση του ψηφίσματος Οι χώρες που απείχαν ήταν μεγάλες και πλούσιες όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία μικρότερες χώρες όπως η Τουρκία, η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Μάλτα, αλλά και αφρικανικές χώρες όπως η Αιθιοπία και η Κένυα.

Γιατί απείχαν; Γιατί απείχε η Ελλάδα; Ποιος νομίζει ότι μπορεί να έχει το δικαίωμα να μετατρέψει ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, σε εμπόρευμα;

Γιατί τους επιτρέπουμε να κάνουν εμπόρευμα ακόμα και το νερό;

Σημείωση: Ο τίτλος του άρθρου μας είναι εμπνευσμένος από την ταινία «Ακόμα και τη βροχή» (Even the rain – Tambien la lluvia) που αφορά στην ιδιωτικοποίηση της παροχής νερού από τη βολιβιανή κυβέρνηση το 2000, με προτροπή της Παγκόσμιας Τράπεζας (http://rednotebook.gr/details.php?id=2423). Είναι μια πολύ καλή ταινία η οποία βέβαια απευθύνεται σε ενήλικες.

Σύνδεσμοι:

http://www.unicef.gr/oldpress/2005/dt1505.php

http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=586027

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12337&subid=2&pubid=111841197

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=188374

Παρακολουθήστε το ταξίδι μιας σταγόνας μέσα από αυτό το πολύ όμορφο ανιμέισον.

Το ανιμέισον αυτό, είναι δημιουργία του Βιζιτ Αρουνρατανανοντ (Wisit Arunrattananont – Media Arts & Design), που σίγουρα χρησιμοποιεί ψευδώνυμο, γιατί ένα τέτοιο όνομα είναι γλωσσοδέτης! Η μουσική, όπως μας πληροφορεί στο τέλος ο δημιουργός, ανήκει στον Τζορτζ Γουίνστον (George Winston).

Καλή διασκέδαση!

Το ότι κάθε περίοδο έχουμε μία κεντρική θεματική ενότητα που διαπραγματευόμαστε, δεν σημαίνει ότι εθελοτυφλούμε εμπρός σε θέματα που μπαίνουν εμβόλιμα από την επικαιρότητα και ως τέτοια, ενδιαφέρουν τα παιδιά.

Τι είναι αυτό που μπήκε δυναμικά στη ζωή μας διεκδικώντας πρωτεύουσα θέση στις συζητήσεις μας; Το χιόνι! Από τότε που άκουσαν τα παιδιά ότι θα χιονίσει (ή μπορεί και να χιονίσει) στην Αθήνα, ενθουσιάστηκαν!

«Τι ωραία που θα ήταν να χιόνιζε!» «Δεν έχω δει ποτέ χιόνι στη ζωή μου!» Το πόσο αγαπούν τα παιδιά το χιόνι το ξέρουμε όλοι. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να έχουμε την ευελιξία έτσι ώστε να ‘ακούμε’ και να ‘ακολουθούμε’ το ενδιαφέρον τους.

Κάθε θεματική ενότητα μας δίνει τη δυνατότητα να συμπεριλάβουμε εντός της τα πάντα (ή σχεδόν τα πάντα). Είναι σαν να βλέπεις την ιστορία της ανθρωπότητας (της σκέψης και της τέχνης) μέσα από την αναλυτική εξέταση ενός όντος, μιας περιόδου ή ενός δημιουργήματος. Ακόμη, είναι αυτονόητο, ότι εάν δεν μπορέσουμε να εντάξουμε το επίκαιρο στοιχείο που ενδιαφέρει τα παιδιά στο θέμα μας, απλώς εγκαταλείπουμε το θέμα. Το ενδιαφέρον των παιδιών είναι ο κυρίαρχος άξονας γύρω από τον οποίο χτίζεται οποιαδήποτε γνώση και ποτέ δεν το παραβλέπουμε.

Πώς εντάξαμε το χιόνι στη δική μας θεματική ενότητα; Η μία υπόθεση των επιστημόνων σχετικά με την εξαφάνιση των δεινοσαύρων υποστηρίζει ότι εξαφανίστηκαν την εποχή των παγετώνων. Όμως τι είναι ο πάγος; Τι είναι το χιόνι; Πώς δημιουργείται; Να λοιπόν που φτάσαμε στον κύκλο του νερού.

