ΕΝΟΤΗΤΑ 2

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΤΑΙ

*Τα σχέδια του Φιλίππου

Σκοπός του η αναδιοργάνωση του στρατού, έτσι ώστε να:

♦ Να σταθεροποιηθεί στο εσωτερικό.

♦ Να αντιμετωπίσει τις επιδρομές των εχθρικών γειτόνων.

♦ Να καταστήσει τη Μακεδονία μεγάλη δύναμη.

▪ Ο Φίλιππος εξασφάλισε σχετική ειρήνη στα σύνορά του.

* Πολεμική τακτική Μακεδόνων

Μακεδονική φάλαγγα : μικρή ασπίδα + μακρύ δόρυ (= σάρισα).
Στρατός εφοδιασμένος με πολιορκητικές μηχανές.
Εφαρμογή λοξής φάλαγγας + τον ελιγμό της υποχωρητικής κίνησης.

* Ο Φίλιππος επεμβαίνει στη νότια Ελλάδα

♦ Οι ελληνικές πόλεις του νότου αρχίζουν να παρακμάζουν

♦ Ο Ισοκράτης προτρέπει τον Φίλιππο να ενώσει τους Έλληνες και να επιτεθεί στους Πέρσες.

♦ Αφορμή επέμβασης: το αμφικτιονικό συνέδριο κηρύσσει το Φίλιππο αρχιστράτηγο στον πόλεμο εναντίον των Αμφισσέων.

Μάχη της Χαιρώνειας: 338 π.Χ.

Αθηναίοι και Θηβαίοι εναντίον Φιλίππου νίκη Μακεδόνων

♦ Συνέδριο Κορίνθου το 337 π.Χ.: απόφαση από όλους τους Έλληνες (με εξαίρεση τους Σπαρτιάτες) να γίνει εκστρατεία εναντίον των Περσών με αρχηγό το Φίλιππο.

♦ 336 π.Χ. : δολοφονία Φιλίππου.

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

● Οι Μακεδόνες

♦ Ζουν απομονωμένοι από τους νότιους Έλληνες.

♦ Μένουν πιστοί στις παραδόσεις διατήρηση θεσμού Βασιλείας.

♦ Αναπτύσσουν εμπορικές σχέσεις με αποίκους από τη νότια Ελλάδα.

♦ Ζουν σε εμπόλεμο κλίμα με τους γείτονές τους (Ιλλυριοί –Παίονες) και αποκτούν πολεμική πείρα.

♦ Οι σχέσεις με τη νότια Ελλάδα γίνονται στενότερες μετά την απόκρουση του
περσικού κινδύνου.

● Βασιλιάς Αλέξανδρος Α ́ (α’ ½ 5ουαι. π.Χ.)

♦ Αναδιοργανώνει το κράτος.

♦ Οργανώνει το στρατό.

♦ Επεκτείνει τα όρια του κράτους του.

● Βασιλιάς Αρχέλαος (τέλη 5ουαι. π.Χ.)

♦ Μεταφέρει την πρωτεύουσα από τις Αιγές στην Πέλλα.

♦ Η Μακεδονία σημειώνει μεγάλη ανάπτυξη.

♦ Στην αυλή του συγκεντρώνονται σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι της εποχής (Ευριπίδης).
Δίον = ιερό κέντρο των Μακεδόνων τιμούν τους Ολύμπιους θεούς.
Ανάμεσα στους θεούς που λατρεύονταν στο Δίον κυρίαρχη θέση κατείχε ο Ολύμπιος Δίας, από τον οποίο πήρε το όνομά της η πόλη.

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 4

 

Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

 

Θήβα

 

• Στον πελοποννησιακό πόλεμο με το πλευρό της Σπάρτης.

 

• Επί Σπαρτιατικής ηγεμονίας μετέχει στους αντι-σπαρτιατικούς συνασπισμούς.

 

• Διαμάχες αριστοκρατικών –δημοκρατικών στο εσωτερικό της.α’ ½ 4ουαι. π.Χ.

 

• Πελοπίδας–Επαμεινώνδας (δημοκρατικοί).

 

Πολιτικές εξελίξεις στη Θήβα:

 

• 382 π.Χ.: επέμβαση Σπάρτης

 

• ανατροπή δημοκρατικού πολιτεύματος

 

• εξουσία στους ολιγαρχικούς.

 

• 379 π.Χ.: ο Πελοπίδας ανατρέπει τους ολιγαρχικούς.

 

Στρατιωτικές εξελίξεις:

 

• Ο Πελοπίδας οργανώνει αξιόμαχο στρατό με πυρήνα τον Ιερό Λόχο.

 

• Ο στρατός των Θηβαίων αποκρούει επανειλημμένα τους Σπαρτιάτες.

 

• Μάχη στα Λεύκτρα το 371 π.Χ.: συντριβή σπαρτιατικού στρατού.

 

• Ανάδειξη στρατιωτικής μεγαλοφυΐας Επαμεινώνδα –λοξή φάλαγγα

.

• Εκστρατεία Επαμεινώνδα στην Πελοπόννησο: το 370 π.Χ. ιδρύει τη Μεγαλόπολη    =           πρωτεύουσα Αρκαδικής συμπολιτείας.

 

• Μάχη στη Μαντίνεια 362 π.Χ.:οι Θηβαίοι νικούν τους Σπαρτιάτες, αλλά ο Επαμεινώνδας έπεσε νεκρός και οι Θηβαίοι αποσύρθηκαν, εγκαταλείποντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο στα ελληνικά πράγματα.

 

Η κατάσταση στην Ελλάδα μετά το 362 π.Χ.:

 

• Επικρατεί χάος και παρακμή.

 

• Αδυναμία παλιών ηγεμονικών πόλεων να πρωταγωνιστήσουν.

 

• Ανοίγει το τοπίο για την ανάδειξη νέων ελληνικών δυνάμεων (Μακεδονία).

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 3

H ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ : ΜΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

– Ηγεμονία Σπάρτης με τη συμπαράσταση των Περσών: διάψευση προσδοκιών των πόλεων για ελευθερία.

• Υποστήριξη ολιγαρχικών κομμάτων στις πόλεις.
• Τοποθέτηση φρουράς.
• Επιβολή φόρων.
• Στην Αθήνα εγκατάσταση σκληρού ολιγαρχικού καθεστώτος: Τριάκοντα τύραννοι με ηγέτη τον Κριτία.

 

– Η πολιτική κατάσταση στην Αθήνα       

•  βία 30 τυράννων
•  θανάτωση δημοκρατικών
•  ανατροπή τυραννικού καθεστώτος με Θρασύβουλο 403 π.Χ..

 

– Η «Κύρου Ανάβασις»: Κύρος, σατράπης Μ. Ασίας, εναντίον του αδερφού του Αρταξέρξη για το θρόνο της Περσίας.

– 13 χιλιάδες Έλληνες πολεμούν στο πλευρό του Κύρου.

– Μάχη στα Κούναξα 401 π.Χ.: θάνατος Κύρου και επιστροφή «Μυρίων» με αρχηγούς Κλέαρχο και Ξενοφώντα.

 

– Αντίδραση Περσών,  ζητούν την υποταγή των Ιωνικών  πόλεων,  οι πόλεις ζητούν τη βοήθεια της Σπάρτης. Επέμβαση Σπάρτης –Αγησίλαος: πανελλήνιο ιδεώδες. Ο Αγησίλαος απειλεί την κυριαρχία του Μεγάλου Βασιλέως στη Μ. Ασία

 

• Οι Πέρσες στρέφουν Αθηναίους, Θηβαίους, Κορίνθιους, Αργείους εναντίον της Σπάρτης.
• Ο Αγησίλαος επανέρχεται στην Ελλάδα και νικά τον αντι-σπαρτιατικό συνασπισμό στην Κορώνεια 394 π.Χ..
• Ο Αθηναίος στρατηγός Κόνων ναυπηγεί με περσικά χρήματα στόλο  = αμφισβήτηση της σπαρτιατικής κυριαρχίας στο Αιγαίο – νίκη του αθηναϊκού στόλου στην Κνίδο 394 π.Χ..
• Πολεμικές επιχειρήσεις μέχρι το 386 π.Χ. εναντίον των Σπαρτιατών.

Ο Σπαρτιάτης Ανταλκίδας πείθει το Μεγάλο Βασιλέα να προτείνει ένα σχέδιο ειρήνης

• 386π.Χ.: η «Ανταλκίδειος ειρήνη» η «ειρήνη του Βασιλέως».

 

• Αθήνα 378 π.Χ.: Β’ Αθηναϊκή Συμμαχία

ΕΝΟΤΗΤΑ 2

Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ ( 415-413 π.Χ. ) –
Ο ΔΕΚΕΛΕΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (413 -404 π. Χ. )

• Κυριαρχία Αλκιβιάδη στην πολιτική σκηνή της Αθήνας.

– πείθει την Εκκλησία του Δήμου για εκστρατεία στη Σικελία βοήθεια Εγεσταίων στη διαμάχη τους με το Σελινούντα.

• Αρχηγοί Σικελικής εκστρατείας: Αλκιβιάδης / Νικίας / Λάμαχος.
• Η «κοπή των ερμών κεφαλών» ο Αλκιβιάδης κατηγορείται για ιεροσυλία και ανακαλείται.
• Αντίδραση Αλκιβιάδη:
  – Αρνείται να επιστρέψει στην Αθήνα, φοβούμενος το θάνατο.
  – Συμβουλεύει τους Σπαρτιάτες να στείλουν στρατό στη Σικελία και να οχυρώσουν τη Δεκέλεια.
  – Συμβουλεύει τους Πέρσες να συντηρούν την έχθρα μεταξύ Αθηναίων – Σπαρτιατών.
• Οι Αθηναίοι χάνουν στη Σικελία αρχή της πτώσης της κυριαρχίας της Αθήνας.
• Η οχύρωση της Δεκέλειας προκαλεί στην Αθήνα την απώλεια της υπαίθρου.

Οι Πέρσες προσφέρουν χρήματα στους Σπαρτιάτες για ναυπήγηση ισχυρού στόλου.

• Ναυμαχίες Αθηναίων – Σπαρτιατών:
  – Ναυμαχία 407 π.Χ.: ήττα Αθηναίων (Αλκιβιάδης) στο ακρωτήρι της Σάμου, Νότιο.
  – Ναυμαχία στις Αργινούσες 406 π.Χ. : νίκη Αθηναίων (Κόνων).
  – Ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς 405 π.Χ.: νίκη Σπαρτιατών(Λύσανδρος)
• Πολιορκία Αθήνας από ξηρά και θάλασσα οι Αθηναίοι ζητούν ειρήνη 404 π.Χ.

Οι όροι της ειρήνης:
– Οι Αθηναίοι θα παραδώσουν όλα τα πλοία τους εκτός από 12.
– Θα κατεδαφιστούν τα Μακρά Τείχη και τα τείχη του Πειραιά.
– Θα επανέλθουν όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι.
– Οι Αθηναίοι θα ακολουθούν την πολιτική των Σπαρτιατών.

Συνέπειες του Πελοποννησιακού πολέμου
– Νίκη και αρχή της ηγεμονίας της Σπάρτης.
– Πόλεις ερειπωμένες – ύπαιθρος εγκαταλειμμένη.
– Χιλιάδες νεκροί.
– Κατάπτωση ηθικών αξιών – ανατροπή κοινωνικών δομών.
– Η Ελλάδα εξέρχεται βαθύτατα τραυματισμένη.