1/10 Παγκόσμια ημέρα ηλικιωμένων
Η Παγκόσμια Ημέρα των Ηλικιωμένων, γνωστή και ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία» εορτάζεται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου. Υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1990, για να αποτίσει τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους ηλικιωμένους, αλλά και να επισημάνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τους ηλικιωμένους, το 2000 ζούσαν σε όλο τον πλανήτη 600 εκατομμύρια άνθρωποι ηλικίας άνω των 60 ετών. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2025, ο αριθμός αυτός θα έχει φτάσει το 1,2 δισεκατομμύρια, ενώ το 2050 θα έχει ξεπεράσει τα 2 δισεκατομμύρια.
Όπως αναφέρει ΟΗΕ , η Παγκόσμια Μέρα Ηλικιωμένων έχει στόχο να αναγνωρισθεί η συμβολή των ηλικιωμένων στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, και τούτο διότι στη σύγχρονη εποχή οι ηλικιωμένοι παίζουν έναν ολοένα σημαντικότερο ρόλο, μέσω του εθελοντικού έργου τους, της μετάδοσης των εμπειριών και των γνώσεών τους, της βοήθειας που δίνουν στα παιδιά τους, αναλαμβάνοντας να φροντίζουν τα εγγόνια τους, αλλά και της αυξανόμενης συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας.
2/10 Διεθνής ημέρα ενάντια στη βία
Η Διεθνής Ημέρα Μη Βίας καθιερώθηκε στις 15 Ιουνίου 2007 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Οκτωβρίου, ημερομηνία γέννησης του Μαχάτμα Γκάντι (1869). Στόχος της γιορτής είναι να περάσει το μήνυμα της μη χρήσης βίας σε όλες τις ανθρώπινες εκδηλώσεις μέσα από την εκπαίδευση και την ενημέρωση της κοινής γνώμης.
Ο Μαχάτμα Γκάντι (1869-1949) υπήρξε σημαίνουσα μορφή του εθνικού κινήματος για την ανεξαρτησία της Ινδίας από τη Μεγάλη Βρετανία και εμπνευστής της παθητικής αντίστασης (πολιτικής ανυπακοής) και της μη χρήσης βίας έναντι των καταπιεστών. « Είμαι έτοιμος να πεθάνω, αλλά δεν υπάρχει σκοπός για τον οποίο να είμαι έτοιμος να σκοτώσω ».( Μαχάτμα Γκάντι, 1869-1948)
Η μη-βία προϋποθέτει διπλή πίστη: πίστη στον Θεό και πίστη στον άνθρωπο.
5/10 Παγκόσμια ημέρα εκπαιδευτικών
Η Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών καθιερώθηκε το 1994 από την UNESCO για να μας υπενθυμίσει τον καθοριστικό ρόλο που παίζει ο δάσκαλος μέσα στην κοινωνία, είτε εργάζεται σε μία πλούσια πόλη της Δύσης, είτε σε μια αυτοσχέδια σχολική αίθουσα κάποιου στρατοπέδου προσφύγων και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Οκτωβρίου.
27/10 Η γιορτή της Ελληνικής Σημαίας
Σήμερα 27 Οκτωβρίου γιορτάζουμε και τιμούμε την Ελληνική Σημαία. Το κάθε μπαλκόνι σήμερα, σημαιοστολίζεται με τη γαλανόλευκη περηφάνια του Έθνους μας.
Η πρώτη Ελληνική σημαία με τον λευκό σταυρό και σε γαλανό φόντο σχεδιάστηκε, ευλογήθηκε και υψώθηκε στη Μονή Ευαγγελίστριας στη Σκιάθο το 1807 όταν σε αυτήν ο μοναχός Νήφωνας όρκιζε τους οπλαρχηγούς του έπους του 1821. Η σημαία αυτή, αφού καθορίστηκε από το Σύνταγμα της Επιδαύρου το 1822, απoτελούσε τη μόνη επίσημη Ελληνική σημαία εώς το 1878 οπότε και υιοθετήθηκε η ‘’ΝΑΥΤΙΚΗ’’, αυτή δηλαδή με τις οριζόντιες λευκές και γαλάζιες γραμμές.
Το ριγωτό πρότυπο επιλέχτηκε λόγω της ομοιότητας του με τη θάλασσα που περιβάλλει την Ελλάδα. Τα χρώματα της σημαίας, γαλάζιο και λευκό, συμβολίζουν το γαλάζιο της Ελληνικής θάλασσας και το λευκό των κυμάτων. Πάνω αριστερά υπάρχει ο λευκός σταυρός που συμβολίζει την αφοσίωση των Ελλήνων στην Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη, καθώς και τη συμβολή της Εκκλησίας στο σχηματισμό του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους. Η Ελληνική σημαία αποτελείται από 9 οριζόντιες γραμμές όσες και οι συλλαβές του συνθήματος της Ελληνικής Επανάστασης, ‘’Ελευθερία ή Θάνατος’’.
Σε όλους τους αγώνες του Έθνους, οι Έλληνες πολέμησαν και υπερασπίστηκαν με την ζωή τους αυτό το ιερό σύμβολο. Τρανό παράδειγμα το 1821, όταν ο Ελληνισμός ξεσηκώθηκε ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Ελληνική Σημαία πρωτοστατούσε σε κάθε μάχη για την υπεράσπιση των εδαφών. Το 1940 ο ελληνικός λαός ορκίστηκε στην γαλανόλευκη πως θα υπερασπίζονταν με όλες του τις δυνάμεις την τιμή και την Ελευθερία της Πατρίδας.
Η ιστορία μας είναι γεμάτη από περιστατικά αυτοθυσίας για την προστασία της Ελληνικής σημαίας αφού με το αίμα τους πολέμησε όλο το Έθνος για να κυματίζει περήφανα στα Ελληνικά εδάφη…
Ταυτόχρονα ας μην ξεχνάμε πως:
- Η Ελληνική Σημαία εκπροσωπεί το Έθνος και την πατρίδα μας. Σε περίπτωση πολέμου η σημαία πρέπει να φυλάσσεται και προστατεύεται ακόμα και με τη ζωή μας.
