Σεμινάριο – Εργαστήριο για εκπαιδευτικούς: ο εθελοντισμός ως προσωπική προσφορά υπηρεσιών και πόρων στο συνάνθρωπο και στην κοινότητα.
Έδεσσα 5,10,12 Δεκεμβρίου 2002.
Συντονιστής: Κωνσταντίνος Κιουρτσής.
Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
- Η έννοια του εθελοντισμού
- Δραστηριότητες Ατομικής και Ομαδικής Εθελοντικής Προσφοράς
- Απόφαση για δράση
- Προσωπική υποχρέωση και κοινωνική αλληλεγγύη
Β΄ ΜΕΡΟΣ: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
1η δραστηριότητα: γνωριμία
2η δραστηριότητα: το συμβόλαιο της ομάδας
3η δραστηριότητα: μια δική μου περίπτωση
Ο συντονιστής της ομάδας ζητάει από τα μέλη της να θυμηθούν μια περίπτωση, στην οποία βοήθησαν εθελοντικά.
Σε ζευγάρια, τα δύο μέλη συζητούν τις περιπτώσεις τους και τις παρουσιάζουν στην ολομέλεια αφού συστηθούν.
4η δραστηριότητα: ποιός με χρειάζεται;
Ο συντονιστής της ομάδας ζητάει από τα μέλη να σχηματίσουν δύο ομάδες, που θα δημιουργήσουν ένα σενάριο, και στη συνέχεια θα το παρουσιάσουν ως θεατρικό παιχνίδι ρόλων. Δίδονται οι γενικές οδηγίες προς τα μέλη των δύο ομάδων.
1η ομάδα: Είστε κάτοικοι ενός χωριού, και σας ειδοποιούν από το Αστυνομικό Τμήμα ότι σε μια δύσβατη περιοχή του βουνού της περιοχής σας, αποκλείστηκαν από τα χιόνια τα μέλη μιας οικογένειας, τα οποία στην προσπάθειά τους να φτάσουν σε κατοικημένη περιοχή με τα πόδια, χάθηκαν. Το κινητό τηλέφωνό τους δεν λειτουργεί πλέον, αλλά προλάβανε να επικοινωνήσουν με την αστυνομία, χωρίς όμως να καταφέρουν να δώσουν το ακριβές σημείο στο οποίο βρίσκονται τώρα.
2η ομάδα: Είστε τα μέλη μιας οικογένειας. Το σπίτι σας είναι μικρό. Μια επιτροπή αλληλεγγύης της περιοχής σας ζητάει από τις οικογένειες να φιλοξενήσουν για 30 μέρες παιδιά μιας Χώρας που βρίσκεται σε πόλεμο.
Στην ολομέλεια παρουσιάζονται τα θεατρικά παιχνίδια ρόλων των δύο ομάδων και το κάθε μέλος εκφράζει τα συναισθήματά του από τη συμμετοχή του.
5η δραστηριότητα: πώς έμαθα ποδήλατο
O συντονιστής της ομάδας ζητάει από όλα τα μέλη της να σχηματίσουν ζευγάρια και να συζητήσουν μια σκηνή από τις πρώτες προσπάθειές τους να μάθουν ποδήλατο με δύο ρόδες. (Να αναφερθούν στην ηλικία τους, να περιγράψουν το ποδήλατο, το δρόμο, το βοηθό τους κλπ)
Στην ολομέλεια, έκφραση για τη σημασία του βοηθού σε μια προσπάθεια.
6η δραστηριότητα: δε φτάνει να θέλεις, πρέπει και να μπορείς!
Ο συντονιστής, ζητάει από τα μέλη, να σχηματίσουν τρεις ομάδες. Η κάθε ομάδα είναι υπεύθυνη για την κατάγραφή κριτηρίων, για την επιλογή εθελοντών. Δίδονται οι παρακάτω οδηγίες:
1η ομάδα: θα αποφασίσετε με ποιά κριτήρια θα επιλέξετε εθελοντές πυροσβέστες.
2η ομάδα: θα αποφασίσετε με ποιά κριτήρια θα επιλέξετε εθελοντές ναυαγοσώστες
3η ομάδα: θα αποφασίσετε με ποιά κριτήρια θα επιλέξετε εθελοντές, που θα προσφέρουν υπηρεσίες σε μοναχικούς υπερήλικες.
Στην ολομέλεια οι ομάδες ανακοινώνουν τα κριτήριά τους και ακολουθεί συζήτηση.
7η δραστηριότητα τηλεφωνική γραμμή SOS
O συντονιστής, ζητάει από τα μέλη της ομάδας να ετοιμάσουν σε μια πλευρά της αίθουσας το τηλεφωνικό κέντρο ενός συμβουλευτικού σταθμού SOS και σε μία άλλη πλευρά, έναν τηλεφωνικό θάλαμο.
Στη συνέχεια, ζητάει 4 εθελοντές, που θα είναι οι σύμβουλοι του σταθμού για άτομα που βρίσκονται σε απόγνωση. Οι εθελοντές αυτοί, παίρνουν θέση, και γράφουν σε ένα χαρτονάκι το όνομά τους. Τα χαρτονάκια αυτά τοποθετούνται μπροστά τους.
