Τα σημάδια της βίας μένουν
Αναστάσιος Αγ. Τασινός
Ιωάννινα 24 Δεκεμβρίου 2013
Σπούδασα στα χρόνια της αυταρχικής αγωγής και τα σημάδια της βίας μένουν έντονα αποτυπωμένα στη μνήμη μου. Θυμάμαι τους αυταρχικούς εκπαιδευτικούς, που χαιρόταν τη λεκτική και σωματική βία που ασκούσαν στους μαθητές. Ο εξωραϊσμός της βίας που έκαναν με την επένδυση ότι ήταν «για το καλό μας», ήταν υποκριτικός και εκνευριστικός! Τα σημάδια της βίας που άφησαν πίσω τους, τα βρίσκουν διαρκώς μπροστά τους, εισπράττοντας την περιφρόνηση των παλιών μαθητών τους. Είναι η «αμοιβή» που τους αξίζει!
Μεμονωμένες περιπτώσεις μαθητών, που αργότερα έβγαλαν το άχτι τους στους αυταρχικούς εκπαιδευτικούς, έχω πολλές στο μυαλό μου. Περισσότερο, όμως, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ομαδικές περιπτώσεις περιφρόνησης των αυταρχικών εκπαιδευτικών, που εκδηλώνονται συνήθως, όταν η εξουσιαστική σχέση εκπαιδευτικών-μαθητών παύει να υπάρχει. Τότε φαίνεται και η πραγματική παιδαγωγική σχέση που υπήρχε στην τάξη. Αξίζει να δουν το φως της δημοσιότητας δύο τέτοιες περιπτώσεις:
Έτος 1969. Μια ομάδα δεκατριάχρονων μαθητών της Α` τάξης Γυμνασίου (μεταξύ αυτών κι εγώ) συναντήσαμε τυχαία στο δρόμο, έξω από το Γυμνάσιο του χωριού μου, το δάσκαλο που είχαμε στο Δημοτικό σχολείο. Λες και ήμασταν όλοι συνεννοημένοι, μόλις πέρασε δίπλα μας, στρέψαμε το κεφάλι στην αντίθετη κατεύθυνση. Ο δάσκαλος ενοχλημένος από την περιφρόνηση, απευθύνθηκε στον αγαπημένο του μαθητή, που πριν μερικούς μήνες τον είχε παράδειγμα προς μίμηση στο Δημοτικό Σχολείο και του είπε: «Για ποιο λόγο δεν μου λέτε καλημέρα; Και ειδικά εσύ;» Εισέπραξε ως απάντηση τη σιωπή του. Ο συγκεκριμένος δάσκαλος ενώ απολάμβανε την αυταρχική αγωγή, ήθελε να έχει και την αναγνώριση των θυμάτων του! Τι θράσος !
Έτος 1974. Μια ομάδα δεκαοχτάχρονων μαθητών (μεταξύ αυτών κι εγώ), συναντήσαμε τυχαία το καλοκαίρι στο δρόμο, έξω από το Δημαρχείο Ιωαννίνων, το φιλόλογο που είχαμε την περασμένη χρονιά. Εξουσιαστική σχέση μεταξύ μας δεν υπήρχε και ως εκ τούτου πάλι φάνηκε η πραγματική «παιδαγωγική σχέση» που υπήρχε στην τάξη. Χωρίς να είναι τίποτε προγραμματισμένο, σχηματίσαμε έναν κύκλο γύρω του, σαν να θέλαμε να μας δώσει εξηγήσεις για τη βίαιη συμπεριφορά του. Δίχως καν να τον αγγίξουμε, κιτρίνισε από το φόβο του και λίγο έλλειψε να καταρρεύσει μπροστά μας. Βλέποντας το κατάντημά του, ανοίξαμε τον κύκλο κι έφυγε τρέχοντας, γιατί ήξερε πολύ καλά τι είχε κάνει σε βάρος μας. Ήταν «μετρ» στη λεκτική βία, χωρίς όμως να υστερεί και στη σωματική βία, γι` αυτό και φοβήθηκε μήπως μιμηθούμε την πρακτική του.
Μια ημέρα, ο εν λόγω φιλόλογος, μας έφερε στην τάξη βαθμολογημένα τα γραπτά μας στα Αρχαία Ελληνικά από τις εξετάσεις του Α` εξαμήνου και μας ανακοίνωσε τους βαθμούς. Αμέσως μετά μας είπε: «Αν κάποιος έχει παράπονο από τη βαθμολογία, είμαι πρόθυμος να το συζητήσω μαζί του.» Όλοι κοιταχτήκαμε μεταξύ μας από την πρωτοφανή αυτή δημοκρατική ανακοίνωση. Σήκωσα το χέρι μου και του είπα ευθέως ότι περίμενα μεγαλύτερο βαθμό και του ζήτησα να μου δώσει το γραπτό μου στο θρανίο για να δω τα λάθη μου. Έκπληκτος διαπίστωσα ότι μου είχε διαγράψει με κόκκινο στυλό μια ολόκληρη άσκηση που ήταν σωστή και αφορούσε τις ετυμολογίες μερικών ρημάτων. Αισθάνθηκα αδικημένος. Πήρα στα χέρια μου το λεξικό ανωμάλων ρημάτων του Γεωργοπαπαδάκου, κατευθύνθηκα προς την έδρα και του είπα: «Κύριε καθηγητά, οι ετυμολογίες ρημάτων, που εσείς μου διαγράψατε ως λάθος, είναι σύμφωνες με το λεξικό ανωμάλων ρημάτων του Γεωργοπαπαδάκου» και του πρότεινα το λεξικό που είχα στα χέρια μου για να το διαπιστώσει και μόνος του. Η απάντηση που πήρα, χωρίς καν να μπει στον κόπο να ελέγξει το λεξικό, ήταν: «Πήγαινε βρε βλάκα!» Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι. Θόλωσε το μυαλό μου. Κατάφερα, όμως, παρόλο που ήμουν 18 χρονών, να μη χάσω τον έλεγχο της κατάστασης. Τον κοίταζα επίμονα, αλλά αυτός είχε στραμμένο αλλού το βλέμμα του. Ο θρασύδειλος ένιωσε τη μεγάλη ένταση που δημιούργησε η λεκτική του βία και αμέσως άλλαξε θέμα. Ούτε που τον ένοιαξε, που έγινε ρεζίλι στην τάξη! Θέλησε ως φαίνεται να μιμηθεί κάποιον ικανό και δημοκρατικό συνάδελφό του, αλλά δεν τα κατάφερε. Ο τεκμηριωμένος αντίλογος τον αποδιοργάνωσε και έδειξε αυτό που πραγματικά ήταν: Ένας ανεπαρκής και αυταρχικός εκπαιδευτικός.
Με αυτόν τον «εκπαιδευτικό» συναντηθήκαμε πολλά χρόνια αργότερα σε ένα Νομαρχιακό συμβούλιο. Ένιωσα την ίδια περιφρόνηση που ένιωθα και τότε, δίχως όμως να υπάρχει αυτός ο έντονος θυμός μέσα μου.
Πολλοί μαθητές στα χρόνια της Αυταρχικής Αγωγής εγκατέλειψαν πρόωρα το σχολείο, εξαιτίας της σωματικής και λεκτικής βίας αυτών των «εκπαιδευτικών». Προσωπικά, τη γλύτωσα στο παρά πέντε.
Με τρεις λέξεις οι αρχαίοι Έλληνες τα είπαν όλα για την εξουσία, που ξεγυμνώνει τους ανθρώπους: «Άντρα αρχή δείκνυσι».
Σχηματικά, θα έλεγα, ζυγιάζοντας από τη μια μεριά τη σωματική βία και από την άλλη τη λεκτική βία που υπέστην ως μαθητής, η δεύτερη μου έκατσε βαρύτερη.
Τα σημάδια της βίας μένουν. Οι αυταρχικοί εκπαιδευτικοί, ας το έχουν υπόψη αυτό. Σε ανύποπτο χρόνο τους περιμένει στη γωνία η «αμοιβή» της περιφρόνησης και μάλιστα εξακολουθητικά. Αυτήν αξίζουν, αυτήν θα εισπράττουν.
Ιωάννινα 24 Δεκεμβρίου 2013
Αφήστε μια απάντηση