- Σε περίπτωση που μια σημαία φθαρεί, τότε καίγεται, αλλά ΠΟΤΕ δεν πετιέται.
- Η Σημαία χρησιμοποιείται μόνον σε έπαρση επί ιστού. Απαγορεύεται η οποιαδήποτε άλλη χρήση της (π.χ. κρέμασμα κουρτίνας, διακοσμητικό, ένδυμα, κ.λπ.)
28/10 Εθνική γιορτή 28η Οκτωβρίου
Το ιστορικό «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου 1940 – Ο δραματικός διάλογος Μεταξά και Γκράτσι και η ιστορική άρνηση στην ιταλική πρόκληση
Ο Εμμανουέλε Γκράτσι, πρέσβης της Ιταλίας στη χώρα μας το 1940, συμπρωταγωνιστής κι αυτός της ιστορικής εκείνης νύχτας της 28/10/1940 στο βιβλίο του, που το ονομάζει με μια πρωτοφανή οξυδέρκεια για το μέλλον του καθεστώτος Μουσολίνι: «Η αρχή του τέλους – η επιχείρηση κατά της Ελλάδος», γράφει τα εξής:
“Δέκα λεπτά πριν από τις 3 της νύχτας της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο στρατιωτικός μου ακόλουθος, ο διερμηνέας μου και εγώ, φθάσαμε στην καγκελόπορτα μιάς μικρής οικίας στην Κηφισιά, όπου έμενε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος. Στον φρουρό της οικίας είπα ότι επιθυμώ να δω τον Πρωθυπουργό για κάτι πολύ επείγον. Ο φρουρός άρχισε να κτυπά το κουδούνι του εσωτερικού της οικίας, αλλά δεν ελάμβανε καμίαν απάντηση. Διερωτήθηκα εάν ήτο δυνατόν μια πρωθυπουργική κατοικία να μην απαντά αμέσως. Γιατί εγώ είχα εντολή να παραδώσω το τελεσίγραφον στις 3 π.μ. ακριβώς, της 28/10/1940, λόγω δε της προσπάθειας μου να ακουσθεί το κουδούνι και να ανοίξει η πόρτα, η ώρα είχε ήδη φθάσει 3. Επιτέλους το κουδούνισμα ξύπνησε τον ίδιο τον Μεταξά, που έκαμε την εμφάνισή του σε μια μικρή πλαϊνή πόρτα και αναγνωρίζοντάς με, με άφησε να περάσω. Ο Μεταξάς φορούσε μια μάλλινη ρόμπα, από το γιακά της οποίας φαινόταν ένα μετριότατο βαμβακερό νυκτικό. Μου έσφιξε το χέρι και με έβαλε να καθίσω σε ένα μικρό φτωχικό σαλόνι του σπιτιού. Μόλις καθίσαμε, και επειδή η ώρα ήταν λίγα λεπτά μετά τις 3, του είπα αμέσως ότι η Κυβέρνησίς μου, μου είχε αναθέσει να το εγχειρίσω προσωπικά ένα κείμενο, που δεν ήτο τίποτε άλλο, παρά το τελεσίγραφον της Ιταλίας προς την Ελλάδα, με το οποίον η Ιταλική Κυβέρνηση απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση των στρατευμάτων της στον Ελληνικό χώρο, από τις 6 π.μ. της 28/10/1940. Το ιταλικό τελεσίγραφο τελείωνε ως εξής: Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως δώση αυθωρεί εις τας στρατιωτικάς αρχάς τας αναγκαίας διαταγάς ίνα η κατοχή αύτη δυνηθή να πραγματοποιηθή κατά ειρηνικόν τρόπον. Εάν τα ιταλικά στρατεύματα ήθελον συναντήση αντίστασιν, η αντίστασις αύτη θα καμφθή διά των όπλων και η Ελληνική Κυβέρνησις θα έφερε τας ευθύνας, αι οποίαι ήθελον προκύψη εκ τούτου.
Αθήναι, τη 28 Οκτωβρίου 1940”
Ακολούθως, αναφέρει ο Γκράτσι:
“Ο Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Μέσα από τα γυαλιά του, έβλεπα τα μάτια του να βουρκώνουν. Όταν τελείωσε την ανάγνωση με κοίταξε κατά πρόσωπο, και με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή μου είπε:
–Μεταξάς: Λοιπόν έχουμε πόλεμο (Alors, c’ est la guerre*).
–Γκράτσι: Όχι απαραίτητα Εξοχότατε. Η ιταλική κυβέρνηση ελπίζει ότι θα δεχθείτε την αξίωσίν της και θ’ αφήσετε τα ιταλικά στρατεύματα να διέλθουν δια να καταλάβουν τα στρατηγικά σημεία της χώρας.
–Μεταξάς: Και ποια είναι τα στρατηγικά αυτά σημεία, περί των οποίων ομιλεί η διακοίνωσις;
–Γκράτσι: Δεν είμαι εις θέσιν να σας είπω, Εξοχότατε. Η Κυβέρνησίς μου δεν με ενημέρωσε… Γνωρίζω μόνον ότι το τελεσίγραφο εκπνέει εις τας 6 το πρωί.
–Μεταξάς: Εν τοιαύτη περιπτώσει η διακοίνωσις αυτή αποτελεί κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας εναντίον της Ελλάδος.
–Γκράτσι: Όχι, Εξοχότατε. Είναι τελεσίγραφον.
–Μεταξάς: Ισοδύναμον προς κήρυξιν πολέμου.
–Γκράτσι: Ασφαλώς όχι, διότι πιστεύω ότι θα παράσχετε τας διευκολύνσεις, τας οποίας ζητεί η κυβέρνησίς μου.