Τα υπόλοιπα μέλη, καλούν διαδοχικά από τον τηλεφωνικό θάλαμο το συμβουλευτικό σταθμό, και εκθέτουν το πρόβλημά τους. Το πρόβλημα αυτό, το ακούνε και οι τέσσερις σύμβουλοι του σταθμού, συνεννοούνται μεταξύ τους και απαντούν.
Στην ολομέλεια, τα μέλη εκφράζουν τις δυσκολίες που είχαν στο ρόλο τους.
8η δραστηριότητα: ας ξετυλίξουμε αυτό το κουβάρι μαζί!
O συντονιστής της ομάδας, ζητάει από τα μέλη της, να σχηματίσουν γονατιστοί έναν κύκλο και δίνει σε κάποιο μέλος ένα σφαιρικό κουβάρι. Το μέλος αυτό, κρατάει την άκρη του νήματος, και κυλάει το κουβάρι προς ένα άλλος μέλος, λέγοντας και το όνομα αυτού του μέλους. Το δεύτερο αυτό μέλος, αφού τεντώσει το νήμα, και σταθεροποιήσει ένα σημείο του στο πάτωμα, κυλάει το κουβάρι προς ένα άλλο μέλος, λέγοντας και το όνομά του. Αυτό συνεχίζεται ώσπου το κάθε μέλος να έχει πάρει το κουβάρι από όλα τα άλλα μέλη, αλλά μόνον μία φορά. Τα μέλη, και ενώ κρατάνε τα σταθερά σημεία του νήματος, μετράνε το συνολικό αριθμό διαδρομών του κουβαριού. Υπόψη, κάθε διαδρομή έχει δύο κατευθύνσεις. Στη συνέχεια ελευθερώνουν το νήμα.
Στην ολομέλεια ακολουθεί συζήτηση για το συμβολισμό του νήματος και των διαδρομών του.
Η ομάδα εξετάζει επίσης αν, όλες αυτές οι οδοί επικοινωνίας είναι διαθέσιμες μεταξύ των μελών της κοινότητας στην οποία ζούνε.
9η δραστηριότητα: κλέφτες και ικέτες
Σχηματίζονται δύο ομάδες, που θα παίξουν από ένα παιχνίδι ρόλων βασισμένα στις παρακάτω ιστορίες:
α΄ ιστορία: Είστε μια οικογένεια και ακούτε μέσα στη νύχτα ένα δυνατό θόρυβο. Κοιτάζετε από το παράθυρό σας το απέναντι πάρκο. Σε έναν παράδρομο του πάρκου, παρατηρείτε ένα άτομο, μάλλον νεαρό, να σπάζει με μια πέτρα το πλαϊνό τζάμι ενός αυτοκινήτου και να προσπαθεί να μπει μέσα. Μοιραστείτε ρόλους και φτάστε το σενάριο μέχρι κάποιο τέλος.
β΄ ιστορία: Είστε οικογένεια και επισκέπτεστε μια μεγάλη πόλη. Σε ένα φανάρι πλησιάζει μια νεαρή γυναίκα με ένα βρέφος στην αγκαλιά της και κοιτώντας προς εσάς, ικετεύοντας σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνετε, απλώνει το χέρι της με τη χούφτα προς τα επάνω. Μοιραστείτε ρόλους και φτάστε το σενάριο μέχρι κάποιο τέλος.
10η δραστηριότητα: εισπνοή έξω, εκπνοή μέσα
O συντονιστής της ομάδας ζητάει από τα μέλη να σταθούν όρθιοι σε ένα κύκλο και να πιαστούν χέρι-χέρι. Εξηγεί ότι, με το δικό του παράγγελμα θα κάμνουν ένα βήμα μπροστά εκπνέοντας και ένα βήμα πίσω εισπνέοντας. Γίνονται κάποιες δοκιμαστικές κινήσεις στην αρχή και μετά όλοι μαζί στο ρυθμό που δίνει ο συντονιστής κινούνται μπρος-πίσω σαν ένας μεγάλος πνεύμονας σε λειτουργία.
11η δραστηριότητα: στάσου δίπλα μου!
O συντονιστής της ομάδας ζητάει από τα μέλη της να σχηματίσουν ζευγάρια, και να συζητήσουν σύμφωνα με τις παρακάτω οδηγίες: Το ένα μέλος του ζευγαριού, θα εξηγεί στο άλλο μέλος ότι χρειάζεται τη βοήθειά του προσπαθώντας να πείσει. Όμως, το άλλο μέλος θα φέρνει αντιρρήσεις, δηλώνοντας ανικανότητα, έλλειψη χρόνου κλπ. Στη συνέχεια επαναλαμβάνεται η διαδικασία, με τους ρόλους αντεστραμμένους.
Στην ολομέλεια, το κάθε μέλος εκφράζει το πώς ένιωσε στο ρόλο του.
12η δραστηριότητα όλοι μαζί και με τον ίδιο ρυθμό!
O συντονιστής της ομάδας, μοιράζει στα μέλη της ομάδας ένα οποιοδήποτε κείμενο, που έχει ένα ρυθμό. Κατάλληλα γι΄ αυτόν τον σκοπό είναι ποιήματα ή στίχοι που έχουν μελοποιηθεί, ή αποσπάσματα από Αρχαία Τραγωδία. Ένα τέτοιο κείμενο είναι και το παρακάτω ποίημα του Γιώργου Σεφέρη , μελοποιημένο από τον Γιάννη Μαρκόπουλο (μέρος Ι΄- Μυθιστόρημα)
διαθέσιμο στον ιστότοπο http://www.youtube.com/watch?v=LqqCFrneUJE&feature=related:
/ Ο τόπος μας / είναι / κλειστός, / όλο / βουνά/
/ που έχουνε / σκεπή / το χαμηλό / ουρανό, / μέρα / και νύχτα./ . . ./ . . . /
/ Δεν έχουμε / ποτάμια, / δεν έχουμε / πηγάδια / δεν έχουμε / πηγές /
/ μονάχα / λίγες στέρνες, / άδειες / κι αυτές,/ . . . / . . . /
/ που ηχούν, / που ηχούν / και που / τις προσκυνούμε /. . . / . . . /
/ Και οι γάμοι μας, /. . . / . . . / τα δροσερά / στεφάνια / και τα δάχτυλα /. . . / . . . /
/ γίνουνται / αινίγματα / ανεξήγητα / . . . / (τρις),
/ για την / ψυχή μας /. . . /. . . / . . . /
Ο συντονιστής, διαβάζει το κείμενο μια φορά, αβίαστα. Μια δεύτερη φορά με ρυθμό, που τον κρατάει ανεβοκατεβάζοντας το χέρι του. Την τρίτη φορά ζητάει να το διαβάζουν όλα τα μέλη μαζί, δυνατά και με ρυθμό ανεβοκατεβάζοντας τα χέρια τους. Την τέταρτη φορά το διαβάζουν όλοι μαζί, δυνατά, με ρυθμό, και χτυπώντας τα πόδια τους στο πάτωμα. Την πέμπτη φορά, το διαβάζει μόνος του αβίαστα, όπως το διάβασε την πρώτη φορά.
Στην ολομέλεια το κάθε μέλος εξετάζει, ποιος από τους τρόπους ανάγνωσης, το έφερε πιο κοντά στους άλλους και στο κείμενο.
13η δραστηριότητα: Πρώτος εγώ. . . ακολουθείστε με !
O συντονιστής ζητάει από τα μέλη της ομάδας να σχηματίσουν όρθιοι έναν κύκλο. Ένα πρώτο μέλος, μπαίνει στο κέντρο του κύκλου, κάνει μια κίνηση που τη συνοδεύει με μία λέξη και τα υπόλοιπα μέλη επαναλαμβάνουν την κίνηση και τη λέξη. Ακολουθεί δεύτερο μέλος, τρίτο κοκ. ώσπου να κλείσει ο κύκλος.
Στην ολομέλεια, το κάθε μέλος εκφράζει πώς ένιωσε όταν ακολουθούσε, και πώς όταν τον ακολουθούσαν
14η δραστηριότητα: που πάτε, να σας πάω
O συντονιστής της ομάδας, ζητάει από τα μέλη της, να σχηματίσουν τρεις ομάδες. Η κάθε ομάδα θα επιλέξει έναν οδηγό, ο οποίος με τη σειρά του θα επιλέξει ένα μεταφορικό μέσο που θα οδηγεί (τρακτέρ, νταλίκα, πλοίο, αεροπλάνο, μετρό, ποδήλατο κλπ). Τα άλλα μέλη της ομάδας, θα είναι οι επιβάτες του. Στη συνέχεια, ο οδηγός τοποθετεί τους επιβάτες του στο ¨όχημά¨ του, παίρνει και ο ίδιος θέση, και ξεκινάει. Κατά τη διαδρομή, ο οδηγός κάνει κινήσεις ανάλογα με τις δυσκολίες της πορείας του “οχήματος”. Τα άλλα μέλη – ως επιβάτες του ίδιου “οχήματος” – ακολουθούν αυτές τις κινήσεις Στην ολομέλεια, η κάθε ομάδα εξηγεί πώς επέλεξε τον οδηγό της, και το κάθε μέλος εκφράζει πώς ένιωσε στο ρόλο του.
15η δραστηριότητα: εγώ ως εθελοντής
Ο συντονιστής, μοιράζει στα μέλη της ομάδας από δύο χαρτονάκια. Το κάθε μέλος ζωγραφίζει στο κάθε χαρτονάκι από μία μάσκα. Μία με τίτλο “βοηθώ” και μία με τίτλο “δε βοηθώ”. Στη συνέχεια, το κάθε μέλος γράφει την ιστορία της κάθε μάσκας.
Στην ολομέλεια, το κάθε μέλος μιλάει για τις δύο μάσκες του (τί αισθάνεται η κάθε μάσκα, ποιά είναι τα χαρακτηριστικά της, τι θα έλεγε η μια μάσκα στην άλλη κλπ)
16η δραστηριότητα: αξιολόγηση και κλείσιμο της συνάντησης