Ορισμός – Λειτουργία – Χρήση – Είδη
Οι σύνδεσμοι είναι άκλιτες λέξεις που συνδέουν μεταξύ τους λέξεις και προτάσεις, π.χ. Ο γιατρός δέχεται τη Δευτέρα και την Τετάρτη.
Είναι δύο ειδών:
- Οι παρατακτικοί, που συνδέουν λέξεις, φράσεις και προτάσεις οι οποίες είναι ισότιμες συντακτικά.
Στους παρατακτικούς ανήκουν οι συμπλεκτικοί, οι διαχωριστικοί, οι αντιθετικοί, οι συμπερασματικοί και ο επεξηγηματικός. - Οι υποτακτικοί, που συνδέουν τις δευτερεύουσες προτάσεις με τις κύριες.
Στους υποτακτικούς ανήκουν οι ειδικοί, οι χρονικοί, οι αιτιολογικοί, οι υποθετικοί, οι τελικοί, οι αποτελεσματικοί, οι εναντιωματικοί / παραχωρητικοί, οι ενδοιαστικοί (ή διστακτικοί), ο συγκριτικός και ο βουλητικός.
| Είδη | Σύνδεσμοι |
|---|---|
Α. Παρατακτικοί |
|
| 1. Συμπλεκτικοί | και/κι, ούτε, μήτε (ουδέ, μηδέ σε παλαιότερα κείμενα) |
| 2. Διαχωριστικοί | ή, είτε |
| 3. Αντιθετικοί | αν και, αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μολονότι, μόνο (που) |
| 4. Συμπερασματικοί | λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, οπότε |
| 5. Επεξηγηματικός | δηλαδή |
Β. Υποτακτικοί |
|
| Χρησιμοποιούνται στις ονοματικές προτάσεις | |
| 6. Ειδικοί | πως, που, ότι |
| 7. Ενδοιαστικοί (ή διστακτικοί) | μη(ν), μήπως |
| 8. Βουλητικός | να |
| Χρησιμοποιούνται στις επιρρηματικές προτάσεις | |
| 9. Χρονικοί | όταν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (πριν να), μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου |
| 10. Αιτιολογικοί | γιατί, επειδή, αφού, τι (ποιητικό) |
| 11. Υποθετικοί | αν/εάν, άμα |
| 12. Τελικοί | να, για να |
| 13. Αποτελεσματικοί | ώστε (να), που |
| 14. Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί | αν και, ενώ, μολονότι |
| 15. Συγκριτικός | παρά |
Ορθογραφία
- Ο σύνδεσμος και πριν από φωνήεν στον γραπτό λόγο, αλλά και στον προφορικό, μετατρέπεται σε κι, π.χ. Πήγε κι αυτός στη συναυλία.
- Οι ειδικοί σύνδεσμοι πως και που, καθώς και ο συμπερασματικός που, δεν τονίζονται, ενώ τα ερωτηματικά επιρρήματα πώς και πού τονίζονται, π.χ. Ξέρω πως τώρα διαβάζει. Πώς να είναι άραγε; Μου είπε που πήρες μέρος στους αγώνες. Δεν ξέρω πού να πάω.
- Ο ειδικός σύνδεσμος ότι γράφεται χωρίς υποδιαστολή, ενώ η αναφορική αντωνυμία ό,τι γράφεται με υποδιαστολή, π.χ. Υποστηρίζει ότι δεν ήταν εκεί. Θα κάνει ό,τι του πεις.
Χρήσιμη Βιβλιογραφία – Πηγές
- Γραμματική Ε, ΣΤ Δημοτικού
Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton – Μιχ. Γεωργιαφέντης – Γεώργιος Κοτζόγλου – Μαργαρίτα Λουκά, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» - Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α’, Β’ Γ’ Γυμνασίου
Σωφρόνης Χατζησαββίδης – Αθανασία Χατζησαββίδου, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» - Νεοελληνική Γραμματική
Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1941 – 2006 - Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας
David Holton – Peter Mackridge – Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Πατάκης, Αθήνα, 1999 - Γραμματική της Νέας Ελληνικής
Χρ. Κλαίρης – Γ. Μπαμπινιώτης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2005 - Εφαρμοσμένη Γραμματική της Δημοτικής και Συντακτικό
Γιάννη Β. Παπαναστασίου, Αθήνα, 1989
