ΕΝΟΤΗΤΑ 5

ΑΘΗΝΑ: ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Α) Τα μέτρα του Σόλωνα (594 π.Χ.)

♥ Σεισάχθεια : κατάργηση των χρεών και απαγόρευση δανεισμού με υποθήκευση της προσωπικής ελευθερίας.

♥ Διαίρεση των πολιτών σε τέσσαρες νέες τάξεις με βάση το εισόδημα. Ανάλογη κατανομή των αξιωμάτων:

Πεντακοσιομέδιμνοι: έχουν 500 μεδίμνους (μονάδα όγκου που αντιστοιχούσε σε βάρος με 52lbr, δηλ. 500 μέδιμνοι= περίπου 12.000 κιλά) σιτηρών, κρασιού ή λαδιού.)

Ιππείς : έχουν 300 μεδίμνους και συντηρούν ένα πολεμικό άλογο

Ζευγίτες: έχουν 150 μεδίμνους και ένα ζευγάρι βόδια

Θήτες : εισόδημα λιγότερο από 150 μεδίμνους, είναι μισθωτοί εργάτες.

♥ Διεύρυνε την εκκλησία του δήμου. Συμμετέχουν ΟΛΟΙ οι άντρες πολίτες άνω των 20 ετών. Ενίσχυσε τις αρμοδιότητές της.

♥ Η Βουλή των τετρακοσίων προετοίμαζε τα θέματα που συζητούσε η Εκκλησία του Δήμου.

♥ Δημιουργήθηκε η Ηλιαία, ένα λαϊκό δικαστήριο με κληρωτά μέλη – πολίτες από όλες τις τάξεις.

♥ Στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα των πολιτών που δεν δραστηριοποιούνταν πολιτικά και κοινωνικά.

♥ Με τα μέτρα αυτά ανακουφίστηκε η λαϊκή τάξη και εξισώθηκαν οι πλούσιοι με τους ευγενείς.
Β) Τυραννίδα

♠ Παρά τα μέτρα του Σόλωνα ο λαός ζήτησε νέο μοίρασμα της γης. Ταραχές.

♠ Ο Πεισίστρατος εκμεταλλεύεται την κατάσταση και επιβάλλει τυραννίδα.

♠ Με εντολή του κατασκευάζονται σημαντικά εξωραϊστικά έργα.

♠ Τον διαδέχεται ο γιος του Ιππίας, ο οποίος ανατρέπεται το 510 π.Χ.
Γ) Οι καινοτομίες του Κλεισθένη

☻ Επικρατούν οι δημοκρατικοί με αρχηγό τον Κλεισθένη, ο οποίος προχωρεί σε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις:

☻ Δημιουργία των δέκα φυλών με μέλη από διαφορετικές περιοχές της Αττικής (τριττύα- μεσόγεια, παράλια, άστυ) Έτσι, η συγγένεια και η καταγωγή παύουν να έχουν σημασία.

☻ Η Βουλή αυξάνει τα μέλη της σε πεντακόσια (Βουλή των Πεντακοσίων)

☻ Δέκα στρατηγοί αντί για έναν πολέμαρχο

☻ Η Εκκλησία του Δήμου γίνεται το κυρίαρχο σώμα

☻ Για την προστασία της Δημοκρατίας θεσπίζεται ο οστρακισμός

☻ Ο Κλεισθένης θεωρείται ο θεμελιωτής του δημοκρατικού πολιτεύματος

☻ Τα δημοκρατικά μέτρα κίνησαν το ενδιαφέρον του πολίτη για τα κοινά και άλλαξαν τον τρόπο ζωής στην Αθήνα.

ΕΝΟΤΗΤΑ 4

ΑΘΗΝΑ: ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ

Α) 0 Συνοικισμός

◆ Οι οικισμοί και οι ασχολίες των κατοίκων της Αττικής καθορίστηκαν από το έδαφος.

◆ Κύριες ασχολίες: Γεωργία, κτηνοτροφία, ναυτιλία.

◆ Οι οικισμοί συνενώθηκαν σε ενιαίο κράτος με έδρα την Αθήνα. Η ένωση αυτή έγινε από το Θησέα, και γιορταζόταν στα «Ξυνοίκια», δηλαδή τα Παναθήναια, τη μεγαλύτερη γιορτή της Αθήνας.

