'... με το λύχνο του άστρου στους ουρανούς εβγήκα ...'

cropped sxedio

Κατηγορία: προϊστορία

η φαντασία στην εξουσία

Σήμερα παιδιά θα ήθελα να σας γνωρίσω ένα φίλο μου, τον Ματίας Άντολφσον. Ο Ματίας είναι εικονογράφος / σκιτσογράφος / σχεδιαστής, ξέρετε, κάτι σαν τον Ουντερζό από τον Αστερίξ. Ζει σε ένα προάστιο της Στοκχόλμης, στη Σουηδία. Πιθανότατα να ζει σε ένα διαμέρισμα από τα ακόλουθα:


Τώρα που το σκέφτομαι καλύτερα, η ακόλουθη περιοχή ίσως του ταιριάζει περισσότερο:


Θα μου πείτε «είναι φίλος σου και δεν ξέρεις πού μένει»; Λογική απορία, αλλά ο Ματίας αλλάζει συνεχώς σπίτια και έχω μπερδευτεί.
Μια μέρα του είπα για το ταξίδι μας με τη χρονομηχανή. Από την επόμενη μέρα άρχισε να μου στέλνει σχέδια για χρονομηχανές: μία, δύο, τρεις, τέσσερις, …δέκα, …είκοσι…

«Φτάνει Ματίας», του είπα.  «Εμείς μόνο μία μπορούμε να φτιάξουμε!»
«Δεν πειράζει, πάρτε περισσότερες για να έχετε και εφεδρικές», μου απάντησε.


Μάλιστα, μαζί με τις χρονομηχανές, μου έστειλε και ένα χαλασμένο διαστημόπλοιο.
«Τι να το κάνουμε αυτό Ματίας;» τον ρώτησα.
«Να το διαλύσετε για να χρησιμοποιήσετε τα εξαρτήματά του στη χρονομηχανή σας», μου είπε.


Περιττό να πω ότι το ταξίδι μας με τη χρονομηχανή τον ενθουσίασε. Διάβαζε την ιστοσελίδα μας και αναλόγως με το θέμα, μου έστελνε τα σχέδιά του. Όταν μιλούσαμε για τους δεινόσαυρους μου έστειλε ένα δικό του, φανταστικό δεινόσαυρο.


Όταν μιλούσαμε για τα πρώτα εργαλεία, μου έστειλε τα δικά του εργαλεία, τις πένες του.
«Πολύ ωραίο σκάλισμα!» του είπα. «Λίγο εξεζητημένες, λίγο ροκοκό, λίγο άβολες για πένες, αλλά… κατά τα άλλα… εξαιρετικές!»


Μια μέρα πάλι του μιλούσα για την τάξη μας και μου έστειλε το ακόλουθο σχέδιο. Είναι λέει η αίθουσα της επιστήμης, της φαντασίας και της ανακάλυψης, που είχε σχεδιάσει πριν κάποια χρόνια και μου την έστειλε, γιατί έτσι φαντάζεται πως είναι η αίθουσά μας.

«Υπέροχη αίθουσα!» του είπα. «Ψηλοτάβανη, μεγάλη, γεμάτη εποπτικά μέσα και αναρτήσεις που εξάπτουν την περιέργεια… αλλά αυτή, δεν μπορεί να είναι η αίθουσά μας!»
«Γιατί;» με ρώτησε κάπως ενοχλημένος.
«Εδώ υπάρχει δάσκαλος που διδάσκει πάνω σε μία έδρα και οι μαθητές κάθονται στη σειρά, γυρισμένοι όλοι προς το δάσκαλο. Εμείς καθόμαστε γύρω γύρω και όλοι βλέπουμε όλους. Και εγώ δεν κάθομαι πιο ψηλά από τα παιδιά. Τις περισσότερες φορές κάθομαι χαμηλότερα, ή δίπλα τους.»

Τώρα πάλι που φτάσαμε στην αρχαία Αίγυπτο μου έστειλε το προηγούμενο σχέδιο.
«Τι είναι αυτό;» τον ρώτησα.
«Η δική μου πυραμίδα» μου είπε.
«Μα αυτή δεν μπορεί να είναι πυραμίδα γιατί είναι κύβος!» του είπα.
«Καλά. Είναι ο δικός μου κύβος, που εμπνεύστηκα από τις πυραμίδες!» μου απάντησε και μου έστειλε και το ακόλουθο:


«Α, κατάλαβα, αυτή είναι η δική σου σφαίρα που εμπνεύστηκες από τις πυραμίδες» του είπα.
«Όχι, αυτή είναι η δική μου σφαίρα, που εμπνεύστηκα από το δικό μου κύβο, τον οποίο είχα εμπνευστεί από τις πυραμίδες» μου απάντησε.

Το τελευταίο σχέδιο που μου έστειλε ήταν το ακόλουθο:


«Τι σχέση έχει με την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού αυτό το σχέδιο;» τον ρώτησα.
«Είναι το σύγχρονο στάδιο της εξέλιξης του Χόμο Σάπιενς» μου είπε. «Λέγεται Χόμο Κονσούμεν (ή Κονσουμέρικους ή Κονσούμους: διεθνείς νεολογισμοί για τον άνθρωπο Καταναλωτή) ή Χόμο Τηλεθεατής, ή Χόμο Καναπές» μου είπε.
«Χόμο Καναπές; Δηλαδή;»
«Ο Χόμο Καναπές» μου είπε «είναι ο άνθρωπος που δε σκέφτεται, δε δημιουργεί, δε συζητάει, δεν πράττει. Κάθεται σε έναν καναπέ, τρώει γρήγορες αλμυρές τροφές (φαστ φουντ) πίνει γλυκά ροφήματα με ανθρακικό και παρακολουθεί τη ζωή του στην τηλεόραση».
Και αρχίσαμε να συζητάμε, και μιλούσαμε, και μιλούσαμε, και τελειωμό δεν είχαμε…
Κάποια μέρα ελπίζω ότι θα βρούμε το χρόνο (αχ αυτός ο χρόνος!) να σας μεταφέρω τη συζήτηση στο νηπιαγωγείο, γιατί πολύ θα ενδιέφερε τον Ματίας να ακούσει τη δική σας γνώμη.

Δείτε τον Ματίας να ζωγραφίζει ένα από τα φανταστικά του σχέδια!

