Κατά τη διάρκεια των Γεωγραφικών Ανακαλύψεων αρκετοί τολμηροί θαλασσοπόροι, αξιοποιώντας συχνά την επιστήμη της γεωγραφίας και εφευρέσεις, όπως η μαγνητική πυξίδα, ταξίδεψαν ως τα πέρατα του κόσμου για να χαράξουν νέους εμπορικούς δρόμους. Ο Βαρθολομαίος Ντιάζ ανακάλυψε το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, ο Βάσκο Ντα Γκάμα διέπλευσε τον Ινδικό Ωκεανό ενώ ο Μαγγελάνος πραγματοποίησε τον πρώτο περίπλου της γης, αποδεικνύοντας τη σφαιρικότητά της. Το 1492 ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική. Πως θα ήταν άραγε η ροή της ιστορίας αν δεν υπήρχαν οι μεγάλοι εξερευνητές και θαλασσοπόροι, που με τις αποστολές που οργάνωσαν ανά τους αιώνες ουσιαστικά άνοιξαν τους δρόμους του σύγχρονου
πολιτισμού ; Ας  μελετήσουμε λίγο και να δούμε αυτές τις προσωπικότητες που υπήρξαν πρωτοπόροι !

ΜΑΡΚΟ ΠΟΛΟ

Ο Μάρκο Πόλο (1254 – 8 Ιανουαρίου 1324) ήταν Βενετός έμπορος και εξερευνητής. Τα ταξίδια του, καταγράφηκαν στο βιβλίο «Τα Ταξίδια του Μάρκο Πόλο», όπου περιγράφονται από τον ίδιο όλα όσα είδε και έζησε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Κεντρική Ασία και την Κίνα. Έμαθε για το εμπόριο κατά τη διάρκεια των ετών που ο πατέρας του, Νίκολο, και ο θείος του, Μαφέο, ταξίδευαν στην Ασία όπου και συνάντησαν τον Κουμπλάι Χαν. Το 1269 επέστρεψαν στη Βενετία και είδαν για πρώτη φορά τον Μάρκο. Οι τρεις τους ξεκίνησαν για ένα επικό ταξίδι στην Ασία και επέστρεψαν μετά από 24 χρόνια οπότε και βρήκαν τη Βενετία να βρίσκεται σε πόλεμο με τη Γένοβα. Ο Μάρκο Πόλο φυλακίστηκε και υπαγόρευσε τις ιστορίες του στον συγκρατούμενό του. Αφέθηκε ελεύθερος το 1299 και έγινε ένας πλούσιος έμπορος, παντρεύτηκε και απέκτησε τρία παιδιά. Πέθανε το 1324 και θάφτηκε στο Σαν Λορέντζο. Το πρωτοποριακό ταξίδι του ενέπνευσε τον Χριστόφορο Κολόμβο και άλλους. Το όνομα του Μάρκο Πόλο δόθηκε, μεταξύ άλλων, στο αεροδρόμιο της Βενετίας, ενώ οι περιπέτειές του ενέπνευσαν βιβλία και κινηματογραφικές ταινίες.

 Βαρθολομαίος ΝΤΙΑΖ

Ο Βαρθολομαίος Ντιάζ (Bartolomeu Dias, 1450 – 29 Μαΐου 1500) έζησε κατά την εποχή των Ανακαλύψεων. Ήταν Πορτογάλος θαλασσοπόρος. Το 1488 έγινε ο πρώτος Ευρωπαίος που ανακάλυψε το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, πραγματοποιώντας τον περίπλου της Αφρικής. Πνίγηκε σε ναυάγιο ανοιχτά των ακτών του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας στις 29 Μαΐου του 1500. Ο Βαρθολομαίος Ντιάζ, πεπειραμένος και αξιόπιστος πλοίαρχος, επιφορτίστηκε από τον βασιλιά της Πορτογαλίας Ιωάννη Β΄ να εξερευνήσει τις ακτές της Αφρικής, νότια του κόλπου της Γουινέας. Αφού προετοίμασε το ταξίδι του με μεγάλη προσοχή, ξεκίνησε από τη Λισσαβόνα το 1487 με δύο καραβέλες και ένα ανεφοδιαστικό πλοίο, έχοντας σαφείς εντολές: έπρεπε να πλεύσει όσο το δυνατόν πιο μακριά από τις γνωστές περιοχές, με σκοπό να βρει το νοτιότερο άκρο της αφρικανικής ηπείρου. Πράγματι, ο στολίσκος του Ντιάζ μετά από ταξίδι τριών μηνών πέρασε το νοτιότερο σημείο στο οποίο είχαν φτάσει μέχρι τότε Πορτογάλοι εξερευνητές και μπήκε σε αχαρτογράφητα νερά. Συναντώντας άγριες καταιγίδες και προκειμένου να τις αποφύγει, ο Ντιάζ αποφάσισε να πλεύσει ακόμη πιο νότια παρακάμπτοντας, χωρίς να το ξέρει, το νοτιότερο άκρο της Αφρικής. Αφού ξέφυγε από την κακοκαιρία, κινήθηκε προς τα βόρεια όπου συνάντησε και πάλι τις ακτές της Αφρικής. Κατά την επιστροφή του συνειδητοποίησε τι ακριβώς είχε συμβεί.

