Ετικέτα: εποχές

Το ότι κάθε περίοδο έχουμε μία κεντρική θεματική ενότητα που διαπραγματευόμαστε, δεν σημαίνει ότι εθελοτυφλούμε εμπρός σε θέματα που μπαίνουν εμβόλιμα από την επικαιρότητα και ως τέτοια, ενδιαφέρουν τα παιδιά.

Τι είναι αυτό που μπήκε δυναμικά στη ζωή μας διεκδικώντας πρωτεύουσα θέση στις συζητήσεις μας; Το χιόνι! Από τότε που άκουσαν τα παιδιά ότι θα χιονίσει (ή μπορεί και να χιονίσει) στην Αθήνα, ενθουσιάστηκαν!

«Τι ωραία που θα ήταν να χιόνιζε!» «Δεν έχω δει ποτέ χιόνι στη ζωή μου!» Το πόσο αγαπούν τα παιδιά το χιόνι το ξέρουμε όλοι. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να έχουμε την ευελιξία έτσι ώστε να ‘ακούμε’ και να ‘ακολουθούμε’ το ενδιαφέρον τους.

Κάθε θεματική ενότητα μας δίνει τη δυνατότητα να συμπεριλάβουμε εντός της τα πάντα (ή σχεδόν τα πάντα). Είναι σαν να βλέπεις την ιστορία της ανθρωπότητας (της σκέψης και της τέχνης) μέσα από την αναλυτική εξέταση ενός όντος, μιας περιόδου ή ενός δημιουργήματος. Ακόμη, είναι αυτονόητο, ότι εάν δεν μπορέσουμε να εντάξουμε το επίκαιρο στοιχείο που ενδιαφέρει τα παιδιά στο θέμα μας, απλώς εγκαταλείπουμε το θέμα. Το ενδιαφέρον των παιδιών είναι ο κυρίαρχος άξονας γύρω από τον οποίο χτίζεται οποιαδήποτε γνώση και ποτέ δεν το παραβλέπουμε.

Πώς εντάξαμε το χιόνι στη δική μας θεματική ενότητα; Η μία υπόθεση των επιστημόνων σχετικά με την εξαφάνιση των δεινοσαύρων υποστηρίζει ότι εξαφανίστηκαν την εποχή των παγετώνων. Όμως τι είναι ο πάγος; Τι είναι το χιόνι; Πώς δημιουργείται; Να λοιπόν που φτάσαμε στον κύκλο του νερού.

Μιλήσαμε με τα παιδιά για το νερό. Το περιγράψαμε: Είναι ένα άγευστο, διαφανές υγρό. Φτιάξαμε μία κατάσταση με τρεις κατηγορίες: Στερεά – Υγρά – Αέρια. Τα παιδιά πρότειναν στοιχεία που ανήκουν στην κάθε κατηγορία.

Αφηγηθήκαμε τον ‘κύκλο του νερού’ ή το ‘ταξίδι μιας σταγόνας’, ως μία ιστορία στην οποία μετείχαν τα παιδιά. Πάνω σε ένα φύλλο χαρτιού Α3 ζωγραφίσαμε ένα τοπίο με βουνά, πεδιάδες, πόλεις, χωριά, παραλία και θάλασσα. Πάνω στην εικόνα ‘ζωντανέψαμε’ το ταξίδι μιας σταγόνας. Το ρόλο της σταγόνας πήρε μια μικρούλα ξύλινη πασχαλίτσα που είχαμε στην τάξη. Την ονομάσαμε Μυρτώ. Τα σύννεφα, τα ψάρια κλπ πήρανε τα ονόματα των άλλων παιδιών.

Το πείραμα

Για να επιβεβαιώσουμε ότι όταν το νερό ψήχεται γίνεται στερεό, δηλαδή πάγος (χιόνι), κάναμε ένα πείραμα (αυτό έγινε χθες). Κάθε παιδί γέμισε ένα ποτηράκι από το κουκλόσπιτο με νερό. Τοποθέτησαν τα ποτηράκια το ένα δίπλα στο άλλο, σε μία πλαστική θήκη. Τοποθετήσαμε τη θήκη στην κατάψυξη.  Παρατηρούσαμε τις αλλαγές στη μορφή του νερού στην πορεία του χρόνου. Σήμερα παρατηρήσαμε ότι το νερό είχε γίνει πάγος. Αφήσαμε το νερό έξω και παρατηρούσαμε την αλλαγή στη μορφή του. Όταν ο πάγος έγινε πάλι νερό, τοποθετήσαμε το πλαστικό δοχείο επάνω στο καλοριφέρ μας. Αύριο θα συνεχίσουμε τις παρατηρήσεις μας.

