Την Τρίτη 6 Μαΐου 2025 στο πλαίσιο διάχυσης των πρακτικών του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Erasmus+ KA121, η Φιλόλογος κα Τσαχτσαρλή Αικατερίνη παρουσίασε, με τη συνδρομή του τμήματος Β1, δειγματική διδασκαλία με ετεροπαρατήρηση από εκπαιδευτικούς του Λυκείου της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης. Το διδακτικό σενάριο είχε ως θεματικό του άξονα τη διερεύνηση της Πολιτειότητας στην Αντιγόνη του Σοφοκλή και στις σύγχρονες διασκευές της από τον Μπρεχτ και Ανούιγ.
Οι μαθητές συνέλεξαν και αξιολόγησαν διαθεματικές γνώσεις και πληροφορίες ώστε να έχουν τη δυνατότητα σε δεύτερο στάδιο να προχωρήσουν στην παραγωγή κριτικού λόγου και σχολιασμού στο πλαίσιο ερμηνείας του αρχαίου κειμένου. Αξιοποιήθηκε η κειμενοκεντρική –ερμηνευτική μέθοδος διδασκαλίας, σύμφωνα με τις οδηγίες του αναλυτικού προγράμματος σπουδών για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας από το πρωτότυπο με την ενεργή συμμετοχή των μαθητών.
Αρχικά η ολομέλεια της τάξης εντόπισε και σχολίασε τις βασικές παραμέτρους της πολιτειότητας στην Αντιγόνη του Σοφοκλή και διερευνήθηκε η ηθική και νομική διάστασή της ως προς τη σχέση του πολίτη με την κρατική εξουσία. Αξιοποιήθηκε ως πρόσθετο υποστηρικτικό υλικό οπτικοακουστικό απόσπασμα από τις πρόβες της θεατρικής παράστασης της Σοφόκλειας Αντιγόνης στην Ηλιούπολη το 2018 καθώς και το σημείωμα του Μπλάνα που συνδέει την πολιτειότητα και το δίκαιο με την ορθοφροσύνη. Ανακλήθηκε η ήδη κεκτημένη γνώση των μαθητών για το διάταγμα του Κρέοντα με παρουσίασή του από τη θεατρική παράσταση της Αντιγόνης στο θέατρο των Δελφών το 2002. Ακολούθησε διαλεκτική συζήτηση για την οπτική γωνία περί δικαίου του κρατικού εξουσιαστή της Θήβας σε αντιπαραβολή με τη θέαση της Αντιγόνης και τη δική της αντίληψη για τη δικαιοσύνη. Οι ομάδες ασχολήθηκαν με τον λόγο-αντίλογο που αναπτύχθηκε και εξέτασαν αν η ηρωίδα συγκαταλέγεται στην κατηγορία του ενεργού πολίτη. Επίσης, διερεύνησαν τις πολιτικές απόψεις του Κρέοντα μέσα από την εξέταση των στίχων που αναδεικνύουν την πολιτική του συλλογιστική.
Στη συνέχεια, παρουσιάστηκε στην ολομέλεια απόσπασμα από το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου το 2016 με αποσπάσματα από την Αντιγόνη του Ανούιγ. Οι ομάδες διερεύνησαν τις διαφορές των ηρωίδων ως προς τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την κρατική εξουσία αλλά και το ιδεολογικό τους υπόβαθρο. Ακολούθησε αναφορά στο ομώνυμο έργο του Μπρεχτ και στη δική του εκδοχή για το πολιτικό μήνυμα που εκπέμπει το έργο. Οι ομάδες διερεύνησαν συγκριτικά πώς σε κάθε διαφορετικό ιστορικό-κοινωνικό πλαίσιο η έννοια της πολιτειότητας και του πολίτη είχε ξεχωριστή ταυτότητα και ιδιοσυστασία. Ακολούθησε προβληματισμός και ανάθεση ρόλων στις ομάδες που υπερασπίζονται σε σύγχρονα ηθικά-κοινωνικά και πολιτικά διλήμματα είτε τον ρόλο του Κρέοντα είτε της Αντιγόνης, ώστε να αναδειχθεί η διαχρονικότητα της σκέψης του τραγικού ποιητή.
Το παρόν διδακτικό σενάριο εναρμονίστηκε με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών καθώς επιδίωξε την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών με την αξιοποίηση των νοητικών δεξιοτήτων τους, όπως είναι η σύγκριση, η αξιολόγηση, η αφαιρετική ικανότητα, η διερεύνηση και ιεράρχηση εννοιών καθώς επίσης η ορθολογική αμφισβήτηση. Οι μαθητές ανέπτυξαν μεταγνωστικές δεξιότητες και οδηγήθηκαν μέσα από την τεχνική των ρόλων και τις ρητορικές αντιλογίες στη βιωματική κατάκτηση της γνώσης. Το διδακτικό σενάριο ήταν επίσης σύμφωνο με τους στόχους του ευρωπαϊκού έργου καθώς εξυπηρετήθηκε ο κριτικός, κοινωνικός και πολιτειακός γραμματισμός των μαθητών και μαθητριών. Κατά συνέπεια, η παρούσα διδακτική πρόταση λειτούργησε ως έναυσμα για τη διαμόρφωση της πολιτικής τους ταυτότητας και της δημοκρατικής τους αγωγής, εφόσον έννοιες όπως «ελευθερία», «νόμος», «πόλη», «πολίτης», «δίκαιο», «αρετή», «καλοκαγαθία» κ.ά., προσεγγίστηκαν ως αξίες και κριτήρια αποτίμησης και σημεία αναφοράς της ανθρώπινης δράσης τότε και σήμερα.
Model teaching in the subject of Ancient Greek
On Tuesday, May 6, 2025, as part of the dissemination activities of the European Erasmus+ KA121 Program, Philologist Ms. Aikaterini Tsachtsarli delivered a model lesson with peer observation by teachers from Evangeliki Model High School of Smyrna, with the participation of class B1. The teaching scenario focused on exploring the concept of citizenship in Sophocles’ Antigone and in its modern adaptations by Brecht and Anouilh.
Students gathered and evaluated interdisciplinary knowledge and information in order to be able, at a later stage, to engage in the production of critical discourse and commentary in the context of interpreting the ancient text. The lesson employed a text-centered interpretive method, in line with the curriculum guidelines for the teaching of Ancient Greek from the original text, encouraging active student participation.
Initially, the class plenary identified and commented on the fundamental aspects of citizenship in Sophocles’ Antigone, examining its moral and legal dimensions in relation to the individual’s relationship with state authority. Supplementary audiovisual material was used, including an excerpt from rehearsals of a 2018 production of Sophocles’ Antigone in Ilioupoli, as well as a note by Blanas linking citizenship and justice with orthodoxy of thought. Students revisited their prior knowledge about Creon’s decree through a presentation of scenes from a 2002 performance of Antigone at the Delphi Theater. This was followed by a dialectical discussion of the concept of justice from the perspective of Thebes’ ruler in contrast to Antigone’s vision of justice. Working in groups, students analyzed the argument and counterargument structure and examined whether the heroine could be considered an active citizen. They also explored Creon’s political views by examining lines that reveal his political reasoning.
Next, an excerpt from the Athens and Epidaurus Festival 2016 was shown, featuring scenes from Anouilh’s Antigone. The groups investigated the differences in how each heroine relates to state authority and their respective ideological foundations. Reference was also made to Brecht’s adaptation and his interpretation of the political message of the play. Students comparatively explored how, in each different socio-historical context, the concept of citizenship and the citizen took on distinct meanings and characteristics. This was followed by reflection and role-play activities in which student groups were assigned positions to defend either Creon’s or Antigone’s stance in relation to modern moral, social, and political dilemmas, thereby highlighting the timeless relevance of the tragic poet’s thought.
This teaching scenario aligned with the current Curriculum, aiming to develop students’ critical thinking by activating cognitive skills such as comparison, evaluation, abstraction, investigation, and concept hierarchy, as well as rational questioning. Students developed metacognitive skills and, through role-playing and rhetorical debate, engaged in experiential learning. The lesson also adhered to the goals of the European program, as it promoted students’ critical, social, and civic literacy. Consequently, this instructional proposal acted as a stimulus for shaping students’ political identity and democratic education, as concepts such as “freedom,” “law,” “city,” “citizen,” “justice,” “virtue,” “nobility” and others were approached as values and criteria for evaluating and referencing human action—both in antiquity and today.