◆ Οι Αθηναίοι ήταν Ίωνες.
Β) Το πολίτευμα

▲ Αρχικά βασιλεία, μετά αριστοκρατία

▲ Τελευταίος βασιλιάς ο Κόδρος

▲ Φορείς εξουσίας στο αριστοκρατικό πολίτευμα:

– άρχων-βασιλεύς, με θρησκευτικές αρμοδιότητες

-επώνυμος άρχων, υπεύθυνος για τη σύγκληση της Εκκλησίας του Δήμου
– πολέμαρχος, υπεύθυνος για στρατιωτικά θέματα

– έξι θεσμοθέτες, υπεύθυνοι για δικαστικά θέματα

– Άρειος Πάγος, συντηρητικό όργανο, υπεύθυνο για την τήρηση των νόμων

– Εκκλησία του Δήμου, συνέλευση των αθηναίων πολιτών.
Γ) Κοινωνικές εντάσεις
– Οι έμποροι και βιοτέχνες αμφισβητούν την εξουσία των ευγενών.

-Οι χρεωμένοι αγρότες απαιτούν την κατάργηση των χρεών που τους οδηγούν στη δουλεία

– Ο Κύλωνας το 632 π.Χ. προσπαθεί να γίνει τύραννος. Απέτυχε και έφυγε στα Μέγαρα. Οι οπαδοί του κατέφυγαν στους βωμούς των θεών ως ικέτες αλλά δολοφονήθηκαν, πράξη ανόσια που έμεινε στην ιστορία ως Κυλώνειον άγος.

– Οι Μεγαρείς κατέλαβαν τη Σαλαμίνα

– Ο λαός ζητά γραπτούς νόμους.

– Το έργο αυτό ανατίθεται στον Δράκοντα, το 624 π.Χ.

– Οι νόμοι είναι τόσο αυστηροί που ο λαός λέει ότι ήταν γραμμένοι με αίμα.

ΕΝΟΤΗΤΑ 3

Η ΣΠΑΡΤΗ

α. Συγκρότηση του κράτους

► Δωριείς καταλαμβάνουν τη Λακωνική και ιδρύουν κράτος με πρωτεύουσα τη Σπάρτη.

► Μετά από πολέμους μακρόχρονους υποτάσσεται η Μεσσηνία. Πολεμικές συγκρούσεις και με το Άργος.

► Η Σπάρτη «κλείνεται στον εαυτό της» και παίρνει μορφή διαρκούς στρατοπέδου.

β. Οι κοινωνικές τάξεις

Σπαρτιάτες

◆ Έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα.

◆ Μοιράζονται τη γη.

◆ Ασχολούνται με την πολεμική τέχνη και τα πολιτικά πράγματα.

Περίοικοι

◆ Κατοικούν σε οικισμούς γύρω από τη Σπάρτη, δεν έχουν πολιτικά δικαιώματα.

◆ Ασχολούνται με το εμπόριο.

Είλωτες

◆ Οι παλιοί κάτοικοι της περιοχής που έγιναν δούλοι

◆ Καλλιεργούσαν τη γη των Σπαρτιατών και τους έδιναν μέρος της παραγωγής

◆ Δεν είχαν κανένα δικαίωμα και ο φόβος εξέγερσής τους αποτελούσε το μόνιμο «πονοκέφαλο» των Σπαρτιατών

γ. Οι πολιτειακοί θεσμοί

Δυο βασιλείς : Θρησκευτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί.

Πέντε έφοροι : – Ασκούν την πραγματική εξουσία στην πόλη

– Είναι υπεύθυνοι για άμυνα και εξωτερικές σχέσεις.

Γερουσία : – Αποτελείται από 28 άτομα άνω των 60 ετών

– Προετοιμάζει τα θέματα για έγκριση στην Απέλλα.

Απέλλα : – Συμμετέχουν όλοι οι Σπαρτιάτες άνω των 30 ετών.

– Ψηφίζουν «δια βοής»

δ. Η «Αγωγή των παιδιών»

▬ Η πόλη αναλαμβάνει τα αγόρια από 7 ετών.

▬ Τα παιδιά ζουν ομαδικά σε αγέλες και

μαθαίνουν να υπομένουν σκληρές συνθήκες ζωής και κακουχίες.

▬ Διδάσκονται ανάγνωση, γραφή, μουσική και χορό.

▬ Τα κορίτσια:
– Εκπαιδεύονται με ανάλογο τρόπο με τα αγόρια

– Συμμετέχουν ελεύθερα σε εκδηλώσεις της πόλης.

– Πρέπει να αποκτήσουν δυνατό σώμα και ηθικό χαρακτήρα για να γίνουν καλές μητέρες.

• Η ζωή στη Σπάρτη έμεινε ίδια για αιώνες. Το ίδιο και το πολίτευμά της. Η οργάνωση της Σπαρτιατικής πολιτείας θεωρείται έργο του βασιλιά της και νομοθέτη Λυκούργου. Η ανδρεία, η υπερηφάνεια και η χωρίς όρια φιλοπατρία ήταν τα χαρακτηριστικά των Σπαρτιατών. Ο στρατός της Σπάρτης θεωρείτο υποδειγματικός, Η Σπάρτη δεν είχε τείχη.