Στο σημερινό μάθημα θα δούμε ένα Χριστουγεννιάτικο μουσικό έργο – μπαλέτο του Ρώσου συνθέτη Πιοτρ Ίλιτς Τσαικόφσκι (1840-1893) μέσα από το σχολικό βιβλίο στις σελίδες 89-90.

Θα κάνουμε μαζί μία άσκηση ακρόασης από μία συγκεκριμένη σκηνή του έργου.

To έργο είναι ένα μπαλέτο σε δύο πράξεις (σε δύο μέρη) που έγραψε ο Τσαϊκόφσκι το 1892. Ο Αλέξανδρος Δουμάς  διασκεύασε ένα παραμύθι με τίτλο “Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών” του Ε.Τ.Α Χόφμαν και ο Τσαϊκόφσκι έγραψε πάνω σ’ αυτή τη διασκευή το μπαλέτο του.

Άσκηση 1: Το Χριστουγεννιάτικο παραμύθι.

Η ιστορία αναφέρεται στο δώρο που έκανε στη μικρή Κλάρα ο νονός της, ο Ντροσελμάγιερ, την παραμονή των Χριστουγέννων σε μια μικρή Γερμανική πόλη. Ήταν ένας κινούμενος στρατιώτης, που λειτουργεί ως καρυοθραύστης. Όταν η γιορτή τελειώνει και οι καλεσμένοι φεύγουν, η Κλάρα μπαίνει στο ήσυχο σαλόνι για να κοιμίσει τον καρυοθραύστη. Καθώς το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα, το κορίτσι αποκοιμάται και μεταφέρεται σε έναν παραμυθένιο κόσμο. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο μεγαλώνει μαγικά, όλα τα παιχνίδια, ανάμεσά τους και ο καρυοθραύστης, ζωντανεύουν και ρίχνονται στη μάχη με μεγάλα ποντίκια που εισβάλλουν στο δωμάτιο. Τελικά ο καρυοθραύστης κερδίζει τη μάχη και μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο πρίγκιπα. Στη δεύτερη πράξη η Κλάρα και ο πρίγκιπας – Καρυοθραύστης ξεκινούν για ένα μαγικό ταξίδι. Περνούν από την Βασίλισσα του Χιονιού αλλά και από την χώρα των Ζαχαρωτών με την νεράιδα Ζαχαρένια. Η Κλάρα δεν θέλει να αποχωριστεί τον Καρυοθραύστη της, όμως την ημέρα των Χριστουγέννων καθώς ξυπνά κοντά στην οικογένειά της, το μόνο που κρατά στα χέρια της είναι ο Καρυοθραύστης, η κούκλα που της είχε χαρίσει ο νονός της.

 

Ας ακούσουμε ένα απόσπασμα από την εισαγωγή του μπαλέτου:

 

Στη συνέχεια θα δούμε μία συγκεκριμένη σκηνή από την πρώτη πράξη του έργου όταν τα παιχνίδια το βράδυ των Χριστουγέννων ζωντανεύουν. Από αυτή τη σκηνή θα ακούσουμε τρία χαρακτηριστικά μουσικά θέματα που περιγράφουν τη μελλοντική μάχη μεταξύ στρατιωτών και ποντικών. Έτσι το φαντάστηκε ο συνθέτης.

Δείτε εδώ τη σελίδα 90 του σχολικού βιβλίου.

 

Θέμα Α.

 

 

Θέμα Β

 

Θέμα Γ

 

Απόσπασμα εμβατηρίου 1.

Ακούστε το παρακάτω απόσπασμα και βρείτε ποια θέματα από τα τρία παραπάνω ακούγονται, πόσες φορές το καθένα. Ποια είναι η σειρά που ακούγονται;

 

Απόσπασμα εμβατηρίου 2.

Ποια θέματα ακούγονται τώρα; πόσες φορές; με ποια σειρά;

 

Στο μπαλέτο η συγκεκριμένη σκηνή παρουσιάζεται ως προπομπός της μάχης των ποντικών και των παιχνιδιών. Στη σκηνή λοιπόν βλέπουμε τα παιχνίδια (στρατιωτάκια και κούκλες) να χορεύουν γύρω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Πάμε να δούμε ένα απόσπασμα από τη σκηνή του εμβατηρίου από το ρώσικο Mπαλέτο Μπολσόι:

 

Στο παρακάτω βίντεο ακούστε όλη τη σκηνή όπως συνοδεύεται από ξυλάκια, πιατίνια, τρίγωνο, ξύστρα-κρόταλο και ντέφι. Προσπαθήστε κι εσείς στο σπίτι το ρυθμικό σχήμα μαζί με το βίντεο. Χρησιμοποιήστε τα μολύβια σας ή άλλα υλικά από το γραφείο σας! Παίξτε μουσική μαζί με τον Τσαϊκόφσκι!!

Για περισσότερες σκηνές μπαλέτου από τον Καρυοθραύστη μπορείτε να δείτε τους παρακάτω συνδέσμους:

Ο χορός των Χιονονιφάδων

Ο χορός των Λουλουδιών

Ο κινέζικος χορός

Η χαρακτηριστική εικόνα του μαθήματος είναι σκηνή του έργου από το Μπαλέτο της Βοστώνης και την ιστοσελίδα bostonglobe.com