Αρχική » 2021 » Ιούνιος

Αρχείο μηνός Ιούνιος 2021

Η μάχη στο Δίστομο 1827

Εξώφυλλο από το βιβλίο του Τ.Λάππα “Το Δίστομο στην επανάσταση 1827

Η μάχη στο Δίστομο ήταν πολεμική εμπλοκή της επανάστασης του 1821 με νικηφόρα έκβαση για τους Έλληνες, οι οποίοι νίκησαν πολυπληθέστερο εχθρό  και αποτελεί μια από τις ηρωικές στιγμές του απελευθερωτικού αγώνα.

Μετά τη μάχη της Αράχωβας ο Κιουταχής Μεχμέτ Ρεσής πασάς, αρχηγός του οθωμανικού στρατού στην Αθήνα προέβλεψε τις συνέπειες που θα είχε η νίκη των Ελλήνων στη μάχη της Αράχωβας στην πολιορκία της Ακρόπολης της Αθήνας καθώς  θεώρησε ότι ο Καραϊσκάκης θα προσπαθούσε να εμποδίσει τον ανεφοδιασμό σε τρόφιμα . Από την άλλη η φήμη των νικών του Έλληνα αρχηγού τον οδήγησε στη σκέψη να εκστρατεύσει ο ίδιος εναντίον του. Μη θέλοντας όμως να διαλύσει την πολιορκία της Ακρόπολης και, αφού στο πολεμικό συμβούλιο  απέρριψαν οι πασάδες και οι αγάδες την πρότασή του «ως καταισχύνη μεγάλη για έναν αρχιστράτηγον του Οθωμανικού κράτους, όντα επικεφαλής τεσσαράκοντα χιλιάδων στρατιωτών, να κινηται πανστρατιά καθ’ ενός υπηκόου αποστάτου, όστις έχει υπ’ οδηγίαν του τρεις χιλιάδες ομόφρονάς του Γκιαούρηδες», απέστειλε τελικά τον Ομέρ πασά από την Κάρυστο – ήρωα των Οθωμανών ο οποίος θεωρούνταν ανίκητος , μαζί με τον Καριοφίλμπεη.

Το σπίτι στο Δίστομο που φιλοξένησε τον Γ. Καραϊσκάκη

 

¨οτι έχει απομείνει σήμερα

                          

 

Στις 16 Ιανουαρίου  εμφανίστηκαν οι Τούρκοι στο Δίστομο. Ο Καραϊσκάκης είχε φροντίσει να δυναμώσει σε φρουρά το χωριό. Είχε στείλει νωρίτερα το σουλιώτικο σώμα με αρχηγούς τον Νίκο και τον Κώστα Μπότσαρη. Ακόμα τον Μπιρμπίλη, τον Γ. Μπαϊραχτάρη, τον  Πάσχο Κοσμά Γ. Κίτσο, Δούκα Φίλο, Γιώργο και Χρίστο Κουτσονίκα, Γ .Κονταξή, Λόντο Ρίζο .Επίσης και το λιβαδείτικο σώμα με καπεταναίους τον Β. Μπούσγο, Μήτρο Τριαναταφυλλίνα, Αντώνη και Γιάννη Στεφάνου, Γ. Σφυριά, Γ.Λεονάρδου, τον Διστομίτη Αντώνη Περγαντά και τον  Αναγνώστη Γάτσιο. Οι περισσότεροι στρατοπέδευσαν στο λόφο του Προφήτη Ηλία   και άλλοι οχυρώθηκαν στα πιο γεροφτιαγμένα σπίτια του χωριού ανοίγοντας μασγάλια (πολεμίστρες) .

 

Στις συμπλοκές που ακολούθησαν οι Έλληνες τους αντιμετώπισαν με ανδρεία και τόλμη. Ο Καραϊσκάκης  από τη στιγμή που πληροφορήθηκε ότι ο Ομέρ πασάς ήταν στο Δίστομο ήθελε να φτάσει στο χωριό και ο ίδιος, γιατί η φρουρά που είχε αφήσει εκεί ήταν πολύ μικρή, για να αντισταθεί στο τούρκικο στράτευμα. Στις 20 Ιανουαρίου ξεκινά από τη Βελίτσα με πεντακόσιους επίλεκτους πολεμιστές . Αφού πέρασε απαρατήρητος τις γραμμές του εχθρού  στη Δαύλεια  και το οθωμανικό στρατόπεδο στο Δίστομο, κατάφερε να ενωθεί με του υπερασπιστές του Διστόμου .Για τον ευφυή σχεδιασμό  του Έλληνα στρατηγού να περάσει μέσα από τον εχθρικό καταυλισμό ο Σ. Τρικούπης αναφέρει « Η τόσον ευτυχής νυχτερινή εκστρατεία δεικνύει  την αξίαν του Καραϊσκάκη».  Γίνονται μάχες και οι Έλληνες αντιστέκονται σθεναρά. Στο μεταξύ στις 31 Ιανουαρίου εμφανίστηκαν τουρκικές δυνάμεις από την Κωνσταντινούπολη με αρχηγό τον χιλίαρχο Ισμαήλ. Είναι το καινούριο τακτικό σώμα που το είχαν οργανώσει Ευρωπαίοι αξιωματικοί.Προορισμός  του ήταν η Αθήνα για την ενίσχυση του Κιουταχή. Αποφάσισαν να βοηθήσουν τον Ομέρ και θα έδειχναν για πρώτη φορά την τακτική τους. Στις 3 Φεβρουαρίου , οι Έλληνες αποκρούουν την επίθεση του τακτικού σώματος  και στις 5 Φεβρουαρίου οι Τούρκοι άρχισαν να υποχωρούν.

Οι άνδρες του Καραϊσκάκη τους καταδίωξαν και το επόμενο πρωί οι Τούρκοι αποσύρθηκαν από την γύρω περιοχή, τη Δαύλεια, το μοναστήρι της Ιερουσαλήμ, το κάστρο των Σαλώνων  εγκαταλείποντας πλήθος από λάφυρα: σκηνές, πολεμοφόδια, τροφές και ένα κανόνι .Έτσι, σχεδόν όλη η κεντρική Ρούμελη περιήλθε στον ελληνικό έλεγχο και αποκόπτεται ο Κιουταχής από τα κέντρα ανεφοδιασμού του στρατού του στο Ζητούνι και τη Θεσσαλία.

Η μαρμάρινη πλάκα τοποθετήθηκε από τον πολιτισμικό σύλλογο Διστόμου

 

Ο ιστορικός και λογοτέχνης Τάκης Λάππας στο βιβλίο του για τη μάχη στο Δίστομο επιλογικά γράφει: «Όσο για τις απανωτές αυτές μάχες του Διστόμου, οι διάφοροι ιστορικοί μας ή δεν τις καταδέχτηκαν να τις αναφέρουν και τις παρατρέχουν ή με λιγοστές γραμμές σημειώσαν. Δεν τους δώσανε την πρεπούμενη θέση στον Αγώνα. Κι όμως ήταν απ’ τις σημαντικότατες κατά την ελληνική επανάσταση. Σ’  όλη την Ελληνική Ιστορία απ’ τα αρχαία χρόνια ως τα δικά μας , το Εικοσιένα ,αναντίρρητα είναι το μέγιστο κατόρθωμα. Σ’ αυτό μέσα έχει και το Δίστομο το αξιόλογο μερίδιό του…»

Επισκεφθείτε τον παρακάτω σύνδεσμο για να διαβάσετε το e-book

Η Λιβαδειά στον Αγώνα του 1821

Ο Λάμπρος Κατσώνης

 

 

Ένα από τα πιο σπουδαία ιστορικά πρόσωπα της  Λιβαδειάς είναι ο Λάμπρος Κατσώνης.Γεννήθηκε στη Λιβαδειά το 1752. Εργάστηκε στα καράβια ως ναυτικός και το 1770  στο ρωσικό ναυτικό. Πολέμησε στην Πελοπόννησο στα περίφημα Ορλωφικά και στον πόλεμο της Κριμαίας. Το 1787, με εντολή της αυτοκράτειρας Αικατερίνης, επέστρεψε στη Μεσόγειο, όπου ανέλαβε να αποδυναμώσει το οθωμανικό ναυτικό, μέχρι την έλευση των υπόλοιπων ρωσικών δυνάμεων.

 

 

Η ναυαρχίδα του Λάμπρου Κατσώνη, Αθηνά της Άρκτου. Από τον Λυκούργο Κογεβίνα. Πηγή: anemourion.blogspot.com

Η Τζιά ήταν βασικό ορμητήριο του ,ο Κατσώνης έλεγχε με τα καράβια του όλο το Αιγαίο και συνέχιζε τη δράση του κατά των Τούρκων. Κατάφερε να πλήξει τον τουρκικό στόλο άλλοτε με την υποστήριξη της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Ρωσίας και άλλοτε αψηφώντας τις ρωσικές εντολές .

 

 

Ιωάννης Λογοθέτης Στάμου Λογοθέτης ο πιο γνωστός προεστός της προεπαναστατικής Λιβαδειάς.