Κάποια στιγμή άρχισε να χιονίζει (επιτέλους!). Τότε ντυθήκαμε καλά και βγήκαμε στην αυλή. Βέβαια δεν κατάφερε να στρώσει το χιόνι, όμως τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα και γελούσαν συνεχώς θαυμάζοντας τις νιφάδες του χιονιού που έπεφταν επάνω μας.

Μπήκαμε στην αίθουσα και φτιάξαμε από έναν χιονάνθρωπο. Οι εικόνες που συνοδεύουν το άρθρο μας, είναι από τις κατασκευές των παιδιών.

Ό,τι γράψαμε για τη γραφή αφορά και στην επιστήμη, όπως και στα μαθηματικά. Η επιστήμη και τα μαθηματικά δεν είναι και δεν πρέπει να παρουσιάζονται στα παιδιά ως τομείς ξεκομμένοι από τη ζωή και τις ανάγκες που αυτή δημιουργεί.

Ένα παράδειγμα δουλειάς που εντάσσει τα παιδιά στον επιστημονικό τρόπο σκέψης και τα μαθηματικά, μέσω της ζωής και της καθημερινότητάς τους, είναι το ακόλουθο.

Καθ΄ όλη τη διάρκεια του φθινοπώρου τα παιδιά έφερναν στο σχολείο φύλλα δέντρων. Έτσι φτιάξαμε τη δική μας συλλογή φύλλων στη γωνιά της παρατήρησης.

Την ώρα των ελεύθερων δραστηριοτήτων τα παιδιά παρατηρούσαν, άγγιζαν, σύγκριναν, περιέγραφαν και αντέγραφαν σε χαρτί τα φύλλα της συλλογής.

Οι συλλογές φυσικών αντικειμένων που κάνουμε στη γωνιά της παρατήρησης είναι πολύ σημαντικές. Τα παιδιά μαθαίνουν να οργανώνουν το περιβάλλον τους, να παρατηρούν, να διακρίνουν, να συγκρίνουν. Μέσω της οργανωμένης παρατήρησης οδηγούνται σε ερωτήματα: Γιατί δεν είναι ίδια όλα τα φύλλα; Γιατί δεν έχουν το ίδιο χρώμα, σχήμα, πάχος, υφή; Γιατί στα ίδια φύλλα (τα φύλλα από το ίδιο δέντρο) άλλα είναι μεγάλα και άλλα μικρά; Γιατί ξεραίνονται; Τι γίνονται τα ξερά φύλλα; ‘Εξαφανίζονται’ ή μετατρέπονται σε κάτι άλλο;  

Στο τέλος του φθινοπώρου πήραμε τα φύλλα, όπως και κάποια μανταρίνια που είχε φέρει από το χωριό του ο Σπύρος, και κάναμε μία οργανωμένη δραστηριότητα.

Τα παιδιά χώρισαν τα φύλλα ανάλογα με το δέντρο ή το φυτό από το οποίο προέρχονταν, έκαναν δηλαδή ομαδοποίηση ανάλογα με ένα χαρακτηριστικό τους. Παρατήρησαν ομοιότητες και διαφορές στα φύλλα που προέρχονταν από διαφορετικά ή και από τα ίδια φυτά.

Η επόμενη δουλειά τους ήταν η σειροθέτηση (η ενέργεια μέσω της οποίας τοποθετούμε αντικείμενα στη σειρά, ως προς ένα χαρακτηριστικό).

Το χαρακτηριστικό αυτό στα φύλλα ήταν το μήκος, ενώ στα μανταρίνια ήταν το μέγεθος.

Σημειώνουμε ότι οι συγκρίσεις μεγεθών, η ομαδοποίηση  και η σειροθέτηση είναι οι ‘βάσεις’ πάνω στις οποίες δομείται η έννοια τους αριθμού.

Τέλος πήραμε τα φύλλα της μανταρινιάς και τα κολλήσαμε στο Φυτολόγιό μας, στη σειρά, ανάλογα με το μήκος τους. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι η άσκηση αυτή (όπως και η προηγούμενη σειροθέτηση) είναι και άσκηση ανάγνωσης. Οι μαθησιακοί τομείς δεν είναι απόλυτα διακριτοί. Σε κάθε άσκηση, σε κάθε δραστηριότητα μας δίνεται η ευκαιρία να δουλέψουμε ταυτοχρόνως πολλούς τομείς.

