…για το Μάθημα των Θρησκευτικών

Τοῦ Δημητρίου Γ. Κουτρουμπῆ

ΕΡΩΤΗΣΙΣ: Ἐὰν ὅλοι οἱ χριστιανοὶ ἠσπάζοντο τὴν πτωχείαν δὲν θὰ ἐβλάπτετο  ἡ οἰκονομία;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ: Ἐὰν ὅλοι οἱ χριστιανοὶ ἠσπάζοντο ἐλευ-θέρως καὶ οἰκειοθελῶς –ἀπὸ ἀγάπην πρὸς τὸν Χριστόν– τὴν πτωχείαν, θὰ ἦτο δυνατὸν νὰ συμβοῦν τρία τινά: Νὰ ἔλθῃ τὸ «τέλος» τοῦ κόσμου. Ὁ κόσμος θὰ ἐξε- πλήρωνε τὸ «τέλος» του, θὰ ἐπραγματοποιοῦσε τὸν προ- ορισμόν του, καὶ δὲν θὰ εἶχε πλέον λόγον ὑπάρξεως ὑπὸ τὴν σημερινὴν μορφήν του. Θὰ ἦτο ἕτοιμος διὰ νὰ μετα- μορφωθῇ εἰς Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Ἐὰν αὐτὸ δὲν συνέβαινε –ἐπειδὴ οἱ χριστιανοὶ ἀποτε- λοῦν μίαν μικρὰν μειοψηφί- αν ἐν τῷ κόσμῳ– θὰ ἠμπο- ροῦσε νὰ συμβῇ κάτι ἄλλο, πολὺ σπουδαῖο ἐπίσης: νὰ ἀρχίσῃ ὁ ἐκχριστιανισμὸς τοῦ κόσμου, νὰ ἀρχίσουν τὰ ἑκα- τομμύρια τῶν μὴ χριστιανῶν νὰ δέχωνται τὸ Εὐαγγέλιον. Ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους (ὄχι ὁ μόνος, ἀλλ’ ἕνας ἀπὸ τοὺς σοβαρωτέρους) τῆς μὴ διαδό- σεως τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι ὁ πλοῦτος τῶν χριστιανῶν. Ἡ ἀποδοχὴ ἐκ μέρους των τῆς πτωχείας θὰ συνέβαλεν εἰς τὸ νὰ πείσῃ τοὺς μὴ χριστιανοὺς ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶναι ἁπλὴ ὡραιολογία, ἀλλὰ μία πίστις ἱκανὴ νὰ μεταμορφώνῃ ριζικῶς τὴν ζωὴν τοῦ ἀνθρώπου. Ἐὰν αἱ δυὸ αὐταὶ λύσεις μᾶς φαίνονται κάπως ὑπερ- βολικῶς «ἀποκαλυπτικαί», ὑπάρχει καὶ μία τρίτη: ἡ ἀποδοχὴ τῆς πτωχείας ἐκ μέρους τῶν χριστιανῶν θὰ συνέβαλεν εἰς τὴν δημιουργίαν νέων μορφῶν οἰκονο- μικῆς ζωῆς. Ἤδη ἔχομεν ἕνα ἔμμεσον ἀποτέλεσμα τῆς ἐπιδράσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐπὶ τῆς οἰκονομικῆς ζωῆς: τὸν σοσιαλισμόν. Δὲν εἶναι τυχαῖον ὅτι αἱ σοσιαλιστικαὶ ἰδέαι ἐπενοήθησαν, ἤρχισαν νὰ διαδίδωνται καὶ ἤρχισαν νὰ ἐφαρμόζωνται μέσα εἰς τὸ χριστιανικὸν πλαίσιον. Δὲν ὑπάρχει παράδειγμα μὴ χριστιανικοῦ πολιτισμοῦ ποὺ νὰ διενοήθη ποτὲ μίαν λύσιν ἀνάλογον μὲ τὸν σοσιαλισμόν. Τὸ κακὸν εἶναι ὅτι ἡ πρωτοβουλία δημιουργίας νέων μορφῶν οἰκονομικῆς ζωῆς, ποὺ συνοψίζεται μὲ τὸν ὅρον «σοσιαλισμός», διὰ λόγους συνδεομένους μὲ τὴν ἀδυνα- μίαν τοῦ ἀνθρώπου, ἐπέρασε ἀπὸ τὰ χέρια