Η μάχη στο Δίστομο ήταν πολεμική εμπλοκή της επανάστασης του 1821 με νικηφόρα έκβαση για τους Έλληνες, οι οποίοι νίκησαν πολυπληθέστερο εχθρό  και αποτελεί μια από τις ηρωικές στιγμές του απελευθερωτικού αγώνα.

Μετά τη μάχη της Αράχωβας ο Κιουταχής Μεχμέτ Ρεσής πασάς, αρχηγός του οθωμανικού στρατού στην Αθήνα προέβλεψε τις συνέπειες που θα είχε η νίκη των Ελλήνων στη μάχη της Αράχωβας στην πολιορκία της Ακρόπολης της Αθήνας καθώς  θεώρησε ότι ο Καραϊσκάκης θα προσπαθούσε να εμποδίσει τον ανεφοδιασμό σε τρόφιμα . Από την άλλη η φήμη των νικών του Έλληνα αρχηγού τον οδήγησε στη σκέψη να εκστρατεύσει ο ίδιος εναντίον του. Μη θέλοντας όμως να διαλύσει την πολιορκία της Ακρόπολης και, αφού στο πολεμικό συμβούλιο  απέρριψαν οι πασάδες και οι αγάδες την πρότασή του «ως καταισχύνη μεγάλη για έναν αρχιστράτηγον του Οθωμανικού κράτους, όντα επικεφαλής τεσσαράκοντα χιλιάδων στρατιωτών, να κινηται πανστρατιά καθ’ ενός υπηκόου αποστάτου, όστις έχει υπ’ οδηγίαν του τρεις χιλιάδες ομόφρονάς του Γκιαούρηδες», απέστειλε τελικά τον Ομέρ πασά από την Κάρυστο – ήρωα των Οθωμανών ο οποίος θεωρούνταν ανίκητος , μαζί με τον Καριοφίλμπεη.

Στις 16 Ιανουαρίου  εμφανίστηκαν οι Τούρκοι στο Δίστομο. Ο Καραϊσκάκης είχε φροντίσει να δυναμώσει σε φρουρά το χωριό. Είχε στείλει νωρίτερα το σουλιώτικο σώμα με αρχηγούς τον Νίκο και τον Κώστα Μπότσαρη. Ακόμα τον Μπιρμπίλη, τον Γ. Μπαϊραχτάρη, τον  Πάσχο Κοσμά Γ. Κίτσο, Δούκα Φίλο, Γιώργο και Χρίστο Κουτσονίκα, Γ .Κονταξή, Λόντο Ρίζο .Επίσης και το λιβαδείτικο σώμα με καπεταναίους τον Β. Μπούσγο, Μήτρο Τριαναταφυλλίνα, Αντώνη και Γιάννη Στεφάνου, Γ. Σφυριά, Γ.Λεονάρδου, τον Διστομίτη Αντώνη Περγαντά και τον  Αναγνώστη Γάτσιο. Οι περισσότεροι στρατοπέδευσαν στο λόφο του Προφήτη Ηλία   και άλλοι οχυρώθηκαν στα πιο γεροφτιαγμένα σπίτια του χωριού ανοίγοντας μασγάλια (πολεμίστρες) .

Στις συμπλοκές που ακολούθησαν οι Έλληνες τους αντιμετώπισαν με ανδρεία και τόλμη. Ο Καραϊσκάκης  από τη στιγμή που πληροφορήθηκε ότι ο Ομέρ πασάς ήταν στο Δίστομο ήθελε να φτάσει στο χωριό και ο ίδιος, γιατί η φρουρά που είχε αφήσει εκεί ήταν πολύ μικρή, για να αντισταθεί στο τούρκικο στράτευμα. Στις 20 Ιανουαρίου ξεκινά από τη Βελίτσα με πεντακόσιους επίλεκτους πολεμιστές . Αφού πέρασε απαρατήρητος τις γραμμές του εχθρού  στη Δαύλεια  και το οθωμανικό στρατόπεδο στο Δίστομο, κατάφερε να ενωθεί με του υπερασπιστές του Διστόμου .Για τον ευφυή σχεδιασμό  του Έλληνα στρατηγού να περάσει μέσα από τον εχθρικό καταυλισμό ο Σ. Τρικούπης αναφέρει « Η τόσον ευτυχής νυχτερινή εκστρατεία δεικνύει  την αξίαν του Καραϊσκάκη».  Γίνονται μάχες και οι Έλληνες αντιστέκονται σθεναρά. Στο μεταξύ στις 31 Ιανουαρίου εμφανίστηκαν τουρκικές δυνάμεις από την Κωνσταντινούπολη με αρχηγό τον χιλίαρχο Ισμαήλ. Είναι το καινούριο τακτικό σώμα που το είχαν οργανώσει Ευρωπαίοι αξιωματικοί.Προορισμός  του ήταν η Αθήνα για την ενίσχυση του Κιουταχή. Αποφάσισαν να βοηθήσουν τον Ομέρ και θα έδειχναν για πρώτη φορά την τακτική τους. Στις 3 Φεβρουαρίου , οι Έλληνες αποκρούουν την επίθεση του τακτικού σώματος  και στις 5 Φεβρουαρίου οι Τούρκοι άρχισαν να υποχωρούν.

Οι άνδρες του Καραϊσκάκη τους καταδίωξαν και το επόμενο πρωί οι Τούρκοι αποσύρθηκαν από την γύρω περιοχή, τη Δαύλεια, το μοναστήρι της Ιερουσαλήμ, το κάστρο των Σαλώνων  εγκαταλείποντας πλήθος από λάφυρα: σκηνές, πολεμοφόδια, τροφές και ένα κανόνι .Έτσι, σχεδόν όλη η κεντρική Ρούμελη περιήλθε στον ελληνικό έλεγχο και αποκόπτεται ο Κιουταχής από τα κέντρα ανεφοδιασμού του στρατού του στο Ζητούνι και τη Θεσσαλία.

Ο ιστορικός και λογοτέχνης Τάκης Λάππας στο βιβλίο του για τη μάχη στο Δίστομο επιλογικά γράφει: «Όσο για τις απανωτές αυτές μάχες του Διστόμου, οι διάφοροι ιστορικοί μας ή δεν τις καταδέχτηκαν να τις αναφέρουν και τις παρατρέχουν ή με λιγοστές γραμμές σημειώσαν. Δεν τους δώσανε την πρεπούμενη θέση στον Αγώνα. Κι όμως ήταν απ’ τις σημαντικότατες κατά την ελληνική επανάσταση. Σ’  όλη την Ελληνική Ιστορία απ’ τα αρχαία χρόνια ως τα δικά μας , το Εικοσιένα ,αναντίρρητα είναι το μέγιστο κατόρθωμα. Σ’ αυτό μέσα έχει και το Δίστομο το αξιόλογο μερίδιό του…»

Επισκεφθείτε τον παρακάτω σύνδεσμο για να διαβάσετε το e-book