Τι κάναμε λοιπόν στη σειροθέτηση; Τοποθετήσαμε πρώτο το μεγαλύτερο  φύλλο. Πρώτο σημαίνει αριστερά. Έτσι τα παιδιά έμαθαν εμμέσως ότι πάντα αρχίζουμε να ‘διαβάζουμε’ (μεταφορικά και κυριολεκτικά) από τα αριστερά και προχωρούμε προς τα δεξιά.

Σημείωση: Ανεβάζουμε αυτή την ανάρτηση ετεροχρονισμένα γιατί μόλις τώρα καταφέραμε να περάσουμε τις φωτογραφίες από το κινητό.

Δείτε το χειμωνιάτικο τοπίο που έφτιαξαν τα παιδιά μας.

Υλικά: λευκό και μπλε χαρτί, μαρκαδόροι, χρυσός μαρκαδόρος.

Τα σπίτια τα ζωγράφισαν και τα έκοψαν μόνοι τους. Αφού τα κόλλησαν, ζωγράφισαν αστέρια και διακόσμησαν το πλαίσιο. Τα παιδιά δούλεψαν χωρίς τη δική μας παρέμβαση, εκτός βέβαια από την επίδειξη ενός προτύπου, το οποίο αντέγραψε το κάθε παιδί με το δικό του τρόπο.

Τα κοστούμια που σχεδίασαν τα παιδιά για το θεατρικό μας (δείτε εδώ) που αφορούσε στις τέσσερις εποχές είναι τα ακόλουθα:

 

Ο Αλέξανδρος και η Διονυσία τα σχεδίασαν στο σπίτι ενώ η Μαριάννα στο σχολείο.

Τα τέσσερα κοστούμια- πουκάμισα  που ζωγράφισαν τα παιδιά (κάθε ομάδα την εποχή της) είναι τα ακόλουθα:

Το θέμα αυτής της περιόδου είναι οι τέσσερις εποχές. Αφού δημιουργήσαμε έργα που αναπαριστούσαν τη φύση με ποικίλους τρόπους και τεχνοτροπίες, ήμασταν έτοιμοι να περάσουμε από την αναπαράσταση στη φαντασία. Συζητώντας για το τι μπορούμε να κάνουμε με τις τέσσερις εποχές η Αλίκη πρότεινε να παίξουμε θέατρο.

Για να παίξουμε ένα θεατρικό έργο πρέπει πρώτα να κάνουμε τα ακόλουθα:

Να γράψουμε το έργο (να γίνουμε οι συγγραφείς)

Να ορίσουμε έναν σκηνοθέτη

Να δούμε ποιοι είναι οι ρόλοι του έργου και να κάνουμε τη διανομή στου ηθοποιούς

Να φτιάξουμε σκηνικά και κοστούμια (σκηνογράφοι – ενδυματολόγοι)

Έτσι όλοι μαζί φτιάξαμε μια ιστορία. Οι ήρωες της ιστορίας μας ήταν οι τέσσερις εποχές και το δέντρο. Επειδή τα παιδιά της τάξης είναι 20 και οι ήρωες του έργου μόνο 5 είπαμε στα παιδιά να προτείνουν κάτι ώστε να παίξουν όλα τα παιδιά και να μη μείνει κανένας παραπονεμένος. Η λύση που βρήκαμε ήταν να παίξουν το ρόλο της κάθε εποχής περισσότερα από ένα παιδιά. Χωρίσαμε ένα χαρτί στα τέσσερα, και τα παιδιά επέλεξαν σε ποια εποχή ήθελαν να μπουν. Ένα παιδί (η Λάουρα) ήθελε να γίνει δέντρο. Έτσι ολοκληρώσαμε το έργο της διανομής που ήταν η ακόλουθη:

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ: Μαρία, Ιζαμπέλα, Μαλάινα, Άλκης, Γρηγόρης

ΧΕΙΜΩΝΑΣ: Μυρτώ Σ., Χρήστος, Άγγελος, Σπύρος, Γιώργος Κ.

ΑΝΟΙΞΗ: Αναστασία, Μυρτώ Π.Κ., Αλίκη, Μαριάννα

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ: Κριστίνα, Διονυσία, Αλέξανδρος, Γιώργος Α., Ιωάννα

Είπαμε στα παιδιά να σκεφτούν και να προτείνουν κοστούμια για το έργο. Ο Αλέξανδρος, η Μαριάννα και η Διονυσία ζωγράφισαν στο σπίτι τους κοστούμια για τις εποχές και μας τα παρουσίασαν. Εμπνευσμένοι από αυτά αποφασίσαμε να ζωγραφίσουμε τέσσερα πουκάμισα (αυτά που έχουμε για να φοράνε οι ζωγράφοι στα καβαλέτα μας), ένα για κάθε εποχή. Ζητήσαμε από τα παιδιά να βρουν ένα σύμβολο για την κάθε εποχή. Κατέληξαν στα ακόλουθα: χιονάνθρωπος για το χειμώνα, λουλούδια και πεταλούδες για την άνοιξη, καράβια και ψάρια για το καλοκαίρι και φύλλα για το φθινόπωρο. Κάθε ομάδα πήρε ένα πουκάμισο και το ζωγράφισε με το σύμβολό της. Το δέντρο θα φορούσε μία μεγάλη καφέ μαντίλα στο σώμα και για κλαδιά θα είχε τα χέρια του. Για σκηνικό θα χρησιμοποιούσαμε το χώρο του κύκλου που έχει μόνιμα το μεγάλο δέντρο της εποχής στον τοίχο.

Αφού ολοκληρώσαμε το έργο της προετοιμασίας ήμασταν έτοιμοι για να παίξουμε το έργο μας: «Οι τέσσερις εποχές».

Με ‘α-μπε-μπα-μπλομ’ επιλέξαμε ένα παιδί από κάθε ομάδα εποχής. Εκείνο φόρεσε το πουκάμισο και οι υπόλοιποι γίνανε βοηθοί του. Το δέντρο πήρε τη θέση του στο κέντρο του σκηνικού. Ακριβώς πίσω του, σε ένα όρθιο παγκάκι, στερεώσαμε δύο πλαστικά κλαδιά ανθισμένης αμυγδαλιάς που έχουμε στο σχολείο. Συμφωνήσαμε ότι με τη φαντασία μας τα κλαδιά θα τα βλέπαμε χωρίς άνθη, σε όλες τις άλλες εποχές εκτός από την άνοιξη. Φτιάξαμε μία πύλη (με ένα παγκάκι) και την ονομάσαμε πύλη των εποχών.

Πρώτα πήρε τη θέση του το φθινόπωρο. Τα παιδιά του φθινοπώρου καλημέρισαν το δέντρο, συζήτησαν για λίγο μαζί του και άρχισαν να το στολίζουν με φύλλα που πήραμε από τη γωνιά της παρατήρησης(τα είχαν φέρει στην τάξη τα παιδιά τις προηγούμενες μέρες).

Τα παιδιά του χειμώνα πήραν τη θέση τους στη πύλη των εποχών. Εκεί συνάντησαν την ομάδα του φθινοπώρου και αφού συζήτησαν για λίγο, τους παραχώρησε τη θέση της και έφυγε. Τα παιδιά του χειμώνα συζήτησαν με το δέντρο, μάζεψαν όλα τα φύλλα αφήνοντας το δέντρο γυμνό, και άπλωσαν παντού λευκό χιόνι (χιόνι δεν είχαμε, συνεπώς άπλωναν ένα φανταστικό χιόνι).

Στην πύλη των εποχών έγινε η αλλαγή εποχής και μπήκαν τα παιδιά της άνοιξης που στόλισαν το δέντρο με λουλούδια και πεταλούδες (χρησιμοποιήσαμε τα λουλούδια και τις πεταλούδες από τσόχα που μας έχει φέρει η μαμά της Κριστίνας).

Η τελευταία αλλαγή εποχής έγινε και μπήκε η ομάδα του καλοκαιριού. Μάζεψε τα λουλούδια και τις πεταλούδες εκτός από τα κόκκινα (η Διονυσία πρότεινε να φανταστούμε ότι δεν ήταν πια λουλούδια αλλά μήλα, και το υιοθετήσαμε) και τα πράσινα, που πάλι με τη φαντασία μας τα ονομάσαμε φύλλα.

Έτσι ολοκληρώθηκε η πρώτη εξολοκλήρου δική μας παράσταση (από την ιδέα μέχρι την πράξη) που ανεβάσαμε στο νηπιαγωγείο μας.

Σημείωση: Δείτε εδώ τα κοστούμια που ζωγράφισαν τα παιδιά για το θεατρικό.

Ένας από τους σημαντικότερους έλληνες ζωγράφους, ο Γιάννης Τσαρούχης ζωγράφισε τις τέσσερις εποχές. Σε προηγούμενο άρθρο, όπου αναφερθήκαμε γενικά στην τέχνη και τις εποχές, δεν αναφέραμε το έργο του Τσαρούχη. Αυτό το κάναμε γιατί θα θέλαμε να αφιερώσουμε στο έργο αυτό ένα ολόκληρο άρθρο.

Γιατί λοιπόν ξεχωρίσαμε αυτό το έργο από τα άλλα που παρουσιάσαμε σε τι διαφέρει;

Πιστεύουμε ότι το έργο αυτό είναι σημαντική τέχνη. Και σημαντική τέχνη είναι αυτή που γεννάει συναισθήματα, συγκινεί, μας έλκει και μας μαγνητίζει χωρίς πάντα να μπορούμε να εξηγήσουμε το λόγο. Η τέχνη του Τσαρούχη είναι η τέχνη ενός αληθινού μάστορα. Η αλήθεια του δημιουργού, το πάθος με το οποίο έκανε την κάθε πινελιά, ζωοποιεί τον πίνακα.

Στο έργο αυτό οι εποχές δεν είναι νεράιδες, δεν είναι μυθικές αιθέριες υπάρξεις. Είναι κοινοί θνητοί, είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι, γυναίκες και άνδρες που συναντάμε στο δρόμο, οι γείτονες, εμείς οι ίδιοι. Ο Τσαρούχης αναδεικνύει την ομορφιά μας, την ομορφιά του ανθρώπου.

Ο πίνακας αυτός δεν είναι αντικείμενο μόνο της εικαστικής παιδείας των παιδιών μας. Είναι και παράδοση και ιστορία.

Το μεγάλο τραπέζι στρώνεται. Η ξύλινη τάβλα. Το μεγάλο τραπέζι της παράδοσής μας, αυτό που φέρνει κοντά όλη την οικογένεια, όλη την παρέα, όλη τη γειτονιά, όλο το χωριό. Το τραπέζι των εποχών έχει πάνω του τα φρούτα μας: σταφύλια, βερίκοκα, κεράσια, ροδάκινα, καρπούζια, πεπόνια και ρόδια. Αυτός ο πίνακας έχει γεύσεις και αρώματα: Οι γιαρμάδες ευωδιάζουν τον τόπο κι όλοι λαχταράμε να γευτούμε την κόκκινη φέτα από το καρπούζι – αυτή η φέτα είναι τα καλοκαίρια μας!

Ο πίνακας παύει να είναι αναπαράσταση – ο πίνακας είναι οι τέσσερις εποχές μας. Όπως τις ζούμε από τη στιγμή που γεννιόμαστε σε αυτόν τον τόπο. Μες τις τριανταφυλλιές και τις πασχαλιές της αυλής μας, το μαγιάτικο στεφάνι, τις παπαρούνες και τα άσπρα κρίνα στους βράχους μας. Και τα στάχυα στα χωράφια μας, τα στάχυα των καλοκαιριών μας.

Κι όλα αυτά κλεισμένα στην κορνίζα που φτιάχνει ένα παράθυρο. Το ξέρουμε αυτό το ξύλινο παράθυρο. Είναι το παράθυρο του σπιτιού μας.

Βαδίζοντας στα χνάρια του Θεόφιλου, του μεγάλου λαϊκού μας ζωγράφου (στον οποίο θα αφιερώσουμε κάποιο άλλο άρθρο μας), της αγιογραφίας, των πορτρέτων Φαγιούμ, του Φώτη Κόντογλου αλλά και του Καραγκιόζη, ο Τσαρούχης εικονογραφεί τη μνήμη μας.

Στοιχεία για το έργο: “Οι τέσσερις εποχές”, τελειωτικός πίνακας 1969, λάδι σε πάνι, 156,5 Χ 295 εκ.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ:

Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη: http://www.tsarouchis.gr/

Βίντεο με τις 4 εποχές και τους 12 μήνες του Τσαρούχη: http://www.youtube.com/watch?v=DRW5D_sDReU

Οπτικοακουστικο αρχειο της ΕΡΤ – εκπομπή “μονογραμμα”, μέρος Α¨: http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-view.aspx?tid=4926&tsz=0&act=mMainView – Β΄μέρος: http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-info.aspx?tid=0000007304&tsz=0&act=mInfo

Περιοδικό Ως3: http://www.os3.gr/arhive_afieromata/gr_afieromata_giannis_tsaroyhis.html

