ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ
Η Παιδαγωγική είναι δράση, επίδραση, επικοινωνία, προσπάθεια επηρεασμού και διαμόρφωσης στάσεων και συμπεριφορών για μια κοινωνία Ανθρώπων συνεργάσιμων, δραστήριων, δημιουργικών, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους Νόμους και με τη θοήθεια όλων των επιστημών.
Ανέκαθεν οι άνθρωποι γνώριζαν τη μεγάλη σημασία που είχε στη διαμόρφωση των πολιτών μιας κοινωνίας η διαπαιδαγώγησή τους. Τούτο έχει διασωθεί μέχρι εμάς με παραστάσεις σε αγγεία, κείμενα, θεατρικά έργα, παραδόσεις, και το σημαντικότερο την αντίληψη που ήταν βαθειά ριζωμένη στην αντίληψη όλου του κόσμου της προηγούμενης γενιάς.
Στα σπίτια κάθε βράδυ, στην μεγάλη οικογένεια ( παπούς ? γιαγιά ? πατέρας ? μητέρα ? παιδιά ), αλλά και στην πυρηνική οικογένεια ( πατέρας ? μητέρα ? παιδιά ), γινόταν συγκέντρωση ? συζήτηση απολογισμού των δράσεων της ημέρας που πέρασε, και προγραμματισμός για την ημέρα που θα ακολουθούσε. Γύρω στο τζάκι, κατά τις χειμωνιάτικες νύχτες ή έξω στην αυλή, στην αστροφεγγιά, κατά το καλοκαίρι, όλη η οικογένεια εξισορροπούσε τις εντάσεις, συγκέντρωνε πληροφορίες, συνέθετε αντιθέσεις, σ υ ζ η τ ο ύ σ ε. Εκεί η νέα γενιά μάθαινε τα πρώτα στοιχεία εφαρμοσμένης οικονομίας επιβίωσης και σεβασμού στο περιβάλλον.
Σ? εκείνον τον ιερό χώρο έμπαιναν βασικά στοιχεία ΑΡΧΩΝ και ΑΞΙΩΝ , ΤΙΜΙΟΤΗΤΑΣ, ΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ και ΗΘΙΚΟΤΗΤΑΣ.
Μετά την οικογένεια ερχόταν το Σχολείο, να βοηθήσει τούτη την κοινή προσπάθεια, για τη διάπλαση ενός ανθρώπου « Καλού κι αγαθού» . Στο Σχολείο ήταν έντονη η επιθυμία και η προσπάθεια για τη σωστή ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ της νέας γενιάς. ΄Ηξεραν όλοι και ιδιαίτερα το πρόσεχαν ότι, πέρα από τα λόγια, σημαντικότατος παράγοντας για την επίτευξη του στόχου ήταν το ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ.
Οι σχολές , από τις οποίες αποφοιτήσαμε εμείς οι δάσκαλοι, λέγονταν Παιδαγωγικές Ακαδημίες. Οι σχολές από τις οποίες αποφοιτούν τώρα όσοι θα ασκήσουν το επάγγελμα του δασκάλου, λέγονται Παιδαγωγικά Τμήματα. ΄Αρα και τότε και τώρα κυρίαρχος στόχος ήταν και είναι η ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ των νέων.
Η διδασκαλία για να είναι επιτυχής και να κατανοήσει το γνωστικό αντικείμενο ο μαθητής, χρειάζεται να το εισπράξει με όσο το δυνατόν περισσότερες αισθήσεις.
Αποτελεσματικότερος τρόπος μάθησης είναι ο βιωματικός. Αρκούν πολλές φορές κάποιες λεπτομέρειες στη διαδικασία της παιδαγωγικής σχέσης, που μπορούν να οριοθετήσουν στάσεις και συμπεριφορές θαυμαστές.
Το 1986 , καθώς ερχόμουν από το ΄Αργος στο Ναύπλιο, με προσπέρασε ένα αυτοκίνητο και μπαίνοντας μπροστά μου, με την ταχύτητά του, σήκωσε στον αέρα πολλά ελαφριά αντικείμενα όπως νάϋλον σακούλες και χαρτιά, που βρίσκονταν πεταμένα στην άκρη του δρόμου.
Τότε σφηνώθηκε στο μυαλό μου το μήνυμα ΜΗΝ ΤΟ ΠΕΤΑΣ . Τόσο απλή κίνηση που έπρεπε να γίνει. ΄Ολα εκείνα τα σκουπίδια που κυριαρχούσαν και δυστυχώς ακόμη κατακλύζουν τη χώρα μας, δε θα βρίσκονταν εκεί να επιβαρύνουν τη φύση , αν οι αυτουργοί είχαν κάνει τη σκέψη :
Μην το πετάς, είναι αξιοποιήσιμο ! Λιγότερα σκουπίδια !
Από τότε, ανάμεσα στις ευθύνες που είχα φορτώσει τον εαυτό μου απέναντι στα παιδιά του κόσμου, προστέθηκε μία ακόμη : Να σώσουμε το περιβάλλον.
Αρχίσαμε με τους μαθητές μου το 1986 την ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ στο 4ο Δημοτικό Σχολείο του ΄Αργους. Φρόντισα να πείσω τα παιδιά για τα αγαθά της επαναφοράς ενός υλικού στο φυσικό ή τον οικονομικό κύκλο.
Αισθάνθηκα ιδιαίτερη ικανοποίηση βλέποντας την ανταπόκριση που είχε η πρόταση από τους μαθητές μου. Ενθουσιάστηκαν ! Παρά τους δισταγμούς του περίγυρου, τα παιδιά έφερναν όλο και περισσότερα χαρτιά και αλουμινόκουτα.
Τι και τι δεν είπαν «οι διάφοροι» , για να ανακόψουν τη δραστηριότητα. ΄Αλλοι έλεγαν ότι θα πιάσουμε φωτιά, άλλοι ότι θα μαζευτούν ποντίκια, άλλοι ότι μάζευα τα χαρτιά για να βλέπω τι εφημερίδα διάβαζαν στα σπίτια ! ΄Ακουγα τις διαδόσεις και φρόντιζα με τη συμπεριφορά μου και τα μέτρα που λάβαινα να αποδυναμώνω τους ισχυρισμούς τους. Δεν ήθελα να τους δώσω την ικανοποίηση της διακοπής της δράσης.
Κάθε χρόνο εκδίδαμε ημερολόγια, δίναμε συνεντεύξεις στο ραδιόφωνο, γράφαμε κείμενα στις εφημερίδες, στο Καρναβάλι της Πάτρας πήγαμε δύο χρονιές προωθώντας το θέμα ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ, στην Αθήνα στο ΄Αλσος της Ν. Σμύρνης λάβαμε μέρος στο φεστιβάλ της Ανακύκλωσης το 1992 με θεατρικό, θεατρικές παραστάσεις δώσαμε στο ΄Αργος με θέμα την Ανακύκλωση, ως Μαθητικός Συνεταιρισμός του 4ου Δημοτικού Σχολείου ΄Αργους, ταχυδρομήσαμε ενημερωτικό φάκελο με υλικό ( 12 φύλλα), για την Ανακύκλωση, σε όλες τις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Αργολίδας και στα 4α Δημοτικά Σχολεία των πρωτευουσών όλων των νομών της Ελλάδας, παροτρύνοντάς τους να μας μιμηθούν.
Μας ικανοποίησε που κάποια σχολεία ξεκίνησαν τη δράση. Ευχαριστώ το συνάδελφο κ. Καρδαράκο Νίκο, που όταν έφυγα από το ΄Αργος εκείνος παρέλαβε τη σκυτάλη και συνεχίζει ακόμη να ευαισθητοποιεί τους νέους προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος.
Είναι αλήθεια ότι και τότε και τώρα από τη μεριά της Εξουσίας η αντιμετώπιση τούτης της δράσης ήταν και παραμένει ειρωνική έως απαξιωτική . ΄Ενας προϊστάμενός μου το 1996, στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Ναυπλίου μου είχε πει, όταν με είδε να βοηθώ μία κυρία να ξεφορτώσουμε δύο τελάρα με βιβλία για την Ανακύκλωση :
« Δε σέβεσαι τη θέση σου, καημένε !» (ήμουν Δ/ντής). Και εγώ του απάντησα: Σέβομαι αυτό που μου λέτε, αλλά εύχομαι και ελπίζω μετά από 10-15 χρόνια να αναθεωρήσετε τις απόψεις σας.
Εκείνο το στέλεχος και αρκετοί άλλοι, είδαν το Δ/ντή να μεταφέρει χαρτιά και αυτό για εκείνους ήταν απαράδεκτο. Δεν ήθελαν ή δεν τους ενδιέφερε να δουν την Παιδαγωγική επίδραση.