Παραπλέοντας τις ακτές της νότιας Αφρικής, ο Ντιάζ εντόπισε ένα μεγάλο ακρωτήριο, με βράχους από γρανίτη. Εκεί αποβιβάστηκε και εγκατέστησε τα σύμβολα της πορτογαλικής κυριαρχίας, για να σημαδέψει αυτό που είχε εκλάβει ως το νοτιότερο άκρο της Αφρικής. Στην πραγματικότητα είχε χάσει το νοτιότερο άκρο της Αφρικής, που βρισκόταν πάνω από 200 χιλιόμετρα προς τα νοτιοανατολικά. Ονόμασε την ανακάλυψή του Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Φτάνοντας στην Πορτογαλία, στο τέλος του 1488, ύστερα από 16 μήνες ταξιδιού, έγινε δεκτός ως ήρωας. Ο δρόμος προς τις Ινδίες ήταν πια ανοιχτός.

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ

Ο Χριστόφορος Κολόμβος (ιταλικά: Cristoforo Colombo), (μεταξύ 26 Αυγούστου και 31 Οκτωβρίου 1451 – 20 Μαΐου 1506) ήταν Ιταλός θαλασσοπόρος και χαρτογράφος που έγινε διάσημος επειδή ανακάλυψε την Αμερική το 1492.

O Χριστόφορος Κολόμβος, υπήρξε ο πρώτος θαλασσοπόρος που έδωσε την πραγματική σημασία στη λέξη “Ωκεανός”. Πριν από αυτόν, οι ναυτικοί αναγκάζονταν να ταξιδεύουν για μήνες κατά μήκος των ακτών από φόβο να ξανοιχτούν στην ανοικτή θάλασσα. Το καλοκαίρι του 1492 αναλαμβάνει το ταξίδι που τον έκανε διάσημο: Πήγε στα νησιά της Καραϊβικής και επέστρεψε στην Ευρώπη το 1493. Με την ιδέα πως ανακάλυψε τις Ινδίες, αναχωρεί μεταξύ του 1493 και του 1496 προς τα Βόρεια και πλευρίζει στις μικρές Αντίλλες. Στο τρίτο του ταξίδι,(1498-1500) κατάφερε και έφτασε στην καθαυτό Ήπειρο. Στην επιστροφή όμως, οι άποικοι που είχε φέρει μαζί του στις νέες χώρες τον κατηγορούν για τα παθήματα τους και τον ξαναστέλνουν αλυσοδεμένο στην Ισπανία. Οι άρχοντες όμως εκεί τον δικαιώνουν και ανανεώνουν την εμπιστοσύνη τους προς αυτόν. Το κάλεσμα του Ατλαντικού είναι ισχυρό όμως, ακόμα για τον Κολόμβο. Αν και κουρασμένος και άρρωστος, ξαναφεύγει στα 1502, πηγαίνει στην Τζαμάικα και βλέπει την Μαρτινίκα προτού ξεκινήσει για τον πορθμό του Παναμά. Δυστυχώς η αρρώστια του τον υποχρεώνει να επιστρέψει στην Ισπανία, οπού και πεθαίνει στη Βαλλαντονίντ στις 20 Μαΐου του 1506.