 

 

 

Η Λιβαδειά αποτέλεσε κέντρο της Φιλικής Εταιρείας, με σημαντικά πρόσωπα της εποχής να συμμετέχουν όπως οι πρόκριτοι  Ιωάννης Λογοθέτης ,Νικόλαος Νάκος, Ιωάννης Φίλων  και Εμμανουήλ Σπυρίδωνος και άλλοι.

Ο Λάμπρος γιος του Νικόλαου Νάκου, προεστού και διοικητή της Λιβαδειάς πριν την επανάσταση. Την 1η Απριλίου 1821 κήρυξε την επανάσταση μαζί με τον Ιωάννη Λογοθέτη και Ιωάννη Φίλωνος στη Λιβαδειά

 

Καπετάνιος στη Λιβαδειά για την επανάσταση ορίστηκε ο Αθανάσιος Διάκος  με πρωτοπαλίκαρο τον  Μπούσγο. Στις 26 Μαρτίου 1821 οι Λειβαδίτες οπλαρχηγοί αποφάσισαν την κήρυξη της επανάστασης και   ενώθηκαν με τους υπόλοιπους Ρουμελιώτες στο Μοναστήρι του Οσίου Λουκά όπου έγινε επίσημα η έναρξη του Αγώνα.

«Αθανάσιος Διάκος», Προσωπογραφία του Αθανασίου Διάκου, Ελαιογραφία σε μουσαμά του Διονυσίου Τσόκου (1861),Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

 

Ο Αθανάσιος Διάκος  έχοντας 100 συντρόφους του στρατολόγησε και άλλους από την Αράχωβα και από άλλα χωριά της επαρχίας και κατέλαβε νύχτα τις θέσεις του Ζαγαρά και του Προφήτη Ηλία επάνω από την πόλη της Λιβαδειάς. Από εκεί  απόκλεισε τις διόδους των Τούρκων, και αφού συνεννοήθηκε με τους προεστούς της πόλης, μπήκε στην πόλη με την σημαία της ελευθερίας στις 30 Μαρτίου. Οι Τούρκοι βλέποντας την ένοπλη εισβολή των Ελλήνων κλείστηκαν στα ισχυρότερα σπίτια. Στις 31 Μαρτίου έγινε μάχη που διάρκεσε πέντε ημέρες. Τελικά οι πολιορκημένοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν από έλλειψη τροφίμων και νερού, και κατέθεσαν τα όπλα.

Ο Αθανάσιος Διάκος μάζεψε τα λάφυρα και τα παρέδωσε στους προκρίτους για να αγοράσουν τρόφιμα και πολεμοφόδια του στρατού.

 

ΟΝΟΜΑΤΟΘΕΣΙΑ ΔΡΟΜΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΔΙΣΤΟΜΟΥ-ΑΡΑΧΩΒΑΣ-ΑΝΤΙΚΥΡΑΣ

Η ονομασία δρόμων με ονόματα Ηρώων του 1821 δεν είναι φαινόμενο που συμβαίνει μόνο στην περιοχή μας. Όποια πόλη ή χωριό και να επισκεφτείς θα περπατήσεις σε ένα δρόμο που τον ονομάζουν  Αθ. Διάκου ή Μπουμπουλίνας . Με αυτό τον τρόπο οι κάτοικοι συνδέουν την ιστορία με την  καθημερινή ζωή , τιμώντας τους ήρωες  της Επανάστασης του 1821.

Καταγράψαμε λοιπόν σύμφωνα με τους χάρτες του Δήμου Διστόμου- Αράχωβας-Αντίκυρας αυτά τα ονόματα δρόμων για να δούμε πως αποτυπώθηκε στη ζωή του Διστόμου η ιστορία του 1821.

Θα ξεκινήσουμε τον περίπατο αυτό από το Γενικό Λύκειο Διστόμου , που βρίσκεται στην οδό Τάκη Λάππα, νομίζουμε όχι τυχαία μιας και ο Τάκης Λάππας ήταν  συγγραφέας και ιστορικός . Το πλούσιο έργο του είναι πολύτιμο για όποιον θέλει να μελετήσει την περίοδο της Τουρκοκρατίας  και της επανάστασης του 21 στη Ρούμελη και ιδιαίτερα για την  περιοχή της Λιβαδειάς και  του Διστόμου.

 

ΔΙΣΤΟΜΟ

Νότη Μπότσαρη

Λάμπρου Κατσώνη

Γεωργίου  Δράκου

Γεωργίου Καραϊσκάκη

25ης Μαρτίου  1821

Οδυσσέα  Ανδρούτσου

Σουλιωτών

Αθανασίου Διάκου

Ρήγα Φεραίου

Μπουμπουλίνας

 

ΣΤΕΙΡΙ

Λάμπρου Κατσώνη

Οδυσσέα Ανδρούτσου

Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Κωνσταντίνου Κανάρη

25ης Μαρτίου 1821

Γεωργίου Καραϊσκάκη

Αθανασίου Διάκου

 

ΠΑΡΑΛΙΑ ΔΙΣΤΟΜΟΥ

Κωνσταντίνου Κανάρη

Μπουμπουλίνας

Γεωργίου Καραϊσκάκη

Αδαμάντιου Κοραή

Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Ρήγα Φεραίου

 

ΑΝΤΙΚΥΡΑ

Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Μπουμπουλίνας

Γεωργίου Καραϊσκάκη

25ης Μαρτίου

 

ΑΡΑΧΩΒΑ

Πανουργιά

Ησαΐα Σαλώνων

Μεσολογγίου

Αθανασίου Διάκου

 

Το μοναστήρι Γερσαλή

Ιερά Μονή Ιερουσαλήμ ή  Γερσαλή  όπως την ονομάζουν οι κάτοικοι της περιοχής της Δαύλειας . Χτίστηκε τον 11ο αιώνα μ.χ και ο  ρόλος της ήταν  σημαντικός  στην επανάσταση των  Ελλήνων  της ανατολικής Στερεάς.

Συνήθως αποτελούσε σημαντικό κέντρο ανεφοδιασμού  των ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων που δρούσαν στην περιοχή την περίοδο της επανάστασης. Την περίοδο της τουρκοκρατίας το μοναστήρι πρόσφερε την βοήθεια του σε αρρώστους και τραυματίες , υπήρξε  κρησφύγετο για πολλούς αγωνιστές και τις οικογένειές τους, οι οποίοι κατατρεγμένοι από τους Τούρκους έβρισκαν υποστήριξη στη μονή  Γερσαλή.

Πολλές φορές πολιορκήθηκε από τους Τούρκους και μάλιστα το 1770 καταστράφηκε κατά ένα μεγάλο μέρος από επιδρομές Αλβανών.Σημαντική είναι η συμβολή του μοναστηριού στην νικηφόρα  μάχη της Αράχωβας, καθώς ο ηγούμενος της μονής προειδοποίησε τον Γεώργιο Καραΐσκάκη για τμήμα τουρκαλβανών πού κατασκήνωσαν στο  μοναστήρι με  σκοπό να φτάσουν στην Αράχωβα και στα Σάλωνα.

Η μάχη της Αράχωβας

 

Η μάχη της Αράχοβας   ξεκίνησε στις 18 Νοεμβρίου του 1826, με  οπλαρχηγό τον Γεώργιο Καραΐσκάκη. Ήταν μία σημαντική και κρίσιμη μάχη καθώς μετά την πτώση του Μεσολογγίου το ηθικό των ελληνικών Δυνάμεων είχε καταρρακωθεί.

Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης με στόχο να εμποδίσει τον εφοδιασμό του Κιουταχή από το βορρά και να αποσπάσει τουρκικές δυνάμεις από την πολιορκία της Ακρόπολης στην Αθήνα,  αναχώρησε για τη Ρούμελη. Ο στρατός του αποτελούνταν από 3.000 στρατιώτες

Η μάχη της Αράχοβας, Δ. Ζωγράφος I. Μακρυγιάννης, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

.

Εκείνο το φοβερό χειμώνα οι Έλληνες χρειάζονταν μια σημαντική νίκη. Με τις στρατηγικές  ικανότητες  του Καραΐσκάκη και τον ηρωισμό των στρατιωτών του  οι Τούρκοι υπό τον Μουσταφά Μπέη υποχρεώθηκαν   σε έξοδο στις 24 Νοεμβρίου του 1826. Οι απώλειες των τουρκικών δυνάμεων ήταν μεγάλες και η ήττα τους συντριπτική ενώ για τους Έλληνες η  νίκη  του Γεωργίου  Καραΐσκάκη ήταν σημαντική για την πορεία της επανάστασης.

Εορταστικές εκδηλώσεις στον Αη Γιώργη

Όλοι οι υπόλοιποι Έλληνες οπλαρχηγοί αναγνώρισαν  τις στρατηγικές του ικανότητες. Γνωστό έχει γίνει το γεγονός ότι μετά τη μάχη και την νίκη ο Γεώργιος Καραϊσκάκης αφού κυνήγησε όλους του Τούρκους που προσπαθούσαν να σωθούν στις χιονισμένες κορυφές του Παρνασσού έστησε λόφο από 300 κεφάλια Τούρκων ορατό από το μαντείο των Δελφών στο σημείο όπου βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου.

