Αγαπητοί γονείς και κηδεμόνες,

Η ενδοσχολική βία είναι ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια έχει αυξητικές τάσεις στην Ελλάδα.

Στα πλαίσια της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε έναν σαφή και κατανοητό ορισμό του φαινομένου του Bullying ενώ παράλληλα θα αναφερθούμε λεπτομερώς στις μορφές που αυτό μπορεί να εκλάβει, καθώς και στα αίτια εμφάνισής του και τις συνέπειες που προκαλεί.

Η σχολική βία και ο εκφοβισμός που εκδηλώνεται μεταξύ των μαθητών θεωρείται κοινωνικό πρόβλημα. Ο όρος που χρησιμοποιείται διεθνώς για να περιγράψει το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού είναι « bullying ». Προέρχεται από το ρήμα « bully » που σημαίνει «πληγώνω ή τρομοκρατώ ή υποχρεώνω κάποιον με τη βία να κάνει κάτι που δεν θέλει».

Αφορά σε μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.

Αποτελεί φαινόμενο που ενισχύεται από τη λάθος αντιμετώπισή του, καθόσον τα περισσότερα περιστατικά αποσιωπούνται, διότι θεωρείται ότι στιγματίζουν τους θύτες, τα θύματα και το κύρος του σχολείου.

Ωστόσο, το φαινόμενο αυτό έχει πολλές και σοβαρές επιπτώσεις, τόσο στη σωματική και ψυχική υγεία, όσο και στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, ενίοτε με επικίνδυνες συνέπειες και τραγικά αποτελέσματα.

• Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού στα παιδιά:

Τα παιδιά που γίνονται θύματα εκφοβισμού και βίας είναι δυνατόν να νοιώσουν έντονο άγχος και αισθήματα ανασφάλειας, να έχουν φοβίες, να παρουσιάσουν σχολική άρνηση, να απουσιάζουν συχνά από το σχολείο, να οδηγηθούν σε σχολική αποτυχία, να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες, ψυχοσωματικά προβλήματα όπως πονοκέφαλους, πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου, καθώς και κατάθλιψη.

Τα παιδιά θύτες, δηλαδή αυτά που ασκούν τη βία και τον εκφοβισμό, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να απομακρυνθούν από το σχολείο, να διακόψουν τη σχολική φοίτηση, να εμφανίσουν τάσεις φυγής από το σπίτι και να εξελιχθούν σε ενήλικες με αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά

Τα παιδιά έχουν απόλυτο δικαίωμα να βρίσκονται σε ένα σχολικό περιβάλλον, το οποίο τους παρέχει ασφάλεια και προστασία, με σκοπό την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη, την εκπαίδευση, και τη διαπαιδαγώγηση.

• Οι πιο συνηθισμένες εκδηλώσεις ενδοσχολικής βίας είναι:

• απειλή τραυματισμού ή φυσικός τραυματισμός κάποιου. Εκδηλώνεται με χειρονομίες, σπρωξίματα, ξυλοδαρμούς.
• συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, ειρωνείας, χρήση παρατσουκλιών.
• εκβιασμοί για απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων.
• προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση, για άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους.
• αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των υπηρεσιών MMS και SMS που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης, χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου ατόμου.
• διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας.
• σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση με ανήθικες χειρονομίες, ανεπιθύμητο άγγιγμα, μέχρι και σοβαρές σεξουαλικές επιθέσεις

Από έρευνες προκύπτει πως θύματα σχολικού εκφοβισμού πέφτουν συνήθως παιδιά που διαφέρουν ως προς την εμφάνιση ή ως προς την συμπεριφορά (σύμφωνα με τον μέσο όρο των μαθητών). Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί αυτό να αφορά ένα παιδί μοναχικό, με κλειστό χαρακτήρα, ευαίσθητο, κοινωνικά αποστασιοποιημένο, με διαφορετική θρησκεία, εθνικότητα ή με κάποια αναπηρία ή παχύσαρκο. Το θύμα δυστυχώς δεν είναι σε θέση να αμυνθεί σε αυτήν την εκφοβιστική συμπεριφορά, οπότε συνήθως κλείνεται στον εαυτό του, κλαίει, ενώ σε κάποιες πιο σπάνιες περιπτώσεις θυμώνει και αποκτά προκλητική συμπεριφορά.

• Λόγοι που το παιδί δεν αποκαλύπτει ότι έχει πέσει θύμα bullying:

Τα περισσότερα παιδιά που έχουν υποστεί bullying, δύσκολα το ομολογούν καθώς ντρέπονται ή φοβούνται, δεν θέλουν να καταστρέψουν την εικόνα που έχουν σχηματίσει οι άλλοι γι’ αυτά, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις επειδή νομίζουν πως θα απογοητεύσουν τους δικούς τους. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια σημάδια που μαρτυρούν ότι το παιδί σας μπορεί να έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού

• Ενδείξεις που πιθανόν να υποδηλώνουν ότι ένα παιδί έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού είναι:

• Μειωμένη διάθεση ή άρνηση να πάει στο σχολείο με πρόσχημα αδιαθεσία.
• Αδικαιολόγητες απουσίες.
• Απροσδόκητη μαθησιακή πτώση που αποτυπώνεται με βαθμούς που πέφτουν.
• Στα διαλείμματα περνά το χρόνο του γύρω από τους εκπαιδευτικούς και τα γραφεία.
• Αλλάζει τις διαδρομές από και προς το σχολείο.
• Τα ρούχα του είναι συχνά κατεστραμμένα.
• Έχει σημάδια και μελανιές στο σώμα ή άλλες ενδείξεις επίθεσης και αποφεύγει να εξηγήσει πώς συνέβησαν.
• Χάνει συχνά τα πράγματά του.
• Ζητάει συχνά λεφτά.
• Αρνείται να συμμετέχει σε σχολικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες.
• Υπάρχουν επίμονες ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσή του.
• Παραπονιέται για ψυχοσωματικά προβλήματα.

• Τί πρέπει και τί οφείλουν να κάνουν οι γονείς:
  

• Να συζητά με το παιδί του για τα δικαιώματά του, τους κανόνες συμπεριφοράς στο σχολείο και τους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου.
• Να ενισχύει τη φιλία και να αναδεικνύει την αλληλεγγύη της παρέας.
• Να ενημερώνεται από του εκπαιδευτικούς για τη συμπεριφορά του παιδιού του εντός του σχολείου.
• Να του υπενθυμίζει ότι το νοιάζεται και ότι ο ρόλος του είναι να το προστατεύει.
• Να το παροτρύνει σε συζήτηση για σχετικά θέματα και να του εξηγεί ότι η κοινοποίηση περιστατικών δεν αποτελεί «κάρφωμα».
• Να απευθύνεται έγκαιρα στους εκπαιδευτικούς και στη διεύθυνση του σχολείου
• Να ζητήσει τη βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας, εφόσον το κρίνει αναγκαίο.

• Εάν αντιληφθείτε ότι το παιδί σας είναι θύμα εκφοβισμού και βίας από συμμαθητές του στο σχολείο πρέπει να αποφύγετε παρορμητικές αντιδράσεις και να αντιμετωπίσετε όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμα την κατάσταση:

• Συνεργαστείτε στενά με το σχολείο για να πληροφορηθείτε για την έκταση και τη σοβαρότητα του περιστατικού καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισής του
• Παρέχετε στο παιδί σας υποστήριξη και ασφάλεια
• Να του πείτε ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν μόνο αν «σπάσει η σιωπή»
• Να διαβεβαιώσετε το παιδί σας ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για ό,τι έχει συμβεί
• Να του εξηγήσετε ότι το να μιλήσει στους ενήλικες για περιστατικά βίας και εκφοβισμού δεν αποτελεί «κάρφωμα»
• Ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει το παιδί σας για τα συναισθήματά του και για τις ανάγκες του
• Παρακολουθείστε την εξέλιξη της κατάστασης αλλά και την υγεία του παιδιού σας
• Αν το παιδί σας παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους, αν παρατηρείτε ότι έχει δυσκολίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά.

• Eάν είστε γονείς παιδιού που ασκεί βία και εκφοβίζει συμμαθητές του στο σχολείο:

• Συνεργαστείτε με το σχολείο, για την αντιμετώπιση του προβλήματος του παιδιού σας σχετικά με τη βία
• Συνεργαστείτε με τον Διευθυντή και τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό του τμήματος του παιδιού σας για την εφαρμογή των κανόνων, των συνεπειών και την πρόληψη τέτοιων συμπεριφορών
• Παρακολουθήστε την εξέλιξη της κατάστασης και συνεργαστείτε στενά με το σχολείο. Παρατηρήστε αν το παιδί σας εμπλέκεται συχνά σε καβγάδες ή εκδηλώνει εκφοβιστική συμπεριφορά και με τα παιδιά της γειτονιάς ή και με εσάς στο σπίτι. Μιλήστε γι’ αυτά στο Διευθυντή και τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό του τμήματος και συνεργαστείτε μαζί τους για να πάρετε βοήθεια

Όλα τα παραπάνω αποτελούν κάποιες άμεσες δράσεις σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης του προβλήματος του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο. Χρειάζεται όμως ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, στο οποίο να συμμετέχει το σύνολο της σχολικής κοινότητας, εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς, αλλά και οι ευρύτεροι κοινωνικοί φορείς, προκειμένου να υπάρξει αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου.