Σύνδεσμος:

Η ιστοσελίδα του Ματίας: http://mattiasa.blogspot.com/

ΛΕΞΙΚΟ:

Εξεζητημένος: αυτός που ξεφεύγει από το συνηθισμένο

Νεολογισμός: (= νέος + λόγος = νέα λέξη) είναι μια λέξη, ένας όρος, ή μια φράση που έχουν δημιουργηθεί πρόσφατα για να ονομάσουν νέες ανακαλύψεις ή νέες ανάγκες επικοινωνίας (περισσότερα εδώ).

Προάστιο (= προ+άστυ): οικισμός λίγο έξω από την πόλη

Ροκοκό: τεχνοτροπία στην τέχνη (ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική) που αναπτύχθηκε στις αρχές του 18ου αιώνα στη Γαλλία (δηλαδή λίγο πριν το Διαφωτισμό, μία από τις επόμενες στάσεις μας), με χαρακτηριστικά την εντυπωσιακή διακόσμηση, τα πολλά σκαλίσματα και το ανάλαφρο και εκλεπτυσμένο ύφος. Μελέτες ιστορικών που υποστηρίζουν ότι η κακόγουστη ροκοκό αισθητική της βασιλικής αυλής ήταν μία από τις αιτίες που οδήγησαν στη Γαλλική Επανάσταση του 1789, έχουν απορριφθεί από τη κυρίαρχη επιστημονική κοινότητα των ιστορικών (περισσότερα εδώ).

Σουηδία: χώρα της Βόρειας Ευρώπης, με διακοσμητικό μεν βασιλιά δε, πρώην μεγάλη αυτοκρατορία που εδώ και δύο αιώνες (200 χρόνια) είναι ουδέτερη στους πολέμους (γίνεται να είσαι ουδέτερος, ή τελικά με την ‘ουδετερότητα’ βοηθάς τον ισχυρότερο;), γεγονός που της επέτρεψε να αναπτύξει τη βιομηχανία, την επιστημονική και τεχνολογική έρευνα, αλλά και να προσφέρει στους πολίτες της υψηλό βιοτικό επίπεδο, κοινωνική πρόνοια και εκπαίδευση. Σουηδοί ήταν: ο σκηνοθέτης Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, η συγγραφέας Άστριντ Λίντγκρεν (έγραψε την ‘Πίπη Φακιδομύτη’), ο αστρονόμος  Άντερς Κέλσιος (πρότεινε την κλίμακα για τη μέτρηση της θερμοκρασίας που φέρει το όνομά του), ο χημικός Άλφρεντ Νομπέλ (καθιέρωσε τα βραβεία Νομπέλ που δίνονται για την έρευνα σε Ιατρική, Φυσική, Χημεία, Λογοτεχνία, για την Ειρήνη, προσφάτως δε και στην Οικονομία) (περισσότερα για τη Σουηδία, εδώ).

μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος

Το ταξίδι μας με τη χρονομηχανή συνεχίζεται. Την προηγούμενη εβδομάδα ξαναμπήκαμε στο σκάφος και μετά από τον απαραίτητο ανεφοδιασμό, ξεκινήσαμε το ταξίδι για την Αρχαία Αίγυπτο (περίπου 3.000 με 30 π.Χ.).

Παιδιά, το ξέρατε ότι το ίδιο ταξίδι με εμάς έκανε και ένας σοφός γέροντας; Όχι, όχι, δεν ήταν αληθινός άνθρωπος. Ήταν ο πρωταγωνιστής μιας σειράς κινουμένων σχεδίων. Η πολύ καλή αυτή γαλλική σειρά που προβλήθηκε από την ΕΡΤ, λεγόταν «μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος».

Για να γίνει αυτή η σειρά δούλεψαν ανθρωπολόγοι, ιστορικοί, παιδαγωγοί, ζωγράφοι, μουσικοί και πολλοί άλλοι ειδικευμένοι επαγγελματίες. Σκηνοθέτης της σειράς είναι ο Άλμπερτ Μπαρίλ (Albert Barille).

Παρακάτω έχουμε τα πρώτα 3 επεισόδια αυτής της σειράς, που τα βρήκαμε στο ‘you tube’. Είναι τα επεισόδια που περιγράφουν την προϊστορία.  

η τέχνη των σπηλαίων

Στην ερώτηση: «Γιατί ζωγραφίζουμε;», τα παιδιά απάντησαν: «Γιατί έτσι μας αρέσει».

Ο Χόμο Σάπιενς είχε βολευτεί μια χαρά. Είχε τροφή, σπίτι, ρούχα, προστασία. Οργανώνοντας τη ζωή του στην κοινότητα, κατάφερε να κάνει όλες τις απαραίτητες για την επιβίωσή του δουλειές και να του περισσεύει κάποιος χρόνος, να έχει δηλαδή ελεύθερο χρόνο. Τι ήταν το πρώτο που έκανε μόλις βρήκε το χρόνο; Έκανε τέχνη!

Γιατί ζωγράφισε; Γιατί το είχε ανάγκη. Γιατί, όπως είπαν και τα παιδιά, έτσι ήθελε, έτσι του άρεσε. Αλλά και για έναν άλλο, εξίσου σημαντικό λόγο: για να επικοινωνήσει. Οι ζωγραφιές των σπηλαίων δεν είναι μόνο δείγματα τέχνης, αλλά και η πρώτη γραφή (γραφή της ζωής = ζω+γραφική). Μέσω της ζωγραφικής ο Χόμο Σάπιενς επικοινωνεί με τα άλλα μέλη της ομάδας αλλά και μαζί μας, ‘περιγράφοντας’ τη ζωή του.

Ο Χόμο Σάπιενς πήρε ένα καμένο κλαδί και άρχισε να ζωγραφίζει στο εσωτερικό των σπηλαίων, στις πλατιές πέτρες, στα δέρματα. Με τον καιρό θέλησε να βάλει χρώμα στη ζωγραφιά του για να αποδώσει καλύτερα το θέμα. Έτσι έξυσε πέτρες, μάζεψε χώμα από διάφορες περιοχές, το ανακάτεψε με ξερά τριμμένα φύλλα και έφτιαξε τα πρώτα του χρώματα. Η πρώτη παλέτα της ανθρωπότητας είχε στηθεί. Το ταξίδι στη μαγεία της ανθρώπινης δημιουργίας είχε αρχίσει.

Τα πρώτα δείγματα της ανθρώπινης τέχνης είναι μαγευτικά!