Ποιήματα

Ποίημα για τον Καραΐσκάκη

Κωστής Παλαμάς («Τὰ δεκατετράστιχα», Ἅπαντα, , Ἀθήνα 1972.)

«Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ορμά έφιππος προς την Ακρόπολη»,1844 Λάδι σε μουσαμά,94×117εκ. Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη.

Πόλεμος θάρχιζε. Στα ξάγναντα, μπροστά μου,
κορφή, γκρεμός• το βουνό μαύρο. Ξαφνικά
το βουνό αστράφτει μες’ στον υπνοφαντασιά μου
σαν  από φάσγανα γυμνά για φονικά.
Όσο κι αν εγερν’ εμέ δείλια προς τα χάμου,
με μάτια πρόσμενα υψωμένα εκστατικά
τα πρώτα βόλια να σφυρίξουνε στ’ αυτιά μου
κ’ ένιωθα κάτι σα φτερό στα σωθικά.
Και να! από του βουνού την κορωμένη ράχη
δε χίμησε μουγγρίζοντας η αντάρα η μάχη.
Το βουνό χρυσή σκάλα, κλέφτες και κουρσάροι
την κατεβαίνανε, και σ’ όλους μέσα ποιός;
Ένας ξεχώριζε, του Γένους το καμάρι,
της Καλογριάς ο Γιός!

Ο θάνατος του κλέφτη

(Ιούλιος Τυπάλδος)

Φώτης Κόντογλου, Κλέφτες και Αρματολοί, 1948

Έχετε γεια, ψηλά βουνά και κρυσταλλένιες βρύσες,
χαράματα με τις δροσιές, νύχτες με το φεγγάρι
και σεις, μαύρα κλεφτόπουλα, που στην Τουρκιά ετρομάξτε!
Αρρώστια δε με πλάκωσε και πηαίνω να πεθάνω,

κι αν πάρει βόλι το κορμί, πάλι, η ψυχή απομένει.
Μαύρο πουλάκι θα γενώ, μαύρο χελιδονάκι,
να ‘ρθω το γλυκοχάραμα να ιδώ που πολεμάτε,
και σα σχολάσει ο πόλεμος κι εβγεί τ’ αχνό φεγγάρι,

πάλι θε να ‘ρθω να σταθώ σ’ ένα κυπαρισσάκι
τα λίγα τα κλεφτόπουλα, που βρω στη γη να κλάψω,
μέσα στης νύχτας την ερμιά, στον ύπνο που κοιμούνται,
Ν’ ακούσουν οι μανάδες τους να τα μοιρολογήσουν.

-Για ιδές η θύρα του Πασά, και πάψε το τραγούδι!
Έχετε γεια, ψηλά βουνά, τρεχούμενα ποτάμια.
Αδέλφια, να με θάψετε σε μια ψηλή ραχούλα,
ν’ ακούω τ’ αηδόνια που ‘ρχονται και φέρνουν τον Απρίλη.

 

 

Διάκος

Κώστας Καρυωτάκης, Από την Ηρωική Τριλογία, 1927

«Αποθέωση του Αθ. Διάκου»,Κωνσταντίνος Παρθένης, Εθνική Πινακοθήκη.

Μέρα τ’ Απρίλη.
Πράσινο λάμπος,
γελούσε ο κάμπος
με το τριφύλλι.

Ως την εφίλει
το πρωινό θάμπος,
η φύση σάμπως
γλυκά να ομίλει.

Εκελαδούσαν
πουλιά, πετώντας
όλο πιο πάνω.

Τ’ άνθη ευωδιούσαν.
Κι είπε απορώντας:
«Πώς να πεθάνω;»

Εις την Ελλάδα

( Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν)

Εμπρός, Ελλάς επαναστάτισσα, στάσου όρθια
κράτα με τα γερά τα όπλα την δύναμιν σου.
Δεν εγέρθηκε ένας Όλυμπος του κάκου
η Πίνδος σου και οι Θερμοπύλες, η τιμή σου.

Επετάχθηκε από των σπλάχνων σου τα βάθη
η ελευθερία σου δυνατή, φωτός πυρήνας
κι απ’ του Θησέως και του Περικλή τους τάφους
και τα πάντα νέα ιερά των Αθηνών.

Θραύσε τώρα, γη θεών και ηρώων
της σκλαβιάς τες αλυσίδες, την μαύρην μοίρα
με τες γλυκόηχες ωδές από του Τυρταίου
και από του Ρήγα και του Βύρωνος την λύρα.

 

«Η Ελλάδα και ο κόσμος », Απόσπασμα του Βίλχελμ Μίλερ

 Χωρίς τη Λευτεριά τι θα ήσουν εσύ, Ελλάδα;
Χωρίς εσένα, Ελλάδα, τι θα ήταν ο κόσμος;
Ελάτε σεις λαοί απ’ όλες τις Χώρες
Δείτε τα στήθια που σας θήλασαν
Με το καθαρό γάλα της σοφίας.

Θούριος* (Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής)

*απόσπασμα

Ως πότε παλικάρια να ζούμεν στα στενά,

Mονάχοι σα λιοντάρια, σταις ράχαις στα βουνά;

Σπηλιές να κατοικούμεν, να βλέπωμεν κλαδιά,

Nα φεύγωμ’ απ’ τον Kόσμον, για την πικρή σκλαβιά.

Nα χάνωμεν αδέλφια, Πατρίδα, και Γονείς,

Tους φίλους, τα παιδιά μας, κι’ όλους τους συγγενείς.

Καλλιώ ‘ναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή,

Παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά, και φυλακή.

Τι σ’ ωφελεί αν ζήσης, και είσαι στη σκλαβιά,

Στοχάσου πως σε ψένουν καθ’ ώραν στη φωτιά.

Βεζύρης, Δραγουμάνος, Aφέντης κι αν σταθής,

O Tύραννος αδίκως, σε κάμει να χαθής.

Δουλεύεις όλ’ ημέρα, σε ό,τι κι αν σοι πη,

Kι’ αυτός πασχίζει πάλιν, το αίμα σου να πιη.

Ο Σούτζος, κι’ ο Μουρούζης, Πετράκης, Σκαναβής,

Γγίκας, και Μαυρογένης, καθρέπτης, είν’ να ιδής.

Ανδρείοι Kαπετάνοι, Παπάδες, λαϊκοί,

Σκοτώθηκαν κι’ Aγάδες, με άδικον σπαθί.

Kι αμέτρητ’ άλλοι τόσοι, και Τούρκοι, και Ρωμιοί,

Zωήν, και πλούτον χάνουν, χωρίς καμμιά ‘φορμή.

Ελάτε μ’ έναν ζήλον, σε τούτον τον καιρόν,

Nα κάμωμεν τον όρκον, επάνω στον Σταυρόν.

Συμβούλους προκομμένους, με πατριωτισμόν,

Nα βάλλωμεν εις όλα, να δίδουν ορισμόν.

Oι νόμοι νάν’ ο πρώτος, και μόνος οδηγός,

Kαι της πατρίδος ένας, να γένη Aρχηγός.

Γιατί κ’ η αναρχία, ομοιάζει την σκλαβιά,

Nα ζούμε σα θηρία, είν’ πλιο σκληρή φωτιά.

Και τότε με τα χέρια, ψηλά στον Oυρανόν,

Aς πούμ’ απ’ την καρδιά μας, ετούτα στον Θεόν.

 

Ν.Γύζης “Το κρυφό σχολειό”

Εμπρός!

 (Κωστής Παλαμάς)

 

Εμπρός! Ολόρθοι, ατρόμαχτοι.

Μαυρίλα. Αστροπελέκι.

Μα το σπαθί γοργάστραψε,

και νά! η βροντή τουφέκι!

 

Στον Πίντο απ’ τον Ταΰγετο,

και στα Μπαλκάνια, ως πέρα,

μια η φλόγα, μια η φοβέρα,

κι ένας ο νους. Εμπρός!

 

Εμπρός, αδέρφια, ατράνταχτοι!

Κι αν πέφτει αστροπελέκι,

να! το σπαθί γοργάστραψε,

βρόντησε το τουφέκι.

 

 

Το Ελληνόπουλο

(Βίκτωρ Ουγκώ σε μετάφραση Κωστή Παλαμά)

Τούρκοι διαβήκαν, χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα.

Η Χίο, τ’όμορφο νησί, μαύρη απομένει ξέρα,

με τα κρασιά, με τα δεντρά

τ’ αρχοντονήσι, που βουνά και σπίτια και λαγκάδια

και στο χορό τις λυγερές καμιά φορά τα βράδια

καθρέφτιζε μεσ’ τα νερά.

Ερμιά παντού. Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο,

στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο

κάθεται, σκύβει θλιβερά

το κεφαλάκι, στήριγμα και σκέπη του απομένει

μόνο μιαν άσπρη αγράμπελη σαν αυτό ξεχασμένη

μες την αφάνταστη φθορά.

