(πηγή giaenadiaforetikosxoleio.wordpress.com/)
Στο πρώτο κείμενο των Παράλληλων αναγνώσεων (το ζήτημα της σχολικής αποτυχίας) ασχοληθήκαμε με μία οπτική που αναζητούσε τους παράγοντες της σχολικής αποτυχίας στο σχολείο ως ζωντανό οργανισμό και στις πρακτικές που κυριαρχούν σε αυτό. Τώρα στρέφουμε την προσοχή μας σε μία πιο ατομοκεντρική οπτική, η οποία εξετάζει το σχολείο αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα της ατομικής ανάπτυξης.
Ο Ken Robinson είναι Βρετανός συγγραφέας, ομιλητής και διεθνής σύμβουλος σε θέματα εκπαίδευσης που αφορούν κυρίως την τέχνη σε κυβερνητικά, μη κερδοσκοπικά και εκπαιδευτικά σωματεία. Είναι πολύ γνωστός στο ευρύτερο κοινό (εκπαιδευτικούς και γονείς) για τις διαλέξεις του στην κοινότητα TED σχετικά με τη δημιουργικότητα και την ανάγκη ριζικού μετασχηματισμού της εκπαίδευσης για να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις. Εδώ, παρουσιάζουμε το βιβλίο του με τίτλο “The Element, How Finding Your Passion Changes Everything”.
Το συγκεκριμένο βιβλίο δεν έχει μεταφραστεί ακόμα στα ελληνικά. Η κεντρική έννοια που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι το “Element” και αναφέρεται σε εκείνο το ιδιαίτερο ταλέντο (αυτό που στα ελληνικά εννοούμε λέγοντας “το στοιχείο μου”) που καθορίζει κάθε άτομο και η ανακάλυψη και ανάπτυξή του αλλάζει μια για πάντα τη ζωή του. Το βιβλίο επιλέχθηκε καθώς πρόκ
ειται για ένα δημοφιλές ανάγνωσμα, γραμμένο για ένα ευρύ ακροατήριο ατόμων (εκπαιδευτικούς, γονείς αλλά και όσους ενδιαφέρονται για την προσωπική τους ανάπτυξη). Οι θεωρητικές απόψεις του συγγραφέα εμπλουτίζονται με παραδείγματα από ιστορίες απλών καθημερινών ανθρώπων αλλά και διάσημων που κατάφεραν να ανακαλύψουν το “στοιχείο” τους και να μεταμορφώσουν τη ζωή τους. Αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο όμως, είναι ότι στο συγκεκριμένο βιβλίο αναπτύσσεται η θεωρία του συγγραφέα για την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου και οι παιδαγωγικές εφαρμογές που πηγάζουν από αυτήν.
Βασικές θέσεις του συγγραφέα στο “The Element”
Σύμφωνα με τον Robinson, το σχολείο, όπως αυτό λειτουργεί στη σημερινή εποχή, είναι προσανατολισμένο σχεδόν αποκλειστικά στην ακαδημαϊκή γνώση. Επιπλέον, το σχολείο ακολουθεί μία ομοιόμορφη μέθοδο για όλα τα παιδιά (one-size-fits-all approach) με αποτέλεσμα να μην εκτιμώνται, ούτε και να λαμβάνονται υπόψην οι ιδιαίτερες ικανότητες του κάθε μαθητή. Σε αυτήν την εικόνα σχολείου αντιπαραθέτει παραδείγματα διάσημων ατόμων (π.χ. Richard Branson ιδρυτής της Virgin Megastores και Paul McCartney των γνωστών Beatles) τα οποία εγκατέλειψαν ή δεν ενδιαφέρονταν για τα σχολικά μαθήματα αλλά ανακαλύπτοντας το “στοιχείο” τους κατάφεραν να επιτύχουν στη ζωή τους (παρά τις αντίθετες, δυσοίωνες προβλέψεις). Ο Robinson θεωρεί, μάλιστα, πως η ανακάλυψη και η ανάπτυξη του “στοιχείου” είναι απαραίτητο συστατικό όχι μόνο για την ατομική ευτυχία, αλλά και για την ευημερία των κοινοτήτων μας. Για τον λόγο αυτό, η εκπαίδευση θα έπρεπε να είναι μία από τις κύριες διαδικασίες που μας οδηγεί στην ανακάλυψη του ιδιαίτερου “στοιχείου” μας.
Η ατομοκεντρική αφετηρία του Robinson, η οποία δίνει έμφαση στο ιδιαίτερο στοιχείο του κάθε ατόμου, παράγει και το κριτήριο της κριτικής του για την εκπαίδευση. Η κριτική αυτή μπορεί να συνοψισθεί σε δύο θέσεις: α) Κυριαρχεί η ιεραρχική κατάταξη των επιστημονικών κλάδων (γλώσσες, φυσικομαθηματικά στην κορυφή και τέχνες πολύ χαμηλότερα) και β) η συμμόρφωση στην κοινωνική νόρμα έχει μεγαλύτερη αξία από την ποικιλία.
Ο Robinson συνδέει την κριτική του στην εκπαίδευση με την οργάνωση της οικονομίας. Υποστηρίζει πως στο βιομηχανικό μοντέλο παραγωγής ο ακαδημαϊκός προσανατολισμός και η ομοιομορφία του σχολείου οδηγούσαν τους απόφοιτους σε επαγγελματική εξασφάλιση. Η κατάρρευση αυτού του μοντέλου και της δυνατότητας επαγγελματικής εξασφάλισης έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται συνεχώς η πίεση για σχολική επιτυχία, οδηγώντας έτσι σε εξοντωτικά ωράρια σε σχολεία και φροντιστήρια, περιορισμό των τεχνών στην εκπαίδευση (προς χάρην των ακαδημαϊκών μαθημάτων), και πολύ μεγάλα επίπεδα ανταγωνισμού ήδη από το νηπιαγωγείο.
Η συνέχεια του άρθρου στο Η πρόταση του Ken Robinson για την εκπαίδευση