–Μεταξάς: ΟΧΙ! Ούτε λόγος δύναται να γίνη περί ελευθέρας διελεύσεως. Η Ιταλία, η οποία δεν μας παρέχει καν τη δυνατότητα να εκλέξωμε μεταξύ πολέμου και ειρήνης, κηρύσσει ουσιαστικώς τον πόλεμον εναντίον της Ελλάδος.
(μετά από μια σύντομη παύση)
–Μεταξάς: Πολύ καλά λοιπόν, έχομεν πόλεμον.”
Και συνεχίζει ο Γκράτσι στο βιβλίο του:
“Με συνόδευσε στην έξοδο υπηρεσίας από την οποία είχα μπει και όταν ήμασταν στο κατώφλι μου είπε:
Vous etes le plus forts (είσθε οι πιο ισχυροί). Με την σειρά μου δεν ήξερα τι να απαντήσω στα λόγια αυτά και στην βαθιά λύπη που τα δονούσε. Νομίζω δεν υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο, ο οποίος μια τουλάχιστον φορά στην ζωή του, να μην αισθάνθηκε απέχθεια για το επάγγελμά του. Αν στη μακρά σταδιοδρομία μου στην υπηρεσία του κράτους υπήρξε ποτέ μια στιγμή κατά την οποία εμίσησα το δικό μου, μια στιγμή κατά την οποίαν το καθήκον του αξιώματος μου μου φάνηκε σταυρός και όχι μόνο θλιβερός, αλλά και ταπεινωτικός, η στιγμή αυτή ήταν όταν άκουσα εκείνα τα αποκαρδιωμένα λόγια που πρόφερε ο πρεσβύτης εκείνος, που είχε καταναλώσει ολόκληρη τη ζωή του αγωνιζόμενος και υποφέροντας για την χώρα του και που, και κατά την υπέρτατη εκείνη στιγμή, προτιμούσε να διαλέξει για την πατρίδα του τον δρόμο της θυσίας και όχι τον δρόμο της ατιμώσεως. Υποκλίθηκα μπροστά του με τον βαθύτερο σεβασμό και βγήκα από το σπίτι του.”
*Ο διάλογος έγινε στην γαλλική γλώσσα.
28η Οκτωβρίου 1940 – Το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν: “Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 5.30 π.μ. σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους.”
Ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος
Το 1936 ο καγκελάριος της Γερμανίας Χίτλερ και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Μουσολίνι συμμάχησαν με σκοπό να κατακτήσουν τις χώρες της Ευρώπης. Γι’ αυτό κατασκεύαζαν συνέχεια όπλα και εκπαίδευαν τους στρατιώτες τους. Τότε η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία συμμάχησαν εναντίον τους.
Τον Σεπτέμβρη του 1939, η Γερμανία εισβάλλει στην Πολωνία. Δυο μέρες αργότερα η Αγγλία και η Γαλλία κηρύττουν τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας. Ο γερμανικός στρατός κατάφερε πολύ εύκολα να υποτάξει τις πιο πολλές χώρες της Ευρώπης, ακόμη και τη Γαλλία. Η Αγγλία αντιστάθηκε με την ισχυρή της αεροπορία και με τον στόλο της.
Στις 28 Οκτωβρίου 1940 η Ιταλία επιτέθηκε εναντίον της Ελλάδας. Ο ελληνικός στρατός νίκησε τον ιταλικό πάνω στα βουνά της Βορείου Ηπείρου και τον έριξε στη θάλασσα. Λίγους μήνες αργότερα επιτέθηκε εναντίον της Ελλάδας και η Γερμανία. Έπειτα η Γερμανία επιτέθηκε εναντίον της Ρωσίας , αλλά νικήθηκε.
Ο στρατός της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας με τη βοήθεια της Αμερικής κατάφερε να ελευθερώσει τις πιο πολλές χώρες της Ευρώπης και να φτάσει μέχρι τη Γερμανία. Η Γερμανία παραδόθηκε και ο Χίτλερ αυτοκτόνησε. Η Ιαπωνία που ήταν σύμμαχος της Γερμανίας και της Ιταλίας συνέχιζε τον πόλεμο. Τότε οι Αμερικανοί βομβάρδισαν τις πόλεις της Χιροσίμα και Ναγκασάκι με ένα νέο φοβερό όπλο την ατομική βόμβα. Η Ιαπωνία παραδόθηκε αμέσως.
Ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος ήταν ο πιο καταστρεπτικός πόλεμος που γνώρισε ο κόσμος. Σκοτώθηκαν εκατομμύρια στρατιώτες, αλλά και άμαχοι. Οι πόλεις γίνονταν ερείπια μπροστά στο πέρασμα του στρατού.
Μετά τον πόλεμο αυτό οι άνθρωποι κατάλαβαν την αξία της ειρήνης. Γι’ αυτό συνεργάστηκαν και ίδρυσαν τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ( Ο.Η.Ε.) που έχει σκοπό να εμποδίζει τον πόλεμο μεταξύ των χωρών και να λύνει τα προβλήματά τους με ειρηνικό τρόπο.
Η Ελλάδα στον πόλεμο
Από τον μεγάλο αυτό πόλεμο δεν έμεινε έξω η Ελλάδα. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο Ιταλός πρεσβευτής Γκράτσι έστειλε στον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Ιωάννη Μεταξά τελεσίγραφο και απαιτούσε την παράδοση της Ελλάδας στην Ιταλία. Ο ελληνικός λαός δε φοβήθηκε τις απειλές. Η απάντηση στο τελεσίγραφο ήταν το θρυλικό «ΟΧΙ». Ο ελληνικός στρατός νίκησε τον ιταλικό στρατό στα βουνά της Πίνδου και τον καταδίωξε ίσαμε τη Βόρεια Ήπειρο. Όλο τον χειμώνα ο ελληνικός στρατός πολεμούσε στο κρύο και στα χιόνια. Τους στρατιώτες τους βοηθούσαν και οι γυναίκες. Ανέβαιναν στα χιονισμένα βουνά κουβαλώντας πολεμοφόδια στους ώμους, καθάριζαν τους δρόμους απ’ τα χιόνια για να περνά ο στρατός, έπλεκαν κάλτσες για τους στρατιώτες.