-Φτωχό παιδί, που κάθεσαι ξυπόλυτο στις ράχες

για να μην κλαις λυπητερά, τ’ ήθελες τάχα να ‘χες

για να τα ιδώ τα θαλασσά

ματάκια σου ν’αστράψουνε, να ξαστερώσουν πάλι

και να σηκώσεις χαρωπά σαν πρώτα το κεφάλι

με τα μαλλάκια τα χρυσά;

Τι θέλεις άτυχο παιδί, τι θέλεις να σου δώσω

για να τα πλέξεις ξέγνοιαστα, για να τα καμαρώσω

ριχτά στους ώμους σου πλατιά

μαλλάκια, που του ψαλιδιού δεν τάχει αγγίξει η κόψη

και σκόρπια στη δροσάτη σου τριγύρω γέρνουν όψη

και σαν την κλαίουσα την ιτιά;

Σαν τι μπορούσε να σου διώξει τάχα το μαράζι;

Μήπως το κρίνο απ’ το Ιράν που του ματιού σου μοιάζει;

Μην ο καρπός απ’ το δεντρί

που μες στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει,

κι έν’ άλογο χρόνια εκατό κι αν πηλαλάει, δε σώνει

μες απ’ τον ίσκιο του να βγει;

Μην το πουλί που κελαηδάει στο δάσος νύχτα μέρα

και με τη γλύκα του περνάει και ντέφι και φλογέρα;

Τι θες κι απ’ όλα τ’ αγαθά

τούτα; Πες. Τ’ άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;

-Διαβάτη,

μου κράζει το Ελληνόπουλο με το γαλάζιο μάτι:

Βόλια, μπαρούτι θέλω, να!

H Δόξα των Ψαρών, περί το 1898, Νικόλαος Γύζης, (1842-1901) – Ελαιογραφία, 41Χ32 εκ. Μέγαρο Προεδρίας της Ελληνικής Δημοκρατίας

 

25η Μαρτίου 1821

(Στέλιος Σπεράντσας)

Ακρίτα στης Ευρώπης τους πυλώνες

η Μοίρα σ’ έχει τάξει, Μάννα Ελλάδα,

τη λευτεριά να διαφεντεύεις στους αιώνες.

Χαρά σου, όταν Φειδίες με λαμπεράδα

στη γη σου πελεκούνε Παρθενώνες

κι Αισχύλοι ανάβουν θεία ανέσπερη λαμπάδα

Μα ο πόνος σου βαθύς, όταν βαραίνει

τυράννων μαύρη σκιά τ’ άγιο σου χώμα

και της ελπίδας τους ανθούς αργομαραίνει.

Κακό όμοιο εκράτει κάποτε -κι ακόμα

πιο ασήκωτο- την όψη σου θλιμμένη.

Κι ήταν πικρόχολο, που σώπαινε το στόμα

Μια αυγή όμως -της φυλής την αμαρτία

το πλήρωμα του χρόνου είχε ξεπλύνει-

το βλέμμα ρίχνοντας στην που έσβηνεν εστία,

Τινάχτεις, Κι ήταν Μάρτης, οι άσπροι κρίνοι

ευώδιαζαν. Τινάχτεις την αιτία

για να μετρήσεις του κακού, που φρένα λύνει

Κι ως στάθηκες ψηλά στο μετερίζι,

με ορμή, που ξεπερνούσε και του ανέμου,

το κοφτερό έσυρες σπαθί σου, που σπιθίζει.

Και φώναξες τρανά: «Καιρός πολέμου.

Με ανθούς του ονείρου η γη ξαναγεμίζει.

Ανάστα τώρα με την άνοιξη, λαέ μου».

 

 

Ελεύθεροι πολιορκημένοι

(Διονύσιος Σολωμός, απόσπασμα)

 

“Υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι”, Θ. Βρυζάκης, Εθνική Πινακοθήκη.

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·

λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·

στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα καί κλαίει:

«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω γω στο χέρι;

οπού συ μού ΄γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει».

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε

κι οσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

Και μες τη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,

κι’ ολόλευκο εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.

Και μες της λίμνης τα νερά, οπ’ έφθασε μ’ ασπούδα

έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα.

Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο

το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκιά κ’ εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,

η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι

Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει:

όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.

 

Απόσπασμα από το έργο Προσκυνητής

Κ.Βάρναλης

Ονόματα (ποιά ανάγκη!) δε θυμάμαι!

Σαν πελάγισα βοή σας νιώθω εντός μου,

Αντάμα, από το θάνατο περνάμε

στα ολόφωτα ρηγάτα αλλουνού κόσμου:

Ζάλογγο, Μεσολόγγι, Ανάπλι, να με!

Μέσα στο φώς σας στέκω με το φώς μου.

Κ᾿ εμένα, σώμα γήινο δε με ορίζει

κι όνομα κάποιο δὲ μὲ ξεχωρίζει.

Πόσοι ἀργαστῆκαν αἰῶνες, μαῦροι αἰῶνες

τοῦ Ζάλσγγου τὸ πήδημα νὰ κάνουν!

Μὲ τὸ τραγούδι τ᾿ Ἀναπλιοῦ οἱ τρυγόνες

πῶς μοσκοσαπουνᾶνε νὰ λευκάνουν

τα ματωμένα ρούχα! τις εικόνες

και τα σεμνά κρεβάτια, πριν πεθάνουν

μάνες Μεσολογγίτισσες, τὰ ρίχνουν

στη φωτιά και γαλήνιαν όψη δείχνουν!

Άρι Σέφερ: Ο γιος υπερασπίζεται τον τραυματισμένο πατέρα

 

Ο λαός δεν πεθαίνει

(Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν

  μετάφραση Κ. Βάρναλη)

Η Λευτεριά του Σολωμού κι η Αρετή του Κάλβου

ξανάρθανε στην πατρικιά τους γη του Εικοσιένα,

όπου «διπλή παράδεισο» κι όπου «γλυκύς ο ύπνος».

Κι η μια στης άλλης πέσανε την αγκαλιά και κλαίνε.

Όχου! μανάδων κλάηματα και βρόντημ’ αλυσίδων

και των ηρώων τα κόκαλα στη λάσπη πατημένα! …

«Μητέρα η μεγαλόψυχη» των ξένων βιλαέτι!

Μάιδε πατρίδα κι ανθρωπιά και μνήμη· δε φελάνε!

—Λαός δεν είν’ αυτό που βλέπετε, είναι πολιτεία.

Θα τόνε βρείτε δουλευτή κι αγωνιστή σε κάμπο,

σε θάλασσα, σε φάμπρικα, σε κάτεργα, σε τάφους.

Αυτός πατρίδα κι ανθρωπιά, το σήμερα και τ’ αύριο

και το μεγάλο χτες. Και στ’ άγιο βήμα της ψυχής του,

σεις, Αρετή και Λευτεριά, στημένες στον αιώνα.

Κι είναι μαζί του όλ’ οι λαοί του κόσμου αναστημένοι

κι «όθε χαράζει, ώσπου βυθά», του ηλιού το δρόμο παίρνουν

για σε, Αρετή και Λευτεριά, με το σπαθί στο χέρι.

ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΣΤΟΜΟ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Εικόνα 1: Αρματωμένο Παλικάρι Γκραβούρα εποχής Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς

Αναζητώντας  στοιχεία για την συμμετοχή των Διστομιτών στην  Επανάσταση του 1821, δανειστήκαμε από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς το Βιβλίο «Θήβα και Λειβαδία Χωραϊται και Χωρικοί στο ΄21.»,  του Γιώργη Β. Λουκά Φανόπουλου, όπου διαπιστώσαμε ότι πλήθος Διστομιτών πήραν μέρος σε μάχες στην Βοιωτία.Πολλοί από αυτούς  ακολούθησαν γνωστούς οπλαρχηγούς σε μεγάλες και σημαντικές  μάχες από το Μεσολόγγι, τη Γραβιά, την Εύβοια μέχρι και τη μάχη στην Αθήνα με οπλαρχηγό τον Καραϊσκάκη. Διαπιστώσαμε λοιπόν ότι  ονόματα γνωστών οικογενειών του Διστόμου είναι απόγονοι όλων εκείνων που δε δίστασαν και ρίχτηκαν στη μάχη με τα λιγοστά πολεμοφόδια που είχαν αλλά με γενναία ψυχή και ισχυρή θέληση για να ελευθερωθούν.  Μελετήσαμε λοιπόν τα στοιχεία που περιλαμβάνει στο παραπάνω βιβλίο και παραθέτουμε την λίστα των ονομάτων με βιογραφικά  στοιχεία για τον κάθε αγωνιστή με σκοπό και να τους τιμήσουμε αλλά και για να γίνει γνωστή  η σπουδαία συνεισφορά του Διστόμου στον Αγώνα του 1821 για την Ελευθερία.

Τα στοιχεία που περιλαμβάνει το βιβλίο όπως αναφέρει ο συγγραφέας έγιναν με βάση τα μητρώα Αγωνιστών που βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη  (τμήμα χειρογράφων και ομοιότυπων), από  διάφορα βιβλία που κατέγραψαν απομνημονεύματα και ιστορικά γεγονότα του 21 αλλά και από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στοιχεία βρέθηκαν και από τις Αιτήσεις  που κατέθεταν οι απόμαχοι ή οι χήρες στην Εξεταστική Επιτροπή «Αγώνος και Θυσιών», όπου φτωχοί , ταλαιπωρημένοι και πολλές φορές τραυματισμένοι για να τους αναγνωρίσει το κράτος τις υπηρεσίες προς την πατρίδα δίνοντας τους μια μικρή σύνταξη για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Η Εξεταστική επιτροπή τους απένειμε στρατιωτικό βαθμό  και βεβαίωση για τις υπηρεσίες τους προς την πατρίδα.