τῶν εὐσεβῶν χριστιανῶν εἰς τὰ χέρια συχνὰ ἀνθρώπων ποὺ ἀπορρί- πτουν τὴν χριστιανικὴν ἑρμηνείαν τοῦ κόσμου. Ἀλλ’ οἱ τελευταῖοι αὐτοὶ ἢ ἦσαν πρώην χριστιανοὶ ἢ ἔδρασαν καὶ ἔγιναν ἀκουστοὶ κατὰ πρῶτον λόγον μέσα εἰς ἕνα κόσμον διαποτισμένον ἀπὸ τὰς χριστιανικὰς ἰδέας. Ἀλλ’ ἡ χριστιανικὴ πτω- χεία εἶναι κάτι τὸ εὐρύτερον καὶ τὸ περιεκτικώτερον ἀπὸ τὴν ἁπλὴν ὑλικήν, οἰκονο- μικὴν πτωχείαν. Εἶναι ἡ «κ έ – ν ω σ ι ς», ἡ ἀπαραίτητος διὰ τὴν «π λ ή ρ ω σ ι ν» τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν Θεόν. Τί εἶναι ἡ «πτῶσις»; Ἡ προ- σπάθεια τοῦ ἀνθρώπου νὰ πλουτισθῇ καὶ νὰ πληρωθῇ ὄχι ἀπὸ τὸν πραγματικὸν Πλοῦτον, τὸν πραγματικὸν Θησαυρόν, τὸν Θεόν, ἀλλ’ ἀπὸ διάφορα ἐπὶ μέρους ἀγα- θά. Ὅλα ὅμως τὰ ἐπὶ μέρους ἀγαθά (τὰ «χρήματα») εἶναι πεπερασμένα. Διὰ τοῦτο δὲν ἠμποροῦν νὰ ἱκανοποιήσουν τὴν δίψαν τοῦ ἀνθρώπου διὰ τὸ Ἀπόλυτον. Ἔτσι ὁ ἄνθρω- πος, ὅταν εἶναι «χρημάτων ἐραστής», ἀγωνίζεται νὰ συ- γκεντρώσῃ, νὰ ἀπορροφήσῃ, νὰ ἀναλώσῃ ὅσον τὸ δυνατὸν περισσότερα ἐπὶ μέρους ἀγα- θά (ὑλικά, οἰκονομικὰ ἢ ἄλλα) μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι ἔτσι θὰ θε- ραπεύσῃ τὴν ἔνδειάν του, θὰ πληρώσῃ τὸ κενόν του. Ἀλλ’ εἰς μάτην. Τὸ κενὸν ὄχι μόνον δὲν πληροῦται, ἀλλὰ διευρύνεται. Ὁ «χρημάτων ἐραστής» ὄχι μόνον δὲν «πλουταίνει», ἀλλὰ διαρκῶς περισσότερον «φτωχαίνει» – καὶ μάλιστα σκορπίζει τὴν πτωχείαν καὶ γύρω του. Ὡς μέσον θεραπείας αὐτοῦ τοῦ κακοῦ ὁ Χριστιανισμὸς προτείνει τὴν χριστιανικὴν πτωχείαν, δηλαδὴ τὴν ἀποκόλ- λησιν, τὴν ἀπογύμνωσιν, τὴν ἀπέκδυσιν τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ ἐπὶ μέρους ἀγαθά· καὶ τὴν στροφήν του («μετά- νοια») πρὸς τὸν μόνον Ἀγαθόν, πρὸς τὸν ἀληθῆ Πλοῦτον καὶ τὸν ἀληθῆ Θησαυρόν, τὸν Θεόν. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ ἐλευθερωθῇ ἀπὸ τὰ ἐπὶ μέ- ρους διὰ νὰ εὕρῃ τὸ Ὅλον· νὰ παύσῃ νὰ ἀναζητῇ τὰ παράγωγα διὰ νὰ εὕρῃ τὴν Πηγήν. Κάθε τὶ ποὺ τὸν ἐμπο δίζει νὰ φθάσῃ εἰς αὐτὸν τὸν σκοπόν –παρὰ τὰ φαινόμε- να– ὄχι μόνον δὲν εἶναι «πλοῦτος», ἀλλ’ εἶναι «ἔνδεια» καὶ «πτωχεία», «ματαιότης». Ἡ χριστιανικὴ πτωχεία δὲν εἶναι αὐτοσκοπός· εἶναι μέσον. Ὁ ἄνθρωπος δὲν ἐπλάσθη διὰ τὴν πτωχείαν καὶ τὴν ἔνδειαν, ἀλλὰ διὰ τὴν πληρότητα καὶ τὸν πλοῦτον. Ἡ τραγωδία εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος, παρασυρόμενος ἀπὸ τὸν πατέρα τοῦ ψεύδους, προσπαθεῖ νὰ φθάσῃ εἰς αὐτὸν τὸν προορισμόν, νὰ γίνῃ δηλαδὴ πλούσιος, ἀντλῶν ὄχι ἀπὸ τὸν Θησαυρὸν τῶν πραγματικῶν ἀγαθῶν, τὸν Θεόν, ἀλλ’ ἀπὸ φρέατα συντετριμμένα. Δι’ αὐτὸ ὁ Χριστιανι- σμός, ὡς μέσον λυτρώσεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ αὐτὴν τὴν τραγωδίαν προτείνει τὴν ἀπόσπασιν καὶ ἀπογύμνω- σιν τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ φαινομενικὰ ἀγαθά, τὴν «κ έ – ν ω σ ι ν», ἡ ὁποία θὰ ἐπιτρέψῃ τὴν «π λ ή ρ ω σ ι ν» τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸ ἓν Ἀγαθὸν οὗτινος ἀληθῶς ἐστι χρεία, τὸν Θεόν. ΕΝΣΤΑΣΙΣ: Αὐτό, δὲν εἶναι μία «συμφεροντο- λογική» ἀντίληψις τοῦ Χριστιανισμοῦ, μία μεταφορὰ τῆς συμφεροντολογικῆς νοοτροπίας τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώ- που ἀπὸ τὰ ἐπίγεια εἰς τὰ ἐπουράνια, ἀπὸ τὰ πρόσκαιρα εἰς τὰ αἰώνια; ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ: Ὄχι. Διότι ἡ φύσις τοῦ ἀληθοῦς Ἀγαθοῦ εἶναι τοιαύτη, ὥστε ὁ μόνος τρόπος κατοχῆς του εἶναι ὄχι ἡ ἐγωιστικὴ κατακράτησις καὶ ἀπόλαυσίς του, ἀλλ’ ἡ κ ο ι ν ω ν ί α, τ ὸ μ ο ί ρ α σ μ ά τ ο υ. Ὁ πλουτισμός, διὰ τὸν ὁποῖον ἐπλάσθη ὁ ἄνθρωπος, δὲν εἶναι ἕνα «κλείσιμο», εἶναι ἕνα «ἄνοιγμα»· εἶναι ἡ ὁμοίωσις μὲ τὸν τριαδικὸν Θεόν, κάθε πρόσωπον τοῦ Ὁποίου δὲν ζῇ διὰ τὸν ἑαυτόν του, ἀλλὰ διὰ τὰ ἄλλα. Ὁ ἀληθῶς πλούσιος ἄνθρωπος δὲν εἶναι ἐκεῖνος ποὺ κατακρατεῖ καὶ κατέχει, ἀλλ’ ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος κατ’ εἰκόνα τοῦ ζῶντος Θεοῦ δίδει ἢ ἀκριβέστερον δίδεται. ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ: Ἀντὶ ἀφηρημένων καὶ θεωρητικῶν λύσε-ων τοῦ προβλήματος «πλοῦτος-πτωχεία» πολὺ ἀσφαλέ-στερος καὶ ἀποτελεσματικώτερος τρόπος ἀντιμετωπίσεώς του εἶναι ἐκεῖνος ποὺ προτείνει ἡ Ἐκκλησία: ἡ ἔμπνευσις καὶ ὁ φωτισμὸς ὅλης τῆς ζωῆς τοῦ χριστιανοῦ ἀπὸ τὴν ὡς ἄνω δογματικὴν διδασκαλίαν, ἡ ὁποία θὰ τοῦ ἐπιτρέπῃ νὰ προσαρμόζεται καὶ νὰ ζῇ τὴν ἀναζήτησιν τοῦ Θεοῦ ὑπὸ τὰς εἰδικὰς καὶ συγκεκριμένας συνθήκας ὑπὸ τὰς ὁποίας εὑρίσκεται.

n

Κάτω από : ασκητική, κοιν. ανισότητα