Η Πληροφορική στο Γυμνάσιο

Φανταστείτε τον ταχύτερο υπερυπολογιστή που υπάρχει σήμερα εν λειτουργία. Και του ζητάτε να κάνει έναν τόσο πολύπλοκο υπολογισμό που θα χρειαζόταν δισεκατομμύρια χρόνια για να τον ολοκληρώσει. Ο απαραίτητος χρόνος υπερβαίνει κατά μερικά δισεκατομμύρια χρόνια την ηλικία του σύμπαντος. Και τώρα αναθέτετε τον ίδιο υπολογισμό σε έναν κβαντικό υπολογιστή που «τρέχει» με τον Willow, τον επεξεργαστή που παρουσίασε η Google στις 9 Δεκεμβρίου. Θα είχατε τελειώσει σε λιγότερο από πέντε λεπτά!

Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό; Η αλήθεια είναι ότι κανένας δεν μπορεί, προς το παρόν, να δώσει επιστημονική απάντηση που να τεκμηριώνεται με αποδείξεις. Μπορεί όμως να κάνει εικασίες για έναν υπολογισμό που δεν γίνεται μόνο στο δικό μας σύμπαν, αλλά και σε άλλα, παράλληλα, σύμπαντα.

Ομως ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Google έχει ένα εργαστήριο Κβαντικής Τεχνητής Νοημοσύνης. Το εργαστήριο διευθύνεται από τον Χάρτμουντ Νέβεν, ο οποίος έκανε και τη σχετική ανακοίνωση στο blog της εταιρείας.

Πράγματι, ο Willow έκανε μέσα σε λιγότερο από πέντε λεπτά μία δουλειά για την οποία ο ισχυρότερος υπολογιστής που υπάρχει σήμερα σε λειτουργία θα απαιτούσε πολλά δισεκατομμύρια χρόνια.

Οπως εξηγεί ο Νέβεν, ο συμβατικός υπολογιστής δουλεύει με bits, τη θεμελιώδη μονάδα πληροφορίας, βασισμένος στο δυαδικό σύστημα. Δηλαδή ένα bit μπορεί να είναι είτε 0, είτε 1. Ο κβαντικός υπολογιστής, που χρησιμοποιεί ιδιαίτερα και σπάνια υλικά, δουλεύει με quibits. 

Oταν όμως εισχωρείς τόσο βαθιά στο μικρόκοσμο, διαπιστώνεις το εξής: ένα quibit μπορεί να έχει πολλές μορφές ταυτοχρόνως. Να είναι και 0 και 1 την ίδια στιγμή. Αυτό σημαίνει ότι τα quibits κάνουν πιο γρήγορους υπολογισμούς από τα bits.

Ο συμβατικός υπολογιστής χρησιμοποιεί ένα σύμπαν, ο κβαντικός πολλά

O Νέβεν γράφει στο blog της Googleότι αυτή η συνθήκη είναι συμβατή με τη θεωρία για τα πολλαπλά σύμπαντα. Με άλλα λόγια, ο υπολογισμός που κάνει ο κβαντικός υπολογιστής δεν γίνεται μόνο στο δικό μας σύμπαν, αλλά και σε άλλα, παράλληλα.

Ο συμβατικός υπολογιστής χρησιμοποιεί ένα σύμπαν, ο κβαντικός πολλά! Η ιδέα των παράλληλων συμπάντων (ή πολλαπλών κόσμων) έχει μακρά ιστορία, με ρίζες που εκτείνονται τόσο στη φιλοσοφία όσο και στην επιστήμη.

Ο Αμερικανός φυσικός Hugh Everett ανέπτυξε την ερμηνεία των πολλών κόσμων στη κβαντομηχανική. Σύμφωνα με την ερμηνεία αυτή, κάθε φορά που λαμβάνει χώρα μια κβαντική μέτρηση, το σύμπαν «διασπάται» σε πολλαπλές πραγματικότητες, όπου κάθε πιθανή έκβαση του γεγονότος πραγματοποιείται.

Το μέλλον είναι.. κβαντικό

Ωστόσο πρόκειται για ιδέες που υπάρχουν στη θεωρία, αλλά δεν έχουν αποδειχθεί και στο εργαστήριο. Ομως οι κβαντικοί υπολογιστές υπάρχουν και εξελίσσονται με τέτοιους ρυθμούς ώστε τις επόμενες δεκαετίες είναι βέβαιο ότι θα αλλάξουν τον κόσμο.

Θα εκπαιδεύουν πιο γρήγορους και καλύτερους αλγόριθμους. Θα κατασκευάζουν, σε πολύ σύντομο χρόνο, ίσως και μέσα σε λίγα λεπτά, καινούργια φάρμακα. Θα δημιουργούν μοντέλα πρόβλεψης και εξέλιξης των κλιματικών συνθηκών και θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε τη λειτουργία του σύμπαντος αλλά και του εγκεφάλου μας.

Σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες κβαντικά συστήματα διαθέσιμα ανά τον κόσμο. Πολλοί από τους υπάρχοντες κβαντικούς υπολογιστές είναι διαθέσιμοι μέσω του cloud (IBM Quantum Experience, Amazon Braket). Αυτό επιτρέπει σε ερευνητές, εταιρείες και προγραμματιστές να έχουν πρόσβαση χωρίς να χρειάζονται φυσικό εξοπλισμό. Ποιο είναι το μεγαλύτερο τους πρόβλημα; Τα λάθη τους. Τα quibits είναι, ακόμα, «ευαίσθητα».

Ο Linus Torvalds, ο δημιουργός του πυρήνα του Linux μίλησε για την τεχνητή νοημοσύνη και εξέφρασε τις απόψεις του για την AI όπως την ξέρουμε σήμερα. Διάσημος για τις εμπεριστατωμένες και ριζοσπαστικές απόψεις του, ο Torvalds φαίνεται να πιστεύει όλα όσα σας λέμε μέσα από το Techmaniacs τόσο καιρό. Ο Linus όταν ρωτήθηκε για την τεχνητή νοημοσύνη, μόρφασε καθώς συνόψιζε την κατάσταση της βιομηχανίας τεχνητής νοημοσύνης ως «90% μάρκετινγκ και 10% πραγματικότητα». Ο Torvalds μίλησε στη Σύνοδο Ανοικτού Κώδικα στη Βιέννη νωρίτερα αυτό το μήνα, όπου το TFiR του πήρε συνέντευξη.

Οι δηλώσεις του Torvalds έρχονται ακριβώς την περίοδο που όλες οι εταιρίες τεχνολογίες κάνουν μάρκετινγκ με την τεχνητή νοημοσύνη και επενδύουν δισεκατομμύρια στην ανάπτυξη αυτών των συστημάτων. Βέβαια, είναι πάρα πολλές οι περιπτώσεις, που λειτουργίες που είχαμε για πάνω από 10 χρόνια, μετονομάζονται σε τεχνητή νοημοσύνη. Για παράδειγμα, το upscaling που είχαμε στις τηλεοράσεις μας όλα αυτά τα χρόνια, γίνεται AI upscaling, χωρίς να αλλάξει πρακτικά τίποτα στην λειτουργία τους. Και όχι, η τηλεόραση την στιγμή που δεν πετάει στα μενού της, δεν μπορεί να τρέξει μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης στο ίδιο chip, που θα αναλύουν εκατομμύρια παράγοντες το δευτερόλεπτο για να κάνουν AI upscaling. Είναι πάντα το απλό, παραδοσιακό upscaling που είχαμε τόσο καιρό, το οποίο δουλεύει μια χαρά.

