Σκοπός του μαθήματος:

• Η γνωριμία με χορδόφωνα νυκτά όργανα από 4 διαφορετικούς πολιτισμούς και η σύγκριση με τα ελληνικά παραδοσιακά όργανα.
• Συνειδητοποίηση του ρόλου της μουσικής σε μια κοινωνία και στα χέρια της γυναίκας.
• Συνειδητοποίηση των ομοιοτήτων και των διαφορών τεσσάρων λαών διαφορετικών μεταξύ τους.

Το συγκεκριμένο μάθημα περιλαμβάνει 3 χορδόφωνα όργανα από λαούς της Ασίας και 6 ερωτήσεις, από τις οποίες η μία είναι ερώτηση κρίσεως. ( Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας στο τετράδιο της Μουσικής). Επίσης στο τέλος αποκαλύψτε την εικόνα ενός τέταρτου χορδόφωνου συναρμολογώντας ένα παζλ.

Άσκηση 1.

Τρία διαφορετικά νυκτά χορδόφωνα από τρεις διαφορετικούς πολιτισμούς- σύγκριση με την ελληνική μουσική παράδοση.

Χορδόφωνο 1: Ινδία: σιτάρ

(ένα μουσικό όργανο που έχει 20 χορδές, αλλά παίζονται μόνο οι 4)

Το σιτάρ, είναι ένα ινδικό χορδόφωνο νυκτό όργανο τύπου λαούτου με μεγάλο βραχίονα, με 4 χορδές μελωδικές, 3 για ισοκράτημα και 13 συμπαθητικές χορδές, που πάλλονται ανεξάρτητα όταν παίζει το όργανο, εμπλουτίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη χροιά. Συμπαθητικές (<συν+παθαίνω>=δηλαδή παθαίνω μαζί) ονομάζονται οι χορδές που βρίσκονται από κάτω από τις μελωδικές χορδές και πάλλονται-δονούνται όταν κάποιος τσιμπήσει την από πάνω χορδή από αυτές. Δείτε την ακόλουθη φωτογραφία με τη λεπτομέρεια των “συμπαθητικών χορδών” κάτω από τις μελωδικές. Τις χορδές αυτές δεν τις αγγίζει καθόλου ο οργανοπαίκτης! Ο ήχος του σιτάρ εξαιτίας των συμπαθητικών χορδών ακούγεται σαν από κάποιο άλλο “σύμπαν” και μάλιστα μας θυμίζει ελατήρια που πάλλονται ταυτόχρονα με τη μουσική (όλα αυτά εξαιτίας των συμπαθητικών χορδών). Επίσης οι 3 χορδές για ισοκράτημα που έχει, παίζουν το ρόλο που έχει και για την ελληνική γκάιντα ο σωλήνας του ισοκράτη. Δηλαδή μιας συνεχόμενης νότας που ακούγεται καθ’ όλη τη διάρκεια του μουσικού έργου. Και αυτές συνεισφέρουν στον απόκοσμο ήχο του οργάνου. (Σχολικό βιβλίο, σελίδα 22)

Ερώτηση 1: (σύγκριση με την ελληνική μουσική παράδοση)

Ποιο μουσικό όργανο της ελληνικής παράδοσης έχει 7-8 χορδές και παίζεται με το ίδιο κράτημα όπως το ινδικό σιτάρ;

Χορδόφωνο 2: Κίνα – τζιν

(ένα μουσικό όργανο με πολλά σύμβολα)

Το πιο διάσημο κλασικό κινέζικο όργανο είναι το qin (τζιν) ένα μακρύ χορδόφωνο τύπου τσίτερ με ιστορία 3000 ετών. Το όργανο αυτό έχει επτά μεταξωτές χορδές. Το μήκος του είναι 1,20μ. (3 κινέζικα πόδια και 6.5 κινέζικες ίντσες) και συμβολίζει τις 365 μέρες του χρόνου. Το άνοιγμα στο ηχείο -σε σχήμα δράκου- έχει μήκος 8 κινέζικες ίντσες και συμβολίζει τις οκτώ κατευθύνσεις των ανέμων. Το ηχείο είναι κυρτό στο πάνω μέρος και συμβολίζει τον Ουρανό, ενώ το κάτω μέρος είναι επίπεδο και συμβολίζει τη Γη. Δεν έχει κινητές γέφυρες και παίζεται με τα δάχτυλα κατά μήκος των χορδών. Η μουσική του είναι στενά συνδεδεμένη με τον Κομφούκιο και τους διανοούμενους γενικότερα. (Σχολικό βιβλίο, σελίδα 27)

Ερώτηση 2: (σύγκριση με την ελληνική παραδοσιακή μουσική): Ποια μουσικά όργανα της ελληνικής παράδοσης συνδέονται με τον τόπο τους και συμβολικά, δηλαδή….

Ποιο μουσικό όργανο συμβολίζει την Κρήτη, ποιο μουσικό όργανο συμβολίζει την Ήπειρο και ποιο θα λέγατε ότι ταυτίζεται με τη Θράκη; Ποιο είναι το κοινό στοιχείο-χαρακτηριστικό που συμβολίζουν όλα;

Χορδόφωνο 3: Ιαπωνία- Κότο

( ένα μουσικό όργανο με ρυθμιζόμενα τάστα- δηλαδή σημάδια για τα δάκτυλα)

Το κότο είναι ένα χορδόφωνο όργανο κινεζικής προέλευσης, μήκους περίπου 1,80μ. με 13 χορδές και 13 μεταφερόμενα τάστα κατά μήκος του οργάνου. Τα τάστα- οι γέφυρες (τα άσπρα μικρά τρίγωνα της φωτογραφίας) ρυθμίζονται στη θέση που πρέπει πριν την κάθε εκτέλεση. Οι εκτελεστές για να χτυπούν τις χορδές, φορούν στα δάχτυλα τρεις πένες, προσαρμοσμένες σε μεταλλικές δακτυλήθρες. Υπάρχει ωστόσο σήμερα και παραλλαγή του οργάνου με 17 χορδές. Το όργανο παίζεται σε οριζόντια θέση, είτε ακουμπισμένο σε βάση είτε στο δάπεδο. (Σχολικό βιβλίο, σελίδα 30)

Ερώτηση 3: (σύγκριση με την ελληνική μουσική παράδοση):

Ποιο μουσικό όργανο της ελληνικής μουσικής παράδοσης έχει “γέφυρες- τάστα”, παίζεται με δαχτυλήθρες στα δάκτυλα και είναι κι αυτό σε οριζόντια θέση;

Άσκηση 2.

Ενεργητική ακρόαση: τέσσερις γυναίκες δεξιοτέχνες μουσικής.

Δείτε και ακούστε τα παρακάτω βίντεο και στη συνέχεια απαντήστε στις υπόλοιπες ερωτήσεις.

1. Το ινδικό σιτάρ : παίζει η Αnοushka Shankar

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε όλο το βίντεο με τη δεξιοτέχνη του σιτάρ, πατήστε εδώ.

2. To κινέζικο τζιν

3. Το γιαπωνέζικο κότo : παίζει η Kasumi Watanabe

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε ολόκληρο το βίντεο με τη δεξιοτέχνη του κότο, πατήστε εδώ.

Ερώτηση 4.

Ποιο από τα παραπάνω όργανα ακούγεται σαν να παίζουν περισσότερα από ένα μαζί; Πώς επιτυγχάνεται αυτό νομίζετε;

Ερώτηση 5. (ερώτηση κρίσεως)

Στην Άπω Ανατολή οι γυναίκες καλλιεργούν την υψηλή αισθητική παίζοντας συχνά κάποιο μουσικό όργανο. Θεωρείται τιμητικό για εκείνες καθώς έτσι εξασκούν την πειθαρχία, την αρμονία στη ζωή και στην τέχνη και την καλαισθησία γενικότερα. Καθόλου υποτιμητικό δεν θεωρείται για εκείνες να παίζουν μουσική μπροστά σε άλλους .

Πιστεύετε ότι συμβαίνει το ίδιο και στην ελληνική παραδοσιακή μουσική; Τι έχετε παρατηρήσει προσωπικά για το ρόλο της γυναίκας στην παραδοσιακή μουσική της Κρήτης; Αιτιολογείστε την απάντησή σας.

Ερώτηση 6.

Παρακολουθήστε το τελευταίο βίντεο. Η Κέλλυ Θωμά και ο Ross Daly είναι δύο μουσικοί που ασχολούνται με την Κρητική μουσική και την κάνουν διάσημη σε όλο τον κόσμο. Κατοικούν στο Ηράκλειο. Εδώ τους βλέπουμε να παίζουν έναν συρτό με δύο λύρες περίεργες, κατασκευασμένες από τον ίδιο τον Ross Daly.

Τι περίεργο παρατηρείτε στις κρητικές λύρες αυτές, δηλαδή τι παραπάνω έχουν; Με ποιο από τα παραπάνω μουσικά όργανα από άλλον πολιτισμό που είδαμε μοιάζουν;

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε όλο το βίντεο με τους δύο δεξιοτέχνες της Κρητικής μουσικής, πατήστε εδώ.

Άσκηση 3: Παζλ.

Αν λύσετε το εύκολο παζλ εδώ, θα δείτε και την απάντηση της ερώτησης 6!

Πάρτε ένα screenshot από την εικόνα που σχηματίζεται και μπορείτε να μου το στείλετε στο email μαζί με μια φωτογραφία με τις απαντήσεις σας από τις παραπάνω 6 ερωτήσεις.

Καλή επιτυχία!!!

 

*H εικόνα αναφοράς του μαθήματος προέρχεται από την ιστοσελίδα:

http://musicaokinawana.blogspot.com/2010/