Εικόνα 2: Γκραβούρα εποχής . Κλέφτες και Αρματολοί στον Παρνασσό. Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς

ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ

ΛΙΝΑΡΔΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ΙΩΑΝ.

Α.Μ 2021  Α.Ν.Μ 407 

Ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, το δίπλωμα της οποίας χάθηκε με τα χαρτιά του , που είχε υποβάλλει στην Εξεταστική Επιτροπή, το 1836.  Όταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κρατούσε το αρματολίκι της Λιβαδειάς , πριν την επανάσταση, ήταν από τα πρωτοπαλίκαρα του .  Ακολούθησε τον Διάκο στην εκστρατεία του μέχρι την μάχης της Αλαμάνας και αργότερα τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Στη δεύτερη μάχη υπό τον  Οδυσσέα πιάστηκε αιχμάλωτος και κατακρεουργήθηκε από τους Τούρκους.

 

ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΘΩΜΑΣ

Μ.Α 1193                           

Το 1822 πολέμησε στο Σούλι και στα Πέντε Πηγάδια. Αργότερα βρέθηκε στο Μεσολόγγι . Μετά την έξοδο ακολούθησε τον Καραΐσκάκη και βρέθηκε πεντηκόνταρχος σε Χιλιαρξία. Πέθανε λοχαγός της Οροφυλακής το 1859.

 

ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Α.Μ 20951           Α.Ν.Μ 1493  

Πολέμησε  υπό τον Διάκο , τον Ανδρούτσο, τον  Καραϊσκάκη, τον  Κατσικοστάθη  και τον Ιω. Νοταρά. Μετά τον ερχομό του Όθωνα , κατατάχθηκε , ως υπολοχαγός , στη Χιλιαρχία του Μαμούρη και αργότερα στη Βασιλική Φάλαγγα στην Πρώτη Τετραρχία  του Χριστ. Χατζηπέτρου.

 

ΣΠΑΣΔΕΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Α.Μ 1780      

Υπηρέτησε την πατρίδα κυρίως υπό τις οδηγίες του Γιάννη Ρούκη και πολέμησε στη πολιορκία της Αταλάντης , στην Αλαμάνα, στα Βασιλικά και τις δύο φορές στη Λειβαδειά, στην Ύπατη, στη Μονή Ιερουσαλήμ, στα  Βρυσάκια, στο Αλιβέρι, στο Μαραθώνα, στις Λειβανάτες, στην Κάπραινα, στους Κομπατάδες, στην Άμπλιανη, στα Πέντε Όρια, στον Προφ. Ηλία Σαλωνών, στο Βραχοχώρι, δύο φορές στην Ακράτα ,όπου και πληγώθηκε, στην πολιαρκία της Ναυπάκτου, στη Θήβα, στην Πέτρα,στο Κερατσίνι, στον Πειραιά, στα Τριζόνια, δύο φορές στην Αθήνα , στο Δαδί, στη Νευρόπολη.  Η Επιτροπή στην  435 συνεδρίαση της τον κατέταξε στην 6η τάξη των Αξιωματικών.

 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝ

Μ.Αξιωματικών 3087    

Πήρε μέρος στον αγώνα από τις πρώτες μέρες και πολέμησε στο πλευρό του Διάκου στην Αλαμάνα, έπειτα στο Χάνι της Γραβιάς , στις μάχες Άμπλιανης, Βασιλικών, Διστόμου, Άμφισσας, Προφ. Ηλία, Πέντε Ορίων, Αράχωβας , της Πέτρας. Έζησε ως την απελευθέρωση και σκοτώθηκε στο Χλωμό της Λοκρίδας κυνηγώντας την συμμορία του Αρχιληστή Καλαμάτα.

 

ΤΖΑΘΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Α.Μ      208           Α.Ν.Μ 1829

 

Πολέμησε υπό τον Διάκο στην Αλαμάνα, υπό τον  Ανδρούτσο στο Χάνι της Γραβιάς, στα Βασιλικά με τον Γκούρα, στην Αράχωβα και Δίστομο υπό τον Καραϊσκάκη .

 

ΤΣΑΜΑΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Γ

Α.Ν.Μ . 2402      .

Πήρε μέρος στον αγώνα και έφερε τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού της Φάλαγγας. Τα πιστοποιητικά εκδουλεύσεών του δεν βρίσκονται σήμερα

 

ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ  Ή ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΛΟΥΚΑΣ

Α.Μ. 3382          Α.Ν.Μ 3334

Αμέσως μετά την έκρηξη της Επανάστασης πολέμησε υπό τον Διάκο, Ανδρούτσο , αργότερα με τον Γκούρα στα Βασιλικά.  Ως συματάρχης αργότερα υπό τον Ιω. Νοταρά στη καταστροφή του Δράμαλη, μετά με τον Παναγιώτη Νοταρά στη Μάχη της Αμπλιάνης, στην άλωση της Ακροκορίνθου . Αργότερα έξω από την Αθήνα,στον Πειραιά και στο Σέγκιο.  Τα πιστοποιητικά του τα έδωσε στον Κωλέττη αλλά χάθηκαν και έτσι επικαλείται για τις εκδουλεύσεις του την μαρτυρία του Κολοκοτρώνη, Χατζηπέτρου , Γιάννη Κώστα και άλλων που ζούσαν τότε.

 

Εικόνα3: Γεροντοκλέφτης στον Παρνασσό. Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς.

 

ΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ Α’

ΔΙΣΤΟΜΙΤΗΣ  ΧΡΙΣΤΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

Α.Ν.Μ. 6129 

Υπηρέτησε υπό τον Γ. Δυοβουνιώτη παίρνοντας μέρος σε διάφορες μάχες, Τριζόνια, Σάλωνα, Αλαμάνα.

 

ΚΙΤΣΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ  ΤΟΥ ΑΘ

Α.Μ. 17624    Α.Ν.Μ. 5571.

Τα έγγραφά του βρίσκονται μέσα στον φάκελο του Ησαΐα Παπαστάθη  αλλά δυστυχώς δεν βρέθηκε αυτός ο φάκελος.

 

 

 

ΣΦΟΥΝΤΟΥΡΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ

Α Μ.2920       

Μαζί με τον αδερφό του Ιωάννη, Ιερέα,ο Αναγνώστης άρπαξε τα όπλα και πολέμησε απ’ την αρχή του πολέμου μαζί με τους Διάκο, Γκούρα, Ιωαν. Μπαϊκταράκη, Θανάση Νίκα και Σπύρο Μήλιο.

 

 

ΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ Β’

ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑ Ή ΒΛΑΧΟΥ

Α.Μ. 3150               Α.Ν.Μ. 1474

 

Πήρε μέρος σε πολλές μάχες υπό διάφορους αρχηγούς  και κυρίως του Ν. Ζέρβα , Ιωαν. Μακρυγιάννη και πολέμησε σε όλη τη Στερεά Ελλάδα όπως  Βασιλικά , Αράχωβα, Δίστομο, Μαρτίνο,  Στεβενίκο, Πέτρα και αλλού.

 

ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Α. Μ. 10292 ΚΑΙ 3534   

Α.Ν.Μ. 3605.1616

Ως εμπειρικός χειρουργός προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες στον αγώνα σώζοντας πολλούς πληγωμένους.  Υπηρέτησε υπό τον Οδυσσέα και πήρε μέρος στις μάχες Γραβιάς, στη Λιάτανη, στις Θερμοπύλες , στο Χαλάνδρι και στα Βασιλικά.  Ύστερα  όντας μέσα στο Μεσολόγγι ακολούθησε τον Καραϊσκάκη και αργότερα πήρε μέρος στις μάχες Θηβών , Διστόμου, Αράχωβας, Πειραιά, Αθήνας.

 

ΜΙΧΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Α. Μ . 3791       Α.Ν.Μ 1718   

 

Υπηρέτησε την πατρίδα σ’όλο το διάστημα του αγώνα επικεφαλής αριθμού στρατιωτών συμπατριωτών του. Ακολούθησε στις μάχες τον Καραϊσκάκη.

 

ΠΑΠΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ  Γ. Ή ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑΣ

Α.Μ. 1407         Α. Ν.Μ 758

 

Πήρε μέρος στον αγώνα υπό τον Διάκο, Οδυσσέα, Γκούρα, Μπούσγο, Κριεζώτη, Δυοβουνιώτη και Ρούκη.  Πολέμησε στη Λειβαδιά, Δίστομο  Αράχωβα, Πειραιά και αλλού.   Υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο εχρημάτισε φροντιστής, δηλαδή Τσαούσης.

 

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ

Α. Μ. 3462     Α.Ν.Μ . 1584

 

Άρχισε την δράση του στην Επανάσταση το 1822. Πολέμησε σε πολλές μάχες όπως στα Βασιλικά, στην Πελοπόννησο, στον Πειραιά , Ναύπακτο και αλλού.