Ο Χίτλερ βλέποντας ότι η Ιταλία δεν μπορούσε να κατακτήσει την Ελλάδα έστειλε τον στρατό του. Η Γερμανία υπέταξε την Ελλάδα. Κατέβασαν την ελληνική σημαία και ύψωσαν τη γερμανική. Ο λαός της Ελλάδας υπέφερε για τέσσερα χρόνια από την πείνα και την εξαθλίωση. Όμως δεν έσκυψε το κεφάλι. Δημιούργησε την «Εθνική Αντίσταση» και άρχισε τον ανταρτοπόλεμο εναντίον των κατακτητών. Οι Γερμανοί έγιναν πιο σκληροί. Βασάνιζαν, φυλάκιζαν, εκτελούσαν τους Έλληνες, έκαιγαν πόλεις και χωριά. Όμως η Εθνική Αντίσταση τους προκάλεσε πολλές ζημιές. Ανατίνασσε τα στρατιωτικά αυτοκίνητα των Γερμανών και τις γέφυρες απ’ όπου περνούσαν. Αυτή η αντίσταση του ελληνικού λαού οδήγησε στην απελευθέρωση της Ελλάδας.
Τη μέρα που έφυγαν οι Γερμανοί από την Ελλάδα, ο ελληνικός λαός βγήκε στους δρόμους και πανηγύριζε κρατώντας ελληνικές σημαίες ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο και το «Χριστός Ανέστη». Πραγματικά ήταν μέρα ανάστασης για την Ελλάδα.
28η Οκτωβρίου 1940. Οι πρώτοι Έλληνες νεκροί
Ήταν 28 Οκτωβρίου 1940. Ελληνοαλβανικά σύνορα. Ώρα 5η πρωινή. Η ιταλική σφαίρα βρίσκει τον στόχο της: Ο στρατιώτης Βασίλειος Τσιαβαλιάρης ήταν ο πρώτος πεσών του Ελληνικού Έπους. Η σάλπιγγα έδινε το σύνθημα της μάχης ως ένα προσκλητήριο στον υπέρτατον αγώνα για την Ελευθερία. Πίσω από τά σκόπευτρα μέ τό δάκτυλο στήν σκανδάλη οι φρουροί τών προκεχωρημένων φυλακίων προσπαθούσαν νά διαπεράσουν τό σκοτάδι. Απέναντι σέ απόστασι λίγων μέτρων, ο εχθρός μόλις είχε αρχίσει τήν επίθεσί του. Προτού ακόμη εκπνεύσει τό τελεσίγραφό τους, οι Ιταλοί είχαν εξαπολύσει τίς ταξιαρχίες τους καί οι πρώτες σφαίρες έσκιζαν τήν νυκτερινή σιωπή πάνω στά βουνά τής Ηπείρου. Εκεί, στήν γραμμή τών συνόρων σέ ένα απομεμακρυσμένο φυλάκιο, έπεφτε νεκρός ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης, ο Βασίλειος Τσιαβαλιάρης. Ένας φαντάρος πού έτυχε νά κάνη τήν πρωινή σκοπιά. Χωρίς ποτέ νά γίνει ήρωας, χωρίς ποτέ νά βγή από τήν ανωνυμία. Σύμφωνα μέ μαρτυρίες, οι τελευταίες λέξεις τού Έλληνος φαντάρου ήταν “τί θ’ απογίνουν τά παιδιά μου”
Ξημερώνοντας τ’ Αγιαννιού, με την αύριο των Φώτων, λάβαμε τη διαταγή να κινήσουμε πάλι μπροστά, για τα μέρη όπου δεν έχει καθημερινές και σκόλες. Έπρεπε, λέει, να πιάσουμε τις γραμμές που κρατούσανε ως τότε οι Αρτινοί από Χειμάρρα ως Τεπελένι. Λόγω που εκείνοι πολεμούσανε απ’ την πρώτη μέρα, συνέχεια, κι είχαν μείνει σχεδόν οι μισοί και δεν αντέχανε άλλο. Νύχτα πάνω στη νύχτα βαδίζαμε ασταμάτητα, ένας πίσω απ’ τον άλλο, ίδια τυφλοί. Με κόπο ξεκολλώντας το ποδάρι από τη λάσπη, όπου φορές εκαταβούλιαζε ίσαμε το γόνατο. Επειδή το πιο συχνά ψιχάλιζε στους δρόμους έξω, καθώς μες στην ψυχή μας. Και τις λίγες φορές όπου κάναμε στάση να ξεκουραστούμε, μήτε που αλλάζαμε κουβέντα, μονάχα σοβαροί και αμίλητοι, φέγγοντας μ’ ένα μικρό δαδί, μία-μία εμοιραζόμασταν τη σταφίδα. Ή φορές πάλι, αν ήταν βολετό, λύναμε βιαστικά τα ρούχα και ξυνόμασταν με λύσσα ώρες πολλές, όσο να τρέξουν τα αίματα. Τι μας είχε ανέβει η ψείρα ως το λαιμό, κι ήταν αυτό πιο κι απ’ την κούραση ανυπόφερτο. Τέλος, κάποτε ακουγότανε στα σκοτεινά η σφυρίχτρα, σημάδι ότι κινούσαμε, και πάλι σαν τα ζα τραβούσαμε μπροστά να κερδίσουμε δρόμο, πριχού ξημερώσει και μας βάλουνε στόχο τ’ αερόπλανα. Επειδή ο Θεός δεν κάτεχε από στόχους ή τέτοια, κι όπως το ’χε συνήθειο του, στην ίδια πάντοτε ώρα ξημέρωνε το φως. Κι ότι ήμασταν σιμά πολύ στα μέρη όπου δεν έχει καθημερινές και σκόλες, μήτε αρρώστους και γερούς, μήπτε φτωχούς και πλούσιους, το καταλαβαίναμε. Γιατί κι ο βρόντος πέρα, κάτι σαν καταιγίδα πίσω απ’ τα βουνά, δυνάμωνε