KANONEΣ

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιώνΗ σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών προσχολικής ηλικίας
Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου
Σχολική Σύμβουλος 23ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Αττικής και
48ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Κυκλάδων
Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών
M.A. in Education Πανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,

Η σεξουαλικότητα αποτελεί κομμάτι της ζωής μας, ανεξάρτητα από την ηλικία. Καθώς το παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσεται, δημιουργούνται οι πρώτες φυσιολογικές απορίες του, που πολλές φορές εκφράζονται με ερωτήσεις. Όταν το παιδί είναι έτοιμο να διατυπώσει ερωτήσεις, εσείς θα πρέπει να είσαστε έτοιμοι να δώσετε απαντήσεις.

Παρότι ενηλικιωθήκατε μέσα σε μια εποχή σεξουαλικών επαναστάσεων, έχω την εντύπωση πως, πολλοί από εσάς μεγαλώσατε μέσα σε οικογένειες όπου δεν γινόντουσαν «ανοικτές» συζητήσεις σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Αυτό ενδέχεται να σας δημιουργεί μια επιπρόσθετη δυσκολία για μια συζήτηση σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης με το παιδί σας, γιατί σάς κάνει να αισθάνεστε ότι δεν έχετε στη διάθεσή σας ένα γονικό πρότυπο να αντιγράψετε. Αυτό, ισχύει -κατά τη γνώμη μου- περισσότερο για τους μπαμπάδες, καθώς –είμαι σχεδόν σίγουρη- οι μαμάδες πήραν κάποιες πληροφορίες από τις δικές τους μαμάδες, κάποια στιγμή κατά την εφηβεία τους, για την ωρίμανση της γυναίκας και για την αναπαραγωγική ηλικία της. Οι μπαμπάδες, στην συντριπτική τους πλειονότητα, δεν συζήτησαν ποτέ με τους γονείς τους για το σώμα, τη σεξουαλικότητα ή τις σχέσεις τους με το άλλο φύλλο. Παρόλα αυτά, η ανάπτυξη ενός παιδιού περιλαμβάνει και την σεξουαλική του ανάπτυξη γιατί, απλώς, η σεξουαλική ανάπτυξη είναι κάτι φυσιολογικό και είναι μέρος της ανθρώπινης ανάπτυξης. Γνωρίζουμε πως αυτή η ανάπτυξη θα λάβει χώρα είτε μιλήσουμε στα παιδιά μας για αυτό είτε όχι.
Νομίζω πως, μετά την τελευταία πρόταση, οι περισσότεροι από εσάς σκέφτεστε: «Αφού η σεξουαλική ανάπτυξη θα λάβει χώρα είτε μιλήσω στο παιδί μου για αυτό είτε όχι, γιατί να μπω σε μια συζήτηση που είναι από μόνη της τόσο δύσκολη;»
Αγαπητοί γονείς, είναι ανάγκη να αρχίσετε όσο το δυνατόν νωρίτερα αυτές τις μικρές συζητήσεις με το παιδί σας για να εμπεδώσετε μια έγκαιρη, έγκυρη, έντιμη και ανοιχτή σχέση, που θα ενισχυθεί με το χρόνο. Άλλωστε, ανεξάρτητα από το πόσο μικρό είναι το παιδί, έχει ήδη αρχίσει να προσλαμβάνει σημαντικά μηνύματα από το περιβάλλον του που επηρεάζουν την σεξουαλική του ανάπτυξη. Τα περισσότερα από αυτά τα μηνύματα, το παιδί τα προσλαμβάνει από την οικογένειά του. Για παράδειγμα, η οικογένεια είναι εκεί όπου το παιδί μαθαίνει για πρώτη φορά να αγαπά τον εαυτό του, το σώμα του και να εκφράζει την αγάπη του στους άλλους. Η οικογένεια, εκπαιδεύει το παιδί για το σώμα και τους κανόνες που πρέπει να ακολουθούμε, μέσα από τις απλές, καθημερινές ρουτίνες, όπως το μπάνιο, το ντύσιμο και το γδύσιμο, το σεβασμό στις ιδιωτικές στιγμές [όπως τουαλέτα]. Η οικογένεια ενδυναμώνει το παιδί να λέει «Όχι» σε οποιοδήποτε άγγιγμα το κάνει να αισθάνεται άβολα.
Αγαπητοί γονείς, το σχολείο εκπαιδεύει τα παιδιά και σε αυτό το κομμάτι. Όμως, είναι λάθος να αφήνετε την ευθύνη της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης μόνο στο σχολείο.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας
Στα πολύ μικρά παιδιά, ηλικίας 3-4 χρόνων, αρέσει να ανακαλύπτουν τις γενετικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα. Σε αυτή την ηλικία, μπορεί να σας απευθύνουν πολλές ερωτήσεις για τις διαφορές στο σώμα ανάμεσα στα δύο φύλα ή να ρωτήσουν: «Από πού έρχονται τα μωρά;».
Μην προβληματίζεστε πολύ. Μιλήστε για τις διαφορές ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια, σε απόλυτα φυσικό τόνο, χωρίς να μπείτε σε πολλές λεπτομέρειες. Στην ερώτηση για τα μωρά απαντήστε: «Το μωρό ξεκινά σαν ένα μικροσκοπικό αυγουλάκι μέσα στη μαμά, που με τον καιρό γίνεται μωρό». Συνήθως, μια τέτοια απάντηση είναι αρκετή.
Αν την ίδια ερώτηση την διατυπώσουν παιδιά, ηλικίας 5-6 χρόνων, τότε θα διαφοροποιήσετε την απάντηση. Πρώτα απ’ όλα θα ρωτήσετε: «Εσύ, τι νομίζεις;». Με αυτόν τον τρόπο, διερευνάτε αν το παιδί έχει ήδη κάποια πληροφορία [από το σχολείο ή από αλλού] την οποία θέλει να διασταυρώσει. Αν σας απαντήσει σωστά, ρωτήστε με ενδιαφέρον πού έμαθε αυτή την πληροφορία. Αν σας απαντήσει αρνητικά [«Δεν ξέρω»], τότε πείτε: «Τα μωρά μεγαλώνουν σε ένα ειδικό μέρος, μέσα στη μαμά, που ονομάζεται μήτρα» [χρησιμοποιείστε την επιστημονική ορολογία].
Κάτι άλλο που μπορεί να αντιμετωπίσετε είναι να ανακαλύψετε ότι το παιδί σας παίζει «το γιατρό» με τους φίλους του. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα βάλετε –διατηρώντας την ηρεμία σας- τον κανόνα: «Παίξτε το παιχνίδι αλλά χωρίς να βγάλετε τα ρούχα σας. Να θυμόσαστε πως κάποια μέρη του σώματός σας δεν επιτρέπεται να τα βλέπουν ή να τα αγγίζουν άλλοι».

Βασικές οδηγίες για μια συζήτηση με το παιδί
• Πρώτα απ’ όλα, μάθετε τι ξέρει ήδη το παιδί για το θέμα.
• Αφήστε το παιδί να καθοδηγήσει την κουβέντα, με τις ερωτήσεις που έχει.
• Μιλήστε με αυτοπεποίθηση και πείτε στο παιδί ότι μπορεί να ρωτήσει οτιδήποτε θέλει.
• Μην γελάσετε και κάνετε το παιδί να αισθανθεί ντροπή για την περιέργειά του.
• Δώστε σύντομες απαντήσεις. Μην επεκταθείτε σε μακροσκελείς ερμηνείες. Απαντήστε με απλό τρόπο.
• Να είστε ειλικρινείς. Χρησιμοποιείστε τις σωστές ορολογίες για τα μέρη του σώματος.
• Εξετάστε αν η απάντησή σας ικανοποίησε το παιδί. Ρωτείστε το: «Εντάξει; Έλυσες την απορία σου;»
• Εάν δεν αισθάνεστε καλά με αυτού του είδους τις συζητήσεις, βρείτε κάποιον άλλο στενό συγγενή που μπορεί να διεκπεραιώσει μια τέτοια συζήτηση και ζητείστε τη βοήθειά του.
Διδάξτε τα παιδιά σας ότι:
 Το να βγάζουμε τα ρούχα μας δημόσια δεν είναι σωστό
 Το σώμα μας μάς ανήκει. Κανένας άλλος, ακόμα και οι συγγενείς και οι στενοί φίλοι, δεν επιτρέπεται να αγγίζουν τα «ιδιαίτερα σημεία» του σώματός μας. Μοναδική εξαίρεση αποτελούν οι γιατροί και οι νοσοκόμες, όταν μας εξετάζουν ή οι γονείς μας, όταν προσπαθούν να βρουν γιατί πονάμε στα «ιδιαίτερα σημεία» του σώματός μας. [Εμείς στο σχολείο, αποκαλούμε αυτόν τον κανόνα «κανόνα του εσώρουχου»].
Αγαπητοί γονείς,
Να θυμάστε ότι:
1. Το να μην μιλάτε με τα παιδιά σας για θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης σημαίνει ότι, μελλοντικά, διακινδυνεύετε να έχετε ελάχιστο έλεγχο επάνω στο «τι» και το «πώς» θα μάθουν τα παιδιά σας για αυτά τα θέματα.
2. Αν τα παιδιά διδαχθούν στο σχολείο για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, ρωτείστε τα να σας πουν τι έμαθαν. Αν έχουν επί πλέον απορίες, απαντήστε τους.
3. Αν τα παιδιά σας αιφνιδιάσουν, ρωτώντας κάτι σχετικό σε ακατάλληλο μέρος [π.χ. στην ουρά του ταμείου ενός καταστήματος], απαντήστε τους: «Πολύ καλή ερώτηση. Θα το συζητήσουμε, όταν μπούμε στο αυτοκίνητο».
4. Ελέγχετε το τι βλέπουν τα παιδιά σας στην τηλεόραση.
5. Τα παιδιά που λαμβάνουν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο σπίτι, σπάνια εμπλέκονται σε επικίνδυνη σεξουαλική δραστηριότητα, όταν μεγαλώνουν.
6. Όταν η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινά νωρίς, αυξάνονται οι πιθανότητες τα παιδιά να προσεγγίσουν τους γονείς τους, όταν τους προκύψουν δυσκολίες ή κίνδυνοι.
Αγαπητοί γονείς,
Η καλύτερη στρατηγική σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης είναι να ξεκινήσετε νωρίς και να συνεχίζετε καθώς το παιδί μεγαλώνει. Κάτι τέτοιο σάς σώζει από μια μεγάλη σε έκταση συζήτηση, όταν το παιδί φτάσει στην εφηβεία, οπότε μπορεί να είναι ήδη αργά.

τοτα-τρομοκρατια6 (4)

Μην τιμωρείτε τα παιδιά, διδάξτε τα

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου
Σχολική Σύμβουλος 23ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Αττικής και
48ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Κυκλάδων
Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών
M.A. in Education Πανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,

Μια από τις πιο δύσκολες προκλήσεις του να είσαι γονιός είναι το να διδάξετε αποδεκτές συμπεριφορές στα παιδιά σας.

Το πρώτο πράγμα που οφείλουν να μάθουν τα παιδιά είναι ότι για κάθε δράση, υπάρχει μια αντίδραση. Για κάθε λάθος, υπάρχει μια συνέπεια. Μετά από κάθε συνέπεια, υπάρχει μια ευκαιρία για να βελτιωνόμαστε. Το ερώτημα που τίθεται είναι: «Πώς πιστεύετε ότι μπορείτε εσείς, ως γονείς, να αξιοποιήσετε αυτές τις ευκαιρίες για βελτίωση, που προσφέρουν τα λάθη των παιδιών σας; Διδάσκοντας ή τιμωρώντας τα παιδιά σας;»

Αγαπητοί γονείς,

Το σίγουρο μάθημα που παίρνουν τα παιδιά σας, όταν τα τιμωρείτε για μια λάθος συμπεριφορά, είναι το «πώς θα αποφύγουν την τιμωρία στο μέλλον». Μαθαίνουν ότι πρέπει να είναι πιο προσεκτικά, ώστε να μην τα «πιάσετε» την επόμενη φορά. Δυστυχώς, όταν τα τιμωρείτε, δεν μαθαίνουν αυτό που είναι το σημαντικότερο, δηλαδή, «γιατί η πράξη τους ήταν ακατάλληλη, προκαλώντας τη δική σας αντίδραση». Με άλλα λόγια, δεν μαθαίνουν «τι πρέπει να κάνουν ή να μην κάνουν και γιατί», ώστε να μην ξανακάνουν το ίδιο λάθος που θα επιφέρει τις γνωστές συνέπειες.

Όταν αντιδρούμε φωνάζοντας στα παιδιά, τα παιδιά μαθαίνουν ότι προκειμένου να λύσουμε ένα πρόβλημα, πρέπει να χάσουμε την ψυχραιμία μας και να θυμώσουμε. Μαθαίνουν ότι είναι αποδεκτό να φωνάζουμε σε μικρότερους από εμάς. Όταν απομονώνετε στο δωμάτιό τους τα παιδιά σας, για να τα τιμωρήσετε, μαθαίνουν ότι τα δικά τους αισθήματά σχετικά με αυτό που προηγήθηκ, πρόκειται να αγνοηθούν και ότι εσείς, οι γονείς τους, έχετε τη δύναμη να τα κάνετε να νιώσουν απομονωμένα.

Όταν αντιδρούμε χτυπώντας τα παιδιά, τα παιδιά μαθαίνουν ότι είναι αποδεκτό να χτυπάμε άλλους. Εκτεταμένες έρευνες, σε ολόκληρο τον κόσμο, δείχνουν πως τα παιδιά που βίωσαν σωματική τιμωρία [«έφαγαν ξύλο»] έχουν περισσότερες πιθανότητες να εξελιχθούν σε ενήλικους που θα ασκούν με ευκολία τη βία σε άλλους. Η τιμωρητική συμπεριφορά εκ μέρους των γονέων, δεν προβάλλει θετικά πρότυπα στα παιδιά.

Εδώ, θα μπορούσατε να ρωτήσετε: «Και ποια είναι τα θετικά πρότυπα;». Ας δούμε μαζί ποια μαθήματα οφείλετε να διδάξετε στα παιδιά σας.

Πρώτο μάθημα: «Για κάθε πράξη –καλή ή κακή- υπάρχει μια φυσική συνέπεια»
Αυτό είναι το πιο σημαντικό μάθημα για το παιδί σας. Αν κάνεις κάτι «καλό», να περιμένεις ότι θα συμβούν καλά πράγματα. Αν κάνεις κάτι «κακό», να περιμένεις ότι θα συμβούν ανεπιθύμητες καταστάσεις. Αυτό σημαίνει ότι, κάθε φορά που το παιδί σας κάνει κάτι μη αποδεκτό, εσείς θα πρέπει να σκεφθείτε τις φυσικές συνέπειες αυτής της πράξης. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας πετάξει ένα παιχνίδι, δεν θα μπορεί να παίξει με αυτό για το παράδειγμα, αν το παιδί σας πετάξει στα νεύρα του κάποιο παιχνίδι, δεν θα μπορεί να παίξει με αυτό για το υπόλοιπο της ημέρας ή αν το παιδί σας φερθεί με αγένεια σε ένα φίλο του, δεν θα του επιτρέψετε να παίξει μαζί του για το επόμενο διήμερο.

Το πιο σημαντικό κομμάτι αυτής της διαδικασίας είναι να εξηγήσετε ήρεμα στο παιδί σας γιατί η πράξη του θα έχει αυτές τις συνέπειες. Πείτε του: «Το να πετάς παιχνίδια είναι επικίνδυνο, γιατί μπορεί να χτυπήσεις κάποιον. Για αυτό το λόγο, δεν μπορείς να παίξεις άλλο με αυτό το παιχνίδι». Όσο και να διαμαρτύρεται το παιδί, επαναλάβετε την ίδια φράση (συνεχώς την ίδια, σε ήρεμο τόνο). Όταν το παιδί σας ηρεμήσει, δώστε του επιλογές για άλλες δραστηριότητες: «Δεν μπορείς να παίξεις με αυτό το παιχνίδι τώρα αλλά μπορείς να φτιάξεις ένα παζλ ή να έρθεις μαζί μου στην κουζίνα για να με βοηθήσεις να…». Περιορίστε τις επιλογές του παιδιού σε δύο. Αν το παιδί σας διαμαρτυρηθεί, επαναλάβετε ήρεμα, όσες φορές χρειαστεί (θυμάστε τους δίσκους, όταν κόλλαγαν στο πικ-απ;), τις δύο εναλλακτικές επιλογές που έχει. Σύντομα, το παιδί θα παραιτηθεί και θα επιλέξει μία από τις δύο εναλλακτικές δραστηριότητες που του προτείνετε.

Όταν φτάσει η κατάλληλη στιγμή για να επιστέψετε το παιχνίδι, που προκάλεσε τις συνέπειες, δίνοντάς στο παιδί, πρέπει να επαναλάβετε το «μάθημα»: «Θυμήσου πως δεν πετάμε παιχνίδια, γιατί υπάρχει η πιθανότητα να χτυπήσουμε κάποιον κατά λάθος». Είναι βασικό να μην ξεχνάμε ότι, σε περίπτωση που ξανασυμβεί το ίδιο επεισόδιο, θα αντιμετωπιστεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Μπορεί να πάρει πάνω από μία φορά για να συνειδητοποιήσει ένα παιδί ότι κάθε φορά που συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, θα ακολουθήσει η ίδια ανεπιθύμητη αντίδραση (συνέπεια). Αγαπητοί γονείς, αν έχετε υπομονή και είστε συνεπείς στις αντιδράσεις σας, σύντομα θα βιώσετε τις αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού σας.

Δεύτερο μάθημα: «Τιμωρία δεν σημαίνει απομόνωση»
Όταν στέλνετε το παιδί στο δωμάτιό του για «να μείνει μόνο του και να ξανασκεφτεί αυτό που έκανε», το παιδί παραμένει θυμωμένο, αναστατωμένο αλλά και μόνο του. Το να απομονώνεις ένα παιδί μέχρι να ζητήσει «συγγνώμη», δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Το παιδί είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει γιατί μετάνιωσε για αυτό που έκανε και γιατί ζητάει «συγγνώμη» και όχι να λέει τη λέξη αυτή σαν λέξη/κλειδί που θα του ανοίξει την πόρτα προς την ελευθερία. Για να κατανοήσει το παιδί γιατί μια συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή, πρέπει πρώτα να ηρεμήσει και να υποστηριχτεί από κάποιον ενήλικο για να καταλάβει τι έκανε λάθος. Για να συμβεί αυτό, δεν βοηθάει η απομόνωση. Για αυτό, ζητάμε από το παιδί να καθίσει κοντά μας. Όσο ανάστατο κι αν είναι το παιδί, είναι ανάγκη να έχει την αίσθηση της ασφάλειας που του παρέχει αυτή η φυσική εγγύτητα μαζί μας. Τα παιδιά που αισθάνονται ασφαλή, ηρεμούν πιο σύντομα. Μείνετε κοντά στο παιδί σας κι όταν αυτό ηρεμήσει, αρχίστε μια συζήτηση για την λάθος συμπεριφορά. Είναι περιττό να σας θυμίσω πόσο σημαντικό είναι να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας, καθ’ όλο το διάστημα που θα διαρκέσει αυτή η διαδικασία.

Αγαπητοί γονείς,

Μην ξεχνάτε ποτέ. Είσαστε για το παιδί σας το πρότυπο του αυτοελέγχου, της συνεργασίας, της θετικής προσπάθειας για επίλυση προβλημάτων και γενικά το πρότυπο της αποδεκτής συμπεριφοράς. Καλώς ή κακώς, τα παιδιά μαθαίνουν από εμάς και τα καλά και τα άσχημα μαθήματα, με την ίδια ευκολία. Το τι θα επιλέξουμε να τους διδάξουμε, είναι εξαιρετικά καθοριστικό για το μέλλον των παιδιών μας και ολόκληρης της ανθρωπότητας.

 Τη Πέμπτη 26 Μαρτίου 2015 πραγματοποιήθηκε βιωματικό σεμινάριο στο νηπιαγωγείο οργανωμένο από την Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Αγίων Αναργύρων-Καματερού με θέμα “Λογοθεραπεία.Πότε πρέπει να ανησυχώ για το παιδί μου”.Οι εισηγήσεις παρουσίασαν μεγάλο ενδιαφέρον και δόθηκαν χρήσιμες πληροφορίες σε γονείς και εκπαιδευτικούς.

ΑΦΙΣΑ
Πέμπτη
26
Μαρτίου
2015
18.00
ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ – ΚΑΜΑΤΕΡΟΥ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Οργάνωση
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ – ΚΑΜΑΤΕΡΟΥ
10ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
“Λογοθεραπεία. Πότε πρέπει να ανησυχώ για το παιδί μου?”

Συντονισμός
Καδά Γεωργία
Σκαλίζος Αθανάσιος
Λογοθεραπευτές

10ο Νηπιαγωγείο Αγ. Αναργύρων
Ναυαρίνου 4, Αγ. Ανάργυροι
Τηλ. Επικοινωνίας: 210-2632316

Πληροφορίες : Κοινωνική Υπηρεσία
Ι. Μέρλα & Λ. Δημοκρατίας, Άγ. Ανάργυροι
Τηλ. Επικοινωνίας 2132039930, 921

Με χαρά θα σας δεχτούμε στο πασχαλινό μας παζάρι που θα γίνει στο 10ο Νηπιαγωγείο Αγίων Αναργύρων το Σάββατο 28-3-2015 και από τις 9.00-13.00.

Θα βρείτε χειροποίητες πασχαλινές κατασκευές μικρών και μεγάλων, φτιαγμένες  με ένα κοινό συστατικό : την αγάπη μας προς τα παιδιά.

Η παγίδα των στερεοτύπων του φύλου
Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου
Σχολική Σύμβουλος 23ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Αττικής
& 48ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Κυκλάδων
Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών
M.A. in Education Πανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,
Το συγκεκριμένο θέμα είναι αρκετά ευαίσθητο και πολύ παρεξηγημένο. Ακόμα και στη σημερινή εποχή, το θέμα των στερεοτύπων που σχετίζονται με τα δύο φύλα, αποτελεί ταμπού και, υπάρχουν φορές, που αισθανόμαστε αμηχανία, όταν τα παιδιά μας δεν συμμορφώνονται με αυτά. Όμως τα μικρά παιδιά δεν γνωρίζουν περί στερεοτύπων και εύκολα κάνουν αιρετικές επιλογές γιατί δεν αισθάνονται τον περιορισμό του «κοινωνικού καθωσπρεπισμού» (τον οποίο οι ενήλικες αισθάνονται έντονα).
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή, όπως το κάνουμε πάντα.
Το μπλε είναι το χρώμα των αγοριών και το ροζ είναι το χρώμα των κοριτσιών. Τέτοιου είδους στερεότυπα για το φύλο έχουν ενσταλαχτεί μέσα μας από τότε που γεννηθήκαμε. Από τότε που στο μαιευτήριο μας φόρεσαν ένα έγχρωμο βραχιολάκι με το φύλο μας και το επίθετό μας γραμμένα επάνω του.
Τα στερεότυπα συνεχίζονται καθώς μεγαλώνουμε: Τα αγόρια ενθαρρύνονται να παίζουν με φορτηγά ή με άλλα παιχνίδια δράσης ενώ τα κορίτσια ενθαρρύνονται να παίζουν με κούκλες ή κουζινικά. Αλήθεια, τι θα σήμαινε για τον καθένα από εσάς, αν το παιδί σας αποφάσιζε να διασχίσει τα όρια που υπαγορεύουν τα στερεότυπα του φύλου του;
Ας πάρουμε με τη σειρά τις δύο εκδοχές.
Εκδοχή πρώτη – Έχω κορίτσι: Θα εμποδίζατε την κόρη σας να παίξει με σφυριά και κατσαβίδια από φόβο μήπως αναδειχθεί η αγορίστικη πλευρά της; Στην εποχή που ζούμε, όλοι γνωρίζουμε πόσο χρήσιμο είναι για μια γυναίκα να έχει αναπτύξει κάποιες καθαρά πρακτικές δεξιότητες. Άρα, το πιθανότερο είναι ότι, μάλλον, δεν θα επεμβαίνατε.
Εκδοχή δεύτερη – Έχω αγόρι: Θα εμποδίζατε το γιό σας να παίξει με κούκλες και κουζινικά από φόβο μήπως αναδειχτεί η ευαίσθητη πλευρά του; Παρότι στην εποχή που ζούμε είναι χρήσιμο για έναν άνδρα να έχει αναπτύξει κάποιες δεξιότητες που θα του επιτρέπουν να αυτοσυντηρείται ή να βοηθά αποτελεσματικά στο μεγάλωμα των παιδιών, η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι ότι θα επεμβαίνατε απαγορευτικά. Διακριτικά, ίσως, αλλά πάντως θα εμποδίζατε το γιό σας να συνεχίσει αυτό το παιχνίδι. Ακόμα, όμως, κι αν δεν τον εμποδίζατε, θα αισθανόσαστε άβολα με τις επιλογές του στο παιχνίδι.
Ας αναλύσουμε, λοιπόν, τη δεύτερη εκδοχή.

Αγαπητοί γονείς,
Τα αγόρια σας, όταν έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ελεύθερα με ποιο παιχνίδι να παίξουν στο νηπιαγωγείο, διαλέγουν αρκετά συχνά να παίζουν με τις κούκλες. Εμείς, οι νηπιαγωγοί, θεωρούμε πως είναι απολύτως φυσιολογικό για ένα αγόρι 5 ή 6 χρόνων να θέλει να παίξει με τις κούκλες. Τους αρέσει να παίζουν με τα «μωρά» και, φυσικά, τους αρέσει να προσποιούνται τους «μπαμπάδες». Εμείς, στο νηπιαγωγείο, ενθαρρύνουμε τα αγόρια να εξερευνήσουν τους ρόλους που θα υποδυθούν σε μεταγενέστερη ηλικία. Τα υποστηρίζουμε στο να εκφράζουν την τρυφερή τους πλευρά, όταν υποδύονται τον ρόλο του «μπαμπά», και τα βοηθάμε να αναπτύξουν από νωρίς τις «πατρικές δεξιότητες». Δίνουμε, με άλλα λόγια, στους μικρούς μαθητές μας τη δυνατότητα να μιμηθούν τους μπαμπάδες τους και μας ικανοποιεί να τους βλέπουμε να εκφράζονται τρυφερά, γιατί γνωρίζουμε πως τα παιδιά «αντιγράφουν» συμπεριφορές. Αυτό σημαίνει πως τα αγόρια σας έχουν εισπράξει τρυφερότητα από εσάς, γεγονός που τους επιτρέπει να συμπεριφερθούν με ανάλογο τρόπο, όταν υποδύονται τον «μπαμπά». Για αυτό δεν φοβόμαστε τις κούκλες ως επιλογή. Αντίθετα, τις θεωρούμε ως το μέσο για να επιτρέψουμε στα αγόρια να εκφράζουν ελεύθερα τα πιο τρυφερά τους ένστικτα και τις ευαισθησίες τους.
Όπως αντιλαμβάνεστε, ως νηπιαγωγοί, είμαστε γενικά αντίθετες απέναντι στα στερεότυπα που δεν αποδέχονται την ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων στα αγόρια. Για παράδειγμα, ενώ το κλάμα είναι μια φυσιολογική συναισθηματική αντίδραση, την οποία βιώνουμε όλοι, υπάρχει –ακόμα και σήμερα- η γενικευμένη αντίληψη ότι στα αγόρια «απαγορεύεται» κάτι τέτοιο -οι άνδρες δεν κλαίνε. Αν αυτό το καταπιέσουμε από τις μικρές ηλικίες, τα αγόρια θα μεγαλώσουν και θα γίνουν άνδρες που θα δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά τους. Μια τέτοια εξέλιξη δεν ωφελεί κανέναν –ούτε τα αγόρια ούτε την κοινωνία. Οι ενήλικες που δεν μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους είναι «συναισθηματικά ευνουχισμένοι».
Γενικά, βέβαια, η προώθηση των στερεοτύπων που συνδέονται με την αρρενωπή συμπεριφορά των αγοριών –με ό,τι αυτό συνεπάγεται- είναι έκδηλη παντού: στο σπίτι, στα έντυπα, στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, στην ευρύτερη κοινωνία. Σε ό,τι αφορά τα στερεότυπα που συνδέονται με τη θηλυκότητα των κοριτσιών, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει, καθώς τα κορίτσια λαμβάνουν από παντού τα μηνύματα ότι θα πρέπει να αγνοήσουν αυτά τα παρωχημένα στερεότυπα και να διεκδικήσουν στη ζωή οτιδήποτε θα διεκδικούσε ένα αγόρι. Αυτή, ακριβώς, η μεταστροφή της κοινωνίας, ως προς τα θηλυκά στερεότυπα, έχει δημιουργήσει μια ανισότητα. Δηλαδή, ενώ παροτρύνει τα κορίτσια να ασχοληθούν με –μέχρι πρότινος- παραδοσιακά αντρικά επαγγέλματα ή διεκδικήσεις, εξακολουθεί να στιγματίζει τα αγόρια που επιλέγουν συνειδητά επαγγέλματα ή κατευθύνσεις που άλλοτε αποτελούσαν παραδοσιακά κοριτσίστικες επιλογές. Σήμερα, εξακολουθούμε να ζητούμε συμμόρφωση από τα αγόρια ως προς τα στερεότυπα του φύλου τους ενώ, αντίθετα, ζητούμε από τα κορίτσια να απελευθερωθούν από τα στερεότυπα του δικού τους φύλου.
Θυμάμαι, πριν από είκοσι πέντε χρόνια, έναν νέο φοιτητή στο Πανεπιστήμιο. Ήταν ο μοναδικός φοιτητής στο Τμήμα των νηπιαγωγών. Στην πρώτη μας συνάντηση, τον ρώτησα αν βρέθηκε εκεί από δική του επιλογή ή τυχαία. Μου απάντησε ότι είχε ήδη πάρει το πτυχίο του Μηχανολόγου –γιατί των πίεσαν από την οικογένεια του να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του- και ότι η παρουσία του στο Τμήμα Νηπιαγωγών ήταν απολύτως συνειδητή επιλογή γιατί από μικρό παιδί αυτό θα ήθελε πάντα να κάνει στη ζωή του, ήθελε να γίνει νηπιαγωγός. Τότε, αποτελούσε μια «εξαίρεση». Σήμερα, είναι ένας εξαιρετικός παιδαγωγός προσχολικής ηλικίας. Δίδαξε δώδεκα χρόνια σε τάξεις νηπιαγωγείου και, τα τελευταία οκτώ χρόνια, είναι καθηγητής σε τμήμα Πανεπιστημίου στον Καναδά. Τον παρακολουθώ με αγάπη κι ενδιαφέρον και χαίρομαι που ένας τόσο παραδοσιακά γυναικείος χώρος κέρδισε έναν σπουδαίο επαγγελματία και επιστήμονα.
Αγαπητοί γονείς,
Αγόρια και κορίτσια γεννιούνται με μια έντονη διάθεση για ανεξαρτησία και αυτονομία. Μεγαλώνοντας, διεκδικούν το δικαίωμά τους στην αυτοδιάθεση. Αν πραγματικά σεβόμαστε τα παιδιά μας, ας τους δώσουμε το δικαίωμα να είναι ο εαυτός τους.

Όταν τα παιδιά εκφράζονται με επιθετικότητα

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου
Σχολική Σύμβουλος 23ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Αττικής
& 48ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Κυκλάδων
Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών
M.A. in Education Πανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,
Τα μικρά παιδιά, πολλές φορές, κτυπούν άλλα παιδιά, όταν θέλουν να εκφράσουν το θυμό τους. Ίσως να έχουν δει άλλους να κτυπούν ο ένας τον άλλο –τηλεόραση, video παιχνίδια κλπ. – και έχουν διαμορφώσει την αντίληψη ότι αυτό είναι που κάνουν οι άνθρωποι όταν είναι συγχυσμένοι με κάτι. Όταν τα παιδιά είναι μικρά, δεν έχουν άλλο τρόπο για να εκφράσουν τα αρνητικά τους συναισθήματα.
Όταν βρεθούμε παρόντες σε ένα τέτοιο περιστατικό, όπου το παιδί μας κτυπά ένα άλλο παιδί, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία για να εκπαιδεύσουμε το παιδί μας επάνω σε θέματα ευγένειας, σεβασμού προς τους άλλους και προσωπικών ορίων. Ποτέ δεν αγνοούμε αυτές τις συμπεριφορές γιατί κάτι τέτοιο μπορεί με το χρόνο να γίνει ανεξέλεγκτο.
Ας δούμε τώρα πως θα πρέπει να αντιδράσουμε σε ανάλογες περιπτώσεις.
• Παραμένουμε ήρεμοι και συγκεντρωνόμαστε σε εκείνα που θα θέλαμε να διδάξουμε το παιδί μας. Όταν το παιδί μας είναι εκείνο που επιτίθεται, κτυπώντας άλλο ή άλλα παιδιά, σε ένα παιδικό πάρτι ή στην παιδική χαρά, είναι σίγουρα κάτι που μας φέρνει σε δύσκολη θέση. Ανησυχούμε, κυρίως, για το ότι μετά από αυτή τη συμπεριφορά, δεν θα ξαναϋπάρξουν προσκλήσεις για το παιδί μας. Αν, όντως, ισχύει αυτή η ανησυχία μας, τότε ανησυχούμε για λάθος πράγματα, γιατί η δημοφιλία του παιδιού μας δεν θα έπρεπε να αποτελεί το πρωταρχικό μας μέλημα. Στην πραγματικότητα, αυτό που θα έπρεπε να μας απασχολεί είναι η αντιμετώπιση της συμπεριφοράς του παιδιού μας και το πώς θα μπορέσουμε να το βοηθήσουμε να τη διορθώσει. Κανένα παιδί δεν είναι τέλειο όπως δεν είναι τέλειος και κανένας γονιός. Το να εκνευριστούμε και να αρχίσουμε να φωνάζουμε, δεν θα βοηθήσει καθόλου. Παίρνουμε μια βαθειά ανάσα, διατηρούμε την ψυχραιμία μας και έχουμε πάντα στο νου μας ότι, αφού αποτελούμε πρότυπο για το παιδί μας, πρέπει να επιδείξουμε αυτοσυγκράτηση.
• Κοιτάμε το παιδί μας στα μάτια και διατυπώνουμε σε ήρεμο τόνο: «Δεν επιτρέπεται να κτυπάμε». Φροντίζουμε ώστε το σχόλιό μας να είναι σύντομο, απλό και άμεσο. Όταν μιλάμε πολύ, τα παιδιά αποσυντονίζονται. Θέτουμε όρια. Σήμερα, μπορεί να λέμε: «Δεν επιτρέπεται να απομακρύνεσαι από μένα, μέσα στο πολυκατάστημα», αλλά, αύριο, μπορεί να λέμε: «Δεν επιτρέπεται να κυκλοφορείς έξω από το σπίτι μετά τις 9:00 μ.μ.». Θα θέτουμε όρια στα παιδιά μας για πολλά χρόνια, για αυτό, τα λόγια που χρησιμοποιούμε πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτα και εύστοχα.
• Αντικαθιστούμε την μη αποδεκτή συμπεριφορά με μια άλλη αποδεκτή. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε μια συμπεριφορά, αν δεν την αντικαταστήσουμε με μια άλλη. Μπορούμε να πούμε στο παιδί να μην κτυπά, αλλά αυτό δεν του λέει τι να κάνει όταν αισθάνεται θυμό ή απόγνωση. Ακόμα και το πιο ομιλητικό παιδί, μπορεί να μην τα καταφέρει να βρει τις λέξεις που χρειάζεται για να διαχειριστεί μια κατάσταση, όταν είναι συναισθηματικά φορτισμένο. Είμαι σχεδόν σίγουρη, ότι έχει τύχει σε όλους μας να είμαστε τόσο ξαφνιασμένοι ή το θυμωμένοι με μια κατάσταση, που να μένουμε άφωνοι. Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, το παιδί να του πούμε, είναι τι θα κάνει ακριβώς την επόμενη φορά που θα βρεθεί σε αντίστοιχη περίσταση. Γι’ αυτό, προετοιμάζουμε το παιδί μας, λέγοντάς του τι θα μπορούσε να πει σε κάθε περίπτωση. Το διδάσκουμε να ζητά ευγενικά τα αντικείμενα που θέλει και να μην τα βουτάει από τα άλλα παιδιά. Το διδάσκουμε να ζητά από τους άλλους να σταματήσουν να κάνουν κάτι που το ενοχλεί, διαφορετικά να ζητά τη βοήθεια των ενηλίκων. Το διδάσκουμε ότι υπάρχουν τρόποι να πετυχαίνουμε κάτι που θέλουμε, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουμε στη βία.
• Προσφέρουμε τη βοήθειά μας. Όπως έχουμε ξαναπεί, η υπέρτατη προσπάθειά μας είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να εξελιχθούν σε ανεξάρτητες προσωπικότητες, δηλαδή, να αυτονομηθούν. Στην προσπάθειά μας αυτή, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε να διαβεβαιώνουμε τα παιδιά μας ότι, για οτιδήποτε χρειαστούν, θα είμαστε δίπλα τους. Τα παιδιά μας έχουν ανάγκη να γνωρίζουν πως για οποιοδήποτε θέμα που τους απασχολεί, μπορούν να ζητήσουν τη βοήθειά μας. Είναι βέβαιο ότι θα το κάνουν, αν είναι σίγουρα πως θα παραμείνουμε ήρεμοι και ψύχραιμοι, ό,τι και αν είναι αυτό που θα μοιραστούν μαζί μας.
• Δεν διδάσκουμε στα παιδιά, ότι είναι αποδεκτό να αγκαλιάζουν άλλα παιδιά. Υπάρχουν ακόμα γονείς που παροτρύνουν το παιδί τους να αγκαλιάσει το παιδί που κτύπησε πριν λίγο, προκειμένου να του δείξει μεταμέλεια και ότι με αυτό τον τρόπο του ζητά συγγνώμη. Αυτή η πρακτική είναι λάθος. Τα μικρά παιδιά δεν αντιλαμβάνονται τα προσωπικά όρια, γι’ αυτό όταν ένας ενήλικας τα διδάσκει να εισβάλλουν στον προσωπικό ζωτικό χώρο κάποιου άλλου και να τον αγγίξουν κάνουν λάθος, ακόμα κι αν έχουν τις καλύτερες προθέσεις. Το να αγγίζουμε κάποιον άλλο, χωρίς τη συγκατάθεσή του δεν είναι ευγενικό.
• Διδάσκουμε τα παιδιά μας πως με τα χέρια τους εξυπηρετούν τις ανάγκες τους και δεν τα χρησιμοποιούν για να βλάψουν κανένα.
Αγαπητοί γονείς,
Να θυμάστε πάντα πως ο τρόπος που θα προσεγγίσετε τα παιδιά σας στα θέματα που προκύπτουν τώρα, θα προσδιορίσει τις μελλοντικές αλληλεπιδράσεις σας μαζί τους. Τα παιδιά, πρέπει να γνωρίζουν ότι είσαστε προσιτοί τόσο στα εύκολα όσο και στα δύσκολα. Όταν αντιδράτε φωνάζοντας, γίνεστε ευερέθιστοι και προσβάλλετε τα παιδιά σας σε αυτή τους την ηλικία, θα τα δυσκολέψετε να σας προσεγγίσουν στα «δύσκολα», όταν φθάσουν στην εφηβεία τους. Οι καίριες στιγμές μιας σχέσης είναι οι δύσκολες στιγμές. Μια τέτοια στιγμή είναι, όταν το παιδί σας κτυπήσει ένα άλλο παιδί σε ένα πάρτι γενεθλίων. Παραμείνετε ήρεμοι, δώστε στο παιδί σας τις οδηγίες που χρειάζεται και βοηθείστε το να μην επαναλάβει την λάθος συμπεριφορά.
Είμαι σίγουρη, πως δεν θα το μετανιώσετε ποτέ που αντιδράσατε έτσι.

Η καρδιά της Αθήνας χτυπάει… σε ρυθμό ΕΥΖΗΝ!
Το διήμερο 30 και 31 Ιανουαρίου 2015 το Πρόγραμμα ΕΥΖΗΝ θα βρίσκεται στο Μετρό του Συντάγματος
για να υποδεχθεί τους μικρούς επισκέπτες που θα παρευρεθούν στην εκδήλωση με θέμα «Διατροφή και
Υγεία». Η εκδήλωση διοργανώνεται από την Ελληνική Διατροφολογική Εταιρεία και έχει ως στόχο να
ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τις αρχές της ισορροπημένης διατροφής, τα
οφέλη ενός δραστήριου τρόπου ζωής, καθώς και τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης της
παχυσαρκίας και άλλων χρόνιων διατροφοεξαρτώμενων νοσημάτων.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα πραγματοποιηθεί αξιολόγηση παραμέτρων υγείας παιδιών και ενηλίκων,
και πιο συγκεκριμένα θα αξιολογηθούν τα ανθρωπομετρικά τους χαρακτηριστικά, η σωματική τους
διάπλαση και οι διατροφικές τους συνήθειες. Οι διαιτολόγοι μέλη της ομάδας υλοποίησης του
Προγράμματος ΕΥΖΗΝ θα δώσουν το παρών, αξιολογώντας τη σωματική ανάπτυξη και την ποιότητα
των διατροφικών επιλογών των παιδιών που θα παρευρεθούν, και προσφέροντας εξατομικευμένες
συμβουλές διατροφής στα παιδιά και τους γονείς τους στο πλαίσιο κατ’ ιδίαν συνεντεύξεων.
Κατά τη διάρκεια του διημέρου, μικροί και μεγάλοι θα έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν για τα οφέλη
της ισορροπημένης διατροφής και του δραστήριου τρόπου ζωής μέσα από την παροχή σχετικού έντυπου
ενημερωτικού υλικού. Επιπλέον, θα πραγματοποιηθούν ομιλίες έγκριτων επιστημόνων σε ανοιχτή
συζήτηση με το κοινό, καθώς και προβολή ειδικών βίντεο που αφορούν τις δράσεις του Προγράμματος
ΕΥΖΗΝ, τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα κατά την παιδική ηλικία και έξυπνα tips διατροφής
και άσκησης για όλη την οικογένεια.
Περισσότερα, την Παρασκευή και το Σάββατο 30 και 31 Ιανουαρίου στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων
του Μετρό Συντάγματος. Σας περιμένουμε!
Υπενθυμίζεται ότι το EYZHN (Εθνική δράση Υγείας για τη ΖωΗ των Νέων) είναι ένα πρόγραμμα του
Χαροκοπείου Πανεπιστημίου σε συνεργασία με τα Υπουργεία Παιδείας & Θρησκευμάτων και Πολιτισμού
& Αθλητισμού. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η διασφάλιση της υγείας των παιδιών μέσα από
την υιοθέτηση ισορροπημένων συνηθειών διατροφής και σωματικής δραστηριότητας. Το Πρόγραμμα με
συγκεκριμένες ενέργειες παρεμβαίνει στην καθημερινότητα της ελληνικής οικογένειας, του σχολείου και
του συνόλου της κοινωνίας, παρέχοντας, μεταξύ άλλων, διαρκή συμβουλευτική ενημέρωση σε θέματα
διατροφής, ανάπτυξης και σωματικής δραστηριότητας.
Μια από τις σημαντικότερες δράσεις του ΕΥΖΗΝ, αυτή της αξιολόγησης της σωματικής διάπλασης, της
φυσικής κατάστασης και των συνηθειών διατροφής και σωματικής δραστηριότητας των μαθητών,
διενεργείται στα σχολεία με την ευγενική χορηγία της ΟΠΑΠ Α.Ε. Άλλες δράσεις του ΕΥΖΗΝ, όπως
προγράμματα ενημέρωσης και παρεμβάσεις σε επίπεδο σχολείων και Δήμων, χρηματοδοτούνται από
την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.

Τα ψέματα των μικρών παιδιών

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α. ν. Αττικής και

48^ης Περιφέρειας  Π.Α. ν. Κυκλάδων

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. in Education Πανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,

Τα ψέματα των παιδιών είναι μια πολύ συνηθισμένη κατάσταση για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Γι’ αυτό το λόγο μην πανικοβάλλεσθε, αν έχετε διαπιστώσει ότι το παιδί σας λέει συχνά ψέματα.

Τα μικρά παιδιά λένε ψέματα για πολλούς λόγους. Οι λόγοι, για τους οποίους λένε ψέματα τα παιδιά, συνδέονται είτε με κάποια κατάσταση είτε  με κάποιο κίνητρο. Έτσι, τα παιδιά λένε ψέματα:

• Για να πειραματιστούν με τις απαντήσεις ή τις αντιδράσεις των γονέων τους
• Για να εντυπωσιάσουν
• Για να προκαλέσουν την προσοχή
• Για να διαχειριστούν μια κατάσταση που τα δυσκολεύει. Για παράδειγμα, «Εμένα, η μαμά μου με αφήνει να βγαίνω έξω χωρίς μπουφάν»

Στα τρία τους χρόνια, περίπου, τα παιδιά αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι οι μεγάλοι δεν μπορούν να διαβάσουν τις σκέψεις τους. Έτσι, ξεκινούν να λένε ψέματα, δίνοντας ψεύτικες πληροφορίες, όταν θέλουν να γλυτώσουν από κάποιο πρόβλημα ή όταν θέλουν να το καλύψουν.

Επίσης, στα μικρά παιδιά αρέσει να επινοούν πράγματα. Αυτό σημαίνει πως συχνά μεγαλοποιούν τα γεγονότα για να τους προσδώσουν μια ιδιαίτερη χροιά. Στην πραγματικότητα, ο τρόπος με τον οποίο τα μικρά παιδιά επενδύουν κομμάτια της φαντασίας τους στα γεγονότα, είναι σημαντικός για την ανάπτυξη των μικρών παιδιών. Αυτού του είδους η διαδικασία, μάλιστα, ίσως δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους μεγάλους ως «ψέματα», ιδιαίτερα για τα παιδιά κάτω των τεσσάρων ετών.

Τα παιδιά, μεγαλώνοντας, λένε περισσότερα ψέματα. Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι τα παιδιά τεσσάρων ετών λένε ψέματα κάθε δύο ώρες ενώ, στην ηλικία των έξι, λένε, συνήθως, ψέματα κάθε ενενήντα λεπτά. Στην ηλικία αυτή, έχουν ήδη εξασκηθεί στο να λένε πειστικά ψέματα και τα ενισχύουν, χρησιμοποιώντας και τη γλώσσα του σώματος, ώστε να κάνουν τα ψέματά τους πιο αποτελεσματικά.

Όταν τα παιδιά φτάνουν στο νηπιαγωγείο, καθώς το λεξιλόγιό τους βελτιώνεται μέρα με τη μέρα, τα ψέματα γίνονται πιο επεξεργασμένα και, πολλές φορές, τα βοηθάνε να μην αποκαλύπτονται.

Ας δούμε, τώρα, τι μπορείτε να κάνετε, ως γονείς, για να αποδυναμώσετε αυτή τη συμπεριφορά:

• Κατ’ αρχήν, προσπαθήστε να είσαστε θετικοί και δώστε έμφαση στη σημασία που δίνετε μέσα στην οικογένεια στην αξία της ειλικρίνειας. Είναι καλύτερα να διδάξετε στο παιδί σας πόσο σημαντικό είναι να λέει κάποιος την αλήθεια παρά να το τιμωρείτε για τα ψέματα που λέει. Φροντίστε να επιβραβεύετε το παιδί σας όταν είναι ειλικρινές, ακόμα κι αν αυτό είναι σπάνιο.  Αν ανακαλύψετε κάποιο ψέμα του, συζητήστε μαζί του και πείτε του: «Όταν δεν μου λες την αλήθεια, αισθάνομαι λυπημένος και απογοητευμένος». Διαβάστε του σχετικές ιστορίες (π.χ. Ο ψεύτης βοσκός) και εστιάστε στο ότι το να λες ψέματα, μπορεί να στραφεί κάποια στιγμή εναντίον σου.

• Βοηθήστε το παιδί σας να αποφύγει καταστάσεις, μέσα στις οποίες θα αισθανθεί την ανάγκη να πει ψέματα. Για παράδειγμα, αν το δείτε να λερώνει με τα χέρια του τον τοίχο, αποφύγετε να το ρωτήσετε «Λέρωσες τον τοίχο;». Κάτι τέτοιο, ίσως αναγκάσει το παιδί να αρνηθεί, λέγοντας ψέματα, γιατί μπορεί να φοβηθεί ότι θα μπλέξει σε μπελάδες. Αντίθετα, αν του πείτε: «Βλέπω ότι λερώθηκε ο τοίχος. Ας τον καθαρίσουμε μαζί».
• Όταν το παιδί σας παίρνει την ευθύνη ενός ψέματος, επιβραβεύστε το για την ειλικρίνειά του. Πείτε του: «Χαίρομαι, πραγματικά, που είπες την αλήθεια. Μου αρέσει όταν είσαι ειλικρινής». Είναι σημαντικό για το παιδί σας να γνωρίζει ότι δεν θα θυμώσετε, αν παραδεχτεί ένα ψέμα του και αναλάβει την ευθύνη.
• Αποφεύγετε να αποκαλείτε το παιδί «ψεύτη», γιατί κάτι τέτοιο μπορεί να πληγώσει το αυτοσυναίσθημά του και να λειτουργήσει αρνητικά. Χαρακτηρίστε μόνο τις πράξεις και τις συμπεριφορές.
• Αν το παιδί σας προσπαθεί να σας πείσει για κάτι, λέγοντας ψέματα, χρησιμοποιώντας τη φαντασία του, επιχειρείστε να το αποθαρρύνετε, λέγοντας κάτι αστείο ή υπερβάλλοντας κι εσείς, μέχρι να αποδεχθεί το ψέμα του. Έτσι, του δίνετε ένα μάθημα, χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε ένα σύστημα συνεπειών, για να μάθει το σωστό. Για παράδειγμα, στην ερώτησή σας «Ποιος έσπασε το ποτήρι;», μπορεί να απαντήσει, «Εγώ, το είχα αφήσει επάνω στον πάγκο της κουζίνας και ξαφνικά το είδα να πέφτει κάτω». Εσείς, τότε θα μπορούσατε να του πείτε «Για φαντάσου! Το ποτήρι έπεσε μόνο του κάτω. Τι κουτό που ήταν αυτό το ποτήρι! Δεν σκέφτηκε ότι αν πηδήξει στο πάτωμα, θα σπάσει;». Συνεχίστε έτσι, μέσα σε ένα κλίμα αστείων συλλογισμών, μέχρι να εκμαιεύσετε από το παιδί την αλήθεια και μετά συζητήστε μαζί του για την ανάγκη να λέμε πάντα αλήθεια, ιδιαίτερα για μικροατυχήματα που μπορεί να συμβούν στον καθένα.
• Να θυμάστε ότι οι ιστορίες των παιδιών που περιέχουν μια υπερβολή και εξυπηρετούν μόνο και μόνο τον κομπασμό τους, μπορεί να σημαίνουν πως το παιδί προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να κερδίσει τον θαυμασμό και τον σεβασμό των άλλων. Αν κάτι τέτοιο συμβαίνει συχνά, ίσως χρειάζεται να προσφέρετε στο παιδί σας πιο συχνά επαίνους ώστε να ενισχύσετε το αυτοσυναίσθημά του.
• Αν το παιδί σας προσπαθεί σκόπιμα να σας εξαπατήσει, λέγοντας ψέματα, θυμίστε του ότι το ψέμα δεν είναι καλό πράγμα και ότι, ίσως, δεν θα σας είναι εύκολο να το εμπιστευτείτε ξανά, στο μέλλον. Μετά, χρησιμοποιείστε το σύστημα συνεπειών για να αποκαταστήσετε τη συμπεριφορά. Για παράδειγμα, αν το παιδί λέρωσε με το αναψυκτικό το χαλί, ζητήστε του να σας βοηθήσει να το καθαρίσετε.
• Ακόμα κι αν φαίνεται ότι δεν αποδίδουν οι προσπάθειές σας, μην παραιτείστε. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά, των οποίων οι γονείς προσπαθούν να αποθαρρύνουν το ψέμα και επιβραβεύουν την αλήθεια, λένε λιγότερα ψέματα όσο μεγαλώνουν. Ίσως χρειάζεται να περιμένετε μέχρι το παιδί σας να γίνει επτά ετών, για να δείτε τις προσπάθειές σας να ευοδώνονται.
• Μερικές φορές, τα παιδιά λένε ψέματα για να προστατέψουν κάποιον. Για παράδειγμα, ένα παιδί που δέχεται σχολική βία, μπορεί να λέει ψέματα γιατί φοβάται τις συνέπειες του να πει την αλήθεια. Αν υποψιάζεστε πως συμβαίνει κάτι τέτοιο, διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι δεν κινδυνεύει από κανέναν, αν πει την αλήθεια και, ταυτόχρονα, καταβάλετε προσπάθεια για να το πείσετε ότι μπορείτε να βελτιώσετε τα πράγματα.

Αγαπητοί γονείς, θα ήταν, επίσης, χρήσιμο να θυμηθείτε τι βοήθησε περισσότερο για να σταματήσετε, εσείς, να λέτε ψέματα, κατά την παιδική σας ηλικία. Αλήθεια, θυμάστε;

Αγαπητοί γονείς,

σας καλούμε να έρθετε στο σχολείο

τη Δευτέρα 22-9-2014 και ώρα 17.00,

για να γνωριστούμε, ν’ ανταλλάξουμε απόψεις

και να σας ενημερώσουμε για το πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου

Οι Νηπιαγωγοί του 10ου Νηπιαγωγείου Αγίων Αναργύρων

Αγαπητοί γονείς , όπως αναφέραμε σήμερα στην πρώτη επικοινωνία μας ,

η ανάγνωση παραμυθιών με θέμα την μετάβαση του παιδιού από το σπίτι στο νηπιαγωγείο

θα βοηθήσει τα παιδιά να προσαρμοστούν ευκολότερα και να διαχειριστούν το άγχος που

έχουν από την αλλαγή που βιώνουν σ΄αυτήν τους τη μετάβαση.

Έτσι λοιπόν προτείνουμε ενδεικτικά κάποια βιβλία,που είναι σχετικά με το θέμα.

• Η Μίλι, η Μόλι και η πρώτη τους μέρα στο σχολείο (εκδόσεις ΣΑΒΒΑΛΑΣ)
• Το γκοντούν πάει σχολείο (εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ)
• Ένας αρκούδος στο σχολείο ( εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ)
• Ο Φλιτ πάει σχολείο (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ)
• Η κυρία Αραχνούλα ( εκδόσεις ΜΟΝΤΕΡΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙ)
• Ο Δεινόσαυρος πάει σχολείο (εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ)
• Αχ αυτή η πρώτη μέρα στο σχολείο (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ)
• Σήμερα πηγαίνουμε στο νηπιαγωγείο (εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ)

10ο  ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Την Πέμπτη 11-9-2014 και ώρα 8.30΄π.μ. θα πραγματοποιηθεί ο Αγιασμός για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς,  στο προαύλιο του

10ου Νηπιαγωγείου Αγίων Αναργύρων.

Μετά τον Αγιασμό θα ακολουθήσει η ενημέρωση των γονέων με θέμα τη λειτουργία των τμημάτων του σχολείου.

Ευχόμαστε σε όλους υγεία και μια καλή, δημιουργική σχολική χρονιά!

«Να παρέμβω ή όχι;»

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Βρισκόμουν προ ημερών στην αίθουσα αναμονής ενός οδοντιατρείου και παρακολούθησα μια σκηνή, ανάμεσα σε δυό αδελφάκια προσχολικής ηλικίας,  που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας.

Στο σαλόνι δίπλα μου, καθόταν μία μητέρα με τα δύο παιδιά της. Το μεγαλύτερο παιδί κρατούσε ένα παιχνίδι, που προσπαθούσε να του αρπάξει το μικρότερο αδελφάκι του. Τσακωνόντουσαν μεγαλόφωνα. Ξαφνικά, η μητέρα πλησίασε και, χωρίς να πει λέξη, πήρε το παιχνίδι από το μεγαλύτερο παιδί και το έδωσε στο μικρότερο. Το μεγαλύτερο παιδί έβαλε τις φωνές και άρχισε να κλαίει. Η μητέρα γύρισε προς το μέρος του και του είπε μέσα από τα δόντια «Σταμάτα!», αναγκάζοντας το παιδί να ζαρώσει στη θέση του θυμωμένο και νικημένο. Ταυτόχρονα, άφησε στα χέρια του ένα παραμύθι και του γύρισε την πλάτη. Το παιδί πέταξε το βιβλίο κάτω, εκνευρισμένο.

Αγαπητοί γονείς,

Αυτή η σκηνή, μπορεί και να σας θυμίζει κάτι. Ως ενήλικες, αυθόρμητα, θέλουμε να λύνουμε τα προβλήματα γρήγορα. Πολύ συχνά, απλώς, παρεμβαίνουμε, εμπλέκουμε τους εαυτούς μας και δίνουμε τέλος στην πιθανότητα, τα ίδια τα παιδιά μας να βρουν λύση στο δικό τους πρόβλημα. Στην περίπτωση που σας περιέγραψα παραπάνω, η μητέρα των παιδιών όχι μόνο παρενέβη χωρίς κουβέντα, αλλά έκανε ακριβώς εκείνο που λέμε στα παιδιά να μην κάνουν – άρπαξε το παιχνίδι. Από τη μια λέμε στα παιδιά να μην αρπάζει ο ένας  τα παιχνίδια του άλλου και μετά αρπάζουμε εμείς το παιχνίδι για να δώσουμε τέλος στη διαμάχη.

Θυμάμαι κάποια απογεύματα,  όταν ο γιός μου ήταν 5-6 ετών και τον πήγαινα στην Παιδική Χαρά. Σχεδόν πάντα, κάποιο από τα παιδιά που έπαιζαν εκεί, άρχιζε να λέει στα υπόλοιπα παιδιά πού να πάνε και τι να κάνουν. Ο καθένας μπορούσε να καταλάβει ότι τα άλλα παιδιά δεν ήθελαν να κάνουν αυτό που τους έλεγε ο μικρός που είχε αυτοχρηστεί «αρχηγός», αλλά στην πορεία, κάποια παιδιά συμμορφωνόντουσαν. Ως γονέας, ήθελα να τρέξω εκεί που έπαιζαν τα παιδιά και να φωνάξω στον επίδοξο «αρχηγό»: «Ε, μικρέ, μην λες στα υπόλοιπα παιδιά τι να κάνουν».  Έπειτα, γυρνώντας προς τα άλλα παιδιά (ανάμεσα σε αυτά και ο γιός μου), ήθελα να φωνάξω: «Κι εσείς, δεν είσαστε υποχρεωμένα να τον ακούτε!». Όμως, ποτέ δεν το έκανα. Υπήρξα ο γονέας που ήθελε να δει, αν το παιδί μου, θα καταλάβαινε μόνο του την κατάσταση. Αν παρατηρούσα πως το παιδί μου δεν καταλάβαινε με ποιο τρόπο θα έπρεπε να αντιδράσει, προστατεύοντας τον εαυτό του, θα συζητούσαμε αργότερα για αυτό το θέμα. Από την άλλη, και να ήθελα να μιλήσω (πράγμα που εκ πεποιθήσεως δεν θα έκανα ποτέ), με προλάβαινε κάποιος άλλος παρεμβατικός γονέας, γιατί όσο συχνά συναντά κανείς ένα παιδί με κυριαρχικές τάσεις απέναντι στα άλλα παιδιά, άλλο τόσο συχνά συναντά κανείς και γονείς που μεσολαβούν ή παρεμβαίνουν.

Το ερώτημα για κάθε γονέα είναι: αν και πότε πρέπει να παρεμβαίνει στα κοινωνικά διλήμματα του παιδιού του. Σε ποιο σημείο, τα παιδιά χρειάζονται τη βοήθειά μας; Αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ, αν δεν δώσουμε την ευκαιρία στα παιδιά να το «δουλέψουν» μόνα τους. Πάρτεμιαβαθιάανάσα. Δώστε τους λίγο χρόνο. Δείτε αν το παιδί σας θα τα καταφέρει, με ασφάλεια, χωρίς τη δική σας παρέμβαση. Οπωσδήποτε, δεν μπορείτε να επιτρέψετε τις διαμάχες ανάμεσα στα παιδιά να εξελιχθούν, όταν εμπεριέχουν τον παραμικρό κίνδυνο. Το να παρεμβαίνουμε όταν κάποιος πρόκειται να χτυπήσει, είναι μέσα στα πλαίσια της διδασκαλίας «των ορίων που πρέπει να γίνονται σεβαστά». Είμαστε υποχρεωμένοι να διδάξουμε τα παιδιά μας να σέβονται την ξένη ιδιοκτησία, τους ανθρώπους, τους κανόνες ασφάλειας. Αν δεν κινδυνεύει κάτι από τα παραπάνω, ίσως θα πρέπει να προσφέρουμε στα παιδιά μας την ευκαιρία να ανταποκριθούν στις προκλήσεις, ακολουθώντας τη λογική και το ένστικτό τους. Πολύ συχνά, τα παιδιά μας εκπλήσσουν με τον τρόπο που χειρίζονται τις δυσκολίες τους. Μας εντυπωσιάζουν, επίσης, όταν διαπιστώνουμε πόσο καλά γνωρίζουν πότε χρειάζονται τη βοήθειά μας (και τη ζητούν).

Αγαπητοί γονείς, όταν δείτε το παιδί σας να διαπληκτίζεται με κάποιο άλλο παιδί, θυμηθείτε:

v     Οι διαπληκτισμοί μας διδάσκουν πολλά για την κοινωνικοποίηση.

