«Με τα φτερά του γλάρου»

… να μάθουμε να πετάμε ψηλότερα, να βλέπουμε μακρύτερα!

Η αξία των Υγροτόπων

Είναι κοινός τόπος ότι οι υγρότοποι αποτελούν έναν από τους πλέον πολύτιμους πόρους του πλανήτη μας. Η οικολογική τους σημασία έχει να κάνει με τα ιδιαίτερα ενδιαιτήματα που περικλείουν, την ποικιλότητα των ειδών και την πυκνότητα των πληθυσμών που κατοικούν σε αυτούς.

Η σημασία τους για τον άνθρωπο είναι τεράστια: βιοποικιλότητα, αποθήκευση πόσιμου και αρδευτικού νερού, παραγωγή αλιευμάτων, βόσκηση κτηνοτροφικών ζώων, αναψυχή, οικοτουρισμός, παρατήρηση πουλιών (birdwatching), αθλητισμός, περιβαλλοντική, επιστημονική έρευνα. Για όλους αυτούς τους λόγους πολλές χώρες έχουν υπογράψει συνθήκες προστασίας των υγροτόπων.

Ο υγρότοπος που βρίσκεται στην περιοχή μας είναι το δίχως άλλο ένας αναντικατάστατος πολύτιμος πόρος παρά τις καταστροφές που έχει υποστεί.

Πριν από 20 χρόνια ο υγρότοπος έσφυζε από ζωή. Πάπιες, αργυροπελεκάνοι, αβοκέτες, χουλιαρομύτες, καλημάνες ξεπρόβαλλαν από την πλούσια βλάστηση. Οι κύκνοι μας αποχαιρέτησαν πριν λίγα χρόνια.<p>

Σήμερα το τοπίο του υγροτόπου είναι σύνθεση από παραθαλάσσια υγροτοπικά και χερσαία οικοσυστήματα, εκβολές χειμάρρων, όπου λαμβάνουν χώρα πολλαπλές χρήσεις. Γεωργικές καλλιέργειες, κτηνοτροφία, ταβέρνες, κέντρα αναψυχής, πλαζ και αθλητικοί χώροι, σπίτια, υπηρεσίες, δρόμοι ακόμη και εργοστάσια φιλοξενούνται στην περιοχή. Χρήσεις που ασκούν μεγάλες πιέσεις στον υγρότοπο με μπαζώματα, οχλήσεις και σοβαρά σημάδια ρύπανσης στο έδαφος και στα νερά. Αρμόδιοι για τον υγρότοπο πολλοί, υπεύθυνος κανείς.

Παρά την πραγματικά δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο υγρότοπος αποτελεί ευχάριστη έκπληξη για όλους μας ότι εκτός από ασημόγλαροι (που είναι γνωστοί για την ανθεκτικότητά τους) εξακολουθούν να τον χρησιμοποιούν ως ενδιαίτημα και άλλα είδη ορνιθοπανίδας.

Πολλά μεταναστευτικά πουλιά σταθμεύουν εδώ στο μακρύ ταξίδι τους από το νότο στο βορρά την άνοιξη και από το βορρά στο νότο το φθινόπωρο. Κατά καιρούς φιλοξενεί ο υγρότοπος «Καλύβια» μικρές πλέον ομάδες από διαφορετικά είδη αποδημητικών πουλιών, άλλοτε μικροσκοπικά και αεικίνητα και άλλοτε μεγαλοπρεπή και φανταχτερά. Λευκοτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, καλαμοκανάδες, τουρλίδες, φοινικόπτερα, κορμοράνοι είναι κάποια από τα είδη πουλιών που συναντά κανείς στον υγρότοπο. Για δύο περίπου μήνες το 2012 ένας δακτυλιωμένος κύκνος φιλοξενήθηκε στην περιοχή κοντά στις  εκβολές του ποταμού Ίναχου, ένα είδος πουλιού που έκανε χρόνια να εμφανιστεί στην περιοχή.

Η αειφορική διαχείρισή ενός υγροτόπου είναι βασικός πυλώνας της ύπαρξής του. Η περιβαλλοντική προσέγγιση, η κοινωνική και οικονομική αποτελούν τις επιμέρους συνιστώσες σε αυτό που ονομάζουμε αειφόρα διαχείριση. Σε αυτό  χρειάζεται η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση να γίνει Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Έτσι οι επόμενες γενιές θα απολαμβάνουν ένα υγιές και αειφόρο περιβάλλον, κι εμείς θα τους παραδώσουμε όσα δανειστήκαμε από τις προηγούμενες, χωρίς εκπτώσεις, αλλά με μεγαλύτερη φροντίδα, αφού «στη γη δεν μας ανήκει τίποτα, είναι όλα δανεικά από τα παιδιά μας».

Αν χαθεί αυτή η βιοποικιλότητα και αλλάξει εντελώς το τοπίο, αλλάζει το μικροκλίμα και κινδυνεύει η περιοχή από ξηρασία, όπως και η ποιότητα των υπόγειων νερών. Είναι αναγκαίο να προβληματιστούν όλοι όσοι εμπλέκονται, φορείς και πολίτες. Είναι καιρός να αναδειχθούν επιστημονικές μελέτες, προτάσεις αξιοποίησης που έχουν γίνει για τον τόπο αυτό  κατά καιρούς από Πανεπιστήμια και άλλους φορείς.

Με αυτές τις σκέψεις στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Νέας Κίου δημιουργήσαμε ένα πρόγραμμα που αφορά στη γνωριμία των μαθητών/-τριών με τον υγρότοπο της περιοχής μας, αλλά κυρίως, τον προβληματισμό τους γύρω από τη διαχείριση τέτοιων περιοχών.

«Με τα φτερά του γλάρου» θέλουμε να πετάξουμε μέσα από το πρόγραμμα αυτό, να βγούμε από την άγνοιά μας, να καλλιεργήσουμε το πνεύμα και τις ικανότητές μας προς όφελος του περιβάλλοντος που μας συντηρεί, να μάθουμε να πετάμε ψηλότερα και να βλέπουμε μακρύτερα!

Το 2008 στο Ναύπλιο πραγματοποιήθηκε το 4^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εκπαιδευτικών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.) με συμμετοχή 600 εκπαιδευτικών από όλη τη χώρα, όπου στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους υπήρξε επίσκεψη στον υγρότοπο.

Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν «εντυπωσιάστηκαν» από τον πλούτο της ορνιθοπανίδας που υπάρχει στο συγκεκριμένο  υγρότοπο, «απογοητεύτηκαν» όμως από την κατάσταση που αντίκρυσαν. Εξέδωσαν, λοιπόν, ένα ψήφισμα, το οποίο μέσα από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Νέας Κίου προωθήθηκε στα τοπικά Μ.Μ.Ε. και στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αργολίδας.

Το ψήφισμα έχει ως εξής:

«Οι συμμετέχοντες στο 4^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εκπαιδευτικών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.):

1. Αναγνωρίζουμε τη μεγάλη αξία που έχει ο παραλιακός υγρότοπος Ναυπλίου – Νέας Κίου για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, αλλά και ως χώρος αναψυχής και προώθησης σύγχρονων μορφών τουρισμού.
2. Επισημαίνουμε τα μεγάλα πλεονεκτήματα που έχει η εν λόγω περιοχή ως μελλοντικό περιαστικό φυσικό πάρκο μεγάλης οικολογικής και κοινωνικής αξίας.
3. Εκφράζουμε την αγωνία μας για τη δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η περιοχή κυρίως λόγω της απώλειας μεγάλου μέρους του υγροτόπου από επιχωματώσεις και παράνομες κατασκευές και λόγω των πολλών σκουπιδιών.

Ζητάμε από τους αρμόδιους:

1. Να σταματήσουν κάθε περαιτέρω υποβάθμιση της περιοχής και ιδίως να αποτρέψουν κάθε νέα εναπόθεση σκουπιδιών και μπαζών.
2. Να  καθαριστεί η περιοχή από τα σκουπίδια.
3. Να προχωρήσουν σε μελέτη και έργα αναβάθμισης της περιοχής και διαμόρφωση ήπιων υποδομών  για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
4. Να  αναπτυχθεί συνολικό σχέδιο προστασίας και διατήρησης της παράκτιας ζώνης του Αργολικού κόλπου.

Ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος.

Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν και από εμάς, που ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιούμε, είμαστε άμεσα εξαρτημένοι από την οικολογική ισορροπία. Η προστασία των υγροτόπων συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση της ευαίσθητης αυτής ισορροπίας, εξασφαλίζοντας στον άνθρωπο την αειφορική ανάπτυξη, που απλόχερα μπορούν να συνεισφέρουν τα πολύτιμα αυτά οικοσυστήματα.

Η Παιδαγωγική Ομάδα του

ΚΠΕ Νέας Κίου