Τι ζωγράφιζε ο Χόμο Σάπιενς; Το πιο σημαντικό και έντονο στοιχείο της ζωής του, το κυνήγι. Οι περισσότερες από τις σπηλαιογραφίες απεικονίζουν ζώα (βίσωνες, ελάφια, τάρανδους και αγριοκάτσικα), και κάποιες από αυτές τους κυνηγούς και τα ζώα.

Η εξέλιξη της λεπτής κινητικότητας είναι τρομερή. Τώρα ο Χόμο ελέγχει την λεπτή κίνηση των δαχτύλων του και μας δίνει εξαιρετικά δείγματα τέχνης.

Η παλέτα του πρώτου ζωγράφου είχε περιορισμένα χρώματα. Κύριο χαρακτηριστικό είναι το μαύρο περίγραμμα. Εκτός από αυτό είχε ώχρα, κεραμιδί, καφέ και τις αποχρώσεις μεταξύ κόκκινου και κίτρινου. Χρησιμοποιεί λοιπόν ζεστά χρώματα της γης, αφού στη γη (στο χώμα) τα βρίσκει. Βεβαίως δεν έχει πινέλα, για αυτό χρησιμοποιεί τα ξύλα, την παλάμη και τα δάχτυλά του.

Τα πιο παλιά δείγματα της ανθρώπινης ζωγραφικής χρονολογούνται περίπου στα 35.000 χρόνια π.Χ.. Οι περισσότερες και ωραιότερες ζωγραφιές των σπηλαίων βρέθηκαν στη ΝΔ Γαλλία (Λασκό – 15.000 π.Χ., Λορτέ, Νιό) και στη βόρεια και ανατολική Ισπανία (Αλταμίρα – 10.000 π.Χ.), αλλά και στη Σαχάρα (Τασίλι). Δείγματα αυτών των βραχογραφιών κοσμούν το άρθρο μας.

Ο άνθρωπος των σπηλαίων μας αποδεικνύει ότι η ζωγραφική δεν είναι μια τέχνη για τους λίγους, δεν είναι η τέχνη των επιδέξιων και ικανών, αλλά η τέχνη των ανθρώπων. Έτσι αποκαθιστά τη σχέση μας με την τέχνη και σπάει τη λόγια διαμεσολάβησή της, αυτή που την έχει κλείσει στα μουσεία και μόνο ως τέτοια την αποδέχεται. Ο άνθρωπος των σπηλαίων σπάει τη σχέση της τέχνης με το χρηματιστήριο αξιών αλλά και με οποιαδήποτε αρχή και εξουσία, για να την αποδώσει αυτούσια στους κοινούς θνητούς. Γιατί η τέχνη είναι ανάγκη, έκφραση, δημιουργία και κτήμα όλων των ανθρώπων.

Σύνδεσμος: Θα ξανανοίξει το σπήλαιο της Αλταμίρα; http://www.archaiologia.gr/blog/2011/10/27/%CE%B8%CE%B1-%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CE%AF%CE%BE%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%80%CE%AE%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%BB%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CF%81%CE%B1/

εξημέρωση ζώων, μόνιμη εγκατάσταση, γεωργία

Από τη Μεσολιθική περνάμε στη Νεολιθική περίοδο (περίπου 8.000 με 3.000 χρόνια π.Χ., ανάλογα με την περιοχή). Όπως είδαμε στη Μεσολιθική περίοδο, ο Χόμο Σάπιενς είχε οργανώσει το κυνήγι και το ψάρεμα. Όμως, παρά την καλή οργάνωση, το κυνήγι συνεχίζει να του δημιουργεί προβλήματα. Όταν σωθούν τα θηράματά του, είναι αναγκασμένος να μετακινηθεί. Αλλά η μετακίνηση είναι δύσκολη. Πρέπει να μαζέψει όλα του τα πράγματα και να τα κουβαλήσει στον ώμο, μέχρι να βρει έναν άλλο κατάλληλο τόπο για να εγκατασταθεί. Όσο οργανώνεται, τόσο  περισσότερα πράγματα έχει να κουβαλάει στη μετακίνηση (εργαλεία, όπλα, σκηνές, γούνες, δέρματα, σκεύη). Και όταν επιτέλους φτάσει σε έναν κατάλληλο για εγκατάσταση τόπο, θα πρέπει να ξαναστήσει τις σκηνές και όλο του το νοικοκυριό.

Ανασκαφή νεολιθικού οικισμού

Οι απώλειες που είχε η ομάδα κατά τη μετακίνηση ήταν πολλές. Εργαλεία και σκηνές καταστρέφονταν, ακόμη και μέλη της ομάδας πέθαιναν. Τα προβλήματα που του δημιουργεί η μετακίνηση, πιέζουν και προτρέπουν τον Χόμο Σάπιενς να βρει μια λύση, έτσι ώστε να μπορεί να εγκατασταθεί μόνιμα σε έναν τόπο. Η λύση που βρίσκει είναι η ακόλουθη: Εξημερώνει κάποια ζώα (πρόβατα, γουρούνια, κατσίκια, αγελάδες) και αρχίζει να τα εκτρέφει. Έτσι έχει πάντα φαγητό.

Έχοντας διασφαλίσει την τροφή του, μπορεί πλέον να εγκατασταθεί μόνιμα στον ίδιο τόπο (πάντα ο τόπος αυτός είναι κοντά στο νερό). Τώρα μπορεί και να κατασκευάσει ένα πιο καλό σπίτι: πιο γερό (ώστε να μην το σηκώνει ο άνεμος), πιο στεγανό (ώστε να μην το διαπερνά η βροχή), με καλύτερη μόνωση (ώστε να είναι πιο ζεστό όταν κάνει κρύο και πιο δροσερό όταν κάνει ζέστη), πιο ασφαλές (ώστε να μην το ρίχνουν τα άγρια ζώα). Φτιάχνει λοιπόν τα πρώτα σπίτια, χρησιμοποιώντας τα υλικά που βρίσκει στη φύση, δηλαδή πέτρες, χώμα και νερό (λάσπη, πυλό), καλάμια, ξύλα, άχυρο.

Την ίδια περίοδο ανακαλύπτει και την καλλιέργεια των φυτών και γίνεται γεωργός. Αντί να συλλέγει καρπούς και σπόρους από τη φύση, αποφασίζει να κάνει τη δική του παραγωγή, την οποία και θα ελέγχει. Κατασκευάζει εργαλεία (άροτρα) για να οργώσει τη γη, δηλαδή για να ανακατέψει το χώμα έτσι ώστε να γίνει μαλακό. Εξημερώνει το άλογο και το βόδι για τον βοηθήσουν στο όργωμα. Σπέρνει, ποτίζει, σκαλίζει, ξεβοτανίζει, θερίζει.