Μερικές φορές κερδίζουμε. Άλλες φορές χάνουμε. Είτε έτσι είτε αλλιώς, από τις ήττες κι από τις νίκες μας, παίρνουμε πολύτιμα μαθήματα. Το ξέρω πως κανείς μας δεν θέλει να βλέπει το παιδί του στενοχωρημένο, όπως ξέρω, επίσης, ότι ξεχνάμε τη μεγάλη αλήθεια πως ακόμη και μέσα από τη στενοχώρια, μαθαίνουμε. Προσωπικά, τα «μεγαλύτερα μαθήματα» τα πήρα μέσα από καταστάσεις, όπου δεν κέρδιζα αυτό που ήθελα. Έτσι έμαθα πως κάθε ήττα, δεν σημαίνει το τέλος του κόσμου. Έτσι έμαθα πόσο σημαντικό είναι να προσπαθείς ξανά. Έτσι έμαθα πως μέσα από τη συνεργασία είναι δυνατό να αλλάξει κανείς την πορεία των πραγμάτων.

v     Όταν το παιδί σας έρχεται προς το μέρος σας αναστατωμένο ή θυμωμένο, εξ αιτίας μιας διαμάχης με άλλο παιδί, μην παρέμβετε για να λύσετε το πρόβλημα. Διδάξτε στο παιδί σας να αναπτύξει κριτική σκέψη.

Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι πολύ χρησιμότερο να κάνετε ερωτήσεις: «Τι νομίζεις πως μπορείς να κάνεις, τώρα;», «Τι θα πρέπει να κάνεις διαφορετικά, την άλλη φορά που θα σου τύχει κάτι ανάλογο;». Διδάξτε το παιδί σας να παίρνει βαθιές ανάσες, όταν είναι εκνευρισμένο. Έτσι, θα μπορέσει να σκεφτεί πιο καθαρά. Μάθετε το παιδί σας να ελέγχει τις αντιδράσεις του, όταν είναι θυμωμένο.

v     Να θυμάστε πως είσαστε το πρότυπο για το παιδί σας, γι’ αυτό μην αντιδράσετε με εκνευρισμό ή φωνές.

Όταν παραμένουμε ήρεμοι, διδάσκουμε το παιδί μας ότι τα προβλήματα μπορούν να λυθούν ευκολότερα με τη λογική παρά με τα αρνητικά συναισθήματα. Επί πλέον, γινόμαστε παράδειγμα ωριμότητας. Έχω γίνει, πολλές φορές, μάρτυρας περιστατικών, όπου οι γονείς συμπεριφέρονται συναισθηματικά πιο ανώριμα από τα ίδια τα παιδιά τους. Αυτό είναι λάθος, γιατί τα παιδιά μαθαίνουν από αυτά που βλέπουν.

v     Δώστε οδηγίες – αποφύγετε να αρπάζετε πράγματα ή να εκφοβίζετε.

Όταν η μάχη για ένα παιχνίδι, κινδυνεύει να καταλήξει σε σωματική πάλη ανάμεσα σε δύο παιδιά, πλησιάστε κοντά, απλώστε το χέρι σας και πείτε με σταθερή φωνή: «Σε παρακαλώ, δώσε το σε εμένα». Επαναλάβετε την προσπάθεια, μέχρι να πάρετε το παιχνίδι στα χέρια σας. [Μην το αρπάξετε, γιατί κάτι τέτοιο είναι εκφοβισμός. Δεν είναι σωστό να γίνεστε το αρνητικό πρότυπο για το παιδί σας.] Μετά, κρατήστε το παιχνίδι μπροστά τους και βοηθείστε τα παιδιά να συμφωνήσουν πώς θα το παίξουν εναλλάξ, πώς θα μοιραστούν δηλαδή το παιχνίδι. Να θυμάστε πάντα πως τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν μπορούν να μοιραστούν κάτι, με τον τρόπο που το εννοούμε, εμείς οι ενήλικες. Είναι εγωκεντρικά και θέλουν να έχουν την πλήρη κατοχή του παιχνιδιού. Για ένα παιδί 5 ετών, είναι πιο εύκολο να συνεργαστεί και να μοιραστεί ένα παιχνίδι με κάποιο άλλο παιδί, για ένα παιδί 3 ετών είναι πολύ δύσκολο. Ωστόσο, όσο δύσκολο κι αν είναι, εμείς, ως ενήλικες, πρέπει να διευκολύνουμε τις πρώτες προσπάθειες των παιδιών να μοιραστούν.

Αγαπητοί γονείς,

Τα παιδία αποκτούν αυτοπεποίθηση, καθώς προσπαθούν να διευθετήσουν κοινωνικές καταστάσεις και να λύσουν προβλήματα. Αν δεν τους επιτρέψουμε να το επιχειρήσουν, πώς θα μάθουν αν μπορούν να τα καταφέρουν μόνα τους; Αν παρεμβαίνουμε συνεχώς, πώς θα μάθουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν και όταν δεν θα είμαστε παρόντες; Ναι, είναι δύσκολο να βλέπουμε τα παιδιά μας να αγωνίζονται με δύσκολες (για αυτά) καταστάσεις, αλλά είναι όμορφο να τα βλέπουμε να τα καταφέρνουν μόνα τους.

Καμιά φορά, η διαφορά ανάμεσα στο «Να παρέμβω;» – «Ή όχι;», είναι μόνο μια ανάσα. Πάρτε τη και παρακολουθήστε τα παιδιά σας, στην προσπάθειά τους να σταθούν μόνα τους στα πόδια τους.

«Μαμά, να κοιμηθώ μαζί σας;

Υπάρχουν τέρατα κάτω απ’ το κρεβάτι μου»

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Βρέθηκα, πριν λίγες ημέρες, ανάμεσα σε μια συντροφιά νέων γονέων, φίλων του γιού μου. Καθώς τα παιδιά έπαιζαν στο δωμάτιο της εγγονής μου, μια νεαρή μητέρα με πλησίασε και, γνωρίζοντας την ιδιότητά μου, με ρώτησε λίγο αμήχανα:

«Η Ηρώ (4,5 ετών-προνήπιο) εδώ και μερικές ημέρες ξυπνάει στον ύπνο της, έρχεται στο δωμάτιό μας και μάς ξυπνάει, λέγοντας πως φοβάται να κοιμηθεί στο κρεβάτι της, γιατί υπάρχουν τέρατα κρυμμένα από κάτω. Μπορείτε να με βοηθήσετε; Ο άντρας μου κι εγώ, δεν ξέρουμε πώς να το αντιμετωπίσουμε»

Επειδή, πιστεύω πως θα υπάρχουν ανάμεσά σας γονείς που αντιμετωπίζουν -ή πρόκειται να αντιμετωπίσουν- μια ανάλογη περίπτωση, σκέφτηκα πως θα ήταν χρήσιμο να σας δώσω μερικές ιδέες για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε ανάλογα περιστατικά.

Αγαπητοί γονείς,

Αυτό που, συνήθως, απαντάμε, νομίζοντας πως έτσι ξορκίζουμε τα «τέρατα» είναι πάνω κάτω: «Τι είναι αυτά που λες παιδί μου; Δεν υπάρχουν τέρατα!» ή «Κρίμα και σε είχα για μεγάλο παιδί… Δεν υπάρχει τίποτα για να φοβηθείς!» ή «Δεν το πιστεύω ότι ΕΣΥ φοβάσαι κάτι που δεν υπάρχει!» κλπ. Δυστυχώς, αυτού του τύπου οι αντιδράσεις εκ μέρους μας, αφήνουν απ’ έξω την ανησυχία του παιδιού και παρότι περιορίζουν τις αντιδράσεις του δεν περιορίζουν το φόβο που αισθάνεται. Η φάση που περνά το παιδί θα συνεχιστεί και ίσως μετατραπεί σε χρόνιο πρόβλημα δυσκολίας στον ύπνο.

Το έχουμε ξαναπεί. Για τα μικρά παιδιά είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό. Δεν κατανοούν τη διαφορά. Έτσι, φαντάζονται διάφορα πλάσματα –κάτι πολύ φυσικό για το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκονται- τα οποία είναι πολύ τρομακτικά και πολύ αληθινά, για τα ίδια τα παιδιά. Άλλες φορές, έχοντας παρακολουθήσει κάτι στην τηλεόραση, μπορεί να τα φοβίσει μια φιγούρα ή ένα «κακός» ήρωας και να στοιχειώσει τον ύπνο τους. Τα παιδιά είναι απρόβλεπτα. Ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τι θα είναι αυτό που θα τους προκαλέσει το «αρνητικό» ενδιαφέρον.

Το ερώτημα, τώρα, είναι: «Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά να ξεπεράσουν το φόβο τους;»

Πρώτα απ’ όλα, καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε πως πρόκειται για έναν συνηθισμένο φόβο και μια συνηθισμένη φάση που περνούν τα περισσότερα παιδιά. Ένας αξιόπιστος τρόπος για να βοηθήσουμε το παιδί μας να ξεπεράσει το φόβο του είναι να πάρουμε στα σοβαρά το φόβο του και να καταστρώσουμε μαζί με το παιδί ένα σχέδιο.

Το σχέδιο αυτό θα προέλθει μετά από συζήτηση με το παιδί και μπορεί να περιλαμβάνει μια ρουτίνα, που θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε βράδυ. Για παράδειγμα, κάθε βράδυ, πριν από τον ύπνο, ο γονέας (μπαμπάς ή μαμά, επιλέγει το παιδί) θα μπει στο υπνοδωμάτιο του παιδιού και θα «εξαφανίσει» τα τέρατα, λέγοντας περίπου το εξής: «Καταλαβαίνω πόσο τρομακτικό είναι για σένα. Ας κοιτάξουμε μέσα στην ντουλάπα. Ας δούμε κάτω από το κρεβάτι. Δεν υπάρχει τίποτα. Τέλεια! Τώρα, θα πω στα τέρατα, να μην ξαναέρθουν στο δωμάτιό σου τη νύχτα!». Κάτι άλλο, που θα μπορούσατε να κάνετε είναι να φτιάξετε μαζί «μια ζωγραφιά που θα διώχνει τα τέρατα» και να τη βάλετε κάτω από το κρεβάτι. Αν το παιδί είναι μεγαλύτερο, φτιάξτε ένα απαγορευτικό σήμα και κρεμάστε το έξω από την πόρτα του υπνοδωματίου, με την επιγραφή (που μπορεί να γράψει το ίδιο το παιδί) «Απαγορεύεται η είσοδος στα τέρατα». Επίσης, ένα μικρό φωτάκι στο υπνοδωμάτιο του παιδιού, θα μπορούσε να λειτουργεί αγχολυτικά για το παιδί. Φυσικά, μπορείτε να επινοήσετε κι εσείς άλλους τρόπους, ανάλογα με τις διαθέσεις του ίδιου του παιδιού. Μια φίλη μου, για παράδειγμα, «σκούπιζε» κάθε βράδυ, κάτω από το κρεβάτι της κόρης της, όλα τα τέρατα που υπήρχαν και τα πέταγε έξω με το φαράσι.

Αυτή η διαδικασία, όσο αστεία ή σουρεαλιστική κι αν ακούγεται, είναι μια προσέγγιση που ανακουφίζει και βοηθά πολύ το παιδί να ηρεμήσει και να κοιμηθεί. Ο γονέας, μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβει αυτή τη ρουτίνα αρκετά βράδια συνέχεια. Το πόσο γρήγορα θα ξεπεράσει αυτή τη φάση το παιδί, εξαρτάται από το πώς θα χειριστείτε εσείς το πρόβλημα. Το βασικό σε όλη τη διεργασία της αντιμετώπισης, είναι να καταλάβει το παιδί ότι ο γονέας το καταλαβαίνει και συνεργάζεται μαζί του.

Κάτι πολύ σημαντικό, που είναι ανάγκη να επισημάνω, είναι το γεγονός πως η διαδικασία που ακολουθούμε για να βοηθήσουμε το παιδί να ξεπεράσει τη φάση του νυχτερινού φόβου, θα διαδραματίζεται πάντα και μόνο στο δωμάτιο και το κρεβάτι του παιδιού. Αποφύγετε να επιτρέψετε στο παιδί να συνεχίσει τον ύπνο του στο δικό σας κρεβάτι, αν ξυπνήσει τη νύχτα, γιατί κάτι τέτοιο είναι εύκολο να παραταθεί επ’ αόριστο. Αν το παιδί  χρειάζεται να το ηρεμήσετε, πριν ξανακοιμηθεί, ξαπλώστε για λίγο στο δικό του κρεβάτι ή καθίστε για λίγο δίπλα του να το γαληνέψετε.

Αγαπητοί γονείς,

Κλείνοντας, θα ήθελα να σας θυμίσω, πόσο σημαντικό είναι να ελέγχετε τι παρακολουθούν τα παιδιά στην τηλεόραση μόνα τους ή μαζί σας. Κι αυτό γιατί, έχει βρεθεί πως, τις περισσότερες φορές, οι φόβοι των παιδιών πυροδοτούνται από κάποιους χαρακτήρες στις ταινίες.

Βοηθώντας τα δίδυμα να αναπτύξουν ξεχωριστές ταυτότητες

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Σε μία από τις τελευταίες επισκέψεις μου στα νηπιαγωγεία, βγαίνοντας στο δρόμο για να φύγω, με πρόλαβε μια μαμά που έχει δίδυμα κορίτσια και μού έθεσε την εξής ερώτηση:

«Οι κόρες μου φοιτούν σε διαφορετικά τμήματα, όπως συστήσατε στις νηπιαγωγούς, όμως αντιμετωπίζω το εξής πρόβλημα: Ποτέ δεν είναι προσκεκλημένες στα ίδια πάρτι, αφού φοιτούν σε διαφορετικά τμήματα. Μπορώ να ζητήσω από τον γονέα του παιδιού που διοργανώνει το πάρτι, να συμμετάσχει στο πάρτι και η αδελφή της;»

Αγαπητοίγονείς,

Η απάντηση είναι «ΟΧΙ!».

Όλος ο κόσμος γνωρίζει τους ιδιαίτερους δεσμούς που συνδέουν τα δίδυμα, όπως γνωρίζει και ότι οι δεσμοί αυτοί, κρατάνε μια ολόκληρη ζωή. Όλος ο κόσμος, επίσης, οφείλει να γνωρίζει ότι τα δίδυμα, ακόμη κι αν μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό, είναι δύο διαφορετικοί άνθρωποι, με ξεχωριστό χαρακτήρα και μοναδική ταυτότητα.

Καθώς τα δίδυμα μεγαλώνουν, είναι ανάγκη να «διαχωριστούν» πλέον, για να αρχίσουν να συνειδητοποιούν ότι, καθένα απ’ αυτά, είναι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα, η οποία μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά από μόνη της και δεν αποτελεί συμπλήρωμα κανενός. Αυτό σημαίνει ότι, όταν τα δίδυμα φθάσουν στην ηλικία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, είναι πολύ σημαντικό να παρακολουθήσουν το σχολείο σε χωριστές τάξεις και να δημιουργήσουν έτσι το καθένα τους δικούς του ξεχωριστούς φίλους. Είναι δεδομένο ότι, τα δίδυμα θα αισθάνονται πάντα ότι «ο ένας είναι για τον άλλον», όμως άλλο αυτό κι άλλο το να δημιουργήσουν, όσο πιο σύντομα γίνεται, την αίσθηση της προσωπικής τους ταυτότητας. Είναι λάθος να ταυτοποιούν τον εαυτό τους ως «ένα από τα δίδυμα».

Για να βοηθήσουμε τα δίδυμα να αναπτύξουν ξεχωριστές ταυτότητες, αρκεί να παρατηρήσουμε τις ιδιαιτερότητές τους. Τα δίδυμα, συχνά, έχουν μεταξύ τους διαφορετικά ενδιαφέροντα. Αυτά τα διαφορετικά ενδιαφέροντα, είναι ανάγκη να ενισχύσουμε, καθώς τα δίδυμα μεγαλώνουν. Μάλιστα, καλό θα ήταν να εξοικειώσουμε και τα ίδια τα παιδιά με τις διαφορές που έχουν. Για παράδειγμα, μπορούμε, από νωρίς, να διατυπώνουμε σχόλια όπως: «Ο Νίκος προτιμά να τρώει το ψωμί του με μαρμελάδα και ο Γιώργος με μέλι» ή «Στη Μαρία αρέσει το ροζ χρώμα και στην Ειρήνη το κίτρινο» κλπ.

Κάτι άλλο συναφές, το οποίο θα πρέπει να αναδείξουμε, είναι το γεγονός ότι, κάποια στιγμή, θα παρατηρήσουμε ότι τα δίδυμα ενδέχεται να αναπτύσσονται με διαφορετικούς ρυθμούς. Κάτι τέτοιο, οφείλουμε να θυμόμαστε ότι δεν θα πρέπει ποτέ να προκαλέσει συγκρίσεις ανάμεσα στα παιδιά.

Επίσης, τα δίδυμα, έχοντας διαφορετικές προσωπικότητες,  δημιουργούν και διαφορετικές ομάδες φίλων. Η ύπαρξη διαφορετικών φίλων, είναι κάτι που χρειάζεται, επίσης, ενθάρρυνση από εμάς.

Επί πλέον, είναι πολύ χρήσιμο να βρίσκουμε χρόνο για να τον διαθέτουμε μεμονωμένα σε κάθε παιδί. Αυτός ο χρόνος, είναι πολύτιμος για να κάνουμε τις εκτιμήσεις μας σε σχέση με τη διαφορετικότητά των διδύμων. Μας βοηθάει επίσης να κατανοήσουμε καλύτερα τα δυνατότερα σημεία του καθενός και να αποφεύγουμε τις μεταξύ τους συγκρίσεις.

Αφού μιλάμε, λοιπόν, για ξεχωριστές προσωπικότητες, είναι ανάγκη να θυμόμαστε πως τα τυχόν λάθη και οι παραβιάσεις των κανόνων, γίνονται από άτομα και όχι από τα «δίδυμα». Αυτό σημαίνει πως η ποινή θα απευθύνεται, κάθε φορά, στο ένα από τα δίδυμα και όχι και στα δύο μαζί, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ άδικο. Το ίδιο θα πρέπει να ισχύσει και στο θέμα της διαπαιδαγώγησης. Αποφεύγουμε να νουθετούμε, ταυτόχρονα, και τα δύο παιδιά, μετά από την αταξία του ενός από τους δύο. Νουθετούμε, κατ’ ιδίαν, το παιδί που παραβίασε τον κανόνα ή έκανε την αταξία.

Τέλος, το θέμα της ισότητας ανάμεσα στα δίδυμα, είναι κάτι που εύκολα μπορεί να παρερμηνευτεί. Δεν είναι σωστό να γράψουμε και τα δύο παιδιά στο κολυμβητήριο, επειδή μας το ζήτησε το ένα, μόνο και μόνο για να αισθανόμαστε ότι συμπεριφερόμαστε ισόνομα και στα δύο. Ο χρυσός κανόνας είναι: «Καθένα από τα δίδυμα να παίρνει αυτό που έχει ανάγκη και όχι ό,τι ακριβώς παίρνει το άλλο».

Αγαπητοί γονείς διδύμων παιδιών,

Ένα πράγμα θα πρέπει να κατανοήσετε καλά. Ακόμα κι αν αναθρέψετε τα δίδυμα παιδιά σας πανομοιότυπα, στο τέλος της ημέρας, θα πάνε για ύπνο δύο τελείως διαφορετικές προσωπικότητες. Αυτές τις δύο διαφορετικές προσωπικότητες, έχετε χρέος να τις βοηθήσετε ώστε να αναπτύξουν τις διαφορετικές, αυτόνομες ταυτότητές τους, για να έχουν ψυχική υγεία και να ορίσουν από νωρίς τις δικές τους προσωπικές ζωές.

Τα σιωπηρά μηνύματα που στέλνουμε στα παιδιά μας

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Τις πιο πολλές φορές, οι πράξεις είναι πιο εύγλωττες από τις ίδιες τις λέξεις. Με άλλα λόγια, αυτό που κάνουμε, έχει πολύ μεγαλύτερη ισχύ από αυτό που λέμε.

Καλώς ή κακώς, τα παιδιά μας είναι αυτά που παρακολουθούν με προσοχή και αφομοιώνουν με εντυπωσιακή συνέπεια, αυτά που μας βλέπουν να κάνουμε καθημερινά. Τα παιδιά μας -κάνοντας αυτό που ξέρουν να κάνουν πολύ καλά- υιοθετώντας δηλαδή τις πρακτικές μας, ακολουθούν το παράδειγμά μας. Όμως, πόσο προσεκτικοί είμαστε, ως προς το ποιο παράδειγμα προσφέρουμε στα παιδιά μας;

Από τη μια προτρέπουμε τα παιδιά μας να είναι ειλικρινή

κι από την άλλη συνωμοτούμε μαζί τους να πούμε ένα μικρό ψέμα στον μπαμπά, για το πώς έγινε η γρατζουνιά στο αυτοκίνητο.

Από τη μια προτρέπουμε τα παιδιά μας να είναι ευγενικά

κι από την άλλη μας ακούνε να μιλάμε με ανάρμοστο τρόπο στον ταξιτζή που δεν σταμάτησε για να μας πάρει.

Από τη μια προτρέπουμε τα παιδιά μας να σέβονται την προτεραιότητα

κι από την άλλη μας βλέπουν να παρακάμπτουμε τη σειρά στο ταμείο, χρησιμοποιώντας τα σαν άλλοθι γιατί βιαζόμαστε [«Μήπως μπορούμε να προηγηθούμε; Το παιδί έχει κολυμβητήριο σε λίγο και δεν προλαβαίνουμε»]

Από τη μια προτρέπουμε τα παιδιά μας να σέβονται το περιβάλλον

κι από την άλλη μας βλέπουν να πετάμε με ευκολία στο δρόμο οτιδήποτε άχρηστο (το χαρτί από την τυρόπιτα, το τσιγάρο, το περιτύλιγμα της τσίχλας ή την ίδια την τσίχλα κλπ.)

Από τη μια προτρέπουμε τα παιδιά μας να μην κουτσομπολεύουν

κι από την άλλη σχολιάζουμε κακοπροαίρετα με τους φίλους μας –μπροστά στο παιδί- τα ρούχα της μητέρας του γαμπρού, στο γάμο που παραβρεθήκαμε την προηγούμενη Κυριακή ή –ακόμα χειρότερα- τις χαμηλές επιδόσεις του παιδιού του γείτονα, στο σχολείο.

Αγαπητοί γονείς,

Είναι ανάγκη να κατανοήσουμε ότι αποτελούμε τα πρότυπα των παιδιών μας. Με το προσωπικό μας παράδειγμα, θα τους δείξουμε πώς θα θέλαμε να πορευτούν στη ζωή. Δεν φτάνει να τους μιλάμε για το πώς θα ζήσουν, πρέπει να τους το δείξουμε κιόλας.

Αν θέλουμε να μάθουμε στο παιδί να είναι ειλικρινές, να είναι ευγενικό, να περιμένει υπομονετικά τη σειρά του,  να σέβεται πραγματικά το περιβάλλον, να μην κουτσομπολεύει και πολλά άλλα,  οφείλουμε να αποτελέσουμε το ιδανικό παράδειγμα προς μίμηση για αυτό.

Οπωσδήποτε, θα υπάρξουν και κάποιες φορές που θα κάνουμε λάθη. Είναι φυσικό γιατί είμαστε άνθρωποι. Όμως, και πάλι, το σημαντικότερο είναι ότι, για το παιδί μας, θα έχουμε αποτελέσει τις περισσότερες φορές ένα θετικό πρότυπο, με εξαίρεση τις λίγες άτυχες στιγμές μας.

Σας έχει συμβεί ποτέ να ακούτε υποσυνείδητα τη φωνή της μητέρας ή του πατέρα σας, όταν βρίσκεστε μπροστά σε μια κατάσταση; Έχετε σκεφτεί ποτέ: «Ο πατέρας μου δεν θα το ανεχόταν ποτέ κάτι τέτοιο» ή «Η μητέρα μου θα έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει». Αν ναι, αυτές οι σκέψεις, είναι μικρά πολύτιμα κομμάτια από τη διαπαιδαγώγηση που δεχτήκατε εσείς από τους γονείς σας. Για αυτό, θα πρέπει να στοχάζεστε συχνά -και να αναθεωρείτε, αν χρειάζεται- όλα εκείνα που θέλετε να πάρουν τα παιδιά σας από εσάς, για να βρουν το δρόμο τους.

Σήμερα, όταν κοιτάζω το γιό μου, παρατηρώ στην προσωπικότητά του να αντανακλώνται τόσο οι πρακτικές του πατέρα του όσο και οι δικές μου. Το τι μεταδώσαμε στο γιό μας, ως γονείς του, αποτέλεσε για εμάς μια συνειδητή επιλογή. Ξέραμε πως ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός από τη φύση του, με προδιαγεγραμμένες τάσεις, αλλά επιδιώξαμε να του μεταδώσουμε συγκεκριμένες στάσεις και νοοτροπίες και ποτέ δεν μετανιώσαμε για αυτό. Πολλές φορές, ως ζευγάρι, χρειάστηκε να διορθώσουμε ο ένας τον άλλον. Είπαμε. Είμαστε άνθρωποι. Όμως, βλέποντας πια το γιο μας, ως ενήλικο, αισθανόμαστε μια δικαίωση για την προσπάθεια που καταβάλαμε.

Αγαπητοί γονείς,

Τα σιωπηρά μηνύματα που στέλνουμε στα παιδιά μας είναι πολύ σημαντικά!

Σας προτείνω, λοιπόν,  να σκεφθείτε ποιες δικές σας πρακτικές έχει ήδη υιοθετήσει το παιδί σας και ποιες ακόμη θα θέλατε να του μεταδώσετε και να προσπαθήσετε να αποτελέσετε  το ζωντανό παράδειγμα για αυτό που ονειρεύεστε  το παιδί σας να γίνει.

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

                   Τηλ. Επικοινωνίας 213-2039930, 921       

Όταν το παιδί αντιδρά με εκρήξεις θυμού

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Οι εκρήξεις θυμού είναι συναισθηματικά φορτισμένες αντιδράσεις συνήθεις στα μικρά παιδιά. Μπορεί να προέρχονται από ποικίλες αιτίες, όπως για παράδειγμα, όταν τα παιδιά αισθάνονται απογοήτευση ή είναι ταραγμένα από κάτι, δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν μια ανάγκη τους ή να λύσουν ένα πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα παιδιά αισθάνονται λυπημένα και θυμωμένα, με αποτέλεσμα να χάνουν τον έλεγχο.

Τα μικρά παιδιά έχουν έντονο εγωκεντρισμό. Θέλουν αυτό που θέλουν, όταν το θέλουν και δεν τους αφορά το «γιατί» δεν μπορούν να έχουν αυτό που θέλουν. Από την άλλη, δεν μπορούν να κατανοήσουν την άποψη ενός ενηλίκου. Η ενσυναίσθηση, οι δεξιότητες ανώτερων συλλογισμών και οι μηχανισμοί αντιμετώπισης και διαχείρισης δύσκολων συναισθηματικών καταστάσεων, προοδεύουν σιγά σιγά αλλά βρίσκονται ακόμη εκτός των δυνατοτήτων τους.

Οι εκρήξεις θυμού των παιδιών μπορεί να αποβούν εξίσου βασανιστικές και για τους ενήλικες. Όσοι είμαστε γονείς, έχουμε βιώσει τη δυσφορία μιας δημόσιας έκρηξης θυμού του παιδιού μας. Παρότι το συναισθηματικό ξέσπασμα ενός παιδιού δεν αντανακλά τη φροντίδα και τη διαπαιδαγώγηση που του παρέχει η οικογένειά του, υπάρχει η τάση να ασκείται κριτική στους γονείς για ελλιπή έλεγχο και ανατροφή. Κι όμως, οι εκρήξεις θυμού των μικρών παιδιών, στην πραγματικότητα, θεωρούνται τυπικές συμπεριφορές για αυτή την ηλικία. Ωστόσο, όταν αυτές οι συμπεριφορές, αναστατώνουν την καθημερινότητα της οικογενειακής ζωής, υπάρχει ένα ερώτημα, το οποίο αναζητά μια απάντηση: Υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε, όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις εκρήξεις θυμού του παιδιού μας;

Αγαπητοί γονείς,

Το να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα των παιδιών με απλό και παραγωγικό τρόπο, είναι μια δεξιότητα που, ως ενήλικες, μπορούμε να αναπτύξουμε. Κάτι τέτοιο, όμως, χρειάζεται χρόνο και υπομονή, όπως υπομονή χρειάζεται το να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν τη δεξιότητά τους να διαχειρίζονται τις συναισθηματικές τους καταιγίδες.

Όταν ξεκινάει μια έκρηξη θυμού, είναι πολύ δύσκολο να την σταματήσει κάποιος. Το μικρό παιδί δεν μπορεί να επεξεργαστεί πληροφορίες, όταν τα συναισθήματά του έχουν κυριεύσει το σώμα του. Αυτό συμβαίνει γιατί σε μια έκρηξη θυμού δεν διαταράσσονται απλώς τα συναισθήματα αλλά και η φυσιολογία του μικρού παιδιού. Όπως ακριβώς συμβαίνει και στους ενήλικες, όταν αισθάνονται στρες, οι κτύποι της καρδιάς του παιδιού αυξάνονται και αρχίζει να απελευθερώνεται η αδρεναλίνη.  Αντίθετα με τους περισσότερους ενήλικες, οι οποίοι έχουν αναπτύξει μηχανισμούς αντιμετώπισης των αλλαγών που συμβαίνουν ταυτόχρονα στη συναισθηματική τους κατάσταση και στη φυσιολογία τους, τα μικρά παιδιά δεν έχουν αναπτύξει ακόμα αυτή τη δεξιότητα. Ας δούμε, όμως, αν και πως μπορούμε να τα βοηθήσουμε σε αυτή την κατεύθυνση.

Αν το παιδί σας έχει συχνά εκρήξεις θυμού, προσπαθήστε να εντοπίσετε εκείνα τα σημάδια που δείχνουν ότι ένα επεισόδιο είναι καθοδόν. Υπάρχει ένα μικρό χρονικό περιθώριο, από τη στιγμή που το παιδί αρχίζει να αισθάνεται τη συναισθηματική φόρτιση μέχρι τη στιγμή της σωματοποίησης του προβλήματος. Κατά την άποψή μου, αυτό το μικρό χρονικό περιθώριο είναι ο κρίσιμος χρόνος για να διευκολύνετε το παιδί σας να αναπτύξει  δεξιότητες αντιμετώπισης. Μόλις αντιληφθείτε, λοιπόν, ότι το παιδί αρχίζει να φορτίζεται συναισθηματικά  ενθαρρύνετέ το να πάρει βαθιές ανάσες. Η βαθιά αναπνοή και η αύξηση της εισροής οξυγόνου στον οργανισμό, θα κατεβάσουν τους ρυθμούς της καρδιάς και θα στείλουν σήματα στον εγκέφαλο ότι δεν χρειάζονται περισσότερες αντιδράσεις της φυσιολογίας του οργανισμού. Όταν βοηθάτε το παιδί σας να αναπνέει βαθιά, ζητείστε του να έχει βλεμματική επαφή μαζί σας (να σας κοιτάει στα μάτια). Μιλήστε του ήρεμα και περιγράψτε τα συναισθήματά του. Δώστε του τις λέξεις για να εκφράσει πώς αισθάνεται. Πείτε του: «Ξέρω πως είσαι λυπημένος/θυμωμένος/απογοητευμένος», για να του προσφέρετε το συναισθηματικό λεξιλόγιο που, ενδεχομένως, του λείπει.

Υπάρχει κάτι το οποίο πρέπει να προσέξετε πολύ. Είναι ανάγκη να μην ενδώσετε στην έκρηξη του παιδιού, χάνοντας κι εσείς τον αυτοέλεγχό σας και αντιδρώντας τιμωρητικά ή με φωνές, γιατί κάτι τέτοιο θα επιδεινώσει τα συναισθήματά του. Μία έκρηξη θυμού τελειώνει γρηγορότερα, όταν οι ενήλικοι παραμένουν ήρεμοι.

Αν χάσετε την ευκαιρία να αποφύγετε την εξέλιξη και τελικά την κορύφωση του θυμού, τότε το παιδί θα πρέπει να βιώσει όλη αυτή τη διαδρομή μέχρι το τέλος. Καθώς θα σωματοποιεί το θυμό του (στριγκλιές, κλωτσιές, κτλ.) , δεν θα μπορεί να επεξεργαστεί αυτά που του λέτε. Το να μιλάτε σε ένα παιδί που στριγκλίζει ή να το απομονώνετε για λίγο, δεν θα λύσει το πρόβλημα, γιατί κάτι τέτοιο δεν θα σταματήσει τις αντιδράσεις του σώματος. Από το να στείλετε το παιδί μόνο του σε ένα δωμάτιο, είναι ασφαλέστερο να μείνετε μαζί του. Όταν το παιδί βρίσκεται μέσα στην πλήρη εξέλιξη μιας έκρηξης θυμού, δεν μπορεί να αντιληφθεί τι μπορεί να είναι επικίνδυνο και τι όχι, από αυτά που κάνει. Η παρουσία σας, λοιπόν, θα εμποδίσει πιθανούς τραυματισμούς. Επίσης, επειδή είναι τρομακτική εμπειρία για το ίδιο το παιδί το να είναι εκτός ελέγχου, το να γνωρίζει ότι βρίσκεστε κοντά του είναι θεραπευτικό.  Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι ο χρόνος της απομόνωσης βοηθάει μεν, αλλά εξ αιτίας του ότι το απομονωμένο παιδί είναι τόσο έντρομο με αυτό που του συμβαίνει και δεν μπορεί να το ελέγξει, ώστε η φυσιολογία του σώματός του στρέφεται προς την άλλη κατεύθυνση. Αυτή η ακραία αντίδραση στον τρόμο που βιώνει το παιδί, δεν διδάσκει το παιδί σας πώς να διαχειρίζεται την κατάσταση. Για αυτό το λόγο, μείνετε μαζί του, επαναλάβετε το όνομά του με ήρεμο τόνο και διαβεβαιώστε το ότι όλα θα πάνε καλά (πράγμα που δεν το γνωρίζει, εκείνη τη στιγμή, το παιδί σας).

Όπως τα συναισθήματα και η φυσιολογία ακολουθούν μια ανοδική πορεία μέχρι την κορύφωση, έτσι ακριβώς φθάνουν και στο τέλος. Θεωρητικά, η κορύφωση μιας έκρηξης θυμού σηματοδοτείται, όταν ο θυμός υπερβαίνει τη λύπη. Στην πορεία, η λύπη υπερισχύει του θυμού και παρατηρούμε μια ύφεση των εκρηκτικών συμπτωμάτων, η οποία συνοδεύεται από λυγμούς. Με το κλάμα και με τις βαθιές ανάσες που συνοδεύουν τους λυγμούς, η ταχυπαλμία και οι αντιδράσεις του σώματος επιστρέφουν σε φυσιολογικούς ρυθμούς.

Όταν το παιδί ηρεμήσει, τότε και μόνο τότε, θα είναι σε θέση να επεξεργαστεί αυτά που θα θέλατε να του διδάξετε. Μιλήστε με το παιδί σας και δείξτε του με ποιο τρόπο θα λύσει το πρόβλημά του, την επόμενη φορά. Μάθετέ του να εκφράζει με λέξεις το τι νιώθει και πως μέσα από τη συζήτηση μπορούμε να λύνουμε τα προβλήματά μας όλοι μαζί.

Αγαπητοί γονείς,

Να θυμάστε ότι ο σωστός γονιός διδάσκει δεν τιμωρεί και, πάνω απ’ όλα, αποτελεί πρότυπο για το παιδί του. Για να διδάξετε, λοιπόν, αυτοέλεγχο στο παιδί σας, δεν πρέπει ποτέ μα ποτέ να χάνετε τον δικό σας.

Ένας σίγουρος τρόπος για να μεγαλώσετε παιδιά χωρίς πρωτοβουλία […και ενήλικους χωρίς προσωπικότητα]

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Βρέθηκα αυτές τις μέρες γύρω από ένα γιορτινό τραπέζι. Απέναντί μου καθόταν μια νεαρή μαμά με τη μικρή κόρη της, 5,5 ετών, που για ευνόητους λόγους θα την λέμε Λένα.

 Όταν η οικοδέσποινα σέρβιρε το φαγητό, παρατήρησα τη μικρή Λένα πώς έπιασε το μαχαίρι και το πιρούνι (μιμούμενοι τους ενήλικους γύρω της) και επιχείρησε να κόψει το φαγητό που υπήρχε στο πιάτο της. Θα τα είχε καταφέρει μια χαρά, αν την προσπάθειά της δεν διέκοπτε η φωνή της μαμάς της που ακούστηκε να λέει: «Περίμενε λίγο να σου κόψω το παστίτσιο». Η μικρή Λένα σταμάτησε αμέσως τη διαδικασία που είχε ξεκινήσει και περίμενε, άπραγη και αμήχανη, τη μαμά να της κόψει το φαγητό για να φάει…

Η σκηνή αυτή μου θύμισε κι άλλες φράσεις, που έχουν τις ίδιες ακριβώς επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση των παιδιών:

«Πώς τα πέρασες σήμερα; Σου φέρθηκαν καλά τα άλλα παιδιά;»

«Θα πω εγώ στη γιαγιά ότι δεν σου αρέσει το κοτόπουλο»

«Ήταν άτακτη γιατί έφαγε πολλά γλυκά»

«Είναι θυμωμένη γιατί δεν την έπαιξαν τα παιδιά στην Παιδική χαρά»

«Δεν έχει όρεξη γιατί έπεσε, προηγουμένως, από το ποδήλατο»

«Είναι εκνευρισμένη γιατί δεν την άφησα να βάλει τα ρούχα που ήθελε» κ.ά.

Αγαπητοί γονείς,

Σας θυμίζουν τίποτα αυτές οι φράσεις;

 Η ανατροφή των μικρών παιδιών είναι γεμάτη από ευκαιρίες να κάνουμε λάθος επιλογές, που στην αρχή φαίνονται ακίνδυνες (παρά την ενοχλητική αίσθηση ότι, ενδεχομένως, κάτι κάνουμε  εσφαλμένα). Δυστυχώς, το μόνο σωστό, σε όλα τα παραπάνω παραδείγματα, είναι αυτή η αίσθηση του απροσδιόριστου λάθους που αισθανόμαστε ότι διαπράττουμε, κάνοντας ή λέγοντας λάθος πράγματα στα παιδιά μας.

Πολλές φορές, όταν βλέπουμε τα παιδιά μας εκτός σπιτιού, σε άλλα περιβάλλοντα, συνειδητοποιούμε πόσα πράγματα είναι ικανά να καταφέρουν μόνα τους και πόσο φταίμε που τα «κακομαθαίνουμε». Ωστόσο, κάποιοι από εμάς θα συνεχίσουμε να το κάνουμε. Και θα συνεχίσουμε… και θα συνεχίσουμε, μέχρι την ενηλικίωση των παιδιών μας.

Αναρωτιέμαι, αν έχετε ακούσει διάφορες ιστορίες με γονείς που παρουσιάζονται στη συνέντευξη του παιδιού τους για δουλειά. Ή για εκείνους τους γονείς που καλούν στο τηλέφωνο τον καθηγητή του Πανεπιστημίου για να ρωτήσουν πώς προέκυψε αυτός ο χαμηλός βαθμός. Ή για εκείνους  τους γονείς που τηλεφωνούν στον εργοδότη του παιδιού τους για να ζητήσουν αύξηση μισθού ή εργασιακά προνόμια.

Πώς μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο; Πώς φτάνει ένας γονέας σε αυτό το σημείο; Αν σας ρωτούσα τώρα έναν προς έναν, όλοι θα αρνιόσασταν το ενδεχόμενο να τηλεφωνήσετε στον καθηγητή του Πανεπιστημίου, 15 χρόνια μετά, για να ζητήσετε να σας εξηγήσει με ποια κριτήρια έβαλε έναν χαμηλό βαθμό. Κι όμως, κάποιοι από εσάς θα το κάνουν. Γιατί, από τη στιγμή που αρχίζετε να κάνετε εσείς πράγματα για το παιδί σας, τα οποία μπορεί να κάνει το ίδιο  για τον εαυτό του,  ξεκινάτε ένα φαύλο κύκλο, ο οποίος λειτουργεί ως εξής:

Όσο λιγότερα κάνει μόνο του το παιδί σας, τόσο λιγότερα νομίζετε ότι μπορεί να κάνει. Όσο λιγότερα νομίζετε ότι μπορεί να κάνει, τόσο λιγότερα νομίζει το παιδί ότι μπορεί να καταφέρει. Όσο λιγότερα νομίζει το παιδί ότι μπορεί να καταφέρει, τόσο πιο πειστικό γίνεται  σε εσάς, ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει… κ.ο.κ.

Και να φανταστείτε ότι όλα ξεκινάνε με τις δικές σας «απλές», «ανώδυνες» επιλογές. Για παράδειγμα, κουβαλάτε την τσάντα και το μπουφάν του, προς και από το σχολείο, τρέχετε ξανά στο σχολείο για να αφήσετε το σάντουιτς που ξέχασε το παιδί στο αυτοκίνητο, το κρατάτε στο σπίτι γιατί άργησε να κοιμηθεί το προηγούμενο βράδυ, ακυρώνετε το μάθημα μουσικής γιατί δεν έχει διάθεση επειδή τσακώθηκε με ένα συμμαθητή του, λέτε στα γρήγορα στη δασκάλα πως πρέπει να προσέχει τη συμπεριφορά των άλλων παιδιών απέναντι στο υπερευαίσθητο δικό σας παιδί (λες και η ίδια δεν γνωρίζει τι ακριβώς συμβαίνει στην τάξη της) κ.τ.λ.

Αγαπητοί γονείς,

Αυτές οι συμπεριφορές πρέπει να σταματήσουν γιατί δεν επιτρέπουν στο παιδί να ωριμάσει σωστά και να οικοδομήσει σιγά σιγά την αυτοεκτίμηση που πρέπει να έχει για τον εαυτό του. Ίσως σκέπτεστε: «Μα είναι ακόμη ένα μικρό παιδί. Θα σταματήσω αργότερα, που θα έχει μεγαλώσει λίγο ακόμα και θα είναι ευκολότερο και για το παιδί». Οφείλω να σας ενημερώσω ότι αργότερα, δεν θα είναι ευκολότερο αλλά δυσκολότερο. Θα σας εξηγήσω γιατί.

Καθώς συνεχίζετε να μεσολαβείτε, οι ευκαιρίες που έχει το παιδί σας να αναπτύξει τις δεξιότητές του για να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις και τα προσωπικά του προβλήματα, χάνονται. Με την απώλεια των ευκαιριών, υπάρχει ταυτόχρονη απώλεια της ανάπτυξης των συγκεκριμένων δεξιοτήτων. Το παιδί καταδικάζεται να μην μάθει ούτε πώς να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις που θα παρουσιαστούν στη ζωή του ούτε να επιλύει τα απλά, καθημερινά προβλήματα που προκύπτουν τόσο συχνά. Το παιδί θα μεγαλώνει και, μαζί με αυτό, θα μεγαλώνουν και τα προβλήματα που θα έχει να αντιμετωπίσει, μόνο που το παιδί σας θα βρίσκεται πάντα ένα βήμα πίσω από αυτά. Αντίθετα με το παιδί σας, εσείς θα αισθάνεστε την υποχρέωση να βρίσκεστε πάντα ένα βήμα μπροστά από τα προβλήματά του. Ως πότε όμως;

Το ερώτημα σας, υποθέτω πως είναι, «Τι πρέπει να κάνω;» και η απάντηση είναι, «Απλώς, πείτε όχι». Πείτε «όχι» στις εναλλακτικές προτάσεις για το τι θα φάει για δείπνο, στο να μην παρακολουθήσει την προπόνηση γιατί βρέχει, στο να ενημερώσετε τη δασκάλα ότι η Μαρία της είπε κάτι που την πλήγωσε χθες την ώρα που έπαιζαν στο κουκλόσπιτο, στην παραβίαση των χρονικών ορίων για να πέσει για ύπνο, στο κουβάλημα του ποδηλάτου από το πάρκο στο σπίτι, στο σιγύρισμα του δωματίου μετά το παιχνίδι με τους φίλους κ.τ.λ. Δεν υπάρχει υποκατάστατο για αυτή τη συμπεριφορά. Υπάρχει μόνο η έγκαιρη ανάληψη ευθυνών από το παιδί σας. Η ανάληψη των δικών του ευθυνών.

Αγαπητοί γονείς,

Η ζωή του παιδιού σας μοιάζει με ένα μονοπάτι. Κάθε μέρα, θα βρίσκεστε αντιμέτωποι με  δύο ειδών επιλογές.

1.      Μπορείτε να προετοιμάσετε αυτό το μονοπάτι, καθαρίζοντάς το από τα μεγάλα βράχια, τις μεσαίες πέτρες ή, ακόμη, να αφαιρέσετε και το πιο μικρό πετραδάκι που βρίσκεται επάνω του.

Ή

2.      Μπορείτε να προετοιμάσετε το παιδί σας για το μονοπάτι που θα ακολουθήσει, αφήνοντάς το να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που θα συναντήσει.

Θα υπάρξουν φορές που δεν θα αισθανθείτε όμορφα, αν επιλέξετε τη δεύτερη εκδοχή, όμως να είσαστε σίγουροι ότι θα κάνετε τη ζωή του παιδιού σας πολύ πιο εύκολη στο μέλλον. Πραγματικά, πολύ πιο εύκολη.

Αχ, αυτός ο Αϊ – Βασίλης…

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,

Κάποιους από εσάς, σας απασχολεί το πότε είναι σωστό να πείτε την αλήθεια στα παιδιά σας για τον Αϊ – Βασίλη… Πριν σας απαντήσω επιστημονικά, θα σας διηγηθώ μια ιστορία, που συνέβη πριν από πολλά χρόνια σε μια μικρή κωμόπολη της Εύβοιας, το Αλιβέρι. Η ιστορία αυτή, θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τις εξηγήσεις που θα ακολουθήσουν, σχετικά με τον Αϊ – Βασίλη.

«Πριν πολλά χρόνια, λοιπόν, στο Αλιβέρι, ζούσε με την οικογένειά του ένα κοριτσάκι 7 περίπου ετών, που το έλεγαν Παναγιώτα και πήγαινε στην Α’ τάξη του Δημοτικού σχολείου. Η οικογένεια της μικρής Παναγιώτας ήταν αρκετά εύπορη, αφού ο πατέρας της ήταν στέλεχος στο εργοστάσιο της ΔΕΗ, που λειτουργούσε λίγο έξω απ’ το Αλιβέρι. Η Παναγιώτα και η οικογένειά της, ζούσαν μιαν ανέφελη και χαρούμενη ζωή.

Δίπλα από το σπίτι της Παναγιώτας, ζούσε η Μαρία, που ήταν φίλη και συμμαθήτρια της μικρής Παναγιώτας. Η οικογένεια της Μαρίας ήταν φτωχή. Ο πατέρας της ήταν κτηνοτρόφος και μετά βίας έβγαζε τα προς το ζειν για να θρέψει τη φαμίλια του.Όμως, οι δύο φίλες έκαναν στενή παρέα και μόνο ένας ύπνος τις χώριζε.

Εκείνη τη χρονιά, ο Χειμώνας ήρθε απειλητικός. Ο Δεκέμβρης μπήκε με παγωνιά και όλοι υποψιαζόντουσαν πως, τα Χριστούγεννα, ο χιονιάς θα βασίλευε πάνω απ’ τα βουνά και τα λιβάδια του Αλιβερίου. Η προπαραμονή των Χριστουγέννων, βρήκε τις δύο φίλες δίπλα στη σόμπα να κάνουν σχέδια για τις γιορτές. Η Παναγιώτα, συνεχίζοντας την προσφιλή κουβέντα, που είχαν ξεκινήσει τα παιδιά, στο σχολείο, ρώτησε: «Δεν θυμάμαι. Τι δώρο είπες πως θέλεις να σου φέρει ο Αϊ – Βασίλης;». ΗΜαρία, δίστασε. Δεναπάντησεαμέσως. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, τα μάτια της γέμισαν δάκρυα και ψέλλισε: «Ο μπαμπάς μου είπε πως δεν υπάρχει Αϊ – Βασίλης και να μην περιμένω τίποτα φέτος». Η Παναγιώτα, την κοίταξε ξαφνιασμένη: «Τι θα πει δεν υπάρχει Αϊ – Βασίλης. Ομπαμπάςσουέκανελάθος. Υπάρχει ο Αϊ – Βασίλης και σίγουρα θα φέρει δώρο και σε σένα…». Η μικρή Μαρία, έβγαλε έναν στεναγμό, πριν απαντήσει: «Κι εγώ, μέσα στην καρδιά μου, ξέρω πως υπάρχει, γι’ αυτό κάθε βράδυ τον παρακαλάω να μου φέρει μια κούκλα με ξανθά μαλλιά. Λεςναμουτηφέρει;». «Είμαι σίγουρη…!!!», είπε η Παναγιώτα και, αμέσως μετά, έφερε τα κατσαρολικά της να παίξουν.

Όταν ξημέρωσαν Χριστούγεννα, κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, στο σπίτι της Παναγιώτας, εκτός από τα άλλα δώρα, υπήρχε και ένα κουτί, με ροζ περιτύλιγμα και ένα μεγάλο κόκκινο φιόγκο. Επάνω του, υπήρχε καρφιτσωμένο ένα σημείωμα που έγραφε, με μεγάλα καλλιγραφικά γράμματα: «Για τη Μαρία, που είναι τόσο ευγενικό παιδί και τόσο καλή μαθήτρια! Δυστυχώς, δεν τα κατάφερα να μπω στο σπίτι της για να το αφήσω κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, στο σαλόνι. Σαςπαρακαλώπολύ, νατηςτοδώσετεεσείς. ΚαλέςΓιορτές. (Υπογραφή) Άγιος Βασίλης».

Η Παναγιώτα, βούτηξε το κουτί και έτρεξε δίπλα, στο σπίτι της Μαρίας: «Μαρία, κοίτα. Ο Αϊ – Βασίλης, έφερε το δώρο σου. Διάβασε, εδώ τι λέει», φώναξε με όλη της την δύναμη, όταν η Μαρία άνοιξε την πόρτα. Η Μαρία, πήρε στα χέρια της το κουτί και το ακούμπησε πάνω στο τραπέζι της κουζίνας. Οι γονείς της, που βρίσκονταν εκεί, παρακολουθούσαν έκπληκτοι τη σκηνή που διαδραματιζόταν μπροστά τους. Η Μαρία, με μια τεράστια βιασύνη, άρχισε να ξεδιπλώνει το κουτί. Όταν αντίκρισε το περιεχόμενό του – μια κούκλα ξανθιά με σμαραγδί φόρεμα – γύρισε προς τον μπαμπά της και, δίνοντάς του το σημείωμα, του είπε: «Μπαμπά, υπάρχει ο Αϊ – Βασίλης!». Εκείνος, πήρε το σημείωμα στα χέρια, το διάβασε με προσοχή και της απάντησε με ασυνήθιστα βραχνή φωνή: «Έκανα λάθος, Μαρία μου… Υπάρχει ο Αϊ – Βασίλης…».

Κάθε φορά που με ρωτούν οι γονείς των παιδιών του Νηπιαγωγείου, πώς να χειριστούν το θέμα του Αϊ – Βασίλη, θυμάμαι αυτή την ιστορία. Για να είμαι ειλικρινής, τη θυμάμαι κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα, επί 51 ολόκληρα χρόνια, και θα τη θυμάμαι όσο ζω, κάθε φορά που θα πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Θα θυμάμαι πάντα το κοριτσάκι που είχε ανάγκη να πιστεύει στη μαγεία του Αϊ – Βασίλη, που ήθελε να τον κρατήσει ολοζώντανο στην ψυχή της..

Αγαπητοί γονείς,

Τα παιδιά στην προσχολική ηλικία δεν μπορούν να ξεχωρίσουν ακόμη με βεβαιότητα τον φανταστικό από τον πραγματικό κόσμο. Κατά τον Piaget, βρίσκονται στο «προενοιολογικό στάδιο», πράγμα που σημαίνει πως, αναπτυξιακά, δεν μπορούν να κατανοήσουν τις αλήθειες των μεγάλων. Αργότερα, από τα 7 και μετά, μπαίνοντας στο στάδιο των «συγκεκριμένων λογικών διεργασιών», θα αρχίσουν να αμφισβητούν πολλές από τις αντιλήψεις τους, που τροφοδοτούνται από τη φαντασία τους, και θα μπουν στη διαδικασία να τις επεξεργαστούν  λογικά και να τις απορρίψουν. Και πάλι, όμως, για να τα διευθετήσουν όλα αυτά στο μυαλό τους, χρειάζονται χρόνο. Και, πιστέψτε με, ακόμη και τότε, δεν έχει αξία το τι θα τους πείτε εσείς αλλά το τι θα κατανοήσουν τα ίδια «δουλεύοντάς» μόνα τους με τη σκέψη τους. Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο να επεξεργαστούν τις πληροφορίες που συγκεντρώνουν με το δικό τους τρόπο.

Έτσι συμβαίνει και με τον Άγιο Βασίλη. Τα παιδιά στην προσχολική ηλικία έχουν ανάγκη από τη μαγεία, που σέρνει με το έλκηθρο του, η καλοκάγαθη φιγούρα με την κόκκινη στολή. Αγαπούν κάθε τι το υπερφυσικό και όλους τους λαμπερούς μύθους. Δεν έχουν, ακόμη, απορίες για το «πώς ο Αϊ – Βασίλης προλαβαίνει να πάει τα δώρα σε όλα τα παιδιά του κόσμου;» ή «αφού είναι χοντρός, πώς χωράει στην καμινάδα;» κλπ.  Αυτές τις ερωτήσεις, τις διατυπώνουν αργότερα, όταν θα πάνε στο Δημοτικό.

Ωστόσο, επειδή η ανάπτυξη των παιδιών δεν είναι απαρέγκλιτα ομοιογενής, θα μπορούσε ίσως κάποιο παιδί να προβληματιστεί, ακούγοντας μεγαλύτερα παιδιά να συζητούν για το έθιμο, και να ρωτήσει: «Μαμά, υπάρχει ο Αϊ – Βασίλης;». Τότε, γυρίστε με απόλυτη φυσικότητα και ρωτήστε: «Γιατί ρωτάς;». Όταν το παιδί σας αναφέρει την αιτία του προβληματισμού του (π.χ. «Άκουσα τον Γιώργο που έλεγε ότι δεν υπάρχει Αϊ – Βασίλης»), κάντε του την ερώτηση: «Εσύ, τι πιστεύεις;». Με αυτόν τον τρόπο, θα καταλάβετε σε ποιο βαθμό έχει επεξεργαστεί την απορία του και τι κατανοεί γύρω από αυτό το θέμα. Θα καταλάβετε, επίσης, τι θέλει να πιστεύει το παιδί σας. Αν η απάντησή του αντανακλά την επιθυμία του να πιστεύει στον Άγιο Βασίλη, τότε πείτε του: «Ο Γιώργος, έχει το δικαίωμα να μην πιστεύει στον Άγιο Βασίλη. Αλλά, αν εσύ πραγματικά πιστεύεις στον Άγιο Βασίλη, δεν θα έπρεπε να νοιάζεσαι για το τι σου λένε τα άλλα παιδιά».

Αν, αντίθετα, καταλάβετε από την απάντηση του παιδιού σας ότι έχει αρχίσει να εκλογικεύει τα πράγματα και να αμφισβητεί την ύπαρξη του Αϊ – Βασίλη, τότε, μην προσπαθήσετε να το πείσετε για την ύπαρξη του Αϊ – Βασίλη αλλά, χρησιμοποιώντας σταθερή και ήρεμη φωνή πείτε του την αλήθεια. Πείτε του ότι, «Παρότι ο Αϊ – Βασίλης δεν είναι πραγματικός, το Πνεύμα των Χριστουγέννων, που συμβολίζει αυτό το έθιμο, είναι αληθινό και υπάρχει παντού γύρω μας. Έτσι, τα Χριστούγεννα γίνονται πιο χαρούμενα με την αγάπη, την προσφορά, την αλληλεγγύη και τη φιλανθρωπία, που πρέπει όλοι μας να δείχνουμε τις μέρες αυτές, όπως φανταζόμαστε ότι θα το έκανε ο Άγιος Βασίλης, αν υπήρχε» (Κάνετε το διαχωρισμό ανάμεσα στο πραγματικό και το αληθινό). Μετά, συζητείστε με το παιδί σας μερικές ιδέες σχετικά με το πώς θα μπορούσατε να εκφράσετε το Πνεύμα των Χριστουγέννων προς τους φίλους και τους συνανθρώπους. Για παράδειγμα, να φτιάξουμε μαζί κουλούρια και να τα πάμε στο γηροκομείο, να φτιάξουμε κάρτες για τους φίλους μας, να πάμε τροφή στο καταφύγιο αδέσποτων ζώων κλπ.

  Αγαπητοί γονείς,

Ο Slotterback, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Scranton στην Pennsylvania των Η.Π.Α., ισχυρίζεται ότι το να πιστεύουν τα μικρά παιδιά στον Αϊ – Βασίλη, δεν τους κάνει καθόλου κακό. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι όταν σε αυτή την ηλικία τροφοδοτούμε τη φαντασία των παιδιών ( με το φανταστικό παιχνίδι, τα παιχνίδια ρόλων κλπ.) αυξάνουμε τις πιθανότητες για καλύτερη γνωστική ανάπτυξη.

Και μη φοβηθείτε ότι, όταν το παιδί σας μεγαλώνοντας, ανακαλύψει ότι συντηρούσατε τον μύθο του Αϊ – Βασίλη, θα σας θεωρήσει ψεύτες και θα χάσετε την αξιοπιστία σας. Κάτιτέτοιοδενπρόκειταινασυμβεί. Σαςδιαβεβαιώνω. Όταν το παιδί διευθετήσει μέσα του τις αλήθειες, εισέρχεται σιγά σιγά στον «κόσμο των μεγάλων» και κατανοεί τη σκοπιμότητα των ενεργειών. Άλλωστε, τα πιο αληθινά πράγματα στον κόσμο, είναι αυτά που δεν τα βλέπουμε ούτε τα αγγίζουμε, όπως η αγάπη, η ευγένεια και η γενναιοδωρία. Και είναι αυτά που ο γελαστός Αϊ – Βασίλης διδάσκει μέσα από το μύθο του…

Η σχολική επιτυχία ξεκινάει από το σπίτι

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,

Όσο και αν ψάχνετε για το ιδανικό σχολείο με τους ιδανικούς εκπαιδευτικούς, στην πραγματικότητα, ένα πράγμα θα πρέπει να έχετε στο μυαλό σας: Τα καλά σχολεία είναι κάτι σπουδαίο αλλά, αν επιθυμείτε τα παιδιά σας να επιτύχουν στο σχολείο, η αφετηρία για αυτό, είναι το σπίτι!

Πολλοί πιστεύουν πως η καθοδήγηση προς τη σχολική επιτυχία, διαβαίνει ανάμεσα από τη συστηματική εξάσκηση των παιδιών στη γραφή και την ανάγνωση ή, αργότερα, μέσα από τη σοφή επιλογή κάποιων καλών εκπαιδευτών για το σπίτι. Όσοι το πιστεύουν αυτό, κάνουν λάθος! Τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Κατά την δική μου εκδοχή, υπάρχουν τέσσερις (4) οδηγίες, τις οποίες αν φροντίσετε να τηρείτε στο σπίτι, θα δημιουργήσετε τις ιδανικές προϋποθέσεις για τη σχολική επιτυχία του παιδιού σας.

Βάζετε νωρίς τα παιδιά για ύπνο

Πολλές έρευνες υποστηρίζουν πως είναι πολύ δύσκολο να μάθει κάποιος, όταν είναι κουρασμένος. Ενδείκνυται, λοιπόν, να αποτελεί προτεραιότητά σας το να πηγαίνουν τα παιδιά νωρίς για ύπνο καθόλη τη διάρκεια του χρόνου αλλά ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της σχολικής περιόδου. Όταν τα παιδιά αναπαύονται αρκετά, μαθαίνουν καλύτερα και αποδίδουν καλύτερα.

Διατηρείστε την ατμόσφαιρα του πρωινού ήρεμη

Διαλέξτε μαζί, από το προηγούμενο βράδυ τα ρούχα που θα φορέσει το παιδί. Έτσι, θα αποφύγετε τις πρωινές αντιπαραθέσεις και θα κερδίσετε χρόνο. Επίσης, μπορείτε να προετοιμάσετε από το βράδυ το δεκατιανό του παιδιού σας και απλώς να το φυλάξετε στο ψυγείο. Τα πρωινά δεν πρέπει να έχουν εντάσεις, για να ξεκινάει ήρεμα η ημέρα.

Διδάξτε τα παιδιά σας πως και η αποτυχία είναι μέσα στη ζωή

Ο φόβος της αποτυχίας ορθώνει εμπόδια στη μάθηση. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, να μάθετε το παιδί σας ότι, είναι πολύ πιθανό κάποιες φορές να αποτύχει σε κάτι που επιδιώκει. Μάθετε το παιδί σας ότι υπάρχουν φορές που αποτυγχάνουμε αλλά σιγά σιγά ανακτούμε ξανά τη διάθεσή μας και προσπαθούμε πάλι, ίσως με διαφορετικό τρόπο αυτή τη φορά. Η υπομονή και η επιμονή είναι αρετές που πρέπει να διδαχθεί το παιδί σας, με το δικό σας προσωπικό παράδειγμα.

Μετατρέψτε το σπίτι σας σε ένα μικρό παράδεισο

Το σχολείο αποτελεί από μόνο του ένα περιβάλλον με αρκετές εντάσεις. Ο αριθμός των παιδιών που υπάρχουν σε κάθε τάξη σε συνδυασμό με την ηλικία τους, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μεγάλη ενεργειακή εκτόνωση. Τα παιδιά, στο σχολείο, ρωτούν, ψάχνουν, πειραματίζονται και ανακαλύπτουν. Μιλούν πολύ και μιλούν για τα πάντα.  Το παιδί σας, όταν επιστρέφει στο σπίτι, θα πρέπει να μπαίνει σε ένα περιβάλλον που του προσφέρει ηρεμία και τη δυνατότητα να μοιραστεί τις ιδέες, τις αντιλήψεις του για τον κόσμο και τα συναισθήματά του. Θα πρέπει να αισθάνεται το σπίτι του σαν ένα μικρό παράδεισο, που του παρέχει ασφάλεια και ευκαιρίες για να επεξεργαστεί όλα όσα έμαθε στο σχολείο, μέσα σε ένα κλίμα ηρεμίας και αποδοχής. Το σπίτι μας, είναι το καταφύγιο μας. Μην στερήσετε ποτέ από το παιδί σας τη χαρά να αισθάνεται το σπίτι του σαν τον δικό του επίγειο παράδεισο.

Αγαπητοί γονείς,

Αν καταφέρετε να διασφαλίσετε αυτές τις τέσσερις προϋποθέσεις, θα βοηθήσετε το παιδί σας να φτάσει τη σχολική επιτυχία πολύ πιο εύκολα απ’ ό,τι φαντάζεστε.

Πώς να παίζετε ΜΕ τα παιδιά σας

(ή, αλλιώς, η παντοδυναμία του παιδιού που παίζει)

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,

Αν είχα την ευκαιρία να σας ρωτήσω: «Παίζετε με τα παιδιά σας;», θα μού απαντούσατε όλοι με μια φωνή: «Φυσικά και παίζουμε!». Στην πραγματικότητα, όμως, οι περισσότεροι από εσάς δεν παίζετε ΜΕ τα παιδιά σας. Συνήθως, παίζετε κοντά, τριγύρω, μαζί αλλά όχι ΜΕ τα παιδιά σας.

Η πιο σημαντική δραστηριότητα της ημέρας, για κάθε παιδίπροσχολικής ηλικίας, είναι το παιχνίδι. Μέσα από το παιχνίδι, τα παιδιά πειραματίζονται με το παίξιμο των ρόλων, τους συμβολισμούς, τη θέσπιση κανόνων και τη διαπραγμάτευση των κοινωνικών συνθηκών. Με το παιχνίδι, τα παιδιά αναπτύσσουν σιγά σιγά την ενσυναίσθηση, επεκτείνουν το λεξιλόγιό τους και δημιουργούν νέους συνδέσμους ανάμεσα στους νευρώνες του εγκεφάλου τους.

Κάθε παιδί πρέπει να σχεδιάζει μόνο του τις συνθήκες του παιχνιδιού του και να τις βασίζει στις θεωρήσεις του για τον κόσμο. Πολλές φορές, δυσκολεύεται να διαφοροποιήσει τη φαντασία από την πραγματικότητα. Η δυσκολία του αυτή, ωστόσο, του δίνει τη δυνατότητα να παίζει «βυθισμένο» στον κόσμο του παιχνιδιού του, με έναν τρόπο που δεν μπορούν να ακολουθήσουν οι ενήλικες.

Οι μεγάλοι δεν μπορούν να περάσουν ατέλειωτες ώρες στον φανταστικό κόσμο μιας κούκλας. Το παιδί μπορεί.

Οι μεγάλοι δεν μπορούν να τοποθετούν επί ώρες τα αυτοκινητάκια σε μια σειρά. Το παιδί μπορεί.

Οι μεγάλοι δεν μπορούν να παραμείνουν για πολύ στο βασίλειο του φανταστικού. Το παιδί μπορεί.

Παρά ταύτα, αγαπητοί γονείς, ακόμα κι αν δεν μπορείτε να καταφέρετε αυτά που ανέφερα παραπάνω, το παιδί, σας προκαλεί να βρείτε τον τρόπο να το πετύχετε. Ο λόγος είναι απλός. Αν, πραγματικά, σας ενδιαφέρει να ρίξετε μια ματιά στο πώς «βλέπει το παιδί σας τον κόσμο» και να διαπιστώσετε τι είναι αυτό που μονοπωλεί το ενδιαφέρον του μια ορισμένη χρονική περίοδο, είναι ανάγκη να «μπείτε κι εσείς στο παιχνίδι».

Αν το καταφέρετε, προσπαθήστε να αντισταθείτε στον πειρασμό να βάλετε εσείς τους κανόνες του παιχνιδιού. Επίσης, θα ήταν λάθος να επιχειρήσετε να οδηγήσετε την φαντασία του παιδιού σας σε δικά σας μονοπάτια. Σας προειδοποιώ γιατί εμείς οι ενήλικες έχουμε την τάση να υπαγορεύουμε την πορεία του παιχνιδιού και όχι να μπαίνουμε στο παιχνίδι. Για παράδειγμα, όταν αποφασίζουμε να παίξουμε με το παιδί μας, λέμε: «Έλα να κάνουμε αυτό…» και αναλαμβάνουμε να σκεφτόμαστε εμείς στη θέση του παιδιού. Αυτό το τελευταίο είναι αντιπαιδαγωγικό. Όταν οι ενήλικες σκεφτόμαστε ενεργητικά στο παιχνίδι, τα παιδιά μετατρέπονται σε παθητικούς δέκτες. Γίνονται ακόλουθοι αντί για ηγέτες. Είναι σημαντικό, λοιπόν, οι γονείς να μην παίρνουν τον έλεγχο του παιχνιδιού.

Σας ακούω, τώρα,  να αναρωτιέστε: «Τότε, πώς πρέπει να παίξω με το παιδί μου;»

Αγαπητοί γονείς, υπάρχουν 2 «βήματα» που πρέπει να ακολουθήσετε.

Βήμα 1^ο: Παρακολουθώ από κοντά τη δραστηριότητα του παιδιού με το παιχνίδι και περιμένω να μου κάνει την πρόσκληση.

Υπάρχουν φορές που το παιδί σας θα προτιμήσει να παίξει μόνο του ή με άλλα παιδιά. Σεβαστείτε το. Μην επιβάλλετε την παρουσία σας ή τη συμμετοχή σας στο παιχνίδι γιατί, απλώς, κάτι τέτοιο δεν είναι ευγενικό. Είναι σαν να προσπαθείτε να γράψετε τη λίστα με τα ψώνια και έρχεται το παιδί σας και σας αρπάζει από το χέρι το στυλό. Να θυμάστε πως πάντα αποτελείτε πρότυπο συμπεριφοράς για το παιδί σας, σε κάθε έκφανση της ζωής, και το παιχνίδι δεν αποτελεί εξαίρεση. Τραβήξτε μια καρέκλα και καθίστε κοντά ή καθίστε επάνω στο πάτωμα σε κοντινή απόσταση και περιμένετε. Αν το παιδί θέλει να παίξει μαζί σας, θα σας καλέσει να παίξετε. Συνήθως, το παιδί βάζει ένα παιχνίδι στο χέρι σας ή σας περιλαμβάνει ως εταίρο στη συνομιλία. Ωστόσο, κατά το διάστημα που περιμένετε για την πρόσκληση, αρχίστε να παρατηρείτε. Ο μόνος τρόπος για να ενσωματωθείτε με επιτυχία στο παιχνίδι, είναι να παρατηρήσετε με προσοχή τι ακριβώς κάνει. Το γεγονός ότι παίζει με τα Lego, δεν σημαίνει ότι χτίζει ένα σπίτι. Μπορεί να χτίζει έναν πύργο για να στεγάσει τους φανταστικούς του φίλους. Βοηθείστε το να χτίσει αυτό που έχει επιλέξει, για να ενθαρρύνετε τη δημιουργικότητα και να ενισχύσετε την πρωτοβουλία του.

Βήμα 2^ο: Αφού έχω δεχθεί πρόσκληση να παίξω, αρχίζω τις ερωτήσεις.

Ρωτήστε ποιον θα υποδυθείτε και πώς μπορείτε να βοηθήσετε στο θέμα της κατασκευής (αν υποθέσουμε πως το παιδί παίζει με τα Lego). Να θυμάστε πως όταν ρωτάτε, προσφέρετε την δυνατότητα στο παιδί σας να διατηρήσει την δύναμή του στον φανταστικό του κόσμο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για το παιδί, αν σκεφτείτε πως το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, το παιδί σας δεν έχει δύναμη. Τι εννοώ; Μα, για τα περισσότερα πράγματα που το αφορούν, αποφασίζουν άλλοι. Για παράδειγμα, άλλοι αποφασίζουν για το πότε θα ξυπνήσει, πότε θα φάει, τι θα φάει, ποιο είναι το πρόγραμμα της ημέρας κ.ά. Επομένως, η μόνη ευκαιρία του παιδιού για να έχει τον έλεγχο, είναι το παιχνίδι προσποίησης. Φανταστείτε, λοιπόν, πόσο καλό κάνει στην αυτοπεποίθησή του, όταν του επιτρέπετε να ηγείται στο παιχνίδι. Αυτό σημαίνει, ότι το παιδί θα παίρνει αποφάσεις και εσείς θα συμμορφώνεστε σύμφωνα με αυτές. Αυτό σημαίνει επίσης, πως κατ’ αυτόν τον τρόπο θα του δώσετε τη δυνατότητα να δοκιμάσει τις δυνατότητές του.

Αγαπητοί γονείς,

Κάθε φορά που παρατηρώ τα παιδιά σας να παίζουν, αισθάνομαι δέος. Είναι εντυπωσιακό το πόσο περισσότερο ικανά είναι από ό,τι πιστεύουμε ότι είναι. Σκέφτονται πράγματα που δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ και πάντα μας δείχνουν με ακρίβεια ποιες είναι οι δυνατότητές τους και πώς βλέπουν τον κόσμο γύρω τους. Τελικά, πιστεύω ακράδαντα πως τα παιδιά, μέσω του παιχνιδιού, επιτυγχάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξής τους και, ταυτόχρονα, μας προσφέρουν ένα παράθυρο,  με θέα στον τρόπο που σκέφτονται.

Μιλώντας με τα παιδιά σας για το θάνατο

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Αγαπητοί γονείς,

Το θέμα για το οποίο σας μιλάω σήμερα, δεν το διάλεξα εγώ. Εσείς το διαλέξατε και μού ζητήσατε μερικές κατευθύνσεις. Βλέπετε, η ζωή είναι αναπότρεπτα συνδεδεμένη και με το θάνατο…

Όταν πριν από πολλά χρόνια έχασα την μητέρα μου, ο γιός μου ήταν μόνο 4,5 ετών. Η σχέση του Βαγγέλη με τη γιαγιά του ήταν πολύ στενή μέχρι εκείνη την εποχή και η απώλειά της, του δημιούργησε πολλές δυσκολίες. Μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή, ποτέ δεν με είχε απασχολήσει το θέμα της διαχείρισης του πένθους στην παιδική ηλικία. Όταν το παιδί μου, όμως, άρχισε να παρουσιάζει κάποια από τα γνωστά συμπτώματα, όπως:

·       Δυσκολία να μιλήσει για το πρόσωπο που πέθανε

·       Επιθετική συμπεριφορά

·       Άγχος

·       Έντονη θλίψη

·       Διαταραχές στον ύπνο (εφιάλτες, αϋπνία)

·       Ανορεξία

·       Επίμονες ενοχές και

·       Κοινωνική απόσυρση

·       Παλίνδρομη συμπεριφορά (προσκόλληση σε κάποιο άτομο της οικογένειας, νυχτερινή ενούρηση, δάχτυλο στο στόμα κλπ.)

αποφάσισαναασχοληθώολοκληρωτικάκαισωστάμεαυτότοθέμα.

Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν: Αφού εμείς, οι ενήλικες, δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε τον θάνατο και το πώς μπορεί να χάνονται, από τη μια στιγμή στην άλλη, τα αγαπημένα μας πρόσωπα από τη ζωή, τότε για τα παιδιά θα πρέπει να είναι ακόμη πιο δύσκολο.

Δεν είμαι ειδική στην διαχείριση του πένθους, ωστόσο γνωρίζω αρκετά πράγματα για το πώς σκέφτεται ένα παιδί στην προσχολική ηλικία και μπορώ να πω με σιγουριά πως το πιο σημαντικό πράγμα στην αντιμετώπιση μιας απώλειας είναι η εντιμότητα απέναντι στα παιδιά.

Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να διαχωρίσουν το φανταστικό από το πραγματικό και βασίζονται στη δική μας βοήθεια για να τα καταφέρουν. Αυτή η αδυναμία τους να διαφοροποιήσουν το φανταστικό από το πραγματικό είναι η αιτία που πιστεύουν στην ύπαρξη του Άϊ – Βασίλη, στη νεράιδα που μαζεύει τα δόντια (που αλλάζουν) και… στο τέρας που κρύβεται στο πατάρι, στην αποθήκη ή στην ντουλάπα τους. Για τον ίδιο λόγο πιστεύουν στους υπερήρωες ή απαντάνε στους χαρακτήρες μιας ταινίας που βλέπουν στην τηλεόραση, λες κι ο ήρωας της ταινίας θα τους ακούσει. Αυτή αδυναμία διάκρισης ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό μπορεί να κάνει ένα παραμύθι να ακούγεται μαγικό αλλά, κάτω από άλλες συνθήκες, μπορεί να προκαλέσει φόβους και ανασφάλειες.

Τα παιδιά μάς εμπιστεύονται άνευ όρων. Ακόμα, όμως, κι αν «χρησιμοποιούμε» αυτή την αδυναμία τους για να δημιουργούμε μοναδικές «μαγικές στιγμές» (όλοι θυμόμαστε την αγωνία τους μέχρι να βρούνε  τα δώρα του Άϊ –Βασίλη κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο), οφείλουμενα είμαστε ειλικρινείς, όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τόσο σημαντικά γεγονότα.

Όταν ξαφνικά εξαφανίζεται από τη ζωή ενός παιδιού το αγαπημένο του οικόσιτο ζώο, μια αγαπημένη θεία, ένας παππούς ή (ακόμη χειρότερα) ένας γονέας, είναι λάθος να αποπροσανατολίζουμε το παιδί με απαντήσεις του τύπου: «Το σκυλάκι σου είναι στον ουρανό, τώρα» ή «Ο παππούς πήγε για διακοπές κάπου πολύ μακριά». Σε μια τέτοια περίπτωση, το παιδί θα αναρωτηθεί: «Αν το σκυλάκι μου είναι στον ουρανό, γιατί δεν το βλέπω; Μήπως δεν θέλει αυτό να με δει και κρύβεται πάντα πίσω από τα σύννεφα; Και γιατί δεν θέλει να με δει; Τι του έκανα και έπαψε πια να με αγαπά;» ή, αντίστοιχα «Γιατί ο παππούς αργεί να γυρίσει από τις διακοπές; Με ξέχασε; Δεν με αγαπάει πια;». Όταν συνδέουμε την απουσία με τον πραγματικό κόσμο, το παιδί θα βρίσκεται σε σύγχυση. Μπορεί να κοιτάει τον ουρανό με τις ώρες ή να λαχταράει, κάθε φορά που θα ακούει χτύπημα στην πόρτα, ελπίζοντας ότι ο παππούς επέστρεψε κοντά του μετά από τις μακροχρόνιες διακοπές.

Αγαπητοί γονείς,

Δίνουμε απλές και έντιμες εξηγήσεις στα παιδιά μας για να μην τα μπερδεύουμε. Ακόμα κι αν, στην ερώτηση του παιδιού «Πού είναι το σκυλάκι μου;»,  εσείς πείτε «Δεν ξέρω», μια τέτοια απάντηση, μπερδεύει λιγότερο το παιδί, από τις υπεκφυγές που ανέφερα στο παραπάνω παράδειγμα. Να θυμόσαστε ότι τα παιδιά έχουν ήδη διαμορφώσει κάποια αντίληψη για το θάνατο. Έχουν δει νεκρά έντομα, πεθαμένα φυτά, ζώα να πεθαίνουν στα ντοκιμαντέρ και πολλούς «θανάτους» στην τηλεόραση ή στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Μιλώντας τους απλά και έντιμα για αυτό το θέμα, τα βοηθάτε να συνδέσουν τις εμπειρίες τους με την κατάσταση που βιώνουν εξ αιτίας της απώλειάς τους και να δημιουργήσουν τους δικούς τους συνειρμούς.

Όταν φεύγει από τη ζωή κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, είναι ανάγκη να ανοίξετε ένα διάλογο με το παιδί, προσπαθώντας:

·       Να εξηγήσετε τι συνέβη

(α) Πρώτα εξηγείστε στο παιδί τι σημαίνει θάνατος («Όταν πεθαίνει κάποιος, το σώμα του παύει να λειτουργεί. Η καρδιά του σταματά να χτυπά και το σώμα του παύει να κινείται, να τρέφεται και να αναπνέει»)

(β) Εξηγείστε ότι ο θάνατος είναι κάτι μόνιμο (Εδώ, δυσκολεύονται πολύ τα παιδιά. Παρά τις εξηγήσεις σας, μπορεί να ακούσετε την ερώτηση: «Πότε, όμως, θα ξαναέρθει στο σπίτι ο παππούς;». Τότε, θα πρέπει να απαντήσετε γλυκά και σταθερά: «Λυπάμαι, αγάπη μου, αλλά ο παππούς δεν θα ξαναέρθει πάλι στο σπίτι»)

(γ) Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε ευφημισμούς στη θέση των λέξεων «πέθανε» ή «πεθαμένος». Λέξεις και φράσεις όπως «τον χάσαμε», «κοιμήθηκε» ή «έφυγε για πάντα», δημιουργούν προσδοκίες στο παιδί και σκέψεις, όπως: «Αφού χάθηκε, αν ψάξουμε πολύ, θα τον βρούμε» ή «Αν έφυγε, μπορεί να ξαναγυρίσει μια μέρα».

(δ) Να είσαστε ειλικρινείς. Αν μιλήσετε στο παιδί γαλήνια αλλά ταυτόχρονα ανοιχτά, είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσετε τις συνθήκες που χρειάζονται για να αισθανθεί το παιδί άνετα να εκφράσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Αν δεν μπορέσετε να απαντήσετε σε κάποιες ερωτήσεις, είναι θεμιτό να εξηγήστε στο παιδί σας ότι, ακόμη κι εσείς, δεν έχετε τις απαντήσεις σε όλα.

Πάνω απ’ όλα, το παιδί χρειάζεται τη διαβεβαίωσή μας ότι μπορεί να εξακολουθεί να αγαπά το πρόσωπο που πέθανε, ακόμα κι αν αυτό το πρόσωπο δεν είναι παρόν με τη φυσική του παρουσία. Εξηγείστε στο παιδί ότι το πρόσωπο αυτό δεν θα είναι πια κοντά σας στα γιορτινά τραπέζια ή στις άλλες οικογενειακές συγκεντρώσεις αλλά μπορείτε να το θυμόσαστε και να το αγαπάτε πάντα.

·       Να εκφράσετε τα συναισθήματά σας

Το παιδί μπορεί να βιώσει πολλά διαφορετικά συναισθήματα (θυμό, λύπη, απογοήτευση, σύγχυση, άγχος, μοναξιά, ενοχές, απελπισία, φόβο) αλλά, συνήθως, δεν μπορεί να τα ονομάσει. Πείτε στο παιδί (ξανά και ξανά) ότι κι εσείς, όπως κι αυτό, αισθάνεστε «μεγάλα» και «δυσάρεστα» συναισθήματα και ότι είναι φυσικό για τον κάθε άνθρωπο που αντιμετωπίζει τόσο δύσκολες καταστάσεις. Διαβεβαιώστε το ότι είναι φυσιολογικό να νιώθει θυμό αλλά είναι λάθος να πονάει τους άλλους γύρω του.

·       Να αποχαιρετήσετε τον αγαπημένο που έφυγε από τη ζωή

Για πολλά χρόνια, τα παιδιά παρέμεναν αποκλεισμένα από τις θρησκευτικές τελετές που συνδέονται με την τελευταία πράξη ενός θανάτου. Τώρα πλέον, κάτι τέτοιο επιτρέπεται ή όχι, ανάλογα με την προσωπικότητα του παιδιού. Πάντως, καλό είναι να γνωρίζετε, πως αυτά που φαντάζονται τα παιδιά να συμβαίνουν σε μία κηδεία, είναι πολύ πιο φοβικά από την πραγματικότητα. Αν, τελικά, σε μια τέτοια περίπτωση (το απεύχομαι με όλη μου την ψυχή), επιτρέψετε στο παιδί να παραστεί, είναι ανάγκη να το ενημερώσετε εκ των προτέρων για όλη τη διαδικασία, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι «οι μεγάλοι θα είναι πολύ λυπημένοι και θα κλαίνε». Και πάλι, μετά από την ενημέρωση, δώστε στο παιδί τη δυνατότητα να επιλέξει αν θέλει να παραστεί. Αν το παιδί παραστεί τελικά, είναι πολύ πιθανό να μάθει – παρατηρώντας σας – πώς να διαχειρίζεται τη λύπη και τα συναισθήματά του. Πολύ σημαντικό είναι, το παιδί να κατανοήσει ότι το να είμαστε λυπημένοι για μια απώλεια είναι απολύτως φυσικό και αποδεκτό.