Μιλήσαμε με τα παιδιά για το νερό. Το περιγράψαμε: Είναι ένα άγευστο, διαφανές υγρό. Φτιάξαμε μία κατάσταση με τρεις κατηγορίες: Στερεά – Υγρά – Αέρια. Τα παιδιά πρότειναν στοιχεία που ανήκουν στην κάθε κατηγορία.

Αφηγηθήκαμε τον ‘κύκλο του νερού’ ή το ‘ταξίδι μιας σταγόνας’, ως μία ιστορία στην οποία μετείχαν τα παιδιά. Πάνω σε ένα φύλλο χαρτιού Α3 ζωγραφίσαμε ένα τοπίο με βουνά, πεδιάδες, πόλεις, χωριά, παραλία και θάλασσα. Πάνω στην εικόνα ‘ζωντανέψαμε’ το ταξίδι μιας σταγόνας. Το ρόλο της σταγόνας πήρε μια μικρούλα ξύλινη πασχαλίτσα που είχαμε στην τάξη. Την ονομάσαμε Μυρτώ. Τα σύννεφα, τα ψάρια κλπ πήρανε τα ονόματα των άλλων παιδιών.

Το πείραμα

Για να επιβεβαιώσουμε ότι όταν το νερό ψήχεται γίνεται στερεό, δηλαδή πάγος (χιόνι), κάναμε ένα πείραμα (αυτό έγινε χθες). Κάθε παιδί γέμισε ένα ποτηράκι από το κουκλόσπιτο με νερό. Τοποθέτησαν τα ποτηράκια το ένα δίπλα στο άλλο, σε μία πλαστική θήκη. Τοποθετήσαμε τη θήκη στην κατάψυξη.  Παρατηρούσαμε τις αλλαγές στη μορφή του νερού στην πορεία του χρόνου. Σήμερα παρατηρήσαμε ότι το νερό είχε γίνει πάγος. Αφήσαμε το νερό έξω και παρατηρούσαμε την αλλαγή στη μορφή του. Όταν ο πάγος έγινε πάλι νερό, τοποθετήσαμε το πλαστικό δοχείο επάνω στο καλοριφέρ μας. Αύριο θα συνεχίσουμε τις παρατηρήσεις μας.

Κάποια στιγμή άρχισε να χιονίζει (επιτέλους!). Τότε ντυθήκαμε καλά και βγήκαμε στην αυλή. Βέβαια δεν κατάφερε να στρώσει το χιόνι, όμως τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα και γελούσαν συνεχώς θαυμάζοντας τις νιφάδες του χιονιού που έπεφταν επάνω μας.

Μπήκαμε στην αίθουσα και φτιάξαμε από έναν χιονάνθρωπο. Οι εικόνες που συνοδεύουν το άρθρο μας, είναι από τις κατασκευές των παιδιών.

Πώς μελετάς ένα είδος; Παρατηρώντας, συγκρίνοντας, ομαδοποιώντας, ταξινομώντας. Έτσι κατατάξαμε τους δεινόσαυρους σε κατηγορίες που πρότειναν τα παιδιά:

Α. Σαρκοφάγα Β. Φυτοφάγα

Α. Της στεριάς Β. Της θάλασσας Γ. Του αέρα

Α. Ζωοτόκα (τα περισσότερα θηλαστικά) Β. Ωοτόκα

Στις ίδιες κατηγορίες μπορούμε να κατατάξουμε και τα ζώα που ζουν σήμερα. Έτσι  πήραμε τα ζώα της γωνιάς του «Μικρόκοσμου» και τα κατατάξαμε στις παραπάνω κατηγορίες.

Στη συνέχεια συγκρίναμε τους δεινόσαυρους με τους ανθρώπους και καταγράψαμε τις ομοιότητες και τις διαφορές.

Τα παιδιά αναρωτήθηκαν γιατί εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι και έτσι αναζητήσαμε τις αιτίες αυτής της εξαφάνισης. Σε ένα από τα βιβλία μας βρήκαμε ότι επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει σε τρεις υποθέσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχει μέχρι σήμερα τις επαρκείς αποδείξεις έτσι ώστε να αποδεχθεί τη μία από τις τρεις ως επικρατέστερη.