Όσο περισσότερο οργανώνει τη ζωή του, τόσο περισσότερα βοηθητικά σκεύη του χρειάζονται. Έτσι ο Χόμο Σάπιενς γίνεται όλο και πιο ικανός αγγειοπλάστης. Κατασκευάζει χρήσιμα σκεύη για το φαγητό (πιάτα, κατσαρολικά, ταψιά), για το νερό (ποτήρια, κανάτια, αμφορείς) και για την αποθήκευση των τροφών του (του γάλακτος, του σιταριού κλπ). Από πηλό κατασκευάζει και φούρνους για να ψήνει τα φαγητά του.

Η μόνιμη εγκατάσταση και η κατασκευή των πρώτων οικισμών (οίκος = σπίτι, οικισμός = ένας τόπος όπου είναι χτισμένα πολλά σπίτια, το ένα κοντά στο άλλο), η εξημέρωση των ζώων, η γεωργία, η αγγειοπλαστική και πάνω από όλα η συνεργασία των ανθρώπων για τη δημιουργία ενός κοινού έργου, είναι και τα πρώτα στοιχεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Μέσω του πολιτισμού ο άνθρωπος κατορθώνει να ελέγξει και να οργανώσει τη φύση έτσι ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωσή του.  

Σύνδεσμοι:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82

http://3gym-n-ionias.att.sch.gr/sjob/ergaleia.htm

http://www.encyclopedist.gr/index.php?page=%CD%E5%EF%EB%E9%E8%E9%EA%DE%20%F0%E5%F1%DF%EF%E4%EF%F2

ζωή στην κοινότητα, κυνήγι, σπίτι, ρουχισμός

Βρισκόμαστε στην εποχή του λίθου. Όπως είπαμε ονομάστηκε έτσι γιατί κατά τη διάρκειά της ο άνθρωπος επεξεργαζόταν την πέτρα (λίθο). Την εποχή του λίθου τη διακρίνουμε στην Παλαιολιθική, Μεσολιθική και Νεολιθική Εποχή. Μέχρι σήμερα παρουσιάσαμε τις ανακαλύψεις και την εξέλιξη του Χόμο κατά τη διάρκεια της Παλαιολιθικής Εποχής. Σήμερα, παρέα με τον Χόμο Σάπιενς, θα περάσουμε στη Μεσολιθική εποχή (περίπου 10.000 π.Χ. – 8.000 π.Χ.) για να παρακολουθήσουμε μαζί του την εξέλιξη της ζωής του, καθοριστικό στοιχείο της οποίας είναι η οργανωμένη ζωή στην κοινότητα. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα.

Κατά τη Μεσολιθική εποχή ο Χόμο Σάπιενς (ο έξυπνος άνθρωπος) καταλαβαίνει πως είναι ισχυρότερος όταν ζει μαζί με τους άλλους ανθρώπους. Όλοι μαζί μπορούν να νικήσουν ένα άγριο ζώο. Όλοι μαζί μπορούν να κάνουν κατανομή της δουλειάς, έτσι ώστε να γίνεται καλύτερα και γρηγορότερα. Και είχανε πολλές δουλειές τότε. Είχαν να μεταφέρουν το νερό, να κυνηγήσουν, να μαζέψουν καρπούς, να ανάψουν τη φωτιά, να ψήσουν το φαγητό, να φτιάξουν ρούχα και εργαλεία, να φτιάξουν καταλύματα, να προστατευθούν από τους κινδύνους (καιρικές συνθήκες, εχθροί). Η κοινότητα κάνει πιο εύκολη την επιβίωσή του, και η επιβίωση είναι ο καθοριστικός παράγοντας της εξέλιξης.


Ο Χόμο Σάπιενς λοιπόν, αρχίζει να ζει νομαδικά (σε μικρές κοινότητες που μετακινούνται). Με τη νομαδική ζωή οργανώνει το κυνήγι του, φτιάχνοντας και τις πρώτες παγίδες. Σκάβει στο έδαφος δημιουργώντας μια μεγάλη τρύπα. Καλύπτει την τρύπα με κλαδιά και φύλλα για να μην φαίνεται. Στη συνέχεια κυνηγώντας το θήραμά του, το οδηγεί στην παγίδα. Έτσι εξασφαλίζει την τροφή της κοινότητας πιο εύκολα και ακίνδυνα. Τα ζώα που κυνηγάει είναι μαμούθ (προϊστορικοί ελέφαντες), τάρανδοι, αγριοκάτσικα, βόδια και ελάφια. Το κυνήγι του εξαρτάται από την περιοχή όπου ζει. Όταν μάλιστα ζει κοντά σε λίμνες και ποτάμια, αρχίζει να ψαρεύει χρησιμοποιώντας καμάκια, αγκίστρια και παγίδες για ψάρια.

Το ζώο που πιάνει του δίνει κρέας, δέρμα, κόκαλα και κέρατα. Ο Χόμο Σάπιενς δεν πετάει τίποτε. Όλα του είναι χρήσιμα.

Το κρέας του ζώου είναι η τροφή του. Έχει αρχίσει να τρώει και καρπούς  που μαζεύει από την άγρια φύση (τροφοσυλλέκτης), αλλά βασική του τροφή είναι το κρέας.

Με το δέρμα του ζώου φτιάχνει τα πρώτα του ρούχα, για να μην κρυώνει. Εκτός όμως από ρούχα, φτιάχνει και το πρώτο του σπίτι. Όπως μετακινείται, δεν είναι εύκολο να βρίσκει πάντα σπηλιές και μάλιστα κοντά στο νερό. Έτσι κατασκευάζει τα πρώτα σπίτια, που είναι σκηνές, φτιαγμένες με ξύλα και δέρμα.

Τέλος, με τα κόκαλα και τα κέρατα του ζώου, φτιάχνει όσα εργαλεία δεν μπορεί να φτιάξει με πέτρα. Όσο εξελίσσεται, τόσο εξελίσσονται και τα εργαλεία του. Τώρα φτιάχνει με μεγαλύτερη επιδεξιότητα κοντάρια, καμάκια, τσεκούρια, πριονωτά μαχαίρια, σφήνες, σφυριά, βέλη, τόξα, βελόνες και χτένια.

