Μαραθόσπηλιος
Πρόκειται για ένα υπαίθριο ιερό , το αρχαιότερο ορατό μνημείο της ευρύτερης περιοχής του Μαραθιού. Βρίσκεται στη Νότια πλευρά του Βόρειου βουνού που περιβάλλει την κοιλάδα του Μαραθιού και απέχει από την ακτή περίπου μισή ώρα (πεζοπορία).
Το μνημείο είναι προστατευτικός και ταυτόχρονα αναλημματικός κυκλώπειος τοίχος, που πλαισιώνει σχηματίζοντας περίπου τετράγωνο κτίσμα (εκτός από τη νότια πλευρά) έναν κωνοειδή φυσικό βράχο. Ο τοίχος (ύψους 2,25 μέτρων) είναι κατασκευασμένος από αδρομερώς πελεκημένους ογκόλιθους σκληρού εγχωρίου τιτανόλιθου με ακανόνιστο σχήμα και άνισες διαστάσεις και ακολουθεί τη φυσική διαμόρφωση του εδάφους.
Γύρω από τον κωνοειδή φυσικό βράχο σχηματίζεται μικρή πλατεία που του επιτρέπει να είναι ορατός. Στο σημείο που ο βράχος δεν εφάπτεται στον τοίχο υπάρχει μικρή σπηλαιώδης εσοχή. Μέσα στο μικρό αυτό σπήλαιο βρίσκεται επιμελώς λαξευμένη μικρή κόγχη ύψους 0,50 και πλάτους 0,30 εκατοστών του μέτρου στην οποία θα βρισκόταν το αγαλματίδιο κάποιας θεότητας.
Η περιφρούρηση του βράχου με τοίχο και η λαξευμένη αυτή κόγχη δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι ο αυτός ο φυσικός και παράξενος βράχος ήταν αφιερωμένος σε κάποια θεότητα. Όστρακα ή άλλα κινητά ευρήματα δεν εντοπίστηκαν, υπάρχουν όμως μαρτυρίες ότι πουλήθηκαν. Από την τεχνοτροπία της τοιχοδομίας συνάγεται το συμπέρασμα ότι το λατρευτικό αυτό μνημείο ανήκει τουλάχιστον στα πρωτοϊστορικά χρόνια (1000 – 800 π.Χ.).