ολοένα […] Ύστερα και γιατί, ολοένα πιο συχνά, τύχαινε τώρα ν’ απαντούμε, απ’ τ’ άλλο μέρος να ’ρχονται, οι αργές οι συνοδείες με τους λαβωμένους. Όπου απιθώνανε χάμου τα φορεία οι νοσοκόμοι, με τον κόκκινο σταυρό στο περιβραχιόνιο, φτύνοντας μέσα στις παλάμες, και το μάτι τους άγριο για τσιγάρο. Κι όπου κατόπι σαν ακούγανε για πού τραβούσαμε, κουνούσαν το κεφάλι, αρχινώντας ιστορίες για σημεία και τέρατα. Όμως εμείς το μόνο που προσέχαμε ήταν εκείνες οι φωνές μέσα στα σκοτεινά, που ανέβαιναν, καυτές ακόμη από την πίσσα του βυθού ή το θειάφι. «Όι όι, μάνα μου», «όι όι, μάνα μου», και κάποτε, πιο σπάνια, ένα πνιχτό μουσούνισμα, ίδιο ροχαλητό, που ’λεγαν, όσοι ξέρανε, είναι αυτός ο ρόγχος του θανάτου. Ήταν φορές που εσέρνανε μαζί τους κι αιχμαλώτους, μόλις πιασμένους λίγες ώρες πριν, στα ξαφνικά γιουρούσια που κάναν τα περίπολα. Βρωμούσανε κρασί τα χνώτα τους, κι οι τσέπες τους γιομάτες κονσέρβα ή σοκολάτες. Όμως εμείς δεν είχαμε, ότι κομμένα τα γιοφύρια πίσω μας, και τα λίγα μουλάρια μας κι εκείνα ανήμπορα μέσα στο χιόνι και στη γλιστράδα της λασπουριάς. Τέλος, κάποια φορά, φανήκανε μακριά οι καπνοί που ανέβαιναν μεριές μεριές, κι οι πρώτες στον ορίζοντα κόκκινες, λαμπερές φωτοβολίδες.
Είπαν για το Ελληνικό Έπος
Για την ηρωική στάση των Ελλήνων κατά την Ιταλική και αργότερα και τη Γερμανική επίθεση και εισβολή, όπως και καθ’ όλη τη διάρκεια της ξένης κατοχής της χώρας μας, πολλοί ξένοι -και όχι μόνον εκ των συμμάχων μας- εξεφράσθησαν με ιδιαίτερα κολακευτικά σχόλια.
Πέραν αυτών, σύμμαχοι και εχθροί αναγνώρισαν την αποφασιστική συμβολή της Ελλάδος στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Καταγράφουμε παρακάτω ορισμένα αποσπάσματα τέτοιων μηνυμάτων και διαλόγων, που συγκεντρώθηκαν από διάφορες πηγές, χωρίς βέβαια επ’ ουδενί να ισχυριζόμαστε ότι ο κατάλογος αυτός είναι πλήρης ή σε κάθε περίπτωση, απόλυτα αληθής.
Ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Winston Churchill, με την εκδήλωση της Ιταλικής επιθέσεως, απέστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα στην Ελληνική κυβέρνηση: “Η Ιταλία εύρε τας απειλάς του εκφοβισμού ανωφελείς έναντι του ηρέμου θάρρους σας. Κατέφυγεν επομένως εις απρόκλητον επίθεσιν εναντίον της πατρίδος σας, αναζητούσα εις αστηρίκτους κατηγορίας δικαιολογίαν της αισχράς της επιθέσεως. Ο τρόπος με τον οποίον ο Ελληνικός λαός, υπό την αξίαν εμπιστοσύνης ηγεσίαν σας, αντιμετώπισε τους κινδύνους και τας προκλήσεις των τελευταίων μηνών, κατέκτησε τον θαυμασμόν του Βρετανικού λαού διά την Ελλάδα. Αι αρεταί αυταί θα ενισχύσουν τον Ελληνικόν λαόν και κατά την παρούσαν στιγμήν της δοκιμασίας. Θα σας παράσχωμεν την δυνατήν βοήθειαν μαχόμενοι εναντίον κοινού εχθρού και θα μοιρασθώμεν την κοινήν νίκην”.
Και όταν πια ο Ελληνικός Στρατός έγραφε το Έπος της Πίνδου, είπε το περίφημο (εφημ. “Manchester Guardian”, 19 Απρ. 1941): “Του λοιπού δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες πολεμούν ως ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν ως Έλληνες”.
Ακόμα, «Η λέξη ηρωϊσμός, φοβάμαι ότι δεν αποδίδει το ελάχιστο εκείνων των πράξεων αυτοθυσίας των Ελλήνων, που ήταν καθοριστικός παράγων της νικηφόρου εκβάσεως του κοινού αγώνα των εθνών, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δια την ανθρωπίνην ελευθερίαν και αξιοπρέπειαν». (Από ομιλία του στο Αγγλικό Κοινοβούλιο στις 24 Απριλίου 1945).
”…και όταν θα γραφή η ιστορία του Πολέμου τούτου, θα αποδειχθή ότι ο αξιοθαύμαστος αγών της Ελλάδος υπήρξε μια από τας καμπάς του Πολέμου.”
Λόγος Βασιλέως της Αγγλίας, Γεωργίου του ΣΤ’, Μάϊος 1944.
Ο Sir Anthony Eden Υπουργός Πολέμου και Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας 1940-1945 και μετέπειτα Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας 1955-1957: “Αν το αποτυχόν χάρις εις την νικηφόρον αντίστασιν της Ελλάδος μεσογειακόν σχέδιον του Hitler επετύγχανεν, η επίθεσις της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας θα είχεν όλως διάφορα αποτελέσματα. Οι ήρωες που έχουν βάψει με το αίμα των την ιεράν γην της Βορείου Ηπείρου, οι μαχηταί της Πίνδου και οι άλλοι, θα είναι οδηγοί μαζύ με τους Μαραθωνομάχους, θα φωτίζουν ανά τους αιώνας την οικουμένην. Ασχέτως προς ό,τι θα πουν οι ιστορικοί του μέλλοντος, εκείνο το οποίον μπορούμε να πούμε εμείς τώρα, είναι ότι η Ελλάς έδωσε αλησμόνητο μάθημα στον Μουσολίνι, ότι αυτή υπήρξε η αφορμή της επανάστασης στην Γιουγκοσλαβία, ότι αυτή εκράτησε τους Γερμανούς στο ηπειρωτικό έδαφος και στην Κρήτη για έξι βδομάδες, ότι αυτή ανέτρεψε την χρονολογική σειρά όλων των σχεδίων του Γερμανικού Επιτελείου και έτσι έφερε γενική μεταβολή στην όλη πορεία του πολέμου και ενικήσαμε.” (Από λόγο του στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, στις 24 Σεπτεμβρίου 1942).
“Να είστε βέβαιοι ότι θα φανώμεν πιστοί εις τας υποχρεώσεις μας”. (Απάντησις, του τότε Άγγλου υπουργού Εξωτερικών Άντονι Ίντεν στο Πρωτοχρονιάτικο διάγγελμα του Βασιλέως της Ελλάδος Γεωργίου Β’, Ιανουάριος 1944)
Ο Σερ Χάρολντ Αλεξάντερ, Βρετανός Στρατάρχης κατά τον Β’ Παγκ. Πόλεμο: “Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η Ελλάς ανέτρεψε το σύνολο των σχεδίων της Γερμανίας εξαναγκάσασα αυτήν να αναβάλει για έξι εβδομάδες την επίθεση κατά της Ρωσίας Διερωτώμεθα ποια θα ήταν η θέση της Σοβιετικής Ενώσεως χωρίς την Ελλάδα”. (Από την ομιλία του στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, στις 28 Οκτωβρίου 1941)
Ο Βρετανός υπουργός εμπορίου F. Noel Baker (Οκτώβριος 1942): “Αν η Ελλάς ενέδιδε εις το τελεσίγραφον του Mussolini, ουδείς θα εδικαιούτο να την μεμφθεί… Ο Άξων θα εκυριάρχει εις την Μεσόγειο… Η Συρία, το Ιράκ, η Περσία, η Κύπρος, θα κατελαμβάνοντο από τον Άξονα. Η Τουρκία θα εκυκλώνετο. Αι πετρελαιοπηγαί της Εγγύς Ανατολής θα ήσαν εις την διάθεσήν του. Η οπίσθια θύρα του Καυκάσου θα ανοιγόταν δι’ αυτόν… Χάρις εις την ελληνικήν αντίστασιν, μας εδόθη ο καιρός να αποκρούσωμεν και να συντρίψωμεν την ιταλικήν στρατιάν, η οποία εκινήθη από της Λιβύης κατά της Αιγύπτου, να εκκαθαρίσωμεν την Ερυθράν Θάλασσα από τα εχθρικά πλοία, να μεταφέρωμεν την αμερικανικήν βοήθεια προς την Εγγύς Ανατολήν και να εξουδετερώσωμεν έτσι την εχθρικήν απειλήν εναντίον της… Αν το Στάλινγκραντ και ο Καύκασος κρατούν σήμερον, τούτο δεν είναι άσχετον προς την ελληνικήν αντίστασιν, της οποίας επωφελούμεθα, μετά την πάροδον δύο ολοκλήρων ετών. Ο κόσμος πραγματικώς δεν δικαιούται να λησμονήσει τα ελληνικά κατορθώματα κατά την ιστορικήν εκείνην στιγμήν”.
Ο Σαρλ ντε Γκολ, Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας 1958-1969, Αρχηγός της Γαλλικής αντίστασης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: “Ο Αγών της Ελλάδος και τα κατορθώματά της δημιουργούν, δι αυτήν, δικαιώματα αναμφισβήτητα”. (Στις 28 Οκτωβρίου 1942).
“Αδυνατώ να δώσω το δέον εύρος της ευγνωμοσύνης που αισθάνομαι για την ηρωική αντίσταση του Λαού και των Ηγετών της Ελλάδος”. (Από ομιλία του στο Γαλλικό Κοινοβούλιο μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου).
Ο Μορίς Σουμάν, Υπουργός των εξωτερικών της Γαλλίας, 1969-1973, Μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας 1974. “Η Ελλάδα είναι το σύμβολο της μαρτυρικής, υποδουλωμένης, ματωμένης, αλλά ζωντανής Ευρώπης… Ποτέ μια ήττα δεν υπήρξε τόσο τιμητική για κείνους που την υπέστησαν”. (Από μήνυμά του που απηύθυνε από το BBC του Λονδίνου στους υποδουλωμένους λαούς της Ευρώπης στις 28 Απριλίου 1941, ημέρα που τα στρατεύματα του Χίτλερ βρίσκονταν ήδη στην Αθήνα, ύστερα από πόλεμο 6 μηνών κατά του Μουσολίνι και έξι εβδομάδων κατά του Χίτλερ).
Ο Στρατάρχης Ian Smuts,Πρωθυπουργός της Ν. Αφρικής, χαρακτήρισε την 28η Οκτωβρίου 1940 ως «ημέρα που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας». Και προσέθεσε:”Πραγματικώς εγεννήθη μία νέα Ελλάς, όπως την ωνειρεύθησαν οι ποιηταί”.
Ο Franklin Roosevelt γράφει στον Έλληνα πρέσβη στην Washington (28 Οκτωβρίου 1942): “Σημαντικώτερον ακόμη από την αρχικήν υπερήφανον απόκρουσιν της εχθρικής προκλήσεως είναι το γεγονός, ότι η Ελλάς εξηκολούθησε να μάχεται με κάθε μέσον το οποίον ημπορούσε να διαθέση. Όταν η ηπειρωτική Ελλάς κατελήφθη από την εχθρικήν υπεροπλίαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από τας νήσους. Και όταν αι νήσοι έπεσαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από την Αφρικήν, από τας θαλάσσας, από οιονδήποτε μέρος εις το οποίον θα ημπορούσαν να κτυπηθούν οι επιδρομείς. Εις εκείνους που προτιμούν να επιτύχουν έναν συμβιβασμόν, να ακολουθήσουν πολιτικήν συνεννοήσεως ή κατευνασμού, να υπολογίσουν τας ζημίας και τα έξοδα της αντιστάσεως, ημπορώ να τονίσω ότι η Ελλάς εδημιούργησεν το παράδειγμα, το οποίον ο καθείς από ημάς οφείλει να ακολουθήση, μέχρις ότου οι άρπαγες της ελευθερίας αχθούν τελικώς εις την δικαίαν εξόντωσίν των”.
Ο Στάλιν, Αρχηγός της Σοβιετικής Ένωσης από 1924 έως 1953: “Λυπάμαι διότι γηράσκω και δεν θα ζήσω επί μακρόν δια να ευγνωμονώ τον Ελληνικόν Λαόν, του οποίου η αντίστασις έκρινε τον 2ον Παγκόσμιο Πόλεμον”. (Από ομιλία του που μετέδωσε ο ραδιοφωνικός σταθμός Μόσχας την 31 Ιανουαρίου 1943 μετά την νίκη του Στάλινγκραντ και την συνθηκολόγηση του στρατάρχου Paulus).
Ο Γκεόργκι Ζούκοφ, Στρατάρχης του Σοβιετικού Στρατού, από τους νικητές του Β’ Παγκ. Πολέμου: “Εάν ο Ρωσικός λαός κατόρθωσε να ανορθώσει αντίσταση μπροστά στις πόρτες της Μόσχας, να συγκρατήσει και να ανατρέψει τον Γερμανικό χείμαρρο, το οφείλει στον Ελληνικό λαό, που καθυστέρησε τις Γερμανικές μεραρχίες όλον τον καιρό, που θα μπορούσαν να μας γονατίσουν. Η γιγαντομαχία της Κρήτης υπήρξε το κορύφωμα της Ελληνικής Προσφοράς”. (Απόσπασμα από τα απομνημονεύματά του για τον Β ‘ Παγκόσμιο πόλεμο).
Ο Ρώσος συγγραφέας Ηλίας Έρεμπουρκστον Ρ/Σ της Μόσχας: “Η Ευρώπη οφείλει πολλά στην Ελλάδα. Τέτοια χρέη δεν λησμονούνται”.
Ο κρατικός ραδιοσταθμός της Μόσχας, σ’ ένα χαιρετιστήριο μήνυμά του, στις 27 Απριλίου 1942 προς τους Έλληνες, αναγνώρισε την καθοριστική συμβολή της Ελλάδος στην καθυστέρηση και τελική αποτυχία της Γερμανικής επιθέσεως εναντίον της ΕΣΣΔ (επιχείρηση “Barbarossa”), και έλεγε μεταξύ άλλων και τα εξής: “Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμεν”.
Ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν αντίθετος με την ιταλική επίθεση, καθώς δεν ήθελε να ανοίξει Βαλκανικό μέτωπο, τη στιγμή που προετοίμαζε την εκστρατεία κατά της ΕΣΣΔ. Αλλά και διότι η επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος, απρόκλητη και βάρβαρη επίθεση του Άξονα κατά ενός μικρού κράτους, και η ηρωική αντίσταση της τελευταίας, απετέλεσαν ισχυρά όπλα στα χέρια του Roosevelt, προκειμένου να κερδίσει την επανεκλογή του και να προωθήσει την κατά του Άξονος πολιτική του.
Ο Ναύαρχος φον Κανάρης αναφέρει στα απομνημονεύματά του, ότι σε σύσκεψη στο Μπερχτεσγκάντεν την 1η Φεβρουαρίου 1941, προκειμένου να συζητηθούν οι εξελίξεις μετά το θάνατο του Μεταξά, και ενώ είχε ήδη αποφασιστεί η Γερμανική επίθεση, ακούστηκε ο Hitler να μονολογεί: “Εάν επιτεθώ, θα μου πουν ότι κτυπώ πισώπλατα έναν ηρωικό λαό. Εάν δεν επιτεθώ, προδίδω έναν φίλο και σύμμαχο (Mussolini)”. Διέπραξε όμως την ατιμία αυτή, και τελικά οι φόβοι του επιβεβαιώθηκαν.
Εν τούτοις, σε δύο επιστολές του ο Αδόλφος Χίτλερ προς τον Μουσολίνι, τον Νοέμβριο του 1940, γράφει: “… Αι ψυχολογικαί συνέπειαι είναι δυσάρεστοι, καθόσον η Ελληνική κατάστασις βαρύνει πολύ και δυσμενώς επί διπλωματικών προπαρασκευών, αίτινες ευρίσκονται εν πλήρη εξελίξει… Η Βουλγαρία, η Ρωσσία, η Γιουγκοσλαβία και αυτή η Γαλλία ενισχύθηκαν αισθητώς εις ό, τι αφορά το ότι η τελευταία λέξις του πολέμου αυτού δεν ελέχθη ακόμη. Και αι στρατιωτικαί συνέπειαι είναι λίαν σοβαραί”(20 Νοεμβρίου 1940).
“Δεν τολμώ να σκεφθώ τας συνεπείας των γεγονότων της Ελλάδος”(22 Νοεμβρίου 1940)
Η ηρωική μάλιστα Ελληνική αντίσταση στα Οχυρά της Γραμμής Μεταξά τον έκανε να αναγνωρίσει σε λόγο του στο Ράιχσταγκ (4 Μαΐου 1941): “Ενώπιον της Ιστορίας είμαι υποχρεωμένος να αναγνωρίσω ότι, από τους μέχρι τώρα αντιπάλους μας, ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με εξαιρετική γενναιότητα και δεν παραδόθηκε παρά όταν κάθε αντίστασή του ήταν αδύνατη. Ως εκ τούτου, αποφάσισα να μην κρατηθεί κανένας Έλληνας στρατιώτης αιχμάλωτος και οι αξιωματικοί να διατηρήσουν τα προσωπικά όπλα τους”.