Σημείωση: Τις εικόνες τις πήραμε από τη σελίδα: http://www.pilavakis.net/new_page_23.htm, και είναι από βιβλίο ιστορίας της Α΄Γυμνασίου της Κύπρου.

η ανακάλυψη της φωτιάς

Η δεύτερη μεγάλη ανακάλυψη που έκανε ο άνθρωπος (μετά την ανακάλυψη του εργαλείου – της πέτρας), ήταν η ανακάλυψη της φωτιάς.
Μα γιατί μιλάμε για την ανακάλυψη της φωτιάς; Δεν υπήρχε πάντα φωτιά στην επιφάνεια της Γης; Ναι υπήρχε. Τη δημιουργούσαν είτε οι κεραυνοί που έπεφταν στη Γη, είτε η λάβα των ηφαιστείων. Όταν όμως μιλάμε για την ανακάλυψη της φωτιάς, εννοούμε τον έλεγχο και τη χρήση της από τον άνθρωπο.

Και οι πέτρες υπήρχαν πάντα. Έγιναν όμως εργαλεία μόνο όταν ο άνθρωπος τις χρησιμοποίησε για να κάνει κάτι με αυτές, για να παράγει ένα έργο.
Αναλόγως με τις πέτρες, όταν ο Χόμο Χάμπιλις έβλεπε τη φωτιά, το μόνο που έκανε, ήταν να φοβάται και να τρομάζει, να απομακρύνεται και να κρύβεται. Αντιθέτως, από ένα σημείο στην εξέλιξη του ανθρώπου και μετά, πιθανότατα από την εποχή του Χόμο Ερέκτους (οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη τα στοιχεία για να ορίσουν με ακρίβεια το χρόνο ανακάλυψης της φωτιάς), ο άνθρωπος σκέφτηκε πως η φωτιά, όσο κι αν τον τρόμαζε, θα μπορούσε να του φανεί χρήσιμη. Έτσι προσπάθησε να την κρατήσει αναμμένη, να την μεταφέρει στη σπηλιά του, και στη συνέχεια να την ανάψει μόνος του.

Όλες οι ανακαλύψεις προϋποθέτουν δύο παράγοντες: ετοιμότητα της σκέψης για να κάνει την ανακάλυψη (ο καθοριστικός παράγοντας) και τυχαία συμβάντα. Έτσι μπορούμε να στήσουμε ένα φανταστικό σενάριο για την ανακάλυψη της φωτιάς.

Κάποτε ένας κεραυνός έπεσε σε ένα δέντρο και το δέντρο άρχισε να καίγεται. Κάποιες ώρες μετά, είχαν μείνει μόνο κάποια κλαδιά στο έδαφος που καίγονταν. Την ίδια στιγμή ένα άγριο ζώο κυνηγούσε έναν Χόμο Ερέκτους για να τον φάει. Ο Ερέκτους έτρεχε φοβισμένος, έτρεχε, έτρεχε, μέχρι που έφτασε στο σημείο που καίγονταν τα κλαδιά. Μόλις τα είδε τρόμαξε. Δεν ήξερε τι να κάνει. Μπροστά του ήταν η φωτιά και από πίσω ερχόταν το ζώο. Έμεινε λοιπόν ακίνητος. Ήταν σίγουρος ότι το ζώο θα ορμούσε να τον φάει. Τότε με έκπληξη διαπίστωσε πως το ζώο στεκόταν ακίνητο και δεν τον πλησίαζε. Ο Ερέκτους κατάλαβε πως η φωτιά που τον τρόμαζε, τρόμαζε και το άγριο ζώο. Έτσι σκέφτηκε: «Εάν μπορούσα να έχω κοντά μου τη φωτιά, δεν θα κινδύνευα από τα άγρια ζώα. Αλλά πώς θα μπορούσα να κρατήσω αναμμένη τη φωτιά και να μην σβήνει;»

Πέρασαν τα χρόνια. Κάποιος άλλος Ερέκτους ήταν κοντά σε μία φωτιά που έσβηνε. Ένα κλαδί που κρατούσε στα χέρια του, έπεσε πάνω στη φωτιά και εκείνη άναψε και πάλι δυνατά. Έτσι κατάλαβε πως για να συντηρήσει τη φωτιά έπρεπε να την τροφοδοτεί με ξύλα. Στη συνέχεια άλλοι Ερέκτους βρήκαν τον τρόπο να μεταφέρουν τη φωτιά, από το σημείο όπου έκαιγε τυχαία, μέσα στη σπηλιά τους.

Το επόμενο βήμα ήταν να βρουν τον τρόπο να ανάβουν μόνοι τους μία φωτιά. Πέρασαν ακόμη περισσότερα χρόνια (αιώνες). Τον Ερέκτους διαδέχθηκε ο Νεάντερνταλ. Εκεί που έτριβε λοιπόν ο Νεάντερνταλ δυο ξύλα, προσπαθώντας να φτιάξει ένα εργαλείο, είδε έκπληκτος ότι τα ξύλα πήραν φωτιά. Αυτό ήταν. Ο Άνθρωπος είχε ανακαλύψει τη φωτιά!

Η φωτιά ήταν πολύ χρήσιμη για τον Άνθρωπο. Του προσέφερε ζέστη, φως (μάλιστα από τη λέξη ‘φως’ πήρε και το όνομά της: φως-φωτιά) και προστασία. Ο Νεάντερνταλ ανακάλυψε και κάτι άλλο: Το κρέας γινόταν πιο μαλακό όταν ψήνονταν στη φωτιά. Από τότε έψηνε πάντα το κρέας του. Έτσι η τροφή του έγινε πιο μαλακή και δεν χρειαζόταν τόσο μεγάλα και κοφτερά δόντια και μεγάλες σιαγόνες. Οι σιαγόνες του άρχισαν να μικραίνουν και απελευθερώθηκε χώρος στο κεφάλι του για να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο ο εγκέφαλός του. Όσο περισσότερα πράγματα ανακάλυπτε ο άνθρωπος, τόσο πιο έξυπνος γινότανε, αλλά και όσο πιο έξυπνος γινόταν τόσο ανακάλυπτε περισσότερα πράγματα. Η πράξη του έθρεφε τη σκέψη και η σκέψη του την πράξη.

Σύνδεσμοι:

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_28/09/2003_1282433

http://www.enet.gr/?i=news.el.episthmh-texnologia&id=271419

Ο μύθος του Προμηθέα: http://www.theogonia.gr/iroes/hpi/promitheas.htm

το πρώτο εργαλείο

Γιατί αλλάζουν και εξελίσσονται τα έμβια όντα; Για να επιβιώσουν. Η ανάγκη της επιβίωσης είναι η κινητήρια δύναμη που εξανάγκασε τους πρώτους Χόμο να εξελιχθούν.

Ο καλός μας Χόμο Χάμπιλις λοιπόν, για να επιζήσει, έπρεπε να φάει και να μην τον φάνε. Έτσι κάθισε και σκέφτηκε: «Πρέπει να βρω κάτι βαρύ για να σκοτώνω τα ζώα, αλλά και να αμύνομαι όταν με κυνηγούν.»

Η χρήση εργαλείου (στην περίπτωσή μας της πέτρας) και η επίλυση ενός προβλήματος είναι η πρώτη ένδειξη νοημοσύνης.

Πήρε λοιπόν ο Χόμο Χάμπιλις μια πέτρα και άρχισε να κυνηγάει. Περνώντας όμως τα χρόνια παρατήρησε κάτι: Οι μυτερές πέτρες σκότωναν καλύτερα. Έτσι ο Χόμο Χάμπιλις έκανε μία δεύτερη σκέψη: «Αν είχα πολλές μυτερές πέτρες θα μπορούσα να κυνηγώ και να προστατεύομαι καλύτερα. Πώς όμως θα φτιάξω μια μυτερή πέτρα;»

Μια μέρα λοιπόν χτύπησε τυχαία μια πέτρα με μία άλλη. Τότε παρατήρησε ότι η πρώτη πέτρα κόπηκε σε κομμάτια, κάποια από τα οποία ήταν μυτερά. Αυτό ήταν. Είχε βρει τη λύση στο πρόβλημά του. Στο εξής βάλθηκε να πελεκάει τις πέτρες μεταξύ τους για να φτιάξει μυτερά αμυντικά και επιθετικά εργαλεία.

Μέσα από την εξέλιξη των εργαλείων που κατασκεύασε ο άνθρωπος μπορούμε να παρακολουθήσουμε και την ευρύτερη εξέλιξή του. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που η ανθρώπινη προϊστορία έχει ταξινομηθεί σε τρεις διαδοχικές χρονικές περιόδους (το σύστημα των τριών εποχών), βάσει του υλικού που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για την κατασκευή εργαλείων. Οι περίοδοι αυτές είναι οι ακόλουθες:

Εποχή του Λίθου (της πέτρας)

Εποχή του Χαλκού

Εποχή του σιδήρου

Δημιουργία Κατάστασης Προβληματισμού:

Πριν να δοθεί στα παιδιά η λύση που βρήκε ο Χάμπιλις στο πρόβλημα της επιβίωσής του, ρωτήθηκαν: «Τι θα κάνατε εάν ήσασταν στη θέση του Χόμο Χάμπιλις;» Και φυσικά τα παιδιά βρήκαν μόνα τους τη λύση: «Θα παίρναμε πέτρες».

Δράση 1

Ενώ μιλούσαμε για τον Χάμπιλις και το πρώτο εργαλείο του, τα παιδιά ρώτησαν: «Μα ο Χόμο Χάμπιλις είχε τέσσερα πόδια και δεν είχε χέρια. Πώς λοιπόν χτυπούσε τις πέτρες;»

Έτσι, για να διαπιστώσουν έμπρακτα τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος με τα πόδια, κάναμε το ακόλουθο πείραμα / δοκιμή:

Μπροστά στα πόδια του κάθε παιδιού βάλαμε ένα μαρκαδόρο. Το κάθε παιδί προσπάθησε να πιάσει και να σηκώσει το μαρκαδόρο με τα πόδια του. Στη συνέχεια προσπάθησε να βγάλει και να βάλει το καπάκι του, πάντα μόνο με τα πόδια του. Τέλος, βάλαμε από ένα χαρτί στο πάτωμα και κάθε παιδί προσπάθησε να ζωγραφίσει ό,τι μπορούσε.

Δράση 2

Τα παιδιά ζωγράφισαν την πορεία της εξέλιξης από τον Αυστραλοπίθηκο στο Χόμο Σάπιενς.

Δράση 3

Δραματοποίηση: Τα παιδιά, κατόπιν δικής τους πρότασης, χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:

Χόμο Χάμπιλις – Λιοντάρια – Ελάφια

Στην αρχή οι Χάμπιλις δεν μπορούσαν να πιάσουν κανένα ελάφι (εκείνο έτρεχε γρήγορα). Ταυτοχρόνως δέχονταν επιθέσεις από τα λιοντάρια και, ανυπεράσπιστοι όπως ήταν, είχανε μεγάλες απώλειες.

Στη συνέχεια άρχισαν να πετάνε πέτρες (κάτι χαρτάκια που κόψαμε) και έτσι μπόρεσαν να εξασφαλίσουν λίγη τροφή και να προστατευθούν. Τέλος πελέκισαν τις πέτρες και κυριάρχησαν στο περιβάλλον τους.

 Σύνδεσμοι:

http://3gym-n-ionias.att.sch.gr/sjob/ergaleia.htm

http://school-mania.blogspot.com/2008/09/blog-post.html

http://www.stoneagetools.co.uk/museumlobby.htm

από τον ‘επιδέξιο’ στο ‘σοφό άνθρωπο’

Αφού τελειώσαμε το βιβλίο μας για την εποχή των δεινοσαύρων, αποφασίσαμε να ταξιδέψουμε στην επόμενη ενδιαφέρουσα (για εμάς τους ανθρώπους) εποχή, στην περίοδο κατά την οποία έζησαν οι πρόγονοι του ανθρώπου και στη συνέχεια οι πρώτοι άνθρωποι (χόμο σάπιενς όπως ονομάζονται επιστημονικά).

Μπήκαμε λοιπόν στη Χρονομηχανή, φορέσαμε ζώνες και κράνη, προγραμματίσαμε τους υπολογιστές μας, και όλοι μαζί, συγχρονισμένα, πατήσαμε το κουμπί που μας οδήγησε στα 2.000.000 χρόνια πριν.

Παρατηρούμε ότι αναφερόμαστε σε ένα βάθος χρόνου εκατομμυρίων χρόνων. Είναι λοιπόν φυσικό να μην μπορούμε να ορίσουμε με ακρίβεια το χρόνο κατά τον οποίο έζησαν οι πρόγονοι των ανθρώπων. Στην επιστήμη δεν υπάρχει ακόμα συμφωνία απόψεων, από ποια χρονολογία και μετά μπορούμε να μιλάμε για ύπαρξη ανθρώπων στη Γη. Για αυτό και η ημερομηνία που θέσαμε είναι συμβατική #.

Μέσα από το διάφανο θόλο της Χρονομηχανής μας αρχίσαμε να παρατηρούμε τους μακρινούς προγόνους μας. Η πρώτη πράξη τους που βλέπουμε είναι να κατασκευάζουν εργαλεία. Στη συνέχεια, πατούν γερά στα δύο από τα τέσσερα πόδια τους και σηκώνουν τα άλλα δύο ψηλά. Έτσι τα απελευθέρωσαν και μπόρεσαν να τα χρησιμοποιήσουν για να κάνουν βοηθητικές πράξεις και έργα.

Το πρώτο μεγάλο βήμα (μεταφορικά μιλώντας) λοιπόν της εξέλιξης του ανθρώπου είναι το πρώτο βήμα (στην κυριολεξία).

Σταθμός στην εξέλιξη του ανθρώπου είναι και η ανακάλυψη της φωτιάς. Τα επόμενα βήματα της ανθρωπότητας ήταν τα ακόλουθα: οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν σε κοινότητες, κατασκεύασαν σπίτια, καλλιέργησαν τη γη, εξημέρωσαν και εξέθρεψαν ζώα, γέννησαν τη γλώσσα για να επικοινωνούν, τη φιλοσοφία και την τέχνη για να νοηματοδοτήσουν τη ζωή τους.

Ας πάρουμε όμως την ιστορία από την αρχή. Οι επιστήμονες έχουν ταξινομήσει τους προγόνους μας στις ακόλουθες κατηγορίες (αναφέρουμε τις σημαντικότερες):

Ο Χόμο Χάμπιλις (Homo habilis στα λατινικά) που θα πει ‘επιδέξιος άνθρωπος’, έζησε περίπου 2,4 με 1,5 εκατομμύρια χρόνια πριν και ονομάστηκε έτσι γιατί κατασκεύαζε λίθινα (πέτρινα) εργαλεία και πιθανότατα και εργαλεία από οστά ζώων. Ορισμένοι επιστήμονες προτείνουν να επαναταξινομηθεί το συγκεκριμένο είδος έξω από το γένος Χόμο, και να προσδιοριστεί ως είδος του γένους Αυστραλοπίθηκος, λόγω της μορφολογίας του σκελετού του που καθιστούσε το είδος δενδρόβιο, σε αντίθεση με τον διποδισμό των άλλων ειδών Χόμο.

Ο Χόμο Ερέκτους (Homo erectus  στα λατινικά) που θα πει ‘όρθιος άνθρωπος’, έζησε 1,8 εκατομμύρια μέχρι 70.000 χρόνια πριν, και ήταν, όπως λέει το όνομά του, ο πρώτος ανθρώπινος πρόγονος που προχωρούσε τελείως όρθιος. Ο Ερέκτους έφτιαξε πιο περίπλοκα εργαλεία και ίσως να υπήρξε και το πρώτο είδος που χρησιμοποίησε τη φωτιά για να ψήσει κρέας.

Ο Νεάντερταλ ή Χόμο Νεαντερντάλενσις (Homo neanderthalensis στα λατινικά), είναι είδος το οποίο εμφανίστηκε από 400.000 μέχρι 130.000 χρόνια πριν και υπήρξε μέχρι πριν 35.000 χρόνια. Η ονομασία του προέρχεται από την κοιλάδα Νεάντερταλ της Γερμανίας, όπου το 1856 ανακαλύφθηκαν από εργάτες απολιθωμένα οστά τα οποία αποδόθηκαν στο συγκεκριμένο είδος.

Και τέλος ο Χόμο Σάπιενς (Homo sapiens στα λατινικά), που σημαίνει ‘σοφός άνθρωπος’. Ο Χόμο σάπιενς ζει τα τελευταία 250.000 χρόνια και χαρακτηριστικά του είναι ο μεγαλύτερος εγκέφαλος (ο λόγος για τον οποίο ονομάστηκε ‘σοφός’) και η χρήση περίπλοκων εργαλείων.

Ο άνθρωπος λοιπόν ανήκει στο γένος Χόμο και στο είδος Χόμο σάπιενς. Η πορεία του ‘σοφού ανθρώπου’ μέχρι σήμερα και τα δημιουργήματά του, θα μας απασχολήσουν όλο τον υπόλοιπο χρόνο μας. Όμως πριν. θα μείνουμε για λίγο σε εκείνα τα χαμένα στην προϊστορία χρόνια και τη ζωή των πρώτων Χόμο.

#  Εξίσου συμβατική βέβαια είναι και η διάκριση των περιόδων της προϊστορίας, αλλά και της ιστορίας, μιας και ο χρόνος είναι συνεχές μέγεθος και κάθε γεγονός έχει τις ρίζες του σε ένα συνεχές παρελθόν και επηρεάζει ένα εξίσου συνεχές μέλλον. Ο λόγος για τον οποίο αποδεχόμαστε αυτή τη σύμβαση σχετικά με την κατάτμηση του χρόνου, είναι ότι μόνο έτσι μπορούμε να μελετήσουμε και να γνωρίσουμε. Οι διακρίσεις, οι ορισμοί και οι ταξινομήσεις είναι απαραίτητα εργαλεία για οποιαδήποτε επιστημονική μελέτη, είναι τα εργαλεία μέσω των οποίων γνωρίζουμε.

Σημείωση:

Τα σκίτσα για την εξέλιξη του ανθρώπου τα πήραμε από τις σελίδες: http://biologion.blogspot.com/2010/01/blog-post_28.html

και

http://tle.westone.wa.gov.au/content/file/969144ed-0d3b-fa04-2e88-8b23de2a630c/1/human_bio_science_3b.zip/content/001_evol_trends/page_14.htm

Σύνδεσμοι:

http://sfrang.com/historia/selida100.htm

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=218332

μια επίσκεψη σε παλαιοντολογικό μουσείο

Τώρα που μιλάμε για τις ανασκαφές, είναι η κατάλληλη στιγμή για να επισκεφθούμε ένα μουσείο δεινοσαύρων (Παλαιοντολογικό μουσείο στην πολιτεία της Γιούτα, Αμερική). Στο τέλος του βίντεο δείχνει διάφορες δραστηριότητες για παιδιά, σχετικές με την παλαιοντολογία.

το ταξίδι στο χρόνο, αρχίζει!

Αφού τους προηγούμενους μήνες κάναμε ένα μεγάλο ταξίδι στο διάστημα, ήρθε η στιγμή να προσγειωθούμε. Μπήκαμε λοιπόν εχθές (Τετάρτη 11/1) στο διαστημόπλοιό μας, πήραμε τους φορητούς υπολογιστές μας στα χέρια, και όλοι μαζί, με προσεκτικές και συντονισμένες κινήσεις, προσγειώσαμε το διαστημόπλοιο στην Ελλάδα, στην Αθήνα, στο Λυκαβηττό, στην ταράτσα του σχολείου μας. Όλα αυτά βέβαια μέσω της προσομοίωσης της κίνησης που μας προσέφερε το «γκουγκλ ερθ» (google earth), το οποίο μπορείτε κι εσείς να κατεβάσετε στον υπολογιστή σας μέσω της διεύθυνσης: http://www.google.com/earth/download/ge/agree.html

Τώρα που πατήσαμε τα πόδια μας στη Γη, λέμε να πάρουμε την ιστορία από την αρχή. Να αναζητήσουμε και να μάθουμε πώς υποθέτουν οι επιστήμονες ότι φτιάχτηκε ο πλανήτης μας, ποιες ήταν οι πρώτες μορφές ζωής που δημιουργήθηκαν, ποια ήταν τα πρώτα ζώα που έζησαν εδώ, πώς ήταν και πώς ζούσαν οι πρώτοι άνθρωποι, εκείνοι οι τόσο μακρινοί μας πρόγονοι.

Έτσι θα αρχίσουμε από τη Προϊστορία (προ+ιστορία= πριν από την ιστορία = πριν από την περίοδο για την οποία έχουμε γραπτές μαρτυρίες). Κατόπιν θα περάσουμε στην Ιστορία και θα μιλήσουμε για τους πρώτους πολιτισμούς και την αρχαιότητα και τέλος περνώντας από την αναγέννηση και το διαφωτισμό ευελπιστούμε ότι θα προλάβουμε να φτάσουμε στο σήμερα και το σύγχρονο πολιτισμό. 

Από ό,τι καταλαβαίνετε έχουμε να κάνουμε ένα μεγάλο ταξίδι. Και ενώ μέχρι σήμερα το ταξίδι μας ήταν στο χώρο, τώρα το ταξίδι θα γίνει στο χρόνο. Παρκάρουμε λοιπόν το διαστημόπλοιό μας στην ταράτσα, αφού δεν θα το ξαναχρειαστούμε, και το καλύπτουμε καλά για να το προστατέψουμε από τα καιρικά φαινόμενα. Τώρα πρέπει να κατασκευάσουμε μία καλή Χρονομηχανή, να την εξοπλίσουμε με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα, και να αποθηκεύσουμε αρκετά τρόφιμα, νερό και ρούχα για όλες τις καιρικές συνθήκες.

Χρειαζόμαστε και βιβλία, πολλά βιβλία, επιστημονικά βιβλία, μέσα στα οποία θα γράφουν ό,τι ανακάλυψαν οι επιστήμονες για όλα αυτά τα χρόνια. Από τους γνωστούς μας αστρονόμους αλλά και τους γεωλόγους θα μάθουμε πώς και πότε γεννήθηκε η Γη. Από τους παλαιοντολόγους θα μάθουμε πώς εμφανίστηκε και πώς αναπτύχτηκε η ζωή στη Γη. Από τους ανθρωπολόγους θα μάθουμε για τους ανθρώπινους πολιτισμούς, από τους αρχαιολόγους θα μάθουμε για την περίοδο της αρχαιότητας, από τους ιστορικούς θα μάθουμε την ιστορία των ανθρώπων μέχρι σήμερα και από τους φυσικούς και του χημικούς θα μάθουμε τους νόμους της φύσης.

Για να είμαστε σίγουροι ότι θα τα καταφέρουμε στο ταξίδι μας, λέμε να πάρουμε μαζί μας και κάποιους επιστήμονες, αυτοπροσώπως (!). Αϊνστάιν και Γαλιλαίος έχουν από καιρό κατοχυρώσει τη θέση τους, αλλά λέμε να προσθέσουμε και τον Κοπέρνικο, τον Νεύτωνα και τον Δαρβίνο μια και μιλάμε για εξέλιξη, τον Λεβί Στρος από τους ανθρωπολόγους, τον Κέπλερ από τους αστρονόμους, τον Ευκλείδη με τη Γεωμετρία του παρέα με τον Αριστοτέλη για να μας δώσει τους απαραίτητους ορισμούς και τις κατηγορίες, τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι που με την τέχνη, την ευφυΐα και τη δημιουργικότητά του είναι απαραίτητος σύντροφος, και τέλος τον Στίβεν Χόκινγκ, όχι μόνο για να πάρουμε και κανέναν ζωντανό, αλλά για να κάνει απντέιτ (up-date, στα ελληνικά: ενημέρωση, εκσυγχρονισμός) σε όσα μας λένε οι προηγούμενοι!

Έχουμε λοιπόν δουλειά. Ετοιμαστείτε σωματικά (γυμναστείτε καλά, πάρτε βιταμίνες), διανοητικά (οξύνετε την περιέργεια, τα κριτήρια και τον ορθό σας λόγο) και ψυχικά (οπλιστείτε με θάρρος, υπομονή και επιμονή), προσδεθείτε και… φύγαμε! Το ταξίδι στο χρόνο, αρχίζει!

Σύνδεσμοι για ένα ταξίδι με τη μηχανή του χρόνου:

http://www.astronomia.gr/wiki/index.php?title=%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B9_%CF%83%CF%84%CE%BF_%CE%A7%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B9_%CF%83%CF%84%CE%BF_%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF

http://www.scienceinschool.org/2009/issue11/timetravel/greek

http://egpaid.blogspot.com/2009/02/blog-post_17.html

κι ένα βίντεο (στα αγγλικά) στο οποίο δείχνει πώς να φτιάξετε μια μηχανή του χρόνου http://tvxs.gr/news/binteo/pos-na-ftiaksete-mia-mixani-toy-xronoy

Υποστηριζόμενο από blogs.sch.gr & Θέμα βασισμένο στο Lovecraft από τον Anders Norén

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση