Feed
Άρθρα
Σχόλια

[25/10/2023]

Κάθε επέτειος λειτουργεί για όλους μας ως φορέας μνήμης. Βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να θυμηθούμε και να τιμήσουμε. Αυτό είναι μία πράξη που στη σχολική σας ζωή, παιδιά, θα επαναλαμβάνεται μέχρι να ολοκληρώσετε και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Αυτά, όμως, που σήμερα γιορτάζουμε τελείωσαν και κλείστηκαν σε βιβλία. Ή μήπως όχι; Ο Οδυσσέας Ελύτης είχε γράψει «Όλα μένουν. Εγώ φεύγω. Εσείς να δούμε τώρα.» Για να δούμε εμείς τώρα… Τι σημαίνει για εμάς αυτή η επέτειος; Υπάρχει σήμερα κάτι στο οποίο καλούμαστε να πούμε «όχι»; Ας τα εξετάσουμε όλα με τη σειρά…

Κατ’ αρχάς, ίσως δεν είναι σωστό να χρησιμοποιώ α’ πληθυντικό, γιατί πολύ πιθανό άλλα να ισχύουν για εσάς, άλλα για εμάς, τους πιο μεγάλους. Ας ξεκινήσουμε από αυτό που έχουμε κοινό και οι δύο πλευρές, ότι, δηλαδή, αντιμετωπίζουμε τον Β’ Παγκόσμιο ως ιστορικό γεγονός με το οποίο δεν φαίνεται να έχουμε άμεση σχέση. Δεν ζήσαμε ούτε την άνοδο του φασισμού και του ναζισμού ούτε τις μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ούτε το Ολοκαύτωμα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και θανάτου στην Ευρώπη.

Ο σύγχρονος τρόπος διδασκαλίας της Ιστορίας, εντούτοις, τονίζει την ανάγκη η κάθε γενιά χωριστά να δίνει νόημα στην Ιστορία, συνδέοντας το τότε με το δικό της τώρα, ψάχνοντας το σημείο επαφής. Κι αυτό το σημείο, για αρχή τουλάχιστον, για τη δική σας γενιά είναι η αναβίωση του φασισμού και του ναζισμού, η αναβίωση μιας ιδεολογίας που χωρίζει τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς, στους δικούς μας και τους ξένους, σε όσους συμφωνούν μαζί μας και όσους πρέπει να αφανιστούν. Τη συναντάμε στην καθημερινότητά μας. Οπότε εμείς, με τη μνήμη ενός πολέμου που ξεκίνησε από τον φασισμό, ισοπέδωσε χώρες και ανθρώπους, και με το φάντασμα του ναζισμού μπροστά μας τι θα κάνουμε;

Ας δούμε τις επιλογές μας: να μείνουμε αμέτοχοι θεατές [πού να μπλέκεις τώρα…], να συνταχθούμε με αυτή την ιδεολογία [μας είπαν ότι εμείς είμαστε ανώτεροι… δεν ξέρουμε ακριβώς γιατί, αλλά έτσι μας είπαν] ή να αντιδράσουμε με τον τρόπο που μπορεί ο καθένας. Αν επιλέξουμε τα δύο πρώτα, είναι βέβαιο ότι η εξέλιξη δεν θα είναι καλή. Μας το έδειξε η Ιστορία. Ας μάθουμε πια κάτι από αυτή: η άνοδος αυτής της ιδεολογίας σημαίνει την κάθοδο της ανθρωπιάς. Είναι ποσά αντιστρόφως ανάλογα.

Αν επιλέξουμε να στηρίξουμε σθεναρά την ανθρωπιά, να εξετάσουμε ποιες είναι οι δυσκολίες. Η δυσκολία το 1940 πήρε τη μορφή του βάναυσου και απάνθρωπου κατακτητή, που άφησε έναν κόσμο νεκρών και έσβησε κάθε ίχνος πολιτισμού στην Ευρώπη.

Σήμερα τι βάζει σε κίνδυνο την ανθρωπιά μας; Ίσως η απαξίωση οποιασδήποτε δράσης αφορά τη δημόσια ζωή συνολικά. Αναμασάμε συχνά ό,τι ακούμε: «Όλοι ίδιοι είναι», «Ακόμα κι αν ψηφίσουμε, τίποτα δεν θ’ αλλάξει». Κι έτσι, γινόμαστε κι εμείς μέρος αυτού που όλοι λένε και το οποίο σπανίως έχουν ψάξει αν έχει πράγματι καθολική ισχύ. Κι αυτή η απαξίωση μάς οδηγεί στην αδράνεια και στην ενασχόληση μόνο με τις ατομικές μας υποθέσεις, μας κάνει ιδιώτες, όχι πολίτες. Η αδράνεια: να άλλο ένα εμπόδιο.

Πρόσφατα είδαμε πόσο εύκολα έγιναν συμπολίτες μας θύματα της περιβαλλοντικής κρίσης. Πόσο εύκολο είναι να βρεθείς στην πλευρά του ξεριζωμένου, του κατεστραμμένου. Διάβαζα στα κοινωνικά δίκτυα μαρτυρίες εθελοντών που έσπευσαν στην πλημμυρισμένη Θεσσαλία. Ο Γιώργος από την Ξάνθη, υπεύθυνος πωλήσεων σε εταιρεία,  είπε: «Τι να κάνω, να κάτσω να πίνω καφέ το σαββατοκύριακο και να γίνεται αυτό γύρω μου;». Η στάση του ήταν για μένα ένα φωτεινό σημείο: ανθρωπιά και δράση. Ας ξεκινήσουμε την αντίσταση, λοιπόν, κάνοντας αυτόν τον κόσμο λίγο πιο φιλόξενο.

Όσο γρηγορότερα αντιληφθούμε πόσο αναγκαία είναι η συλλογικότητα, τόσο πιο γρήγορα θα σηκώσουμε το βλέμμα και θα πάψουμε να ικανοποιούμαστε καταναλώνοντας εικόνες, πρότυπα, hashtags, likes. Χρειαζόμαστε μόνο μια μικρή παύση για στοχασμό. Δεν γίνεται όλα να περνάνε από πάνω μας σαν να φορά η ψυχή μας αδιάβροχο. Να σκεφτούμε πρώτα αν θέλουμε να είμαστε άνθρωποι κι έπειτα να το πραγματοποιήσουμε κάνοντας ένα βήμα για να έρθουμε πιο κοντά με τους διπλανούς μας, να βοηθάμε όπου και όταν χρειάζεται, και γενικά να έχουμε την έγνοια τους.

Αγαπημένα παιδιά, στη ζωή υπάρχουν πράγματα πολύ μεγαλύτερα από τον καθένα μας χωριστά. Υπάρχουν συγκινήσεις που έρχονται όταν διεκδικούμε και πετυχαίνουμε κάτι όλοι μαζί. Αυτή η χαρά είναι τόσο μεγάλη, που σε κάνει να κλαις. Θα την αφουγκραστείτε σε φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Αθήνας τον Οκτώβρη του 1944.

Βλέπετε, λοιπόν, πώς η Ιστορία του τότε εφάπτεται με τη ζωή μας σήμερα. Οπότε κρατήστε από τη σημερινή γιορτή ένα «όχι» σε ό,τι μας στερεί την ανθρωπιά μας. Αντισταθείτε με θάρρος και επιλέξτε το «ναι» σε ό,τι μας συσπειρώνει με τους άλλους, σε ό,τι ζητάει να αφήσουμε λίγο πίσω το εγώ μας, για να ζήσουμε όλοι πιο ανθρώπινα.

Βλέπουμε την ανθρωπιά να λιγοστεύει. Ας μην την αφήσουμε να εξαντληθεί.

Νατάσα Μερκούρη, φιλόλογος

Κολλέγιο Αθηνών, πανηγυρικός για τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου

2

[3/9/2023]

ϘΟΡΙΝΘΟΣ: Οὐδέ Ϙόππα γιγνώσκων;[1]

Νατάσα Μερκούρη, φιλόλογος

Μπροστά στον ναό του Απόλλωνα στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Κορίνθου, παρουσιάστηκε στις 29 Αυγούστου 2023 η όπερα του C. W. Gluck «Ορφέας και Ευρυδίκη» από την ομάδα της Merano Academy σε μουσική διεύθυνση Richard J. Sigmund. Την εκδήλωση οργάνωσε το Καλογεροπούλειο Ίδρυμα και η Merano Academy από την Ιταλία, και φιλοξενήθηκε γενναιόδωρα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κορινθίας.

Στόχος μου δεν είναι η θεατρική και οπερατική κριτική, εξάλλου δεν διαθέτω τις ειδικές γνώσεις. Σε κάποιες επισημάνσεις θα προχωρήσω, που αφορούν συνολικά την εκδήλωση.

Συμμετείχα ως αφηγήτρια στα ελληνικά, δηλαδή συνετέλεσα διευκολυντικά, διαμεσολαβητικά ανάμεσα στους καλλιτέχνες και στο κοινό, και δεν διεκδικώ άλλη θέση. Απόλαυσα το αποτέλεσμα της δουλειάς του μαέστρου και της ομάδας. Ισορροπημένο, χωρίς πρωταγωνιστές-ντίβες, με χορωδούς που υπηρετούσαν τους ρόλους τους, νεανική ορχήστρα με ταλαντούχους μουσικούς, που έθεταν το ταλέντο τους στη συλλογική δημιουργία. Και όλα αυτά, υπό την καθοδήγηση ενός σκηνοθέτη που ήταν σαφές σε κάθε παρατηρητικό θεατή ότι λειτουργούσε πρώτα ως δάσκαλος και έπειτα ως καλλιτέχνης.

Ήταν όνειρο ζωής για τον Richard Sigmund, όπως μας εκμυστηρεύτηκε, να παρουσιάσει τη δουλειά του με σκηνικό τον ναό του Απόλλωνα. Όταν ικανοποιήθηκε κάθε αίτημά του για τη χρήση του χώρου, με ιδιαίτερο σεβασμό τοποθέτησε τους καλλιτέχνες του στον χώρο έτσι ώστε να μην προκαλέσουν την παραμικρή ζημιά (με γυμνά πόδια πάνω στις πέτρες και τα ξερά χόρτα). Η Εφορεία Αρχαιοτήτων παραχώρησε ευγενικά τον χώρο, κι αυτό όλοι οι συντελεστές το αναγνώρισαν και το συνυπολόγισαν.

Μια γενικότερη τοποθέτηση τώρα: Είναι πολύ σημαντικό να ανοίγονται οι δημόσιοι αυτοί χώροι σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και στους πολίτες. Είναι ζήτημα εκδημοκρατισμού και συλλογικής παιδείας να έχουν οι πολίτες και οι ξένοι επισκέπτες πρόσβαση σε χώρους με ιστορική αξία.

Είναι εξίσου σημαντικό οι καλλιτέχνες και το κοινό να κατανοούν πού βρίσκονται. Δεν είναι υποχρέωση καμίας Εφορείας ανά την επικράτεια να φιλοξενεί καλλιτεχνικά δρώμενα. Το ότι αυτό παρέχεται, χωρίς κόστος, δεν σημαίνει ότι οι φιλοξενούμενοι θα φέρονται ως «κτήτορες». Ο χώρος είναι «κτῆμα» όλων, διαχρονικά. Δεν είναι το προσωπικό σπίτι του καθενός, όπου πρώτα αποζητά τη βολή του τοποθετώντας π.χ. την καρέκλα όπου βολεύει, καπνίζοντας ή καταναλώνοντας ποτό και φαγητό. Είναι το «σπίτι» της Ιστορίας του τόπου, ένας δημόσιος χώρος, αρχαιολογικός, ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας. Ως εκ τούτου, η στάση όλων οφείλει να είναι ανάλογη, αν γνωρίζουμε βέβαια στοιχειώδεις κανόνες συμπεριφοράς. Και εξηγούμαι, η παρατήρηση είναι συνολική και δεν αφορά την παραπάνω εκδήλωση.

Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να θέσω μερικά ερωτήματα. Πόσοι από το εκάστοτε κοινό έχουν περιηγηθεί στον αρχαιολογικό χώρο; Πόσοι γνωρίζουν ποια είναι τα παρακείμενα στον ναό ευρήματα; Πόσοι γνωρίζουν τον ρόλο και τις μακροχρόνιες ανασκαφές της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αρχαία Κόρινθο; Για την ιστορική διαχρονία της πόλης μας πόσοι έχουν αναρωτηθεί; Γνωρίζω ότι έχουν ληφθεί θεσμικά αποφάσεις που αφορούν την ανάπλαση, την ανάδειξη και την εξωστρέφεια του χώρου. Πόσες από αυτές, κατά την υλοποίησή τους, έχουν «φτάσει» ως μήνυμα και ως πράξη στους πολίτες;

Δεν αρκεί να συρρέουμε σε τέτοιες εκδηλώσεις πρώτον χωρίς κανέναν σεβασμό εν γένει για τον χώρο, ειδικά για τους «οικοδεσπότες», δηλαδή την Εφορεία Αρχαιοτήτων, τη διοίκησή της και τους υπαλλήλους της, και δεύτερον για το θεαθῆναι, χωρίς καμία διάθεση να γνωρίσουμε την ιστορία του τόπου μας, που αποτελεί και μέρος της παγκόσμιας Ιστορίας, αλλά ταυτόχρονα να επαιρόμαστε γι’ αυτήν. Αυτός είναι ο προσωπικός μου προβληματισμός.

Για να μη μακρυγορώ, θα ήθελα, τέλος, να ευχαριστήσω θερμά τον σκηνοθέτη Richard J. Sigmund για τη βελούδινη συνεργασία, τη Μαρία Χρισταρά, πρόεδρο του Καλογεροπούλειου Ιδρύματος, που μου προσέφερε την ευκαιρία να συμμετάσχω σε μια τόσο σημαντική εκδήλωση, τη Μίνα Οικονόμου, ταμία του Καλογεροπούλειου Ιδρύματος, η οποία με την οργανωτικότητά της φρόντισε να εξαλείψει το άγχος όλων μας, και τέλος την Γιώτα Κασίμη, Έφορο Αρχαιοτήτων, για την αψεγάδιαστη φιλοξενία, που πάντα εκκινεί από την παιδευτική της διάθεση απέναντι στην κοινότητα.

Η παράσταση πραγματοποιήθηκε  υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρεια Πελοποννήσου – Peloponnese Region, του Κε.π.α.π Δήμου Κορινθίων, με τη βοήθεια του κ. Ντρέκη, χάρη στη γενναιοδωρία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κορινθίας που παραχώρησε ευγενώς τον χώρο.

Οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από τον ιστότοπο του Τουριστικού και Πολιτιστικού Δικτύου We Love Corinth, που συμμετείχε στην εκδήλωση ως χορηγός προβολής.

Η φωτογραφία του νομίσματος αντλήθηκε από σχετικό ιστότοπο (Ravel 103).

[1] Φράση που χρησιμοποιούνταν για να χαρακτηρίσουν κάποιον εντελώς αδαή. Το Ϙ (κόππα) είναι γράμμα που εμφανίζεται στο αλφάβητο των αρχαίων Κορινθίων. Μετεξελίχθηκε στο λατινικό Q.

coin2

Μαθήματα δημοκρατίας: Θέατρο ντοκουμέντο για τη μεταπολίτευση από την ομάδα «Βλέμμα Εφήβων» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Πολύ φιλόδοξος τίτλος, πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα. Σαν να απλώνουμε τα πόδια μας έξω από το πάπλωμα. Αλλά, όταν αποφασίζει κανείς να πραγματευτεί θέματα όπως η μεταπολίτευση, δεν μπορεί παρά να τολμήσει.

Οι έφηβοι του φετινού «Βλέμματος εφήβων» ήταν πιο τολμηροί από προηγούμενες χρονιές. Είναι βέβαιο ότι δεν είχαν «άγνοια κινδύνου». Ήταν ένας συνδυασμός νεανικής περιέργειας, άγουρης πολιτικής σκέψης και αποφασιστικότητας να δουν όσα κρύβονταν κάτω από το χαλί.

Διαβάστε τη συνέχεια στην ιστοσελίδα του ethnos.gr.

Eυχαριστούμε θερμά τις κυρίες Παρασκευή Μόλαρη και Μαίρη Τσίνου για τη στήριξη και τη φιλοξενία.

 

 

Μαθήματα δημοκρατίας: Είπαν για εμάς (σχόλια θεατών)

1200 πλάτος x 900 site2

Μαθήματα Δημοκρατίας

Τρίτη, 27 Ιουνίου 2023, ώρα: 20.30

Θέατρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος

 

«When we’re afraid, we lose all sense of analysis and reflection. Our fear paralyzes us. Besides, fear has always been the driving force behind all dictators’ repression.»

Marjane Satrapi, Persepolis

Το μαθητικό πρόγραμμα θεατρικής παιδείας του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης «Βλέμμα εφήβων», παραμονές της επετείου των 50 χρόνων από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, συζητά για τις προσδοκίες από τη Μεταπολίτευση.

Η Ελλάδα της δεκαετίας του ’60, τεντιμπόηδες, Λαμπράκηδες, συνταγματάρχες και φοιτητές, ο φοίνικας και η Επανάστασις, πολεμική αρετή και ανοιχτά παράθυρα, κοσμιότης, ευπρέπεια και ο στρατός του Μίμη-να-ένα-μήλο, ο γύψος του Παπαδόπουλου και το μυστρί του Παττακού, τσάμικος και μαύρα γυαλιά στο στρατόπεδο, το μεγάλο μας τσίρκο, οι ανθρωποφύλακες, «Αὐτὴ ἡ ἀνωμαλία πρέπει νὰ σταματήσει», «Εδώ Πολυτεχνείο», «Δεν ξεχνώ», απόδοση δικαιοσύνης.

Ποιες προσδοκίες είχαμε από την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία; Δικαιώθηκαν, διαψεύστηκαν, αγνοήθηκαν;

Συμμετείχαν οι μαθήτριες και οι μαθητές (αλφαβητικά):

Αλεξόπουλος Μάξιμος

Γιαννακουλόπουλος Στέλιος

Μοσχάκης Αλέξανδρος

Μπέρτσου Ειρήνη

Παπαδάκη Σοφία

Τσαβδαρίδης Παναγιώτης

Χριστοφόρου Αθηνά

 

Συντονίστρια του προγράμματος: Νατάσα Μερκούρη

Μουσική επιμέλεια: Μάκης Παπασπύρου
Γραφιστικά: Τάσος Παπατσώρης

Φωτογραφίες: Γεωργία Οικονόμου

 

Στους εφήβους μίλησαν κατά τη διάρκεια της χρονιάς οι:

Δρ. Βασιλική Σακκά, ιστορικός, πρόεδρος του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα

Κίττυ Παϊταζόγλου, ηθοποιός

Μάκης Παπασπύρου, μουσικός

Απόστολος Βέττας, αρχιτέκτων, σκηνογράφος, Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών, Α.Π.Θ.

Πάνος Μηλιώνης, ιστορικός, υποψήφιος δρ του Παν/μίου Αιγαίου.

 

Στη συζήτηση συμμετείχαν οι συντελεστές της παράστασης και οι:

Κωστής Παπαϊωάννου, Εκπαιδευτικός, διευθυντής Σημείου για τη μελέτη και την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς

Πάνος Μηλιώνης, ιστορικός, υποψήφιος δρ του Παν/μίου Αιγαίου

 

Το «Βλέμμα εφήβων» πλαισιώνεται από συμβουλευτική επιτροπή που απαρτίζεται από συνεργάτες του ΙΜΚ και μέλη της ευρύτερης σχολικής κοινότητας.

Πληροφορίες στο site του ΙΜΚ

Σελίδα στο facebook https://www.facebook.com/groups/301671857819

 

“Παιδιά μου, θα ξεκινήσω με αυτό που νομίζω ότι μας χαρακτήρισε φέτος: την ποίηση. Σας διαβάζω αποσπάσματα από ποίημα του Τίτου Πατρίκιου (2012):

Εκεί πού αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά αντικρίζεις

για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουνε πια περάσει

για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα

για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ

και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου

…………………

εκεί που απορείς για πράγματα που μπόρεσες να κάνεις

για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα

για πράγματα που σου έτυχαν χωρίς να τα περιμένεις

Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση.

Το γ3 κι εγώ περνούσαμε πολλές ώρες κάθε εβδομάδα μαζί,  αλλά νομίζω ότι συναντηθήκαμε πραγματικά, όταν βυθιστήκαμε ο ένας στη σκέψη του άλλου μέσα από δύο αποσπάσματα από το Β’ Σχεδίασμα των «Ελεύθερων Πολιορκημένων».

Ξανασυλλαβίσαμε λέξεις που είχε αγοράσει ο Σολωμός από τους ψαράδες της Ζακύνθου και ξαφνικά είδαμε πώς γίνεται να συζητάς επί 10 λεπτά για έναν στίχο. Και πώς γίνεται να ‘χει νόημα οποιαδήποτε σκέψη καταθέτει ο καθένας στη συζήτηση. Και όλα τα λόγια να λένε αλήθεια και τίποτα να μην περισσεύει. Εκεί απάνω μας βρήκε εμάς η ποίηση, με ένα ξάφνιασμα.

Τώρα που φεύγετε από το Γυμνάσιο θα ήθελα να κρατήσετε αυτή τη μικρή στιγμή, εκείνη την ώρα του μαθήματος που μας απέδειξε ότι η λεπτομέρεια μπορεί να μας αποκαλύψει νέους κόσμους και ότι ο διπλανός μπορεί να συμπληρώσει τη σκέψη μας.

Να κοντοστέκεστε στη λεπτομέρεια. Να δίνετε χρόνο στους άλλους και να τους αφουγκράζεστε, ν’ ακούτε όσα λένε φωναχτά και όσα φωνάζουν σιωπηρά.

Tο πιο μεγάλο μάθημα: Θα βρεθείτε στη ζωή σας πολιορκημένοι από εμπόδια. Σας εύχομαι εσωτερικά να μένετε ελεύθεροι και εξωτερικά γενναίοι. Δεν είναι εύκολο. Δείτε το ως ένα στοίχημα ζωής.

Καλή δύναμη σε όλα!”

Νατάσα Μερκούρη, σύμβουλος του γ3

Τελετή αποφοίτησης Γυμνασίου Κολλεγίου Αθηνών, 22/6/2023

ταξη

Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση παρουσιάζουμε το βιβλίο Αποτυπώματα, που περιέχει δοκίμια του αγαπημένου ανθρώπου της εκπαίδευσης, δασκάλου και φίλου Κώστα Μπαλάσκα.
Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Έναστρον για την εξαιρετικά φροντισμένη έκδοση και τον συνάδελφο και εικαστικό Αναστάση Μαδαμόπουλο για την αισθητική επιμέλεια του βιβλίου.
Από σήμερα, στις εκδόσεις Έναστρον και σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία.
Πρόλογος: Κώστας Αγγελάκος
Επιμέλεια κειμένων: Νατάσα Μερκούρη
Επιμέλεια έκδοσης: Έφη Ριζά-Σκύφα
αποτυπώματα

8/5/2023

Είναι μεγάλη χαρά για μένα που βρίσκομαι απόψε εδώ να πω δυο λόγια για το νέο βιβλίο της Μαριέττας, την Ερατώ. Και η χαρά μου έχει βαθιές ρίζες γιατί με τη Μαριέττα μάς δένουν νήματα πολλά, και λογοτεχνικά και παιδαγωγικά. Όπως μου εμπιστεύτηκε τα παιδιά της -πόσα; 6 χρόνια πριν;- έτσι και τώρα μου εμπιστεύεται το μικρό λογοτεχνικό της παιδί να το πάρω κι αυτό απ’ το χέρι και να το παρουσιάσω στον κόσμο.

Ερατώ λοιπόν. Μούσα της λυρικής ποίησης, κόρη της Μνημοσύνης. Η Ερατώ τραγούδησε τον γάμο, τον έρωτα, την ποίηση. Κι η μητέρα της τη μεγάλωσε έτσι ώστε να μην ξεχνά.  Ευαισθησία και μνήμη είναι οι δύο δρόμοι της Ερατώς και της συγγραφέως της.

Το βλέμμα του αφηγητή παρακολουθεί την Ερατώ από την πρώτη μέρα στο σχολείο ως τον ξεριζωμό και τη νέα ζωή.

Η Ερατώ είναι ένα γλυκό αλλά πεισματάρικο παιδί. «Μόνη μου» λέει και σχεδιάζει και γράφει και διεκδικεί. Είναι ένα κορίτσι διαφορετικό, που δεν το διασκεδάζουν τα παιχνίδια των φιλενάδων της, πνεύμα ανήσυχο και φιλοπερίεργο, που έχει πρότυπο υψηλό, που ονειρεύεται αλλιώτικους δρόμους στη ζωή της. Η φαντασία της αντισταθμίζει την πραγματικότητα που επιφυλάσσει η εποχή για τα κορίτσια.

Κι όπως συμβαίνει με όλα τα τραυματικά ιστορικά γεγονότα, έρχεται η μεγάλη Ιστορία να επηρεάσει την ατομική, την οικογενειακή, την τοπική και να ανακόψει κάθε δυναμική ανθρώπων και κοινοτήτων. Το ιστορικό υποκείμενο γίνεται θύμα και μπλέκεται στις ανεμόσκαλες της Ιστορίας.

Και δεν έφταιγε γι’ αυτή την εξέλιξη το κακό ποδαρικό που έκανε η Ερατώ τον Ιανουάριο του ’22. Αυτό ήταν ένας οιωνός ή μάλλον έτσι ερμηνεύτηκε. Οι αποφάσεις που οδηγούν στην καταστροφή ήταν αμείλικτα ειλημμένες σε πραγματικό επίπεδο. Κι ήρθε η φαντασία της Ερατώς να συγκρουστεί με μια ανελέητη πραγματικότητα.

Το ιστορικό υποκείμενο, όμως, όταν επιβιώνει, καλείται να γίνει δρων πρόσωπο. Μεταξύ μας, δεν έχει άλλη επιλογή. Εκεί συναντιέται το πρόσωπο με τη στιγμή κατά την οποία αυτό θα προσπαθήσει να βρει τον χώρο του μέσα σε έναν χαώδη δρόμο που του ανοίχτηκε. Και η Ερατώ ανασύρει όλες τις αρετές και τις ικανότητές της για να μη χαθεί μέσα στη νέα πραγματικότητα. Αρπάζεται από την αγάπη, αγάπη για τη χελώνα της, τους παππούδες της, τη Σμύρνη της, τις ιστορίες της. Όλα, «της». Αυτό που τη σώζει είναι αυτό που έχει κάνει δικό της. Και δικό της είναι ό,τι αγάπησε. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να της το πάρει κανείς ποτέ, ακόμα και όταν όλα θα έχουν αλλάξει.