Σε άλλη, απόρρητη επιστολή του Χίτλερ προς τον Μουσολίνι, της 17ης Δεκεμβρίου 1943, γράφει: “…Η επίθεσις κατά του Γιβραλτάρ απέτυχεν, εξ αιτίας της αποτυχίας της κατά της Ελλάδος εκστρατείας της Ιταλίας, διότι ο Φράνκο εδέχθη έντονον επίδρασιν εκ της αποτυχίας ταύτης. Εις την αποτυχίαν του Ιταλικού Στρατού εν Αλβανία οφείλεται κυρίως η άρνησις του Φράνκο να ταχθεί, αποφασιστικώς, παρά το πλευρόν του Άξονα”
Όταν δε όλα θα έχουν κριθεί, θα ομολογήσει στην “Πολιτική Διαθήκη”, την οποία υπαγόρευσε στον Borman, το Φεβρουάριο του 1945 στο Βερολίνο: “Η κακή τροπή του πολέμου για τον Άξονα άρχισε από την περιττή και ανόητη επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος, η οποία έδωσε την ευκαιρία στην Αγγλία να θέσει και πάλι τον πόδα της επί της Ευρώπης, στον Churchill να θριαμβολογήσει ότι η Αγγλία έχει και πάλι συμμάχους στον αγώνα της κατά του Άξονος, και στους εχθρούς του Ράιχ να αναθαρρήσουν”.
Απόσπασμα ανάλυσης που έκανε σε πολεμικό συμβούλιο δυο μήνες πριν από την αυτοκτονία του: “…Χωρίς τις δυσκολίες που δημιούργησαν οι Ιταλοί με την ηλίθια εκστρατεία τους κατά της Ελλάδος, θα είχα κτυπήσει τους Ρώσους μερικές εβδομάδες νωρίτερα… από τις 15 Μαΐου 1941. Το δράμα για μένα ήταν ότι δεν μπορούσα να επιτεθώ τότε και για να πετύχω το αποφασιστικό πλήγμα, έπρεπε να μη κτυπήσω αργότερα”.
H Leni Riefenstahl στην αυτοβιογραφία της αναφέρει ότι ο Hitler της είπε σε συνάντησή τους στις 30 Μαρτίου 1944: “Αν οι Ιταλοί δεν είχαν επιτεθεί εις την Ελλάδα και δεν εχρειάζοντο την βοήθειά μας, ο πόλεμος θα είχε πάρει διαφορετική τροπή. Θα είχαμε προλάβει να κατακτήσουμε το Λένινγκραντ και την Μόσχα, πριν φθάσει το Ρωσικό ψύχος”.
Γράφει ο Joseph Goebbels στο ημερολόγιό του, στις 8 Απρ. 1941, δύο ημέρες μετά την γερμανική επίθεση, εντυπωσιασμένος και αυτός από την μαχητικότητα των Ελλήνων: “Προχωρούμε αργά στην Ελλάδα… Οι Έλληνες είναι γενναίοι μαχηταί… Τα καταληφθέντα χαρακώματα είναι γεμάτα πτώματα… Και αυτός ο Φύρερ θαυμάζει ιδιαιτέρως το θάρρος των Ελλήνων. Ίσως υπάρχει ακόμη ένα ίχνος της παλαιάς ελληνικής καταγωγής σ’ αυτούς”.
Ο Τόμας Μαν, Διαπρεπής Γερμανός συγγραφεύς, Βραβείο Νόμπελ 1929, τον Απρίλιο του 1941, όταν οι χιτλερικοί επετέθηκαν κατά της Ελλάδος, έστειλε από τη Ζυρίχη, όπου ήτο αυτοεξόριστος, στους Γερμανούς στρατιώτες του μετώπου, το ακόλουθο μήνυμα: “Το στήθος σας θα φουσκώνει από υπερηφάνεια! Ποια υπερηφάνεια ; Απέναντι σε έξι ή επτά άνδρες από εσάς στέκεται όρθιος ένας Έλληνας. Αυτός ο Ένας τολμάει να υπερασπίσει το στενό της Ελευθερίας, τις σύγχρονες ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ. Κι αν τύχει το Σύμβολο της ανθρωπότητας, που είναι οι Θερμοπύλες, να ξαναγίνει πράξη στον ίδιον αυτόν τόπο, και πάλι οι Έλληνες θα είναι οι Νικητές”.
Μερικές γελοιογραφίες της εποχής 
Ποιος σκουπίζει και ποιους;
Ποιον πατάει η μπότα; Ποιοι είναι αυτοί που πανηγυρίζουν; Γιατί γιορτάζουν; Τι κρατάνε στα χέρια τους;
Ποιος πιάστηκε στην φάκα σαν…ποντίκι;
Τι να θέλει να μας πει η λεζάντα της γελοιογραφίας;
Ποιοι συγκρούονται;
Ποιος είναι ο Δαβίδ και ποιος ο Γολιάθ; Τι εκσφενδονίζει ο Δαβίδ στον Γολιάθ;
Τι έχουν βάλει στο τσουκάλι; Γιατί; Ποιοι είναι αυτοί που συνομιλούν;
Ποιος είναι “παγιδευμένος” στον μύλο; Τι τρίβουμε συνήθως στον μύλο; Ποιοι γυρίζουν τον μύλο;
Τι να σημαίνει ο τίτλος με τα μεγάλα γράμματα; Ποιο είναι το “σύννεφο” της γελοιογραφίας; Ποιος μιλάει και με ποιους;
Και μερικές διευθύνσεις:
Μετάδοση Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών 28 Οκτωβρίου 1940
Νίκος Ξυλούρης, “Ο μικρός στρατιώτης”
Αφήστε μια απάντηση