ΒΑΣΚΟ ΝΤΑ ΓΚΑΜΑ

Ο Βάσκο ντα Γκάμα (Vasco da Gama, 1460 ή 1469 – 24 Δεκεμβρίου 1524), 1ος κόμης του Βιντιγκουέιρα ήταν Πορτογάλος θαλασσοπόρος, ο πρώτος Ευρωπαίος που έφτασε στην Ινδία μέσω θαλάσσης συνδέοντας την Ευρώπη με την Ινδία, πραγματοποίησε τον περίπλου της Αφρικής. Η ανακάλυψη από τον Βάσκο ντα Γκάμα του θαλάσσιου δρόμου για την Ινδία άνοιξε τον δρόμο στην δημιουργία της Πορτογαλικής Αυτοκρατορίας στην Ασία που διατηρήθηκε πολλούς αιώνες. Ο Βάσκο ντε Γκάμα, δεν άνοιξε μόνο το δρόμο της Ινδίας, αλλά αποκάλυψε στους ανθρώπους και την ύπαρξη της πιο σοβαρής τότε ασθένειας στην οποία ήταν εκτεθειμένοι οι ναυτικοί: του σκορβούτου. Η αποστολή του, επειδή για πρώτη φορά κράτησε πολλούς μήνες και απομακρύνθηκε αρκετά από τις ακτές, προσβλήθηκε από αυτήν την μάστιγα εναντίον της οποίας η ιατρική της εποχής εκείνης δεν μπορούσε να κάνει τίποτα. Γεννήθηκε το 1469 από πλούσια και ευγενή οικογένεια της Εστρεμαδούρας και από μικρός προσανατολίστηκε προς την ναυσιπλοΐα. Η πείρα του ήταν μεγάλη, όταν ο βασιλιάς της Πορτογαλίας Ιωάννης 2ος του ανέθεσε να διευθύνει μια αποστολή προς την μακρινή Ινδία. Η πιο σπουδαία λοιπόν ανακάλυψη του ντε Γκάμα, άρχισε στις 8/7/1497. Έφτασε στην Καλκούτα, στην ινδική ακτή του Μαλαμπάρ και επέστρεψε στην Λισσαβώνα δυο χρόνια αργότερα. Στις μακρινές ακτές που εξερευνά ο Ντε Γκάμα εφάρμοσε την τακτική των βασιλέων της Πορτογαλίας, αυτή της Ισχύος και της καταστολής Στην αρχή των πρώτων αιματηρών προσπαθειών αποικισμού, δε διστάζει να χρησιμοποιήσει τα όπλα για να αποκαταστήσει εκείνο που πίστευε πως ήταν δικαίωμα του λευκού ανθρώπου επάνω στους ιθαγενείς, ακόμα και με τη σφαγή. Πέθανε στην πόλη Κοχίν της Ινδίας, στις11 Σεπτέμβρη του 1524 από τους πυρετούς και την κούραση. Αν και μεγάλο μέρος της ζωής του φαίνεται αμφισβητήσιμο σχετικά με τις καλές προθέσεις του, η ανθρωπότητα χρωστά πολλά σε αυτόν τον μεγάλο θαλασσοπόρο που άνοιξε τον δρόμο “των μπαχαρικών” και έδωσε πολλές πληροφορίες για μέρη άγνωστα μέχρι τότε. Τα σπουδαιότερα μπαχαρικά που ανακάλυψαν ήταν το Πιπέρι και η Κανέλα στα οποία απέκτησαν το μονοπώλιο και έγιναν για πρώτη φορά γνωστά σε ολόκληρη την Ευρώπη, το διατήρησαν πολλές δεκαετίες.  Ο Βάσκο ντα Γκάμα παρέμεινε κορυφαία παγκόσμια φυσιογνωμία στον τομέα των ναυτικών ανακαλύψεων, αμέτρητα έπη έγραψαν για τον τιμήσουν και γιόρτασαν τα κατορθώματα του με πανηγυρικές εκδηλώσεις. Ο Πορτογάλος επικός ποιητής Λουίς δε Καμόες έγραψε το έργο “Οι Λουσιάδες” για να τιμήσει τον Βάσκο ντε Γκάμα. Το πρώτο του ταξίδι στην Ινδία θεωρείται καθοριστικό στην παγκόσμια ιστορία και η αρχή της θαλασσοκρατορίας.Τον Μάρτιο του 2016 ανακαλύφθηκαν εκατοντάδες υπολλείματα του θρυλικού πλοίου του Βάσκο ντε Γκάμα “Εσμεράλντα” έξω από την ακτή του Ομάν.