Σε αυτό το σημείο, η φιλολογική μου ιδιότητα ζητά επίμονα τον λόγο. Δυο λόγια θα πω μόνο για το τεχνικό μέρος του βιβλίου: Μέσα στην ευθύγραμμη αφήγηση των γεγονότων παρεισφρέει η περιγραφή με τόσο λεπταίσθητες λεπτομέρειες, που καταλήγουν να γίνουν έντονες εικόνες από τόπους, μυρωδιές, αναμνήσεις, συνήθειες. Διαβάζουμε ένα προσεκτικά επιλεγμένο λεξιλόγιο, με ιδιωματισμούς και λέξεις που, αν και σου είναι άγνωστες, τις νιώθεις με έναν περίεργο τρόπο οικείες. Περιγράφεται ένα κόσμος που εισβάλλει στο μυαλό του αναγνώστη και αυτός άθελά του εγκολπώνεται την καθημερινότητα της ηρωίδας. Και παρασύρεται στο ευαίσθητο βλέμμα της. Και την ακολουθεί σε κάθε της σημαντική στιγμή, μελλοντικό σχέδιο, χαρά, εμπόδιο, πόνο, τραύμα και ελπίδα.

Γνωρίζω ότι πίσω από όλες αυτές τις λεπτομέρειες της σμυρνιώτικης ζωής κρύβεται επίπονη έρευνα, και μάλιστα υπό δύσκολες συνθήκες. Η μαεστρία της Μαριέττας όμως είναι και το φίλτρο της ζωής της. Διύλισε τα στεγνά ιστορικά τεκμήρια και μαλάκωσε τη στέρεη ιστορική γνώση με τη δική της αγάπη, με τον μοναδικό της τρόπο να μετασχηματίζει, να μεταμορφώνει με τρυφερότητα. Η Μαριέττα επιλέγει από ταλέντο, ένστικτο και πολλή δουλειά να εστιάζει σε ό,τι είναι θετικό. Σε αυτό που θυμίζει στον καθένα μας την ανθρωπιά του και την ευχαριστώ από την καρδιά μου που επιμένει.

 

 

Marietta prosklisi

Το πρόγραμμα του Συνεδρίου του Ερευνητικού έργου Παρατηρητήριο για την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο «Παρατηρητήριο 1821, Μνήμη και Γιορτή: Δημόσια Ιστορία και η Διαμόρφωση της Ιστορικής Κουλτούρας» το οποίο θα διεξαχθεί από τις 4 – 6 Μαΐου 2023, στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής, Τσανάκλειος Αστική Σχολή.

Το Βλέμμα εφήβων είναι εκεί και αυτοπαρουσιάζεται την Παρασκευή, 5/5 στη Γ’ συνεδρία.

 

 

Είδα το “Γκιακ“, όπως το διάβασε ο Κ. Ντέλλας, και άκουσα όσα έκρυβε η σιωπή του παππού μου του Κώστα από το 1922 ως το 1981. Είχα διαβάσει πολλές φορές το βιβλίο, αλλά το τραύμα του στρατιώτη, που ακόμα ματώνει, όταν φθέγγεται δυνατά και σωματοποιείται σε μια επαναλαμβανόμενη κίνηση, σε πληγιάζει κι εσένα, τον άμαχο. Σου φέρνει πίσω το αίμα, μπλέκει το δικό σου με της οικογένειας. Δεν έχεις πού να δέσεις δίχτυ ασφαλείας εδώ. Ευγνωμονώ όλους τους συντελεστές, που μου έφεραν πίσω τον παππού μου και άκουσα όλα όσα δεν μου είπε ποτέ από επιλογή κι όχι μόνο γιατί ήμουν 11 χρονών όταν “έφυγε”.

Παλιότερα Άρθρα »

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση
Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων