Του ΗΛΙΑ ΚΑΖΑΝΗ
“Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός”. Πώς λοιπόν θα προχωρήσεις την ακαδημαϊκή σου καριέρα όταν η θέση σου έχει καταργηθεί πριν ακόμη διορισθείς; Η επόμενη γενιά λεκτόρων (που σε μεγάλο ποσοστό είναι η νέα γενιά πανεπιστημιακών, περίπου 600 επιστήμονες αυτή τη στιγμή), αφού υπέστη στις περισσότερες περιπτώσεις μία παράλογα εκτεταμένη χρονικά διαδικασία εκλογής (συχνά ξεπερνώντας τον ένα χρόνο) και αφού συνειδητοποίησε πως ο διορισμός της θα καθυστερήσει δύο με τρία χρόνια, τώρα μαθαίνει πως η θέση του λέκτορα θα έχει καταργηθεί όταν θα κληθεί να υπηρετήσει στη θέση διορισμού.
Με άλλο ακαδημαϊκό πλαίσιο κάνεις αίτηση, με άλλο εκλέγεσαι και με άλλο διορίζεσαι. Όχι μόνο αυτό, αλλά στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν έχει καν προβλεφθεί η διαδικασία μετάβασης των εκλεγμένων λεκτόρων στο νέο σύστημα.
Είναι πολύ μεγάλο βάρος να σε κάνουν να νιώθεις ανεπιθύμητος πριν ακόμη ξεκινήσεις εργασία. Είναι πολύ μεγάλο βάρος να φορτώνεσαι ξένες αστοχίες και να πρέπει να διεκδικήσεις τα αυτονόητα όταν το μόνο που θέλεις είναι να εργαστείς.
Την ίδια ώρα η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, η οποία είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την καθυστέρηση των διορισμών αυτών, εξαγγέλλει αξιολόγηση του πανεπιστημιακού προσωπικού. Αναρωτιέμαι πώς πρόκειται να αξιολογήσει τους νεοεκλεγέντες και τους τομείς που θα τους υποδεχθούν. Θα λάβει υπόψη της πως αυτοί οι νέοι ακαδημαϊκοί για πάνω από δύο ή τρία χρόνια πιθανότατα θα κινούνται μεταξύ επιστημονικής φθοράς και αφθαρσίας;
Όχι μόνο διότι ψυχολογικά η παρατεταμένη αναμονή είναι κουραστική και αντιπαραγωγική, αλλά διότι η καθυστέρηση αυτή θα έχει ήδη καταρρακώσει την επιστημονική τους αξιοπιστία (έλατε να πείσετε τους όποιους συνεργάτες τους στο εξωτερικό πως πραγματικά έχουν εκλεγεί σε θέση στην Ελλάδα και απλώς περιμένουν ή πως τα πράγματα θα είναι διαφορετικά όταν θα διοριστούν) και έχει ελαχιστοποιήσει τις δυνατότητές τους να διατηρήσουν αξιόλογες συνεργασίες εάν κάποτε διοριστούν.
Αναρωτιέμαι επίσης με ποια κριτήρια θα πρέπει να αξιολογηθούν οι νέοι πανεπιστημιακοί από τους συναδέλφους τους όταν θα ζητήσουν να εξελιχθούν (εάν υποθέσουμε πως θα επιτραπεί στους ήδη υπάρχοντες αλλά και στους υπό διορισμό λέκτορες να εξελιχθούν με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο που προστάζει: εξέλιξη ή απόλυση).
Δεν είναι πολύ πιθανό πως το κύριο κριτήριο θα είναι η υπομονή και η αφοσίωση που έδειξαν αυτά τα 2-5 χρόνια παραγκωνισμού και όχι το επιστημονικό τους έργο; Δεν είναι αυτό μία ανορθολογκή αλλά πραγματική ομηρεία των συναδέλφων που θα τους κρίνουν, ιδίως όταν θα υπάρχουν συνυποψήφιοι που θα έχουν αξιολογότερο έργο αλλά δεν θα έχουν αντιμετωπίσει τα ίδια προβλήματα;
Συνεπώς στην περίπτωση των εκλεγμένων αλλά αδιόριστων επιστημόνων η πολιτεία που ευαγγελίζεται μεταρρυθμίσεις προς μία ορθολογική κατεύθυνση ανανεώνει μία ανορθολογική κατάσταση καθιστώντας τους νέους ομήρους της ανεπάρκειάς της, προεξοφλώντας όμως και τη δική της ομηρεία σε μελλοντικό χρόνο. Είναι μεγάλο το βάρος της αμφίπλευρης αυτής ομηρείας, ιδίως για ανθρώπους που δεν την επιδίωξαν!
“Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός”. Πώς λοιπόν θα προχωρήσει ένας νέος νόμος πλαίσιο για τα πανεπιστήμια όταν ξεκινάει σέρνοντας ως βαρίδι -επιπλέον των αμαρτιών του παρελθόντος (υποχρηματοδότηση της έρευνας, πελατειακό σύστημα, κομματικοποίηση)- και εκκρεμότητες που αφορούν στην πλειοψηφία της νέας γενιάς του προσωπικού;
Ποια μπορεί να είναι η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ υπουργείου και νέων πανεπιστημιακών μετά από αυτή τη μεταχείριση;
Ποια είναι τα εχέγγυα ενός υπουργείου που ενώ δεν έχει μπορέσει να επιλύσει τέτοιες μικρές αλλά ουσιαστικές εκκρεμότητες, ζητάει στήριξη της οποιασδήποτε μεταρρυθμιστικής προσπάθειας;
Είναι μεγάλο το βάρος να σου ζητούν να εμπιστευθείς αυτόν που σου έχει αποδείξει πολλαπλώς πως δεν αξίζει την εμπιστοσύνη σου!
Το υπουργείο γνωρίζει (ή οφείλει να γνωρίζει) τον αριθμό και τον χρόνο συνταξιοδότησης του ήδη υπηρετούντος προσωπικού, τις ανάγκες των τμημάτων αλλά και τις κύριες οικονομικές παραμέτρους του μέλλοντος. Οφείλει επομένως να προγραμματίσει. Οφείλει να αποφασίσει εάν κάποιους διορισμούς θα τους ακυρώσει, αλλά και να καθορίσει με ακρίβεια τον χρόνο διορισμού όλων των υπολοίπων εκλεγέντων επιστημόνων (ας είναι και σε βάθος τριετίας).
Οφείλει μάλιστα να ενημερώσει άμεσα τον καθένα ξεχωριστά έτσι ώστε να δοθεί τουλάχιστον η δυνατότητα επιλογής: συνεχίζεις να περιμένεις ή προχωράς αλλιώς τη ζωή σου; Εάν δεν μπορεί να κάνει αυτό το απλό, τότε ας μη ζητάει από τα πανεπιστήμια να καταρτίζουν λεπτομερή πενταετή προγράμματα και μάλιστα με το φόβητρο κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
Εάν δεν μπορεί να είναι ειλικρινές και δίκαιο με τη νέα γενιά επιστημόνων, ας αφήσει τα μεγαλόπνοα μεταρρυθμιστικά σχέδια για το μέλλον, όταν θα έχει να επιδείξει γνώση των ζητημάτων, σοβαρότητα και ωριμότητα.
* Ο Ηλίας Καζάνης είναι βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, εκλεγμένος αδιόριστος λέκτορας σε ΑΕΙ
Η ΑΥΓΗ,
