Αγαπητοί γονείς,
Για την Ελλάδα η 25η Μαρτίου είναι διπλή γιορτή. Γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (γι’ αυτό λέμε τον Μάρτη και «Βαγγελιώτη» στη λαογραφία μας), και την επανάσταση των Ελλήνων κατά του τουρκικού ζυγού το 1821 (που κράτησε 400 χρόνια!). Μεγάλη μέρα, πράγματι, και για την ελληνορθόδοξη παράδοσή μας και για την ιστορία του ίδιου του τόπου. Πόσο απλό είναι όμως άραγε να εξηγήσουμε τη σημασία αυτής της μέρας σε ένα μικρό παιδί;
Κατ’ αρχάς ας λάβουμε υπόψη ότι η Ελλάδα με τη μοναδική της θέση στο σταυροδρόμι της Μεσογείου έχει πολλές φορές τραβήξει την προσοχή πολλών κατακτητών μέσα στην ιστορία, όπως τους Ρωμαίους πριν 2000 χρόνια, τους Φράγκους πριν 800 χρόνια, τους Τούρκους πριν 600 χρόνια, τους Ιταλούς και τους Γερμανούς πριν μόλις 80 χρόνια… Και όταν απειλούνται –αν μη τι άλλο– ο ζωτικός χώρος και ο τρόπος ζωής άλλων ανθρώπων από επίδοξους κατακτητές, καταλαβαίνουμε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει με ειρηνικό τρόπο. Αλλά τότε ούτε και οι άνθρωποι που απειλούνται δεν θα μπορούσαν να προστατεύσουν τη ζωή τους και τον τόπο τους απλώς με τη συζήτηση…
Ας σκεφτούμε απλά και ειλικρινά, όπως θα σκεφτόταν κι ένα μικρό παιδί: πώς θα αισθανόμασταν άραγε εμείς αν κάποιος έμπαινε με το ζόρι στο σπίτι μας και μας ανάγκαζε να δουλεύουμε εμείς για να έχει εκείνος τροφή και στέγη – και μάλιστα το μεγαλύτερο μερίδιο! Κι έπειτα εμείς τι θα κάναμε απέναντι στον εισβολέα; Θα τον ανεχόμασταν με «υπομονή» με την ελπίδα να φύγει από μόνος του; Αλλά και πάλι πόσες πιθανότητες υπάρχουν για έναν εισβολέα, που θέλει με κάθε τρόπο να είναι ο αρχηγός, να αλλάξει γνώμη έτσι απλά και να φύγει ζητώντας συγγνώμη; Ή μήπως απλά θα γκρινιάζαμε για το κακό «που μας βρήκε» και θα λέγαμε ότι δεν υπάρχει καμία σωτηρία; Σίγουρα, όμως, θα νιώθαμε αγανάκτηση, αδικία, οργή, αλλά και φόβο: για το άγνωστο, για τη δύναμη του «κακού», για τον πόνο (ψυχικό και σωματικό), για την τύχη των αγαπημένων μας, για την ίδια μας τη ζωή… Και όσο θα περνούσε ο καιρός θα νιώθαμε κούραση (ψυχική και σωματική), αλλά και τη λαχτάρα να ανοίξουμε και πάλι τα φτερά μας…
Πράγματι, δείτε ακόμη και πριν διακόσια χρόνια, την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, πόσο ζωντανά περιγράφουν ο Ρήγας Φεραίος (1757-1798) και ο εθνικός μας ποιητής, Διονύσιος Σολωμός (1798-1857) αυτές τις αγωνίες της ψυχής και τις κακουχίες του υπόδουλου Έλληνα:
Ως πότε, παλληκάρια, να ζούμεν στα στενά,
μονάχοι, σαν λιοντάρια, στες ράχες, στα βουνά;
Σπηλιές να κατοικούμεν, να βλέπωμεν κλαδιά,
να φεύγωμ’ απ’ τον κόσμον, για την πικρή σκλαβιά;
Να χάνωμεν αδέλφια, Πατρίδα και γονείς,
τους φίλους, τα παιδιά μας κι όλους τους συγγενείς;
(Από τον Θούριο του Ρ. Φεραίου, τον πιο διαδεδομένο προεπαναστατικό πατριωτικό ύμνο)
Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·1
Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:
«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω γω στο χέρι;
Οπού συ μου ‘γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει».
[Από το ποίημα Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Δ. Σολωμού, σχετικά με τον ηρωικό αγώνα των Μεσολογγιτών κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826) ως την απεγνωσμένη έξοδο, την παραμονή των Βαΐων]
Αλλά μέσα σε όλες τις κακουχίες πόσο ζωντανά περιγράφουν και τη δίψα και τον αγώνα για την ελευθερία:
Καλλιό ‘ναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή!
(Από το Θούριο του Ρήγα)
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη
που με βία μετρά τη γη.
Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
(Από τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν του Δ. Σολωμού)
Μέσα από τις κακουχίες, τις αγωνίες και τη λαχτάρα για την ελευθερία, αλλά και με τους αγώνες όλων με όποιον τρόπο μπορούσαν –με όπλα, με καράβια, με χρήματα, με ποιήματα και κείμενα, με προσευχή και πίστη– ξέσπασε και η Επανάσταση το 1821, που ενέπνευσε εκτός των άλλων και ένα σπουδαίο κίνημα φιλελληνισμού και οδήγησε στην ίδρυση του ελληνικού κράτους μόλις το 1830 με πρώτο κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια (στον οποίο οφείλεται και η οργάνωση των ελβετικών καντονιών!).
Με την ευκαιρία αυτής της μεγάλης μέρας, ας φροντίσουμε να ενημερωθούμε λίγο περισσότερο για τα πρόσωπα και τα γεγονότα και ας προβληματιστούμε μαζί με τα παιδιά μας:
- Εμείς τι θα κάναμε αν βρισκόμασταν σε ανάλογη θέση; Ο πόλεμος μπορεί να μην είναι η καλύτερη λύση, αλλά μπορεί να είναι η μόνη, αν πρόκειται να διεκδικήσουμε την ελευθερία μας – μια ελευθερία που δεν εμποδίζει την ελευθερία του άλλου, αλλά που μπορεί να οδηγήσει σε πρόοδο…
- Πόσο «μακρινό» είναι άραγε ένα ιστορικό γεγονός, που απέχει μόλις δύο αιώνες από το σήμερα (τι είναι άραγε δύο αιώνες μπροστά σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας;) και που σε αυτό οφείλεται ουσιαστικά η γέννηση του ελληνικού κράτους και του Συντάγματός του;
- Πώς οι αγώνες ανθρώπων που έζησαν στο «τότε» μας βοηθούν να ζούμε στα δεδομένα του «τώρα»;
- Τι παράδειγμα μας δίνουν οι αγώνες του «χθες» για τα προβλήματα του «σήμερα»;
Ας μη βιαστούμε να έχουμε τον τελευταίο λόγο στις απαντήσεις. Δεν θα μπορούσαμε, άλλωστε, να τον έχουμε χωρίς να έχουμε μελετήσει με σωστή κρίση και σε βάθος τις ιστορικές πηγές (πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο αν δεν ασχολείται κάποιος με την ιστορική έρευνα) και μέσα σε μια ανθρωπότητα που εξελίσσεται και δοκιμάζεται… Αυτό όμως που μπορούμε –και οφείλουμε– να κάνουμε είναι να αναρωτηθούμε, να ψάξουμε μέσα μας τις δικές μας αγωνίες και λαχτάρες, να εκτιμήσουμε ό,τι έχουμε στο σήμερα, να οραματιστούμε για το αύριο. Μόνο τότε ίσως καταλάβουμε πραγματικά και τα λόγια του Ρήγα: «όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά».
Χρόνια πολλά σε όλον τον ελληνισμό και καλή μας δύναμη!