To αντίπαλο δέος του Linux, η Microsoft και τα Windows, έχουν μπει για τα καλά στις επενδύσεις γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη και πλέον έχουμε το Copilot ενσωματωμένο σε όλες τις πρόσφατες εγκαταστάσεις Windows 11, με το κατάλληλο hardware.

O Torvalds αναγνωρίζει την δυναμική της νέα τεχνολογίας, όμως τονίζει πως θα χρειαστούν τουλάχιστον 5 χρόνια για να δούμε την πραγματική της αξία σε πρακτικές εφαρμογές. Στις δηλώσεις του επιτίθεται στις νεοφυείς επιχειρήσεις που προωθούν λύσεις τεχνητής νοημοσύνης, χωρίς να έχουν αναπτύξει δικές τους εφαρμογές, που είναι η πλειοψηφία των εταιριών που βασίζονται στα γλωσσικά μοντέλα της Google και της OpenAI για την λειτουργία των υλοποιήσεών τους.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που προσπαθούν να ακυρώσουν τα λεγόμενα του Torvalds, λέγοντας πως έχουμε ήδη δυνατές υλοποιήσεις όπως τα chatbots και τα συστήματα αυτοματοποιημένων απαντήσεων. Βέβαια, αν η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια πιο σύγχρονη Siri και Google Assistant, τότε δε θα λέγαμε πως είναι και τόσο μεγάλη επανάσταση. Στην παρούσα κατάσταση θα κρίναμε την τεχνητή νοημοσύνη σαν μια τεράστια μηχανή λογοκλοπής, που χρησιμοποιεί πνευματική ιδιοκτησία άλλων στο διαδίκτυο, ώστε να δώσει απαντήσεις ή να συντάξει κείμενα που βασίζονται σε αυτήν. Την ίδια στιγμή αποτυγχάνει να φτάσει σε λογικά συμπεράσματα, σε πράγματα που ακόμα και ένα παιδί 10 ετών θα μπορούσε να απαντήσει, ενώ της λείπει η ενσυναίσθησης και δε μπορεί να καταλάβει τον σαρκασμό από την πραγματικότητα ή απλά το τρολάρισμα. Για αυτό έχουμε δει κατά καιρούς τα chatbots να δίνουν πολύ επικίνδυνες απαντήσεις, που ξεσήκωσαν από διάφορα forums και το Reddit, από χρήστες που απλά έκαναν την πλάκα τους.

Μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει κάποια πολύ καλή υλοποίηση τεχνητής νοημοσύνης, στην οποία θα μπορούσαμε να βασίζουμε την δουλειά μας καθημερινά και αυτό λέει πολλά. Ίσως για αυτό και ο Torvalds κρατάει αυτή τη στάση, που εγείρει και ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης στο Linux. Όλες οι άλλες πλατφόρμες έχουν ενσωματώσει λειτουργίες τεχνητής νοημοσύνης, όμως το Linux έχει μείνει εκτός αυτού του πανηγυριού και δε θα λέγαμε πως έχει άδικο. Άλλωστε, το Linux είναι δωρεάν και δεν έχει ανάγκη από τεχνητή νοημοσύνη που δημιουργεί φωτογραφίες από γατάκια για να προωθηθεί.

Ο Torvalds πάντα κρατούσε κριτική στάση στις τεχνολογικές τάσεις του κλάδου της πληροφορικής και όχι άδικα. Εμείς θα συμφωνήσουμε μαζί του. Σε κάθε ανακοίνωση που παρακολουθούμε και σε κάθε Δελτίο Τύπου εταιρίας, διαβάζουμε για τεχνητή νοημοσύνη παντού, τη στιγμή που δεν υπάρχει σχεδόν πουθενά. Και όχι, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ένα chatbot που απλά κάνει την αναζήτηση για εμάς, γιατί παράλληλα δεν μας δίνει και τις πηγές της, ώστε να κρίνουμε πόσο αξιόπιστα είναι τα λεγόμενά της.