Το Σχολείο, για να είναι χώρος αγωγής, οφείλει να είναι χώρος δράσης και δημιουργίας. Με εκείνη τη δραστηριότητα τα παιδιά βιώνουν σημαντικές αλήθειες σχετικά με εκείνο που ακόμη δεν μπορεί να λύσει η ελληνική Εξουσία : Τ α σ κ ο υ π ί δ ι α !
΄Εμαθαν τα παιδιά , ότι το 80% από τα σκουπίδια είναι ανακυκλώσιμα. Δεν το έμαθαν μόνο αλλά και το έπρατταν , το διαπίστωσαν.
Μαζεύαμε χαρτί, αλουμινόκουτα, ηλεκτρικές στήλες και νάϋλον.
Με την ανακύκλωση του χαρτιού συνδυάζουν τα παιδιά τη σχέση με τα δέντρα, το νερό, τη διάβρωση, την ποιότητα του αέρα, την οικονομία της χώρας, το συναλλαγματικό όφελος, το ενεργειακό όφελος, το κλιματικό όφελος , το οικονομικό όφελος του σχολείου, άρα το δικό τους όφελος και το έβλεπαν.
Παραδίναμε 7 τόνους χαρτί περίπου κάθε δύο μήνες, και αμέσως οι μαθητές μας έλεγαν : « Σώσαμε 7Χ17 ίσον 119 δένδρα».
Σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας είχαμε ,εκτός από το καλάθι των αχρήστων, και χαρτόκουτο για την « ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ». ΄Ετσι τα εισαγάγαμε στο πρόγραμμα : « ΔΙΑΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ».
Για το θέμα του αλουμινίου τα ευαισθητοποιήσαμε στο πρόβλημα του βωξίτη, της πλέον ενεργοβόρας διαδικασίας και της δυνατότητας εξοικονόμησης ενέργειας σε ποσοστό 95%, με την ανακύκλωση των αλουμινόκουτων τουλάχιστον.
Είχαμε αναφερθεί στο θέμα της εξοικονόμησης ενέργειας τότε, που όλοι τα θεωρούσαν όλα άφθονα, γιατί έρχονταν τα ευρωπαϊκά πακέτα.
Για τις ηλεκτρικές στήλες, είχαμε αντλήσει πληροφορίεςκαι από ενημερωτικά φυλλάδια και από το διαδίκτυο, και είχαμε επισημάνει τις καταστρεπτικές συνέπειες που προκαλούν οι ηλεκτρικές στήλες στο έδαφος όταν πετιούνται ανεξέλεγκτα.
Με την ανακύκλωση του πλαστικού, απαλλάσσουμε το περιβάλλον από επιβάρυνση πολλών ετών, ενώ παράλληλα έχουμε την ικανοποίηση της επαναφοράς και τούτου του υλικού στον οικονομικό κύκλο, συμβάλλοντας στη σωτηρία του περιβάλλοντος.
Με την κομποστοποίηση (λιπασματοποίηση) των οργανικών ουσιών, απαλλάσσουμε τη φύση από επιβάρυνση και εμπλουτίζουμε το έδαφος με χρήσιμο εδαφοβελτιωτικό υλικό. ΄Εμπρακτα μαθαίνουν τα παιδιά τη διαδικασία της αποδόμησης των οργανικών ουσιών, αξιοποιώντας για το σκοπό αυτό μόλις ένα τετραγωνικό μέτρο από το σχολικό κήπο και στη συνέχεια τον κήπο του σπιτιού τους.
Με όλες αυτές τις δραστηριότητες, παρέχουμε στους μαθητές μας τις ευκαιρίες που έχουν ανάγκη, για να μπορέσουμε να τους καταστήσουμε ευαίσθητους σε θέματα περιβάλλοντος και παράλληλα Ενεργούς Πολίτες.
Το σχολείο πρέπει να έχει πολλές δραστηριότητες, ώστε το παιδί να συναντά ένα φιλόξενο περιβάλλον με πολλές ευκαιρίες για δράσεις και πρωτοβουλίες.
Αν μας ενδιαφέρει να διαπαιδαγωγήσουμε υπεύθυνους Πολίτες και όχι χαζοχαρούμενα όντα .
Παριώτης Θανάσης
diogenis@sch.gr