Φερδινάρδος Μαγγελάνος

O Φερδινάνδος Μαγγελάνος (Fernão de Magalhães, 1480 – 27 Απριλίου 1521) ήταν Πορτογάλος θαλασσοπόρος του οποίου το όνομα στη γλώσσα της πατρίδας του προφερόταν Μαγαλιάϊς (πορτ. Fernão de Magalhães) ενώ ισπανικά Magallanes (Μαγαγιάνες) και γαλλικά Magellan (Μαζεγιάν), αντίστοιχα).Ο Μαγγελάνος υπήρξε ο πρώτος που ανέλαβε να πραγματοποιήσει τον γύρο του κόσμου από την θάλασσα. Γεννήθηκε στη βόρειο Πορτογαλία το 1480 και το μεγαλύτερο μέρος της νεότητας του το πέρασε στις καραβέλες. Εκεί έμαθε την ναυτοσύνη. Πολύ γρήγορα ωρίμασε στο μυαλό του ένα σχέδιο για ένα μεγάλο ταξίδι και αν, κατά το ταξίδι του στις Ινδίες, ο Χριστόφορος Κολόμβος σταμάτησε επειδή συνάντησε μια αναπάντεχη ήπειρο, ο Μαγγελάνος δεν θα έκανε το ίδιο. Στις 20 Σεπτέμβρη του 1519 εγκατέλειψε το λιμάνι του Σαν Λουκά, με στόλο πέντε καραβελών και 265 ανδρών. Διασχίζουν τον Ατλαντικό και αναζητούν κατά μήκος των ακτών της Αμερικής τον “καταραμένο” πορθμό. Τον βρίσκουν και τον περνούν τελικά, σε πείσμα των τυφώνων, των ναυαγίων και των αιματηρών ανταρσιών. Συνεχίζουν στον Ειρηνικό ωκεανό, τρώγοντας το δέρμα των καλυμμάτων του πλοίου(!)υποφέροντας από δίψα και αρρώστιες. Όταν έφτασαν στις Φιλιππίνες, ο Μαγγελάνος, παρόλο που ήταν άνθρωπος ισορροπημένος και προνοητικός, σκοτώνεται σε μια ανόητη συμπλοκή με τους ιθαγενείς στις 27 Απριλίου του 1521. Όσοι επέζησαν, μαζεύτηκαν σε ένα πλοίο, παρέκαμψαν το ακρωτήριο της καλής ελπίδας κα αποβιβάστηκαν στην Σεβίλλη, οπού κανένας δεν τους αναγνώριζε πλέον! Μετά από τρία χρόνια από τους 265 περήφανους άνδρες, απέμειναν μόνο 18 εξαθλιωμένοι.

Καραβέλα

Κύριο μέσο εξερεύνησης Το όνομα “καραβέλα”, ιταλικά “caravella”, και πορτογαλικά “caraveia” πιθανώς να αποτελεί υποκοριστικό του αρχαίου ελληνικού όρου “κάραβος” (= μεγάλο πλοίο).Η καραβέλα ήταν παλιό ιστιοφόρο πλοίο περισσότερο ακτοπλοϊκό και στη συνέχεια εξερευνητικό του 13ου αιώνα με εκτόπισμα περίπου 70 τόνων που στους επόμενους δύο αιώνες εξελίχτηκε σε 200 τόνους. Η καραβέλα, σύνθεση της ευρωπαϊκής και της αραβικής ναυπηγικής παράδοσης, πρέπει να ναυπηγήθηκε για πρώτη φορά κάπου στη Μεσόγειο, πιθανόν στην Πορτογαλία ή την Ισπανία, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 15ου αιώνα. Οι καραβέλες, μολονότι πιο εύκολες στο χειρισμό τους από τις προηγούμενες μορφές πλοίων, ήταν το ίδιο άβολες για το πλήρωμα. Γενικά, είχαν ένα μόνο κατάστρωμα, που η μεγάλη καμπυλότητά του επέτρεπε να φεύγουν γρήγορα τα νερά από τα κύματα που το σάρωναν. Ο πλοίαρχος είχε συνήθως τη σχετική πολυτέλεια μιας μικρής καμπίνας στην πρύμνη, αλλά το υπόλοιπο πλήρωμα –γύρω στους 30 με 40 άντρες– κοιμόταν όπου μπορούσε: στο κατάστρωμα τη ζεστή εποχή, κάτω από το κατάστρωμα με το φορτίο κατά τις φουρτούνες και τα κρύα. Τον περισσότερο χρόνο του το πλήρωμα τον περνούσε αντλώντας νερά από τα αμπάρια, βυθομετρώντας και μανουβράροντας τα πανιά. Μια τέτοια ζωή, αν και σκληρή και μερικές φορές επικίνδυνη, δεν ήταν ιδιαίτερα ανθυγιεινή. Στις πρώτες δεκαετίες της εποχής των εξερευνήσεων, τα ταξίδια σπάνια κρατούσαν πάνω από δύο μήνες και τα πλοία έμεναν συνήθως κοντά στις ακτές, κάνοντας συχνές προσεγγίσεις για ανεφοδιασμό. Εκτός από τις περιόδους καταιγίδας ή πολέμου, τα πληρώματα τρέφονταν αρκετά καλά, με φρέσκα τρόφιμα και νερό.