Μοιραστείτε τις πεποιθήσεις σας με το παιδί σας. Αν πιστεύετε, ότι όταν πεθαίνουμε πηγαίνουμε σε ένα μέρος που ονομάζεται Παράδεισος, εξηγήστε στο παιδί σας τι πιστεύετε για αυτό. Αν δεν πιστεύετε στη μετά θάνατον ζωή, εστιάστε στις όμορφες αναμνήσεις που έχετε από το πρόσωπο που πέθανε, χωρίς αυτό να αποκλείει και αστείες στιγμές, που μπορεί να φέρουν γέλιο σε όλους. Κάποια στιγμή, μετά από καιρό, όταν τα ψυχικά τραύματα θα έχουν επουλωθεί αρκετά, ίσως να αποφασίσετε να κάνετε μαζί κάτι διαφορετικό εις μνήμην του αγαπημένου προσώπου που πέθανε: π.χ. να φυτέψετε στον κήπο το αγαπημένο του λουλούδι, να μαγειρέψετε το αγαπημένο του φαγητό, να ακούσετε την αγαπημένη του μουσική ή να δείτε και να σχολιάσετε το άλμπουμ με τις φωτογραφίες που εμφανίζεται κι αυτός.

Αγαπητοί γονείς,

Κάθε παιδί πενθεί την απώλεια με τον δικό του τρόπο. Πολλές φορές, ενώ νομίζουμε πως το παιδί ξεπέρασε το τραύμα του, καινούργια συμπτώματα εμφανίζονται. Μην κάνετε το λάθος, να επισπεύσετε τη διαδικασία επούλωσης των ψυχικών τραυμάτων του παιδιού σας καθώς αυτό μπορεί να αποβεί επιβλαβές. Δώστε χρόνο στο παιδί, συντροφέψτε και στηρίξτε το με υπομονή και αγάπη. Απαντήστε στις ερωτήσεις του με συντομία και ειλικρίνεια, χωρίς ψέματα και υπεκφυγές. Αν, τελικά, το παιδί δυσκολεύεται πολύ να διαχειριστεί την κατάσταση, επισκεφθείτε έναν ειδικό. Αυτός, θα σας βοηθήσει πιο αποτελεσματικά και πιο εξειδικευμένα.

Σημείωση

Υποχρεώθηκα να γράψω για αυτό το θέμα, γιατί κάποιοι γονείς, μού το ζήτησαν.

Εύχομαι να μην χρειαστείτε ποτέ αυτές τις οδηγίες.

Μιλώντας με τα παιδιά σας για το σχολείο

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Ένα από τα συνήθη παράπονα των γονέων είναι η άρνηση που αντιμετωπίζουν από τα παιδιά τους, όταν τα ρωτάνε: «Πώς τα πέρασες, σήμερα, στο σχολείο;». Τις περισσότερες φορές, η απάντηση του παιδιού είναι μονολεκτική: «Καλά». Μετά από αυτό… τίποτα. Μάταια, κάποιοι γονείς επιμένετε: «Τι εννοείς «καλά»; Τι κάνατε σήμερα στο σχολείο;». «Παίξαμε», έρχεται άλλη μια μονολεκτική απάντηση και εγκαταλείπετε την προσπάθεια απογοητευμένοι –και μεταξύ μας- με την υποψία ότι στο νηπιαγωγείο τα παιδιά παίζουν, μόνο παίζουν.

Αγαπητοί γονείς,

Δεν υπάρχει δυσκολότερη ερώτηση για ένα μικρό παιδί από την ερώτηση: «Πώς τα πέρασες, σήμερα, στο σχολείο;». Αν αυτή την ερώτηση, την απευθύνατε σε ένα μαθητή Γυμνασίου, θα μπορούσε να την απαντήσει γιατί γνωρίζει πώς να συνοψίσει τα γεγονότα μιας ημέρας. Ένα μικρό παιδί, δεν είναι σε θέση να το κάνει αυτό. Ένα μικρό παιδί, δεν μπορεί να συνοψίσει ακόμα (να παραθέσει, δηλαδή, σε περίληψη τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας του στο σχολείο), γι’ αυτό κάνει αυτό που μπορεί: αποφεύγει ή αγνοεί την ερώτηση.

 Αν με ρωτούσε κάποιος: «Υπάρχει τρόπος να εμπλέξουμε τα παιδιά σε μία ανάλογη συζήτηση;», θα του απαντούσα: «Υπάρχει». Το μυστικό είναι να «σπάμε» τη γενική ερώτηση σε άλλες ερωτήσεις, πιο μικρές, πιο εύστοχες και πιο συγκεκριμένες, στις οποίες μπορούν να απαντήσουν τα μικρά παιδιά. Για παράδειγμα,

·       «Ποιο ήταν το πιο αστείο πράγμα που κάνατε, σήμερα, στο σχολείο;»,

·       «Ποια ήταν, σήμερα, για σένα η χειρότερη στιγμή στο σχολείο;»,

·       «Με ποια παιδιά έπαιξες στο διάλειμμα;»,

·       «Ποιο παιχνίδι διαλέξατε να παίξετε;»,

·       «Ποια ήταν η πιο διασκεδαστική στιγμή της ημέρας, που βάλατε όλοι μαζί τα γέλια;»,

·       «Έμαθες τι είναι αυτό που κάνει χαρούμενη/ο τη δασκάλα σου/το δάσκαλό σου; (έχουμε και άνδρες συναδέλφους στο επάγγελμα)» κλπ.

·       «Είσαστε ακόμη τσακωμένοι με το Νίκο ή γίνατε πάλι φίλοι;»

Όμως, και πάλι, υπάρχει περίπτωση το παιδί σας να μην δείχνει τη διάθεση να απαντήσει. Για να καταλάβουμε καλύτερα τι συμβαίνει, ας προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε αυτή την άρνηση του παιδιού, από την πλευρά του ίδιου του παιδιού. Το σχολείο, αποτελεί για το παιδί μια σχετικά δύσκολη εμπειρία και γι’ αυτό, του είναι δύσκολο να μιλήσει γι’ αυτό. Καθημερινά, στο σχολείο, το παιδί «επιχειρεί» μια σειρά από καινούργια πράγματα (στις σχέσεις του με τους συμμαθητές του, στις σχέσεις του με τη δασκάλα ή το δάσκαλό του, με το εκπαιδευτικό υλικό, με τα όρια τα δικά του και των άλλων γύρω του, με τις δεξιότητες που προσπαθεί να αναπτύξει, με τα τουβλάκια που δεν ισορροπούν όπως θα ήθελε, με τις γραμμές που ξεφεύγουν έξω από το περίγραμμα, με την υπομονή του που δεν μπορεί πάντα να την ελέγξει καθώς περιμένει τη σειρά του για να κάνει τσουλήθρα κ.ά) και πολλές φορές βιώνει την αποτυχία ή κάνει λάθη. Στην πραγματικότητα, έτσι πρέπει να συμβαίνει, γιατί το παιδί –όπως κι εμείς άλλωστε- με αυτό τον τρόπο μαθαίνει. Όμως, το παιδί, όταν επιστρέφει στο σπίτι,  δεν είναι σε θέση να μας πει: «Πέρασα δύσκολες στιγμές, σήμερα, γιατί έκανα αρκετά λάθη αλλά, μέσα από αυτά, έμαθα πολλά καινούργια πράγματα». Αν, παρόλα αυτά, θα ήταν σε θέση να μας πει κάτι, θα προτιμούσε να πει: «Σήμερα, τα πήγα τέλεια στο σχολείο!». Ξέρετε γιατί; Γιατί θα προτιμούσε να μας δώσει μια απάντηση που θα ικανοποιούσε τις δικές μας προσδοκίες για αυτό. Γιατί δεν θα ήθελε να μας απογοητεύσει.

Τώρα θα μου πείτε: «Τότε, να μην ρωτάμε τίποτα;»

Όχι, δεν εννοώ αυτό. Πρέπει να ρωτάτε, για να δείχνετε το ενδιαφέρον σας για το σχολείο και τη ζωή του παιδιού σας μέσα σ’ αυτό. Αυτό που θέλω να πω είναι πως θα ήταν σωστότερο να διατυπώνετε λιγότερες ερωτήσεις και να μην στενοχωριέστε, αν δεν παίρνετε απαντήσεις.

Αγαπητοί γονείς,

Παρότι δεν υπάρχει ένας σωστός τρόπος, μία τέλεια ερώτηση ή η σωστή στιγμή μέσα στη μέρα, για να ξεκινήσετε μια τέτοια κουβέντα με το παιδί, θα μπορούσα να σας προτείνω τα εξής:

ü     Μόλις συναντηθείτε με το παιδί σας, μετά το σχολείο, χαιρετήστε με ενθουσιασμό και πείτε του: «Ελπίζω να τα πέρασες καλά, σήμερα!» αντί για το γνωστό «Πώς τα πέρασες, σήμερα, στο σχολείο;». Με αυτό τον τρόπο, δεν στριμώχνετε το παιδί για να πάρετε μιαν απάντηση αλλά του λέτε πως νοιώθετε εσείς.

ü     Δώστε του «χρόνο σιωπής». Πολλά παιδιά δεν θέλουν να μιλήσουν, αμέσως μόλις επιστρέψουν από το σχολείο. (Ούτε σε κάποιους από εσάς αρέσει να σας βομβαρδίζουν με ερωτήσεις αμέσως μόλις μπείτε στο σπίτι από τη δουλειά).

ü     Ξεκινήστε την κουβέντα, κάνοντας διακριτικές ερωτήσεις. Για παράδειγμα, αν γνωρίζετε πως η δασκάλα ή ο δάσκαλος διαβάζει στο τέλος του ωραρίου ένα παραμύθι, μπορείτε να ρωτήσετε: «Ποιο παραμύθι σας διάβασε σήμερα η δασκάλα (ή ο δάσκαλος);»

ü     Ορισμένες φορές, η συζήτηση αυτή πετυχαίνει καλύτερα, όταν δεν βρίσκεστε πρόσωπο με πρόσωπο με το παιδί σας (ίσως γιατί το παιδί δεν αισθάνεται πίεση). Δοκιμάστε, λοιπόν να ανοίξετε μια τέτοια συζήτηση, όταν θα βρεθείτε στο αυτοκίνητο, όταν το παιδί σας κάνει μπάνιο ή όταν φαίνεται πως, παράλληλα με τη συζήτηση, είσαστε απασχολημένοι και με κάτι άλλο.

ü     Αξιοποιείστε τις σκόρπιες κουβέντες του παιδιού για να επεκτείνετε μια συζήτηση για το σχολείο μαζί του. Για παράδειγμα, μπορεί να σας πει: «Σήμερα, φυτέψαμε σπόρους» ή «Στις αρκούδες αρέσει πολύ το μέλι!». Κάτι τέτοιες αναφορές, μπορεί να αποτελέσουν πολύ καλές ευκαιρίες για να μιλήσετε για το σχολείο.

ü     Πριν πείσετε τα παιδιά σας να μιλήσουν, μιλήστε εσείς σε αυτά για τον εαυτό σας. Ένας τρόπος για να «ξεκουμπώσετε» τα παιδιά σας και να τα τραβήξετε σε μια συζήτηση είναι να αρχίσετε να λέτε ενδιαφέροντα ή αστεία πράγματα που συνέβησαν σε εσάς, μέσα στη μέρα. Συνήθως, τα παιδιά γελάνε και μετά συμμετέχουν στη συζήτηση, σχολιάζοντας με τον τρόπο τους, αυτά που τους έκαναν  μεγαλύτερη εντύπωση από τη μέρα τους στο σχολείο. Ίσως να μην αναφερθούν σε αυτά που θα θέλατε να ακούσετε –αυτά που εσείς θεωρείτε ενδιαφέροντα- όμως έχει αξία να τα ακούσετε με προσοχή και να τα σχολιάσετε με ενθουσιασμό.

Πριν κλείσω, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας και άλλη μία χρήσιμη, ελπίζω, πληροφορία.

Τα μικρά παιδιά, σκέφτονται, ακόμη, πολύ διαφορετικά, από ό,τι ένα μεγαλύτερο παιδί. Μερικές φορές, νομίζουν ότι γνωρίζετε ήδη τι σκέφτονται, όταν τους κάνετε διάφορες ερωτήσεις. Νομίζουν, δηλαδή, ότι γνωρίζετε εκ των προτέρων –με ένα μαγικό τρόπο- όλα αυτά που υπάρχουν στο μυαλό τους και απλώς θέλετε να τα ακούσετε κι από το στόμα τους. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχουν, σε αυτό το στάδιο της ανάπτυξής τους, ξεκαθαρίσει ότι η ζωή τους είναι διαχωρισμένη από αυτή των γονέων τους. Έτσι, λοιπόν, μπορεί να σκεφτούν: «Αφού τα ξέρει όλα για εμένα, γιατί με ρωτάει;».

Να θυμάστε πάντα πως, με το πέρασμα του χρόνου, οι συζητήσεις αυτές θα εμπλουτίζονται και θα βελτιώνονται ποιοτικά. Και κάτι ακόμη. Η ηλικία αυτή, χρειάζεται εκ μέρους σας πολλή υπομονή και κατανόηση.

Η μαγεία του να είσαι το πρότυπο του «μπαμπά»

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας  Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

Οι μπαμπάδες φαντάζουν τεράστιοι στα μάτια των παιδιών. Τα παιδιά που έχουν μπαμπά, πιστεύουν ότι ο μπαμπάς είναι μια φιγούρα μαγική. Είναι ο προστάτης της οικογένειας και αυτός που έχει τον τρόπο να λύνει όλα τα προβλήματα. Είναι ο ήρωάς τους.

Ως παιδιά, όλοι θυμόμαστε τους εαυτούς μας επάνω στους ώμους του μπαμπά κι αυτό το βάρος, μεταφορικά, ο μπαμπάς μας το σηκώνει για όλη του τη ζωή. Μια παράξενη χημεία δένει τα παιδί με τον μπαμπά. Τα ενδιαφέροντα του μπαμπά, μαγνητίζουν την περιέργεια του παιδιού, ενώ, παράλληλα, τα ενδιαφέροντα του παιδιού γίνονται, με τον καιρό, χόμπι του μπαμπά.

Όταν τα παιδιά παρατηρούν τον μπαμπά (ή το πρόσωπο που έχει υιοθετήσει αυτόν το ρόλο), μαθαίνουν τι σημαίνει δύναμη και πώς να τη διαχειρίζονται στη ζωή τους. Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι σταθερά, έντιμα, προσηλωμένα στην εργασία και εστιασμένα στην οικογένεια από τον μπαμπά τους, όταν ο μπαμπάς επιδεικνύει αυτά τα γνωρίσματα και έχει υιοθετήσει αυτές τις αξίες. Από τον μπαμπά, μαθαίνουν επίσης τα παιδιά να δείχνουν σεβασμό, να είναι δίκαια, να συγχωρούν και να συμπάσχουν.

Είναι ανάγκη, να συλλογίζεσθε που και που αν, ως μπαμπάδες, φροντίζετε να διδάσκετε αυτά που θέλετε να μάθουν τα παιδιά σας και αν δίνετε τον καλύτερό σας εαυτό για να το πετύχετε.

Μεταξύ αυτών που θα μάθετε στα παιδιά σας, είναι σημαντικό να συμπεριλάβετε και τα συναισθήματα. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι τα συναισθήματα είναι αποδεκτά και ότι είναι απολύτως φυσικό, ο μπαμπάς να δείχνει κάποιες φορές τη λύπη του, κάποιες φορές το φόβο του και κάποιες φορές την ανασφάλειά του. Είναι μέρος της υγιούς ανθρώπινης συμπεριφοράς να εκφράζει κανείς τα συναισθήματά του (Για αυτό άλλωστε, η εμπειρία της έκφρασης των συναισθημάτων ανήκει εξίσου και στον μπαμπά και στη μαμά). Όταν το παιδί, παρατηρεί τον μπαμπά να εκφράζει και να αντιμετωπίζει τα συναισθήματά του, αισθάνεται ότι και τα δικά του συναισθήματα είναι έγκυρα και ότι μπορεί να τα εκφράσει και να τα αντιμετωπίσει κατά τον ίδιο τρόπο. Όταν οι γονείς είναι αυθεντικοί με τα συναισθήματά τους, το παιδί τους έχει περισσότερες πιθανότητες να είναι συναισθηματικά υγιές.

Η δουλειά των γονέων, είναι να ενισχύσουν την ανάπτυξη ενός ανεξάρτητου και ικανού παιδιού. Ειδικά για τους μπαμπάδες, είναι πολύ σημαντικό να αναλογιστούν την μοναδικότητά του ρόλου τους στη ζωή του παιδιού τους και, μετά, να σκεφτούν πως θα αξιοποιήσουν καλύτερα αυτό το ρόλο για να διδάξουν τα παιδιά τους μαθήματα ζωής.

Προσωπικά, από τον μπαμπά μου έμαθα, μεταξύ πολλών άλλων, να κάνω ποδήλατο, να κολυμπώ χωρίς σωσίβιο, να αγαπάω τη Φύση, να μπολιάζω δέντρα, να αγαπάω τη δουλειά μου και να προσπαθώ πάντα να βελτιώνομαι, να απολαμβάνω τη βυζαντινή μουσική, να ευεργετώ σιωπηρά και διακριτικά τους συνανθρώπους μου, να γελώ με τα παράλογα της ζωής, να γράφω παραμύθια για παιδιά και μεγάλους . Εσείς, τι μάθατε από τον δικό σας μπαμπά;

Αγαπητοί μπαμπάδες,

Σας ζητώ να διαθέσετε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε τα δώρα της ζωής, που μπορείτε να προσφέρετε εσείς στα δικά σας παιδιά.

Οκτώ βασικές οδηγίες για τους γονείς

Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου

Σχολική Σύμβουλος 23^ης Περιφέρειας Π.Α.

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών

M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster

1. ΔΕΙΧΝΕΤΕ με κάθε τρόπο ΑΓΑΠΗ προς το παιδί σας. Για να πετύχει το παιδί σας στη ζωή του, είναι ανάγκη να αισθάνεται ότι αξίζει. Δείξτε την αγάπη σας με κάθε τρόπο, με χάδια, με χαμόγελα με αγκαλιές. Για να αισθανθεί την φροντίδα σας, αφιερώστε του την ολοκληρωτική σας προσοχή, ιδιαίτερα κατά το τέλος της ημέρας.
2. ΨΑΞΤΕ τα δυνατά σημεία στο χαρακτήρα του και διατυπώστε συγκεκριμένα σχόλια, για το τι κάνει σωστά. Για να καταφέρει το παιδί σας να πιστέψει στον εαυτό του, πρέπει να πιστέψετε πρώτοι εσείς στην αξία του παιδιού σας. Αν επιθυμείτε, το παιδί σας να έχει αυτοπεποίθηση, παρατηρήστε με προσοχή τις θετικές του συμπεριφορές, και σχολιάστε τις μεγαλόφωνα.
3. ΑΚΟΥΤΕ με προσοχή το παιδί σας, όταν εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, χωρίς να ασκείτε κριτική. Αν δεν το ακούσετε με προσοχή, το παιδί θα προσπαθήσει να σας τραβήξει την προσοχή, με λάθος τρόπο.
4. ΓΕΛΑΣΤΕ μαζί με το παιδί σας, όχι εις βάρος του. Γελάστε και παίξτε μαζί του. Προσπαθήστε να επιδεικνύετε αίσθηση του χιούμορ, ιδιαίτερα όταν θα πρέπει να ανταπεξέλθετε με τις δυσκολίες της καθημερινότητας.
5. ΔΕΙΧΝΕΤΕ χαρά και υπερηφάνεια για την εργασία σας, όποια κι αν είναι αυτή. Μόνο έτσι το παιδί σας θα μάθει να εργάζεται με επιμέλεια, επιμονή και προσήλωση.
6. ΑΝΑΖΗΤΑΤΕ τη γνώση. Ακόμα κι αν δεν έχετε την απάντηση, σε κάτι που θα σας ρωτήσει το παιδί, μην διστάσετε να πείτε «Δεν το ξέρω» και μετά συμπληρώστε «Θα μπορούσαμε, όμως, να το μάθουμε μαζί». Αναζητήστε την πληροφορία, μαζί με το παιδί σας, και γίνετε παράδειγμα προς μίμηση.
7. ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΕ την τηλεόραση. Πολλά προγράμματα, προκαλούν στο παιδί φοβίες ή το εξοικειώνουν με τη βία. Επιλέγετε τα προγράμματα που θα του επιτρέπετε να παρακολουθεί.
8. ΖΕΙΣΤΕ έντονα τη ζωή σας με το παιδί σας. Αντλείστε απόλαυση από μικρά, καθημερινά πράγματα, όπως: ένα παγωτό χωνάκι, μια ηλιόλουστη ημέρα ή τον ενθουσιασμό του παιδιού σας, μετά από μια βόλτα με το ποδήλατο. Διαβάστε, χορέψτε, τραγουδήστε, περπατήστε, παίξτε, κοιτάξτε φωτογραφίες, μοιραστείτε τα όνειρά σας, απολαύστε ο ένας την παρέα του άλλου, ΜΑΖΙ με τα παιδιά σας.

Να θυμάστε: Το παιδί σας είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υιοθετήσει τις στάσεις, τις νοοτροπίες και τις συνήθειες που ΕΣΕΙΣ επιδεικνύετε καθημερινά.