Η μία υπόθεση αφορά σε μετεωρίτη που χτύπησε εκείνη την περίοδο τη γη, με αποτέλεσμα να υπάρχει κρύο και σκοτάδι για μεγάλη χρονική περίοδο (μαράθηκαν τα φυτά, πέθαναν οι φυτοφάγοι, πέθαναν οι σαρκοφάγοι). Η δεύτερη υπόθεση υποστηρίζει ότι αιτία της εξαφάνισης ήταν ένα είδος ζώου που έτρωγε τα αυγά των δεινοσαύρων (εξαφανίστηκαν γιατί δεν κατάφεραν να έχουν απογόνους). Η τρίτη υπόθεση υποστηρίζει ότι η μετακίνηση των ηπείρων έφερε εκρήξεις ηφαιστείων, σκόνη και δηλητηριώδη αέρια που προκάλεσαν την εξάλειψη των δεινοσαύρων.

Για να βιώσουν τα παιδιά τη σχέση και την αλληλεξάρτηση των όντων, παίξαμε έναν αυτοσχεδιασμό στον οποίο χωρίστηκαν σε σαρκοφάγους και φυτοφάγους δεινόσαυρους. Οι φυτοφάγοι έτρωγαν φυτά (για φυτό βάλαμε το χριστουγεννιάτικο δέντρο μας) και οι σαρκοφάγοι τους φυτοφάγους. Όταν όμως κρύφτηκε ο ήλιος, τα φυτά ξεράθηκαν, έχοντας ως αποτέλεσμα να πεινάσουν οι φυτοφάγοι και να αρχίσουν να πεθαίνουν. Αυτό οδήγησε  στο θάνατο και τους σαρκοφάγους.

Τα παιδιά κατάλαβαν τη σχέση αλληλεξάρτησης που υπάρχει σε κάθε ζωντανό οργανισμό στη Γη. Κατάλαβαν ότι η επιβίωση των σαρκοφάγων εξαρτάται από την επιβίωση των φυτοφάγων, των οποίων η επιβίωση εξαρτάται από τα φυτά. Είναι λοιπόν σαν να υπάρχει μία αλυσίδα (τροφική αλυσίδα) η οποία δένει κάθε ζωντανό οργανισμό πάνω στη γη και εάν κοπεί έστω και ένας κρίκος αυτής της αλυσίδας, τότε όλοι οι οργανισμοί θα έχουν πρόβλημα. Μέσω της συνειδητοποίησης αυτής της σχέσης αλληλεξάρτησης, περάσαμε στο σήμερα, στα προστατευόμενα είδη και την καρέτα-καρέτα.

Σημείωση: Οι φωτογραφίες είναι από τους δεινόσαυρους που έφτιαξαν τα παιδιά.

Αυτή είναι μία σελίδα από το σημειωματάριο του Δαρβίνου (Ιούλιος 1837) στην οποία ο Δαρβίνος κάνει το πρώτο γνωστό σκίτσο του δέντρου της εξέλιξης που αποτυπώνει τις σχέσεις μεταξύ ειδών έμβιων όντων. Είναι η πρώτη φορά που ο Δαρβίνος καταγράφει την ιδέα του για την καταγωγή των ειδών, ένα μήνα αφότου άρχισε να κρατάει οργανωμένες σημειώσεις. Πάνω από το δέντρο  έγραψε: «Σκέφτομαι».

«Σκέφτομαι άρα υπάρχω» είχε πει ο Ντακάρτ, ένας μεγάλος φιλόσοφος και επιστήμονας.

«Σκέφτομαι, για αυτό και συνεχίζω να υπάρχω» θα μπορούσε να έχει πει ο Δαρβίνος. Ποιος ήταν όμως ο Δαρβίνος;

Ο Κάρολος Δαρβίνος (αγγλ. Charles Robert Darwin) (1809 – 1882) ήταν Βρετανός φυσιοδίφης, συλλέκτης και γεωλόγος ο οποίος έμεινε διάσημος στην ιστορία ως ο θεμελιωτής της θεωρίας της εξέλιξης, καθώς και ως εισηγητής του μηχανισμού της φυσικής επιλογής μέσω του οποίου συντελείται η εξέλιξη. Η θεωρία της εξέλιξης αποτελεί σήμερα αναπόσπαστο μέρος της βιολογίας.

