Η οικογένεια, η οποία αποτελεί τον βασικότερο φορέα κοινωνικοποίησης, γιατί αναλαμβάνει το άτομο από τη στιγμή της γέννησής του και το επηρεάζει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, μεταφέροντας του αξίες, πρότυπα και τρόπους συμπεριφοράς. Στο πλαίσιο των οικογενειακών σχέσεων το άτομο μαθαίνει τι είναι αποδεκτό και τι όχι, ταυτίζεται με ανθρώπους του περιβάλλοντος του, αποκτά την ικανότητα να δημιουργεί σχέσεις και, τελικά, συγκροτεί την προσωπικότητα του. (Μάνεσης, 2011)
Οι κύριες λειτουργίες της οικογένειας είναι τέσσερις: αναπαραγωγικές, οικονομικές, εκπαιδευτικές και ψυχολογικές.
Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι επιστήμονες ερεύνησαν συστηματικά και ανέδειξαν το σημαντικό ρόλο της οικογένειας για την εκπαίδευση και κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Μελέτησαν τις ενέργειες των γονέων σχετικά με τον τρόπο διατροφής και περιποίησης των παιδιών, τα δημογραφικά και κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά της οικογένειας (σύνθεση, της οικογένειας, αριθμός παιδιών, σειρά γέννησης, διαφορά ηλικίας, ολιγομελής οικογένεια, μορφωτικό, οικονομικό, κοινωνικό επίπεδο) και διάφορους ψυχολογικούς παράγοντες (προσωπικότητα γονέων, συμπεριφορά και στάση απέναντι στο παιδί, αντιλήψεις για το ρόλο τους, σχέσεις στην οικογένεια, ρόλος του πατέρα) κ.ά.
Δύο διαστάσεις της συμπεριφοράς των γονέων επηρεάζουν την ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων στην οικογένεια. Η πρώτη διάσταση αφορά στο συναισθηματικό τόνο της οικογενειακής ζωής και κυμαίνεται από την αγάπη μέχρι την εχθρότητα. Η δεύτερη αναφέρεται στον έλεγχο και την πειθαρχία. Μπορεί να κυμαίνεται από τον απόλυτο έλεγχο των γονέων μέχρι την απολύτως αυτόνομη συμπεριφορά του παιδιού (Πυργιωτάκης, 1996: 44). Από τον τρόπο με τον οποίο συνδυάζονται οι δύο αυτές διαστάσεις καθορίζεται, κάθε φορά, η συμπεριφορά των γονέων και διαμορφώνονται οι σχέσεις τους με το παιδί.
Σχήμα 1: Διαπαιδαγώγηση
Τα τελευταία χρόνια (μετά το 2005) λειτούργησαν και στη χώρα μας οι Σχολές Γονέων, την ευθύνη λειτουργίας των οποίων είχε η Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης (Γ.Γ.Δ.Β.Μ.) και το Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Ι.Δ.ΕΚ.Ε.). Στόχος του έργου ήταν η υποστήριξη του γονεϊκού ρόλου γενικότερα και ειδικότερα η συστηματική ενημέρωση και εκπαίδευση των γονέων σε θέματα που αφορούν στη διερεύνηση των πολύπλευρων σχέσεων που συνδέουν τα μέλη κάθε οικογένειας, η βελτίωση της επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια, η ουσιαστική επικοινωνία των γονέων με το σχολείο, η βελτίωση των γνώσεων των γονέων σχετικά με τις ψυχικές, κοινωνικές, πνευματικές και άλλες ανάγκες των παιδιών σε κάθε στάδιο ανάπτυξής τους, η ενθάρρυνση της συμμετοχής των γονέων στις σχολικές δραστηριότητες και της συνεργασίας τους με τους εκπαιδευτικούς των σχολείων για την αποτελεσματικότερη παροχή βοήθειας στα παιδιά τους, η βελτίωση των γνώσεων των γονέων και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση δύσκολων συμπεριφορών των παιδιών τους, η απόκτηση ικανοτήτων έτσι ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του νηπιαγωγείου, δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου.
Βιβλιογραφία
Μάνεσης, Ν. (2011). Στερεότυπα και Διακρίσεις στην Οικογένεια. Αθήνα: ΥΠΔΒΜΘ
Παρασκευόπουλος, Ι.Ν. (1985) Εξελικτική Ψυχολογία. Προσχολική ηλικία (Τόμος 2) Αθήνα: Αυτοέκδοση.
Πυργιωτάκης, Ι. (1996). Κοινωνικοποίηση και εκπαιδευτικές ανισότητες. Αθήνα: Γρηγόρης.