Η Σαρακοστή είναι μια νηστεία που ξεκινά από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Άγιο Πάσχα, για 7 ολόκληρες εβδομάδες! Κατά τη διάρκειά της τρώμε νηστίσιμα φαγητά που έχει επικρατήσει να τα λέμε σαρακοστιανά. Ο σκοπός της Μεγάλης Σαρακοστής είναι να προετοιμάσει τους πιστούς για τη μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης, την Ανάσταση του Χριστού.

Νηστίσιμα ή Σαρακοστιανά είναι τα τρόφιμα που επιτρέπεται να φάμε τη σαρακοστή,θαλασσινά (μαλάκια – οστρακοειδή, όπως χταπόδι, γαρίδες, καλαμαράκια), όσπρια, όπως φασόλια, φακές, ρεβίθια, ζυμαρικά, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, φρούτα.

Τι τρώμε την Σαρακοστή;;;

Αφορμή για να συζητήσουμε για τα σαρακοστιανά τρόφιμα αποτέλεσε ο πίνακας του Σπύρου Βασιλείου «Το Σαρακοστιανό Τραπέζι».

Παρατηρήσαμε και περιγράψαμε τον πίνακα και προσπαθήσαμε με διάφορες ερωτήσεις να μάθουμε περισσότερα (Ποιο έθιμο δείχνει ο πίνακας; Πως είναι ο καιρός; Που είναι το τραπέζι; Τι έχει πάνω; Τι άλλο βλέπουμε στον πίνακα;)

Ακολούθησαν διάφορα φύλλα εργασίας σχετικά με τον πίνακα.

Στη συνέχεια, απολαύσαμε ένα σαρακοστιανό τραπέζι με εδέσματα που μας προσέφεραν οι γονείς των παιδιών.

Λύσαμε το σταυρόλεξο της Σαρακοστής και γράψαμε όπως μπορούμε τη λέξη “Σαρακοστή”.

Διασκεδάσαμε παίζοντας διάφορα εκπαιδευτικά παιχνίδια με θέμα τη Σαρακοστή στο διαδραστικό πίνακα.

Το έθιμο της Κυράς Σαρακοστής

Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής). Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, γιατί προσεύχεται και µε κλειστό στόµα γιατί νηστεύει, δεν κουτσομπολεύει και δεν κατακρίνει και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι. Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν το σύκο αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.

Η κυρά Σαρακοστή και η Vella Quaresma της Καταλονίας

Συνεχίζοντας τη συζήτησή μας για την κυρά Σαρακοστή δεν μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στο κοινό έθιμο που συναντάται και στην Ελλάδα και στην Καταλονία της Ισπανίας. Στην Καταλονία η αντίστοιχη  κυρά Σαρακοστή ονομάζεται Vella Quaresma.

Αναζητήσαμε και είδαμε πολλές φωτογραφίες στο διαδίκτυο της Vella Quaresma και βρήκαμε τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στη δική μας κυρά Σαρακοστή και στην Καταλονική.

Vella Quaresma

Κυρά Σαρακοστή

Σ, σ όπως Σαρακοστή

Το παζλ της Κυρά Σαρακοστής

Παραμύθι: Εφτά παπούτσια για την κυρά- Σαρακοστή! 

Πρόσθεση και αφαίρεση με την Κυρά – Σαρακοστή

Ατομική κατασκευή “Κυρά Σαρακοστή”

Κάθε Καθαρά Δευτέρα το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού δίνει χαρά σε μικρούς και μεγάλους. Όταν ο καιρός είναι καλός, ο ουρανός γεμίζει πολύχρωμους χαρταετούς που συναγωνίζονται ποιος θα πετάξει πιο ψηλά. Το πέταγμα του χαρταετού στα ύψη και ο χορός του με τον άνεμο, ψηλά στον καταγάλανο ουρανό, υποδηλώνει την ανάταση, την κάθαρση της ψυχής …

Το έθιμο αυτό είναι πολύ παλιό και ήρθε από την Κίνα!

Πίστευαν ότι όσο ψηλότερα ανεβεί ο αετός τόσο πιο τυχεροί θα είναι.

Για το πέταγμα του χαρταετού πρέπει με προσοχή να επιλέγουμε ανοιχτούς χώρους χωρίς ηλεκτροφόρα καλώδια. Μακριά από γκρεμούς και φυσικά ποτέ σε ταράτσες, εξ αιτίας των δυστυχημάτων από τις πτώσεις.

Αφού συζητήσαμε για το έθιμο, το σχήμα και τα μέρη του χαρταετού, παρακολουθήσαμε δυο animations με πρωταγωνιστές δύο μικρούς χαρταετούς. Στη συνέχεια, κατασκευάσαμε τους δικούς μας πολύχρωμους χαρταετούς και φανταστήκαμε πως είναι να πετούν ψηλά στον ουρανό.

Με κέφι, χαρά, γέλιο και ευφάνταστες στολές πραγματοποιήσαμε το αποκριάτικο party μας. Χορέψαμε, τραγουδήσαμε και παίξαμε αποκριάτικα παιχνίδια στην αυλή, μαζί με τους μαθητές του δημοτικού σχολείου. Από το party μας φυσικά δεν έλειπε και το νόστιμο φαγητό. Ευχαριστούμε θερμά τους γονείς για τα λαχταριστά εδέσματα. Μικροί και μεγάλοι διασκεδάσαμε με την ψυχή μας!