Προσπαθώντας να αιτιολογήσουμε το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας, είναι απαραίτητο να σταθούμε στα σημεία των καιρών. Βία παντού! Βία στην τηλεόραση, βία στα παιχνίδια, βία στην κοινωνία (πολιτική, οικονομική, ρατσιστική κ.α.), βία ανάμεσα στα κράτη και τους λαούς… Μην απορούμε με τα παιδιά, τα παιδιά αντιγράφουν τους μεγάλους, τα παιδιά αναπαράγουν αυτό που βιώνουν γύρω τους και γύρω τους συχνά αντί για ειρήνη και ευτυχία αντιμετωπίζουν βία αι δυστυχία. Δυστυχώς… Βία ανταγωνισμός, έλλειψη δικαιοσύνης, γενικότερα αυτό που θα λέγαμε αντικοινωνικές συμπεριφορές: ας μην απορούμε με τα παιδιά.

Κατά συνέπεια, αν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να τα βοηθήσουμε είναι να διαφοροποιηθούμε εμείς ως ενήλικες. Να αλλάξουμε πρώτα εμείς, πρώτα σε ενδοοικογενειακό και έπειτα σε ενδοσχολικό επίπεδο τις συμπεριφορές και τις συνήθειές μας, τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε πρόσωπα και καταστάσεις. Να μάθουμε να συζητάμε αντί να καβγαδίζουμε, να συνεργαζόμαστε και όχι να ανταγωνιζόμαστε, να βοηθάμε και να στεκόμαστε αλληλέγγυα στους συνανθρώπους μας, να προσφέρουμε αντί να προσπερνάμε…

Στόχος του Σχολείου μας είναι η συνέργεια όλων όσων έχουν τη διοικητική και παιδαγωγική ευθύνη για τη λειτουργία του, η γόνιμη συνεργασία και η αποτελεσματικότητα στο πεδίο της πρόληψης, αλλά και της αντιμετώπισης των φαινομένων της βίας και του εκφοβισμού.

Σας καλούμε να γίνετε αρωγοί σε αυτή την προσπάθειά μας!

Παρακάτω αναρτούμε διάφορες δράσεις που πραγματοποιήθηκαν εντός του Μαρτίου σε διάφορες τάξεις:

Τάξη Β’

Τάξη Γ1′

Τάξη Δ’2

Τάξη Ε’2

Τάξη Ε’3

Τη Δευτέρα στις 6 Μαρτίου διαβάσαμε και επεξεργαστήκαμε στην αίθουσα της βιβλιοθήκης, το βιβλίο με τίτλο: «Ο διαφορετικός μισομπουκίτσας» που έχει σαν θέμα του τον σχολικό εκφοβισμό. Το βιβλίο συνοδεύεται και από cd στο οποίο περιέχονται τα τραγούδια μελοποιημένα τα οποία οι μαθητές του τμήματος απόλαυσαν τραγουδώντας τα. Συζητήσαμε γύρω από το σχετικό θέμα και οι μαθητές ζωγράφισαν.

Τάξη Στ’ – Αγγλικά

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyber bullying) ήταν το θέμα του project της Στ’ τάξης. Μετά από παρουσίαση στην αγγλική γλώσσα, με ενεργή συμμετοχή και μεγάλο ενδιαφέρον από την πλευρά των παιδιών, οι μαθητές και μαθήτριες χωρίστηκαν σε ομάδες των δύο ή τριών και έφτιαξαν αφίσες σχετικά με το θέμα. Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό!!

Μουσική

Στις τάξεις Α’ και Β’, εκμάθηση των τραγουδιών “Ελάτε να γίνουμε φίλοι” και  “Η ασπίδα της αγάπης”

Στις τάξεις από Γ’ έως Στ’, εκμάθηση των τραγουδιών “Δώστε τα χέρια”,  “Η ασπίδα της αγάπης”, “Σχολικός εκφοβισμός” και “Ο κόσμος που ονειρεύτηκα”.