από μικρός ο Δαρβίνος έκανε συλλογές από σκαθάρια, αχιβάδες, πεταλούδες κ.ά.

Ο Δαρβίνος, που ήταν πέμπτο από έξι παιδιά στην οικογένεια, ήθελε να γίνει χημικός (σήμερα θα λέγαμε βιολόγος). Άρχισε να σπουδάζει Ιατρική σε ηλικία 16 ετών, λόγω επιμονής του πατέρα του, αλλά μετά από 2 χρόνια την εγκατέλειψε, για να σπουδάσει τελικά Θεολογία στο Κέμπριτζ, πάλι με πίεση του πατέρα του. 

Ο Δαρβίνος σε ηλικία επτά ετών

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του μελετούσε γεωλογία και βιολογία που τον ενδιέφεραν από τα σχολικά του χρόνια. Όταν ήταν τελειόφοιτος του δόθηκε η ευκαιρία να συνοδεύσει μια διετή εξερευνητική αποστολή στη νότια Αμερική που είχε στόχο να καταγράψει τα ζωικά είδη αυτής της ηπείρου. Το 1831 ξεκίνησε το ταξίδι με το πλοίο «Beagle» και πρώτος σταθμός ήταν η Βραζιλία. Ο Δαρβίνος συγκέντρωσε με μεθοδικότητα τεράστιο αριθμό δειγμάτων, πολλά από τα οποία ήταν καινούρια για την επιστήμη. Κρατούσε συστηματικά ημερολόγιο για κάθε μέρα έρευνας και έστελνε γράμματα σε φίλους του για την πορεία του ταξιδιού του, ώστε να μην χάνονταν οι μελέτες του αν συνέβαινε κάποιο ατύχημα.

Το ταξίδι που είχε προγραμματιστεί για δύο κράτησε τελικά πέντε χρόνια και έφερε τους ερευνητές, μέσω του στενού του Μαγγελάνου στον Ειρηνικό, στη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Στα νησιά του Αρχιπελάγους Γκαλαπάγκος ο Δαρβίνος κατέγραψε τα ζωικά είδη που είχαν απομονωθεί από τις ηπείρους και διαπίστωσε ότι υπήρχαν γιγάντιες χελώνες, ήρεμα και φιλικά προς τον άνθρωπο πτηνά, με διαφορετικά διαμορφωμένα ράμφη κ.ά. Μελέτησε επίσης τα πετρώματα από σχετικά πρόσφατες εκρήξεις ηφαιστείων και τις ιδιομορφίες στη μορφή και τη συμπεριφορά διάφορων ζώων. Η σημασία αυτών των μελετών ήταν θεμελιώδης για τα μεταγενέστερη θεωρία του. Όταν το 1836 (με διαδρομή νότια της Αφρικής και πάλι μέσω Βραζιλίας) η αποστολή επέστρεψε στην Αγγλία, ο Δαρβίνος είχε μαζί του έναν τεράστιο όγκο υλικού για μελέτη. 

Το 1859 δημοσίευσε τη μελέτη και τα πορίσματά του από το υλικό που συνέλεξε, στο βιβλίο «Η προέλευση των ειδών» (The Origin of Species). Εκεί ο Δαρβίνος υποστηρίζει  ότι τα είδη του ζωικού βασιλείου δεν παραμένουν αμετάβλητα, όπως υποστήριζε ο Αριστοτέλης, αλλά έχουν κοινή καταγωγή και εξελίσσονται με την πάροδο των χιλιετιών. Στη φύση επιβιώνουν μόνο εκείνα τα είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου, τα οποία προσαρμόζονται στο εκάστοτε περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται από γεωλογικά, φυσικοχημικά και άλλα φαινόμενα.

Αυτή η θέση δημιούργησε αμέσως έντονες συζητήσεις μεταξύ των επιστημόνων αλλά και των θεολόγων, δεδομένου ότι προεκτάσεις των σκέψεων του Δαρβίνου οδηγούσαν στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος αποτελεί εξέλιξη κάποιων ειδών πιθήκου.