Απόκριες & Μαθηματικά

Γαϊτανάκι: Το παραδοσιακό έθιμο της Αποκριάς

Χρειάζονται δεκατρία άτομα για να στήσουν τον ιδιότυπο χορό. Ο ένας κρατά έναν μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου ξεκινούν δώδεκα μακριές κορδέλες, καθεμιά με διαφορετικό χρώμα. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και είναι αυτές που δίνουν το όνομά τους και στο έθιμο. Γύρω από τον στύλο δώδεκα χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν ταυτόχρονα ανά ζευγάρια, τραγουδώντας το παραδοσιακό τραγούδι. Καθώς κινούνται γύρω από τον στύλο, κάθε χορευτής εναλλάσσεται με το ταίρι του και έτσι όπως γυρνούν, πλέκουν τις κορδέλες γύρω από τον στύλο δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς, με τον ίδιο τρόπο που έπλεκαν παλιά οι γυναίκες τα γαϊτάνια και στόλιζαν τις παραδοσιακές φορεσιές. Όταν οι κορδέλες έχουν όλες τυλιχτεί και οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά στο κοντάρι, αντιστρέφεται η φορά του χορού και αφού τα γαϊτάνια ξετυλιχτούν ο χορός τελειώνει.

Γ, γ όπως γαϊτανάκι

Αποκριάτικα παιχνίδια στο διαδραστικό πίνακα

Απόκριες & Συναισθήματα

Οι Απόκριες μέσα από τις αισθήσεις

Ακούμε & μαθαίνουμε το τραγούδι “Ο Παλιάτσος” & τον ζωγραφίζουμε!

Μια φορά κι ένα καιρό ένας Αρλεκίνος επισκέφθηκε το Νηπιαγωγείο μας για να μας διηγηθεί την όμορφη ιστορία του. Διαβάσαμε, λοιπόν, το παραμύθι, το σχολιάσαμε και το ζωγραφίσαμε. Συζητήσαμε για το πως ένιωθε ο Αρλεκίνος στη αρχή της ιστορίας και πως ένιωσε στο τέλος. Πώς θα νιώθαμε εμείς αν ήμασταν στη θέση του; Τι στολή θα φορούσαμε αν πηγαίναμε κι εμείς στην πλατεία με τους υπόλοιπους μασκαράδες; Σκεφτήκαμε, επίσης, με ποια υλικά θα μπορούσαμε να φτιάξουμε μια αποκριάτικη στολή. Οι ιδέες ήταν πολλές. Με μαξιλαροθήκη, καπέλο με πούπουλα, με πανιά, με χαρτί. Συμφωνήσαμε όλοι ότι δεν χρειαζόμαστε χρήματα για να φτιάξουμε μια όμορφη αποκριάτικη στολή. Αρκεί η φαντασία μας!

Η στολή του Αρλεκίνου

Παρατηρήσαμε και περιγράψαμε τη στολή του Αρλεκίνου.

Ο Αρλεκίνος στην τέχνη

Πολλοί ήταν οι ζωγράφοι που εμπνεύστηκαν από τη φιγούρα του αρλεκίνου. Ο καθένας, ανάλογα με το στυλ του τον αναπαρέστησε με τρόπο μοναδικό. Παρατηρήσαμε και σχολιάσαμε μερικούς πίνακες.

Ιδιαίτερα ξεχωριστός είναι ο πίνακας του Ισπανού ζωγράφου Χουάν Μιρό “το καρναβάλι του Αρλεκίνου”. Εμφανίζονται σκορπισμένα διάφορα σχέδια που μοιάζουν σαν να τεντώνονται και να ξεδιπλώνουν, να στριφογυρίζουν και να φουσκώνουν. Παρατηρήσαμε τον πίνακα και προσπαθήσαμε να βρούμε τον Αρλεκίνο.

Παρακολουθήσαμε κι ένα εντυπωσιακό βίντεο στο οποίο ο πίνακας “ζωντανεύει”.

Βενετία. Η πόλη του Αρλεκίνου

Με αφορμή την ιστορία του Αρλεκίνου, μιλήσαμε και για την Βενετία με το ξεχωριστό και εντυπωσιακό της καρναβάλι, το περίφημο βενετσιάνικο καρναβάλι. Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με τις περίτεχνες μάσκες και τις όμορφες στολές. Φανταστήκαμε πως θα ήταν να ήμασταν και εμείς στο καρναβάλι της.

Εκεί, αν βρεθείς στην πλατεία του αγίου Μάρκου, θα δεις να χορεύουν ταραντέλα. Η ταραντέλα είναι ένα εύθυμο και ζωηρό τραγούδι που ταιριάζει με τη γιορτή του καρναβαλιού. Μπορεί να μην ήμασταν στην Βενετία, αλλά χορέψαμε μια ιταλική ταραντέλα.

Τέλος, γίναμε και εμείς πολύχρωμοι ΑΡΛΕΚΙΝΟΙ!

Τι σημαίνει η λέξη Απόκριες;

Από + Κρέας, που σημαίνει απόχη από το κρέας, δηλαδή ότι δεν τρώμε καθόλου κρέας.

Απόκριες ονομάζονται οι 3 εβδομάδες πριν από την Καθαρά Δευτέρα, κατά τις οποίες αποχαιρετάμε σιγά σιγά το κρέας από τη διατροφή μας, οπότε και αρχίζει η Μεγάλη Σαρακοστή!

Η 1η εβδομάδα των Αποκριών που τελειώνει την Κυριακή του Ασώτου, λέγεται και “Προφωνή”, επειδή παλιά προσφωνούσαν, δηλαδή διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι Απόκριες!