Αφιέρωμα στις τέσσερις εποχές του Τσαρούχη: http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=4527341&publDate=

Αφιέρωμα στον Τσαρούχη με πολλούς συνδέσμους: http://www.haef.gr/libraries/biographies/tsarouhis.php

Είμαστε πολύ τυχεροί γιατί ζούμε σε μια από τις πιο πράσινες περιοχές της Αθήνας, στο λόφο του Λυκαβηττού. Όμως είμαστε και άτυχοι γιατί τα περισσότερα δέντρα του λόφου είναι αειθαλή. Τα πεύκα και τα κυπαρίσσια διατηρούν το πράσινο χρώμα τους σε όλες τις εποχές. Πώς θα ήταν άραγε ο λόφος μας εάν τα δέντρα του ήταν φυλλοβόλα; Πόσο πιο όμορφος θα ήταν ο κόσμος μας εάν άλλαζε χρώματα την κάθε εποχή;

Ευτυχώς όμως οι άνθρωποι έχουμε και τη φαντασία. Ας κάνουμε λοιπόν έναν περίπατο στα φθινοπωρινά τοπία που φωτογράφισαν κάποιοι από τους καλύτερους φωτογράφους του κόσμου.

Το βλέμμα μας πλημυρίζει με χρώματα: κίτρινα, πορτοκαλί, κόκκινα, καφέ, ώχρες, πράσινα, σε όλες τις αποχρώσεις τους, σε τόση ποικιλία, που ποτέ ο λόγος μας δε θα μπορέσει να εκφράσει.

Σηκώνουμε τα μάτια στον ουρανό. Ανάμεσα από τις φυλλωσιές οι αδύναμες φθινοπωρινές ακτίνες του ήλιου αγγίζουν το πρόσωπό μας.

Ακούμε. Ακούμε το θρόισμα των φύλλων στο δροσερό αεράκι. Ακούμε τα ξερά φύλλα που σπάνε κάτω από το κάθε μας βήμα.

Γονατίζουμε, παίρνουμε μια χούφτα χώμα. Αισθανόμαστε την υγρασία, τη θερμοκρασία, την υφή του. Μυρίζουμε. Μυρίζουμε το χώμα, τις σταγόνες που κυλούν από τα φύλλα, τους νοτισμένους κορμούς των δέντρων, τα πεσμένα φύλλα που γίνονται ένα με το χώμα.

Βγαίνουμε στο ξέφωτο. Μπροστά μας τα θερισμένα στάχια. Πιο πέρα οι λεύκες, τα κυπαρίσσια, οι οξιές, κι εκεί στο βάθος, μια δεύτερη σειρά από κυπαρίσσια που η απόσταση τα βάφει στα μπλε.

Παίρνουμε τα πινέλα και τα χρώματά μας, στήνουμε τα καβαλέτα και ζωγραφίζουμε. Ζωγραφίζουμε τη ζωή των δέντρων. Ζωγραφίζουμε τη ζωή. Όπως έλεγε και ο Βαν Γκονγκ: «με τόση ομορφιά στη φύση πώς αντέχετε να μη ζωγραφίζετε;»

Πηγή: Τις φωτογραφίες τις πήραμε από τη σελίδα “back to earth – artworks” του facebook.

 

Στο προηγούμενο άρθρο εξετάσαμε γιατί έχουμε τέσσερις εποχές. Το «γιατί» αφορά στην επιστήμη. Όμως οι τέσσερις εποχές μας δίνουν ερεθίσματα για να κάνουμε τέχνη, μας εμπνέουν να δημιουργήσουμε νέους κόσμους με τη φαντασία μας.

Μπορούμε να φανταστούμε πώς θα ήτανε η κάθε εποχή εάν ήτανε μια γυναίκα;

Τι θα φορούσε; Η ελληνίδα ζωγράφος Βαρβάρα Γεροδήμου τις φαντάστηκε έτσι:

Σε ποιο τοπίο θα κινούνταν;

Εάν η κάθε εποχή ήταν ένα αγόρι;

Εάν η κάθε εποχή ήταν ένα κορίτσι πώς θα ήταν;

Εάν θα ζωγραφίζαμε τις τέσσερις εποχές όπως τις ζει ένα πουλάκι όπως έκανε η ρουμάνα ζωγράφος Μάρα Μορέα (Mara Morea);

Ο ζωγράφος Νταν  Χιλ (Dan Hill) απέδωσε την κάθε εποχή με ένα χαρακτηριστικό της στοιχείο:

Εάν θα θέλαμε να αποδώσουμε με γραμμές και χρώματα την κάθε εποχή πώς θα τη ζωγραφίζαμε; Ας δούμε πώς απέδωσε το Φθινόπωρο και την Άνοιξη η αμερικανίδα ζωγράφος Σάλυ Βαν Ντριεστ (Sally Van Driest):

Εάν θα θέλαμε να αποδώσουμε μόνο με χρώματα την κάθε εποχή πώς θα τη ζωγραφίζαμε;

 

Η Ιρένε Κόρεϊ (Irene Corey) τις ζωγράφισε έτσι

Τι μουσική θα ταίριαζε με την κάθε εποχή; Εάν ήμασταν συνθέτες τι μουσική θα συνθέταμε (με ποια χαρακτηριστικά για την κάθε εποχή);

Ο ιταλός συνθέτης Αντόνιο Βιβάλντι έγραψε τη δική του μουσική για τις 4 εποχές. Στους παρακάτω συνδέσμους θα ακούσετε τη μουσική του για:

το ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ – http://www.youtube.com/watch?v=QOSg7LFgt6Y

το ΧΕΙΜΩΝΑ – http://www.youtube.com/watch?v=FCLpqkIDlXs&feature=related

την ΑΝΟΙΞΗ – http://www.youtube.com/watch?v=l-dYNttdgl0&feature=related

και το ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ – http://www.youtube.com/watch?v=8BsBbtp4gW4&feature=related

Μπορεί ο Βιβάλντι να εμπνεύστηκε από τις 4 εποχές, αλλά ο γιουγκοσλάβος ζωγράφος Μπλάγκοτσε (Blagojce) εμπνεύστηκε από τη μουσική του Βιβάλντι για τις 4 εποχές και ζωγράφισε τους πίνακές του:

ΠΗΓΕΣ: Δυστυχώς δεν έχουμε στοιχεία για όλες τις ζωγραφιές που χρησιμοποιούμε (όπου έχουμε τα δίνουμε). Ευχαριστούμε εκ των προτέρων τους δημιουργούς για την άδεια χρήσης.

 

Η εποχή είναι μία από τις διαιρέσεις του έτους. Το έτος σε περιοχές της γης όπως η Ελλάδα (δηλαδή στις εύκρατες περιοχές) χωρίζεται τυπικά σε τέσσερις εποχές:

• την ΑΝΟΙΞΗ
• το ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ
• το ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ
• και το ΧΕΙΜΩΝΑ

Όμως γιατί χωρίζουμε το έτος σε εποχές; Τι διαφορετικό έχει η κάθε εποχή από την άλλη;

Αυτό που διακρίνει την κάθε εποχή είναι το κλίμα, ο καιρός. Παρατηρώντας τον καιρό που έχουμε την κάθε εποχή θα διαπιστώσουμε τα ακόλουθα:

Το Φθινόπωρο έχουμε πολλές βροχές. Οι ηλιόλουστες μέρες λιγοστεύουν. Η θερμοκρασία αρχίζει να πέφτει. Κάνει λίγο κρύο.

Το χειμώνα η θερμοκρασία πέφτει πολύ. Κάνει κρύο. Πολλές φορές πέφτει και χιόνι. Οι ηλιόλουστες μέρες είναι ελάχιστες.

Την Άνοιξη η θερμοκρασία ανεβαίνει σιγά σιγά. Οι ηλιόλουστες μέρες αρχίζουν να γίνονται όλο και περισσότερες.

Το Καλοκαίρι κάνει ζέστη. Ο ουρανός είναι καθαρός και οι μέρες είναι όλες ηλιόλουστες.

Οι εποχές διαδέχονται η μία την άλλη με την ίδια πάντα σειρά, σε έναν ατέρμονο κύκλο, για αυτό αναφερόμαστε στον κύκλο των εποχών. Όμως γιατί έχουμε τέσσερις εποχές; Γιατί αλλάζει ο καιρός και δεν είναι σταθερός; Γιατί οι εποχές είναι πάντα ίδιες και διαδέχονται η μία την άλλη με την ίδια πάντα σειρά;

Παρατηρήσαμε τη φύση και οδηγηθήκαμε σε ένα «γιατί». Ακολουθήσαμε βήμα βήμα τη μέθοδο της επιστήμης: Παρατήρηση – ερώτημα. Τώρα, για να προχωρήσουμε επιστημονικά, θα πρέπει να οδηγηθούμε σε μία «υπόθεση» η οποία να απαντά στο ερώτημα: «Γιατί αλλάζει ο καιρός με την ίδια σταθερότητα στο χρόνο;»

Μπορούμε να κάνουμε πολλές υποθέσεις (και αφήνουμε τα παιδιά να κάνουν ό,τι υποθέσεις θέλουν), όμως επιστημονική θεωρία θα γίνει μόνο η υπόθεση η οποία μπορεί να επιβεβαιωθεί και πειραματικά.

Για να δούμε λοιπόν ποια υπόθεση των επιστημόνων έχει επιβεβαιωθεί και είναι σήμερα η επικρατέστερη θεωρία για την αιτία που έχουμε 4 εποχές.  

ΑΙΤΙΑ ή ΓΙΑΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ;

Τι είναι αυτό που ζεσταίνει τη γη; Ο ήλιος. Όταν οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα σε μια περιοχή της γης τη ζεσταίνουν. Όσο πιο πλάγια πέφτουν οι ακτίνες, τόσο λιγότερο τη ζεσταίνουν.

Με δεδομένο ότι η γη είναι σφαιρική και γυρίζει γύρω από τον ήλιο, η επικρατούσα σήμερα επιστημονική θεωρία για την αλλαγή και τη σταθερή διαδοχή των εποχών είναι η ακόλουθη:

Ο άξονας της γης ως προς την κίνησή της γύρω από τον ήλιο, δεν είναι κάθετος. Έτσι, κατά την διάρκεια του χειμώνα (ή του καλοκαιριού) το ένα ημισφαίριο του πλανήτη είναι περισσότερο εκτεθειμένο στις ακτίνες του ήλιου από το άλλο, όπως δείχνει το πιο κάτω σχήμα (στο σχήμα αυτό η γη σχεδιάστηκε μεγαλύτερη από ό,τι είναι σε σχέση με τον ήλιο, γιατί μας ενδιαφέρει να δείξουμε μόνο την ακτινοβολία που δέχεται η γη, και όχι την αναλογία του μεγέθους τους):

Στο παραπάνω σχήμα, το βόρειο ημισφαίριο (στο οποίο είναι και η Ελλάδα) έχει ΧΕΙΜΩΝΑ, γιατί η ηλιακή ακτινοβολία που δέχεται είναι λίγη, και κατά συνέπεια έχουμε κρύο καιρό. Αντιθέτως το νότιο ημισφαίριο (π.χ η Αυστραλία) έχει ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ γιατί δέχεται όλη την ηλιακή ακτινοβολία και το ζεσταίνει.

Η έκθεση στις ακτίνες του ηλίου αλλάζει καθώς η Γη γυρίζει γύρω από τον ήλιο. 

 

Στο παραπάνω σχήμα, όταν η γη βρίσκεται αριστερά του ήλιου, στην Ελλάδα (και σε όλο το βόρειο ημισφαίριο) έχουμε ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ. Παρατηρήστε το σχήμα: Οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στο Βόρειο ημισφαίριο.

Όταν η γη βρίσκεται νότια του ήλιου, στην Ελλάδα έχουμε ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ. Όταν βρίσκεται δεξιά του ήλιου έχουμε ΧΕΙΜΩΝΑ και όταν βρίσκεται βόρεια του ήλιου έχουμε ΑΝΟΙΞΗ.

Ο κύκλος των εποχών στο Βόρειο Ημισφαίριο είναι αντίθετος με αυτές του άλλου. Για παράδειγμα, όταν είναι καλοκαίρι στο Βόρειο Ημισφαίριο, τότε στο Νότιο Ημισφαίριο επικρατεί χειμώνας, και αντίστροφα και όταν είναι άνοιξη στο Βόρειο Ημισφαίριο είναι φθινόπωρο στο Νότιο Ημισφαίριο, και αντίστροφα.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε το ακόλουθο βίντεο, όπου αναπαριστάται η κίνηση της γης γύρω από τον ήλιο σε σχέση με τον άξονά της: “Η γη και ήλιος. Τα έτη και οι εποχές”

http://www.youtube.com/watch?v=d7zzn1QjzwY

ΠΗΓΕΣ: Δυστυχώς δεν έχουμε στοιχεία για τις φωτογραφίες και τα σχέδια που χρησιμοποιούμε (εκτός από το σχέδιο της γης με τις ακτίνες του ήλιου που το πήραμε από τη βικιπαιδεια). Ευχαριστούμε εκ των προτέρων τους δημιουργούς για την άδεια χρήσης.