Το παρακάτω υλικό συντάχθηκε στις 23/4/2011 και έχει ως βασική πηγή του, το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κιουρτσή «Εξωδιδακτικές δραστηριότητες στα σχολεία. Διαμόρφωση θετικού μαθησιακού κλίματος στη μαθητική ομάδα», που εκδόθηκε στην Έδεσσα το 2006 από τον ίδιο και φέρει τον ISBN 960-631-319-0. Το βιβλίο διανεμήθηκε δωρεάν και εξαντλήθηκε.
Οι τρεις αρχές
Ο καθένας μας έχει την προσωπική στάση ζωής, τις εμπειρίες του, τις γνώσεις του, την πορεία του ως εκπαιδευτικού και επομένως, μπορεί να έχει υιοθετήσει τις όποιες αρχές λειτουργίας της μαθητικής ομάδας. Εμείς αναφέρουμε ενδεικτικά τρεις αρχές της δικής μας ομάδας:
1η αρχή: ο βαθύτερος εαυτός και η αποκάλυψή του
Το μέλος της μαθητικής ομάδας, όπως όλοι μας, έχει το βαθύτερο εαυτό, η ουσία του οποίου είναι αιώνια αληθινή και εμπεριέχει αγάπη δίχως όρους. Η αρχή αυτή ταιριάζει με τη διδασκαλία των μεγάλων γλυπτών που αφορά στη σχέση τους με τα δημιουργήματά τους, όπως φαίνεται στο παρακάτω κείμενο, πιθανώς του Πραξιτέλη:
“Όταν έχω ένα κομμάτι μάρμαρο, πρώτα προσπαθώ να φανταστώ το θεό που κρύβει μέσα του και στη συνέχεια αφαιρώ τα περιττά από πάνω του, έως ότου αυτός ο θεός αποκαλυφθεί”.
Οι δραστηριότητες της ομάδας διευκολύνουν το κάθε μέλος της να γνωρίσει το βαθύτερο εαυτό (αυτογνωσία) χωρίς όμως να είναι αναγκασμένο να τον εκθέσει στην ομάδα. Το μέλος είναι ελεύθερο να παρουσιάζει τον εαυτό στο βαθμό που επιθυμεί.
2η αρχή: ο αληθινός και ο επίπλαστος εαυτός
Το μέλος της ομάδας εκφράζει το νοητικό ή το συναισθηματικό του μέρος με τεχνικές, που του επιτρέπουν να διακρίνει ποια από στοιχεία του είναι πραγματικά και ποια είναι επικτίσματα και ξένα. Η αρχή αυτή ταιριάζει με τη Σωκρατική διδασκαλία, όπως φαίνεται στο έργο “Θεαίτητος” του Πλάτωνα:
“Το σημαντικότερο στοιχείο της δικής μου τέχνης είναι ότι μπορεί με κάθε τρόπο να εξετάζει ποιο από τα δυο συμβαίνει: δηλαδή, γεννάει η διάνοια του νέου φάντασμα και ψέμα ή πλάσμα αληθινό και ζωντανό. Έχω επίσης και τούτο που διαθέτουν οι μαίες: είμαι άγονος ως προς τη σοφία, ενώ αυτό ακριβώς για το οποίο πολλοί με κατηγόρησαν, ότι απευθύνω ερωτήματα στους άλλους αλλά ο ίδιος δεν αποφαίνομαι για τίποτα, επειδή δεν διαθέτω καθόλου σοφία, βάσιμα μου το καταλογίζουν. Αιτία για τούτο είναι το εξής: ο θεός με αναγκάζει να ξεγεννώ, αλλά με εμποδίζει να γεννώ. Ο ίδιος δεν είμαι ιδιαίτερα σοφός και δεν διαθέτω κανένα τέτοιου είδους εύρημα, γέννημα της ψυχής μου. Όσοι με συναναστρέφονται φαίνονται κατ’ αρχάς, μερικοί τουλάχιστον, απολύτως αμαθείς, ενώ όλοι, κατά την πρόοδο της συναναστροφής μας, επιτυγχάνουν θαυμαστή επίδοση, όπως φαίνεται στους εαυτούς τους και στους άλλους. Είναι λοιπόν ολοφάνερο τούτο, πως από μένα δεν έμαθαν ποτέ τίποτα, αλλά οι ίδιοι από μόνοι τους ανακάλυψαν και γέννησαν πολλά και καλά”.
3η αρχή: το «καλό» και το «κακό»
Η ζωή είναι μια πορεία προς την αυτοεκπλήρωση. Το μέλος προσκαλείται να βαδίσει αυτό το μονοπάτι επιλέγοντας στάση και συμπεριφορά. Η αρχή αυτή ταιριάζει με την παιδαγωγική ομιλία “προς τους νέους, όπως αν εξ Ελληνικών οφελοίντο λόγων“, του Μεγάλου Βασιλείου:
“από τα άνθη, άλλοι απολαμβάνουν μόνο το άρωμα και τα χρώματά τους, οι μέλισσες όμως μπορούν να παίρνουν και το μέλι τους. Οι μέλισσες δεν πηγαίνουν σε όλα τα άνθη ούτε και προσπαθούν να τα κουβαλήσουν ολόκληρα στην κυψέλη, αλλά αφού πάρουν από αυτά όσο είναι κατάλληλο για την εργασία τους, το υπόλοιπο το αφήνουν και φεύγουν“.