 Ο Δαρβίνος παίρνει μια θέση ισότιμα δίπλα στους Κοπέρνικο και Γαλιλαίο. Εκείνοι έδειξαν ότι η Γη είναι ένα κοινός πλανήτης μέσα σε ένα σύνολο άλλων πολλών. Ο Δαρβίνος έδειξε ότι ο άνθρωπος είναι ένα ακόμη είδος του ζωικού βασιλείου, που μέσω της εξέλιξης απέκτησε εξελιγμένο εγκέφαλο.

Παρά τις πολλαπλές αντιδράσεις, το βιβλίο του Δαρβίνου έγινε ανάρπαστο σε μερικές μέρες και ακολούθησαν πολλές επανεκδόσεις και μεταφράσεις σε όλες τις γλώσσες του κόσμου.

«Ένα ζουζούνι παραπάνω. H ζωή και οι περιπέτειες του Δαρβίνου», Συγ.: Κ. Λάσκι, Εικ.: Μ. Τρούμαν, εκδ. Μεταίχμιο

Σήμερα, πάνω από ένα αιώνα μετά το θάνατο του Δαρβίνου, η επιστημονική κοινότητα έχει αποδεχτεί, με διάφορες βελτιώσεις και προσαρμογές, τις θέσεις αυτού του μεγάλου διανοητή, οι οποίες επιβεβαιώθηκαν από πλήθος παρατηρήσεων και νεότερων ανακαλύψεων, αλλά και από σύγχρονες αναλύσεις και μελέτες του DNA των ζώων και του ανθρώπου.

το γραφείο του Δαρβίνου

Σύνδεσμοι:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%94%CE%B1%CF%81%CE%B2%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82 

http://www.alfavita.gr/epistimonikaartra/ep8_2_9_1031.php

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=114246

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_25/11/2009_309915

Μόλις φτιάξαμε τη χρονομηχανή και ολοκληρώσαμε όλες οι προετοιμασίες, μπορούσαμε να ξεκινήσουμε το ταξίδι στο χρόνο. Έτσι την Παρασκευή μπήκαμε στη χρονομηχανή μας, δέσαμε τις ζώνες μας και ξεκινήσαμε.

Πρώτα παρακολουθήσαμε τη μεγάλη έκρηξη (το μπιγκ μπαγκ). Μετά είδαμε πώς δημιουργήθηκε η γη. Στη γραμμή του χρόνου κολλήσαμε τη γη και κάτω από αυτήν γράψαμε 4.500.000.000 χρόνια. Στη συνέχεια παρακολουθήσαμε πώς άρχισε να δημιουργείται η ζωή πάνω στη γη. Έτσι φτάσαμε στους δεινόσαυρους στους οποίους θα κάνουμε μία μικρή στάση.

Η Μυρτώ Π.Κ., η Αλίκη, η Κριστίνα και ο Αλέξανδρος έφτιαξαν τρία μικρά δεινοσαυράκια και τα κολλήσαμε στη γραμμή του χρόνου. Κάτω από αυτά γράψαμε 250.000.000 – 70.000.000 χρόνια (την περίοδο κατά την οποία ζούσαν οι δεινόσαυροι).

Μιλώντας για την εξέλιξη των ειδών, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στον Δαρβίνο, τον επιστήμονα που για πρώτη φορά υποστήριξε αυτή τη θεωρία. Έτσι μιλήσαμε για το ταξίδι, και τις παρατηρήσεις που τον οδήγησαν στην υποστήριξη της  θεωρίας για την εξέλιξη των ειδών.

Μπορείτε να δείτε πώς γεννήθηκαν τα πρώτα έμβια όντα και πώς εξελίχθηκαν, στα ακόλουθα βίντεο:

Evolution Animated: From dinosaurs to man: http://www.youtube.com/watch?v=ZTPTAN3pgVw

Evolution: http://www.youtube.com/watch?v=tWMfDUMDaVQ&feature=related

Evolution In 5 Minutes: http://www.youtube.com/watch?v=CvrmZLGWfFs&NR=1&feature=endscreen

η 'εξέλιξη' όπως τη ζωγράφισε σήμερα ο Χρήστος