Η Αντίληψη του χώρου

Το παιδί σχηματίζει την έννοια του χώρου αργά, με τη βοήθεια των σταθερών σημείων αναφοράς που διακρίνει μέσα στο περιβάλλον του.

Από πολύ μικρό αναπτύσσει χωρικές σχέσεις ανάμεσα στο σώμα του και τα γύρω έμψυχα και άψυχα όντα. Με βάση τις σχέσεις αυτές αλλά και εκείνες που παρατηρεί ανάμεσα στα ίδια τα πράγματα – αποστάσεις, διάφοροι χωρικοί προσανατολισμοί κτλ. – οικοδομεί και οργανώνει μέσα του την έννοια του χώρου. Αντιλαμβάνεται δηλαδή βασικές έννοιες του χώρου όπως: μπρος, πίσω, γύρω, μέσα, κάτω, πλάι κτλ.

Απαραίτητη προϋπόθεση στη δημιουργία των χωρικών σχέσεων του νηπίου είναι η κινητική του δραστηριότητα. Έτσι το βλέπουμε να κινείται αδιάκοπα μέσα στο χώρο. Χειρίζεται αντικείμενα, τα ψηλαφίζει, κάνει σκοπεύσεις και προσανατολίζεται.

Όλες αυτές οι δραστηριότητες του νηπίου, που ενεργοποιούν τις σωματικές και πνευματικές δυνάμεις του, το βοηθούν να οργανώσει και να κατακτήσει το χώρο. Όσο αναπτύσσεται ψυχοκινητικά το νήπιο, τόσο πλουτίζεται και αποσαφηνίζεται μέσα του η έννοια του χώρου. Το νήπιο 4-5 χρόνων είναι σε θέση να φανταστεί το χώρο, που αποτελεί πλαίσιο της δράσης του και να αναπαράγει με συγκεκριμένο τρόπο, χωρικές καταστάσεις που αντιλήφθηκε προηγουμένως. Μπορούμε έτσι να πούμε ότι το παιδί στην ηλικία αυτή κάνει ένα βήμα παραπάνω στην κατάκτηση του χώρου, τον οποίο τώρα αναπαριστά και γραφικά. (*1)

Σύμφωνα με το άνωθεν θεωρητικό πλαίσιο, στο μάθημα των Μαθηματικών:

α) Ξεκινήσαμε την επεξεργασία και κατάκτηση των χωρικών εννοιών, δουλεύοντας αρχικά τις έννοιες:

– «πάνω-κάτω»,

– «μέσα-έξω»,

– «κοντά-μακριά».

– “μπροστά-πίσω”.

– “ανάμεσα”.

– επαναληπτικό: “μέσα-έξω” και “μπροστά-πίσω”.

(παιχνίδι με συγκεκριμένο υλικό)

(άσκηση σε γραφικό επίπεδο)

β) Ακολουθήσαμε εξελικτική πορεία κατάκτησης, οδηγώντας τους μαθητές/μαθήτριες να βιώσουν τις έννοιες αρχικά με το σώμα τους, κατόπιν με συγκεκριμένο υλικό και -τέλος- αναπαριστώντας αυτές σε γραφικό επίπεδο (φύλλα εργασίας/εμπέδωσης) (*2).  

γ) Εμπλουτίσαμε τη διδασκαλία με σχετικά παιδικά αναγνώσματα και ποιήματα, ορισμένα εκ των οποίων δραματοποιήσαμε ή αποδώσαμε με μιμητικές κινήσεις (Παιδική Λογοτεχνία, Γλώσσα, Δραματοποίηση).

**********

*1. Πηγή: «Βιβλίο δραστηριοτήτων για το νηπιαγωγείο, βιβλίο νηπιαγωγού» (απόσπασμα), Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΟΕΔΒ – ΑΘΗΝΑ, έκδοση Α΄1990. Παρατίθεται μόνο για εκπαιδευτικούς σκοπούς ως θεωρητικό πλαίσιο.

*2. Τα φύλλα εργασίας/εμπέδωσης υπήρχαν στο αρχείο του Νηπιαγωγείου (δε δημιουργήθηκαν από τις παιδαγωγούς) και χρησιμοποιούνται μόνο για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους δημιουργούς αυτών.

*3. Το παραμύθι που παρουσιάστηκε στους μαθητές/μαθήτριες είναι “Ο Πάνω και ο Κάτω”, Ελένη Πιτσιδοπούλου, ζωγραφιές: Μαρία Πεπονά, Συνύπαρξη, μικρή ΜΗΛΗΤΟΣ.