Εικόνα4: Κλέφτες στο Λημέρι τους στον Παρνασσό σουβλίζουν αρνί. Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ

ΑΓΓΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Α.Μ. 7744    

Πολέμησε στα Μαύρα Λιθάρια της Ακράτας υπό την ηγεσία του Αθανασίου Νίκα, στο Δίστομο υπό τον Καραϊσκάκη και στην Πάτρα υπό τον Μπούσγο και αλλού.

 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Α.Μ. 6876     

Πολέμησε στο Δαδί υπό τον Οδυσσέα, στη Δόμβραινα και στην Αράχωβα υπό τον Ντεβέτσικα, στο Μεσολόγγι, Πειραιά, Δίστομο και αλλού.

 

 

 

 

ΓΑΒΡΙΗΛ ΛΟΥΚΑΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ

Α.Μ. 17477   

Υπηρέτησε την πατρίδα δίπλα στον Διάκο, Ανδρούτσο, Γκούρα, Μαμούρη, Μακρή.  Πήρε μέρος και στην πολιορκία του Μεσολογγίου.

ΓΕΩΡΓΙΟΥ   ΣΠΥΡΟΣ Ή ΜΑΡΓΕΛΟΣ

Α.Μ. 2600    

Πολέμησε στις μάχες Θηβών, Πέτρας, Διστόμου,   Αράχωβας.  Επί Όθωνος κατατάχθηκε στα ελαφρά τάγματα Οροφυλακής από το 1836 έως 1840 καθώς επίσης από το 1854 στο σώμα της επικουρικής Χωροφυλακής.

 

ΖΑΚΚΑΣ ΔΗΜΟΣ

Α.Μ. 7988    

Πολέμησε στη Λειβαδιά και στο Δαδί υπό τον Οδυσσέα, στη Θήβα υπό τον Ρούκη, καθώς επίσης στα Τρίκορφα , στην Τρίπολη και στους Μύλους υπό τον Γιάννη Νοταρά και αλλού.

 

ΚΑΪΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Α.Μ. 1225   

Πήρε μέρος στον αγώνα  στις μάχες υπό τον Ανδρούτσο, Νικηταρά, Θ. Γρίβα, Ζέρβα, Τζαβέλα, Καραϊσκάκη .

 

ΚΑΛΟΜΟΙΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Α.Μ. 6898  

Αγωνίστηκε στις μάχες  Στυλίδας, Αγίας Μαρίνας, Δαδιού, Λειβαδιάς, Καστρακιού,  Διστόμου , Αράχωβας,  Θήβας , Ναυπάκτου, Πέτρας , Πειραιά και αλλού.

 

ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Α.Μ. 7335    

Πήρε μέρος στις μάχες  Αγίας Μαρίνας, Βασιλικών, Δαδιών, Προφήτη Ηλία, Πέντε Ορίων, Διστόμου, Αράχωβας και Πειραιά.

 

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Α.Μ. 1219    

Υπηρέτησε την πατρίδα υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, Σπύρο  Μήλιο, Θανασούλα Βαλτινό, Σωτήριο Νιβήτζο, Βάσο Μαυροβουνιώτη και άλλους.

 

ΚΟΥΡΤΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ

Α.Μ 12776  

Ακολουθώντας τους πατριώτες του αμέσως μετά την κήρυξη της Επανάστασης, πολέμησε στις αρχές υπό τον Διάκο και αργότερα κατά το 1822, έπεσε στη μάχη Λειβαδιάς πολεμώντας υπό τον Ανδρούτσο.

 

ΚΟΥΤΡΙΑΡΗΣ  ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Α.Μ. 7753   

Υπηρέτησε  σ’ολο το διάστημα του αγώνα υπό τους Οδυσσέα Ανδρούτσο, Καραϊσκάκη,  Γκούρα, Γιάννη Νοταρά και άλλους και πήρε μέρος σε όλες τις μάχες  που δόθηκαν υπό την ηγεσία τους.

 

ΚΟΥΤΡΟΓΙΑΝΝΟΣ  Ή ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ  ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Α.Μ. 4384       

Βρέθηκε στις μάχες του Αιτωλικού και της Κλείσοβας στο Μεσολόγγι. Επίσης πήρε μέρος στις μάχες Άμφισσας, Διστόμου, Αράχωβας , Λειβαδιάς, Θήβας, Πέτρας, Μεσοβουνίου και αλλού.

 

ΛΟΥΚΑΣ ΛΙΝΑΡΔΟΣ

Α.Μ . 3263    

Διακρίθηκε στη μάχη Πάνω Χρέπια της Τρίπολης υπό τον Νοταρά, στον Πειραιά υπό τον Καραϊσκάκη, στα Πέντε Όρια και στην Κάπραινα υπό τον Γιάννη Γκούρα και αλλού.

ΛΟΥΚΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

Α.Μ. 

Το 1821 πήρε αμέσως τα όπλα και πολέμησε υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στη Δρακοσπηλιά, Αλαμάνα , Θερμοπύλες, Λειβαδιά, Στυλίδα, Βασιλικά.

 

ΛΟΥΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Α.Μ. 7746  

Από την αρχή του αγώνα πολέμησε με τον Διάκο στην Υπάτη, με τον Ανδρούτσο στη Μενδελίτσα. Το 1827 πιάστηκε από τον Κιουταχή αιχμάλωτος στη θέση Δερβένι του Διστόμου, τον μετέφεραν στη Δαύλεια και εκεί τον κατακρεούργησαν σε μικρά κομμάτια.

 

ΛΟΥΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΛΟΥΚΑ Ή ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Α.Μ   

Πολέμησε στο Καπανδρίτι, στην Ελευσίνα, στο Χαϊδάρι, στο Κερατσίνι, στην Αράχωβα και αλλού.

 

ΜΠΑΛΑΓΟΥΡΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Α.Μ  7334      

Πολέμησε σε πολλές μάχες, μεταξύ των οποίων  στα Βασιλικά, στα Μαύρα Λιθάρια της Βοστίτσας, στα Τριζόνια, στην Πέτρα, στην Αράχωβα, στο Δίστομο.

 

ΜΠΑΛΑΓΟΥΡΑΣ  ΙΩΑΝΝΗΣ

Α.Μ.   7334    

Πολέμησε στη Λειβαδιά και στη Στυλίδα υπό τον Ανδρούτσο, στα Βασιλικά με τον Γκούρα, στο Δίστομο και Δομβραίνα υπό τον Καραϊσκάκη , στα Πέντε Όρια με τον Ν. Πανουργιά, στη Φοντάνα υπό τον Μπούσγο και αλλού.

 

ΜΠΑΡΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Α.Μ . 7745   

Πολέμησε υπό τον Ανδρούτσο, τον Γκούρα και κατόπιν  υπό τις οδηγίες του Καραϊσκάκη .

 

ΜΠΑΡΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ

Α.Μ.  4228 

Αγωνίστηκε δίπλα στον Οδυσσέα στο Δαδί, στα Βασιλικά με τον Γκούρα, στο Δίστομο και στην Πέτρα με τον Σπύρο Μήλιο, στη Ναύπακτο με τον Χριστόδουλο Χατζηπέτρο  και στο Μεσολόγγι  με τον Κίτσο Τζαβέλα.

 

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Α.Μ. 4236   

Μόλις ενηλικιώθηκε πήρε τα όπλα και πολέμησε στην Αράχωβα  υπό τον Μπιρμπίλη, στο Δίστομο υπό τον  Χάσκαρη, στον Πειραιά υπό τον Βέϊκο.  Κατόπιν κατατάχθηκε στη Χιλιαρχία τοθ Χατζηπέτρου και επί Όθωνα στα ελαφρά σώματα της Οροφυλακής στη Φθιώτιδα από το 1836-1844.

 

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ Ή ΜΠΑΡΛΟΣ

Α.Μ.

Υπηρέτησε υπό τον Χατζηπέτρο,  Γιαννάκη Στράτο  , Γεωργάκη Βελή και άλλους.  Κατά το 1823 σε ηλικία 15-16 ετών πήρε τα όπλα και πολέμησε με τον Καραϊσκάκη στο Δίστομο, Αράχωβα, Θήβα, Πέτρα και αλλού.

 

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Α.Μ .  3265 

Πολέμησε σε πολλές μάχες , όπως στην Αλαμάνα, στη Γραβιά, στη Λειβαδιά, στα Βασιλικά, στο Δίστομο, στον Πειραιά.

 

ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘ.

Α.Μ. 7325   

Πήρε μέρος στις μάχες Πέντε Ορίων και Προφ. Ηλία υπό τον Γκούρα, στο Δίστομο και στην Αράχωβα με τον Σπύρο Μήλιο, στον Πειραιά με τον Γιάννη Γουλιαμάτη  και πολλές ακόμη.

 

ΠΑΝΤΙΣΚΑΣ ΠΑΝΑΓΗΣ

Α.Μ. 7985    

Έλαβε μέρος στον αγώνα υπό τον Ανδρούτσο στις μάχες Λειβαδιάς, Νευρόπολης και Φοντάνας, στα Πέντε Όρια με τον Γκούρα, στην Κάπραινα με τον Κοντοκώστα, στην Άμπλιανη , Προφ. Ηλία και Άμφισσας υπό τον Γκούρα, στη Θήβα και Πέτρα υπό τον Μπαϊρακτάρη και αλλού.

 

ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΝΙΚΟΛ. ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ

Α.Μ. 7976  

Πολέμησε σε διάφορες μάχες όπως στο Μεσολόγγι και στο Δίστομο υπό τον Καραϊσκάκη, στο Χαϊδάρι υπό τον Λέκκα, στον Πειραιά με τον Γιάννη Νοταρά, στο Δραγαμέστο με τον Νίκο Σουλιώτη και έξω από την Αθήνα. Αργότερα στη Θήβα με τον Σπύρο Μήλιο, στην Πέτρα και στη Ναύπακτο με τον Χριστόδ. Χατζηπέτρο.

 

ΠΑΠΑΘΩΜΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Α.Μ. 7327  .

Πολέμησε στη Λειβαδιά και Αλαμάνα υπό τον Διάκο, ύστερα στη Λειβαδιά , Αγία Μαρίνα και Αταλάντη με τον Ανδρούτσο, στα Πέντε Όρια με τον Κώστα Σταύρο , στην Εύβοια με τον Οδυσσέα, στο Δίστομο , Πειραιά με τον Καραϊσκάκη και αλλού.

 

ΠΕΡΓΑΝΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Α.Μ. 7986.

Πήρε μέρος στη μάχη Πέτρας υπό τον Χατζηπέτρο, στη Λειβαδιά, Ναύπακτο υπό τον Χατζηχρίστο, στη Θήβα υπό τον Μαυροβουνιώτη και αλλού.

 

ΠΕΤΑΛΙΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Α.Μ. 1902

Έλαβε μέρος στη μάχη Λειβαδιάς με τον διάκο, στις Θερμοπύλες με τον Μπούσγο, πάλι στην Λειβαδιά με τον Ανδρούτσο, στα Βασιλικά με τον  Γιάννη Ρούκη , στην Στυλίδα και Αγία Μαρίνα με τον Οδυσσέα, στην Αράχωβα , Δίστομο με τον Σπύρο Μήλιο , καθώς και στην Άμπλιανη.

 

ΣΙΔΕΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Α.Μ. 6897   

Πολέμησε στην Μπουντουνίτσα υπό τον Οδυσσέα, Ανηφορίτη υπό τον Γκούρα, Αράχωβα  και Δίστομο υπό τον Αθ. Νίκα,   στα Τρίκαλα υπό τον Μαμούρη.

 

ΣΙΔΕΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Α. Μ.

Έλαβε μέρος στην Κάρυστο, Αγία Μαρίνα, στο Δαδί, Αράχωβα, Δίστομο υπό τον Ανδρούτσο, Καραϊσκάκη και αλλού.

 

ΣΙΔΕΡΗΣ ΛΟΥΚΑΣ  Ή ΚΑΡΑΝΤΖΑΛΗΣ

Α. Μ. 7747

Πήρε τα όπλα από την αρχή του αγώνα και πολέμησε στην Αγία Μαρίνα, Αλιβέρι, Δαδί , Βρυσάκια, Νευρόπολη και αλλού.

 

ΣΙΔΕΡΗΣ ΛΟΥΚΑΣ

Α.Μ.  6512

Μαρτυρείται ότι βρέθηκε στην πολιορκία της Ακρόπολης από την αρχή ως το τέλος υπό την οδηγία του Γκούρα. Κατόπιν κατατάχθηκε στη Χιλιαρχία του Κίτσου Τζαβέλλα και βρέθηκε στην πολιορκία των Κραβάρων.

 

ΣΙΔΕΡΗΣ ΣΤΑΜΟΣ

Α.Μ. 7339 

Από πιστοποιητικό φαίνεται ότι πολέμησε στα Πέντε Όρια υπό τον Γκούρα, Δαδί υπό τον  Οδυσσέα, Δίστομο υπό τον Καραϊσκάκη, Αλαμάνα υπό τον Δυοβουνιώτη, Πειραιά υπό τον Νοταρά και αλλού.

 

ΤΖΑΘΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Α.Μ. 1685 

Υπάρχει πιστοποιητικό του Αρχηγείου του Σώματος Οροφυλακής Ακαρνανίας, όπου αναφέρει ότι υπηρέτησε ως στρατιώτης στο 2ο Τάγμα της Εθνοφυλακής του Κ. Τζαβέλα.

 

ΣΦΕΝΔΟΥΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

Α.Μ.

Υπηρέτησε ως στρατιώτης στον ιερό αγώνα ακολουθώντας τον Ανδρούτσο στην Υπάτη και Πέτρα. Αργότερα τον Καραϊσκάκη στο Δίστομο και Αράχωβα.

Εικόνα 5: Γκραβούρα εποχής, Αρματωμένος κλέφτης τρέχει με ορμή στον Αγώνα

 

ΟΙ ΧΩΡΙΣ ΑΙΤΗΣΕΙΣ

Φέρονται στα Μητρώα Αγωνιστών , αλλά δεν βρέθηκαν οι αιτήσεις τους ή τα πιστοποιητικά εκδουλεύσεώς τους.

Α.Ν.Μ. 6234  ΓΚΡΙΝΙΑΤΣΟΣ ΑΣ. Α’ ΤΑΞΗ ΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ

Α.Ν.Μ. 674 ΑΡΓΥΡΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ

Α.Ν.Μ. 455 ΛΙΑΣΚΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Α.Ν.Μ. 808  ΠΕΤΑΛΙΔΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

 

 

 

 

 

 

Αγωνιστές από το Δίστομο, τους οποίους αναφέρει ο Τάκης Λάππας –«Λειβαδιά και Λειβαδίτες στο Εικοσιένα».

ΜΠΟΥΡΑΣ ΝΙΚΟΣ . 2621

Εκατόνταρχος το 1825. Αξιωματικός της 7ης Τάξης.

ΚΟΥΜΑΝΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ

Υπαξιωματικός.

ΜΑΡΙΕΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

Γεννήθηκε το 1809 και έκανε αξιωματικός επιμελητείας. Πήρε μέρος το 1836 στην καταδίωξη της ληστείας και πέθανε στα 1869. Υπαξιωματικός.

 

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΘΑΝΑΣΗΣ- ΒΕΛΕΤΖΑΣ ΛΟΥΚΑΣ

ΒΛΑΧΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ- ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΔΗΜΟΥ ΛΙΝΑΡΔΟΣ-ΔΙΣΤΟΜΙΤΗΣ ΘΥΜΙΟΣ

ΔΙΣΤΟΜΙΤΗΣ ΛΙΝΑΡΔΟΣ- ΔΙΣΤΟΜΙΤΗΣ ΠΑΠΑΝΤΡΕΑΣ

ΔΙΣΤΟΜΙΤΗΣ ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ- ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ

ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ΝΙΚΟΣ- ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ

ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ- ΚΑΣΤΡΙΚΗΣ ΓΚΙΚΑΣ

ΚΟΥΜΗΝΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ- ΚΟΥΜΗΝΗΣ ΠΕΤΡΟΣ

ΛΟΥΚΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ- ΛΙΑΣΚΟΣ ΓΙΩΡΓΗΣ

ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ- ΜΠΑΡΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΘΑΝΑΣΗΣ

ΝΙΚΟΛΑ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ- ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΗΣ

ΠΑΓΩΝΑΣ ΓΙΩΡΓΗΣ –ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ

ΠΑΠΑΝΤΡΙΑΣ ΔΙΣΤΟΜΙΤΗΣ- ΠΑΤΑΚΙΑΣ ΤΖΑΝΗΣ

ΠΕΡΓΑΝΤΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ –ΣΤΑΜΟΥ ΓΙΑΝΝΟΣ

ΤΣΑΜΑΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ- ΤΣΑΜΑΛΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ

 

Αγωνιστές από το Δίστομο,τους αναφέρει ο Κ. Αβραάμ, «Ρουμελιώτες  Αγωνιστές στο Εικοσιένα» .

ΛΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΣ

Διακρίθηκε στις μάχες στη Βοιωτία και στην Αττική και επί χιλιαρχών διετέλεσε στην 8η του Ευμορφόπουλου. Αργότερα , το 1839 έφερε τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού.

ΜΑΚΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Επί χιλιαρχών το 1828 ήταν φροντιστής στην 8η Χιλιαρχία του Ευμορφόπουλου.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ

Πήρε μέρος στον Αγώνα και διακρίθηκε στη μάχη του Καλάμου Αττικής και το 1827 στην πολιορκία της Ακρόπολης. Διετέλεσε υπό  τις οδηγίες του Κριεζώτη και Μαυροβουνιώτη και πήρε μέρος στην εκστρατεία της Βηρυττού.

Πηγή: “Θήβα και Λειβαδία, Χωραϊται και Χωρικοί στο ΄21”, Γιώργη Β. Λουκά-Φανοπουλου, 1976, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς.

Ψηφιακό Αποθετήριο, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης :  http://reader.ekt.gr/bookReader/show/index.php?lib=GRLIV&path=GRLIV_000000000000070036#page/5/mode/1up

Εικόνες 1,2,3,4,5 : Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς

 

 

Το μοναστήρι του Οσίου Λουκά του Στειριώτη

Εικόνα1: Καθολικό Μονής Οσίου Λουκά στη Βοιωτία

Η Μονή του Οσίου Λουκά του Στειριώτη, η Αγιά-Σοφιά της Ρούμελης, αποτελεί το σημαντικότερο  βυζαντινό μνημείο της Ελλάδας του 11ου αιώνα   και  πλέον περιλαμβάνεται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO από το 1990.   Το φυσικό τοπίο δεν έχει αλλοιωθεί από οικιστική ή άλλη δραστηριότητα και έτσι κατάφερε να  διατηρήσει  την αυθεντικότητα του στο πέρασμα των αιώνων. Το μοναστήρι με τις δύο μεγάλες εκκλησίες ,το ναό της Παναγίας ( ο μόνος για τον οποίο είναι γνωστό ότι χτίστηκε στην κυρίως Ελλάδα το δέκατο αιώνα) και το Καθολικό, την Κρύπτη, το καμπαναριό, τα κελιά και τα άλλα κτίσματα, αφιερωμένο στον θαυματουργό τοπικό άγιο, απέκτησε σύντομα μοναδική ακτινοβολία και τούτο γιατί η μορφή της τέχνης του θεωρείται πρότυπο για τα βυζαντινά μνημεία του 11ου αιώνα σε όλη την Ελλάδα.  H μονή  ήταν ξακουστή σε όλο το Βυζάντιο για την πολυτελή της διακόσμηση, η οποία απλωνόταν σε όλες τις επιφάνειες. Εκτός από τα τείχη, τη γλυπτική, τα χρυσά και αργυρά πινάκια, τις τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά , το εσωτερικό κοσμούσαν εικόνες, πολυέλαιοι, μεταξωτές κουρτίνες και υφάσματα βωμών (αντιμήνσια). Μόνο ένα τμήμα τους σώζεται σήμερα στη θέση του, κυρίως οι χρωματιστές επενδύσεις των μαρμάρων και τα κιγκλιδώματα των παραθύρων.  Χρονολογούνται γύρω στη δεύτερη και τρίτη δεκαετία του 11ου αι., είναι δηλαδή πρωιμότερα από τα άλλα δύο μεγάλα ψηφιδωτά σύνολα του ελλαδικού χώρου, αυτά της Νέας Μονής Χίου και του Δαφνίου. Παρά τις απώλειες το Καθολικό «δίνει την καλύτερη εντύπωση που μπορεί να αποκομίσει κανείς οπουδήποτε σήμερα για τη μορφή του εσωτερικού ενός ναού τους πρώτους αιώνες μετά το τέλος της Εικονομαχίας».

Εικόνα2:Μοναστήρι Οσίου Λουκά.Ο Δεσφινιώτης Ησαΐας, Δεσπότης Σαλώνων, ευλόγησε στις 27 Μαρτίου 1821 τα ρουμελιώτικα όπλα και κήρυξε επίσημα την Επανάσταση. Έργο της Ιωάννας Ξέρα

Βασική πηγή των πληροφοριών μας για το μοναστήρι και τον Όσιο Λουκά είναι ο Βίος του, που συνέταξε ανώνυμος μαθητής του το 962, λίγα χρόνια μετά το θάνατο του Οσίου το 953. Ο Όσιος ήταν αγαπητός  τόσο στον τοπικό πληθυσμό όσο και στους αξιωματούχους του θέματος Ελλάδος , του οποίου έδρα ήταν  η Θήβα, καθώς ήταν προικισμένος με πολλά πνευματικά χαρίσματα και προφητική ικανότητα. Άσκησε μεγάλο φιλανθρωπικό και θεραπευτικό έργο συγκεντρώνοντας κοντά του μεγάλο αριθμό μαθητών και συγκαταλέγεται στους σημαντικούς αναμορφωτές του μοναχισμού κατά το 10ο αιώνα ,μαζί με τον Αθανάσιο τον Αθωνίτη, τον Νίκωνα τον Μετανοείτε και τον Κλήμεντα του Σαγματά.

Στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας το μοναστήρι αποτέλεσε ένα από τα  μεγαλύτερα πνευματικά κέντρα της περιοχής, προετοιμάζοντας  και διαμορφώνοντας  τις συνειδήσεις των Ελλήνων για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Πηγές αναφέρουν ότι διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία , τα οποία όμως  χρησιμοποιήθηκαν ως φυσέκια στην  Επανάσταση και έτσι καταστράφηκαν.

Το μοναστήρι τον 16ο αιώνα κινδύνεψε να χαθεί σε πλειστηριασμό που πραγματοποίησε ο Σουλτάνος Σελίμ . Μετά όμως την άμεση επέμβαση των μοναχών που αγόρασαν με δικά τους χρήματα τα χτήματα του μοναστηριού, αποκτά το 1569 τεράστια ακίνητη περιουσία αλλά και εκατοντάδες πρόβατα, γίδες, άλογα , αγελάδια. Το 1676 , κατά τον Σπόν, ήταν το ωραιότερο και ισχυρότερο μοναστήρι της Ελλάδας με 150 μοναχούς , οι οποίοι με την εργασία , την εγκράτεια  και την λιτότητά τους κατόρθωναν να το κρατούν ζωντανό στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς.

Το 1779 υπέστη  το μοναστήρι μεγάλο πλήγμα μετά την σκληρή ληστεία 700 Αλβανών. Λίγο αργότερα , το 1788,  3.000 Τούρκοι το πολιόρκησαν , αλλά ο Ανδρούτσος , που έμενε μέσα την εποχή εκείνη, μπόρεσε , ύστερα από 12ήμερη πολιορκία  να ξεφύγει μαζί με τους 95 συντρόφους του , χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από την αγριότητα των Τούρκων.

Εικόνα3: Η Μονή του Οσίου Λουκά. Έκδοση PERILLA, F[rancesco]. Mistra. Histoires franques-byzantines-catalanes en Grèce = notes d’art et de voyages. Dessins-aquarelles-photogrohies de l’auteur, Αθήνα, Éditions Perilla [1929].
Η Μονή του Οσίου Λουκά , μετά τη σύσκεψη του Δεσπότη Σαλώνων  , στα μέσα του Μάρτη του 1821 με τον οπλαρχηγό της Περιφέρειας Αθανάσιο Διάκο,  τους αρματωλούς  και προκρίτους της Λοκρίδας και Άμφισσας ,Πανουργιά, Διοβουνιώτη, Σκαλτσά και Τράκα  έγινε κέντρο επαναστατικό και κατασκευής φυσεκιών. Στις 27/3/1821 ο Ησαΐας Σαλώνων κήρυξε την επανάσταση στο μοναστήρι και  όλοι οι καλόγεροι πολέμησαν στην πρώτη γραμμή  για την  απελευθέρωση της πατρίδας, δίνοντας ακόμα και χρήματα στην Κυβέρνηση για την κάλυψη των   πολεμικών αναγκών.

Ο Ησαΐας Δωλιάνης  απ΄την Στείριδα, ξεχώρισε σαν πολεμιστής και σαν  ηγούμενος. Ο Παῒσιος   Μαργέλος από την Αμβρυσσό ( Δίστομο), ο Μακάριος το πρωτοπαλλήκαρο  του Κατσαντώνη, ο Ανδρούτσος, ο Αυγέρης Παπαευσταθίου που εγκατέλειψε το μοναστήρι και έγινε αξιωματικός , ο Νεκτάριος Καμβασινός, ο Δωρόθεος Παπαγεωργίου , ο Συμεών Στεφάνου Μαστρογιώργης, ο Ιωσήφ Κουτουμάνης ,που αργότερα έγινε επίσκοπος Άμφισσας , υπήρξαν από τους σημαντικότερους αγωνιστές της Επανάστασης του 1821.

Το μοναστήρι του Οσίου Λουκά υπήρξε το προπύργιο και ορμητήριο του ξεσηκωμού ολόκληρης της Βοιωτίας ,Λοκρίδας και Δωρίδας . Μαζί με το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας  στο Μοριά ,με την καθαρώς πολεμική τους προσφορά ,άνοιξαν τον δρόμο για την  απελευθέρωση της πατρίδας μας.

Οι Ιερές Μονές         σε όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης κράτησαν ψηλά το ελληνορθόδοξο φρόνημα προσφέροντας υπηρεσίες ανυπολόγιστης αξίας. Η συμβολή του κλήρου στον αγώνα είναι βαθειά στην συνείδηση  και στην καρδιά του γένους μας.

Πηγές

Γιώργου Κουτσαβλή, «Όμορφη είναι η Λιβαδειά»,Αθήνα 1965

Ιερά Μητρόπολις Θηβών και Λεβαδειάς

Εικόνα1, https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/ARCH396/Didaktiko%20yliko/PanKal37.htm

Εικόνα2, https://useum.org/artwork/Ioanna-Xera-2013

Εικόνα3, Ίδρυμα Αικ. Λασκαρίδη, https://el.travelogues.gr/item.php?view=42814

 

 

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση