Η ΖΩΗ ΤΗΣ ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΥΔΑΣ
Η φαιά (καφέ) αρκούδα ζει στα δάση και τα βουνά της Ευρώπης, της Ασίας της Βόρειας Αφρικής και της Βόρειας Αμερικής. Στην Ελλάδα, ζει στον Όλυμπο, στη Ροδόπη, την Πίνδο και στις απόμακρες περιοχές της Καστοριάς και της Φλώρινας. Ο πληθυσμός της στη χώρα μας είναι περιορισμένος.
Μετακινείται ανά περιόδους για να βρει τροφή. Η περιοχή που κατοικεί κάθε αρκούδα μπορεί να κυμαίνεται από 200 έως 2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα για τα αρσενικά, και 100 έως 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα για τα θηλυκά. Είναι συνήθως μοναχικά ζώα.
ΤΡΟΦΗ
Η αρκούδα είναι ζώο παμφάγο με προτίμηση στις τροφές φυτικής προέλευσης και έχει ανάγκη από μεγάλες ποσότητες τροφής. Τρέφεται με όλων των ειδών τους διαθέσιμους καρπούς του δάσους: Βατόμουρα, άγρια κορόμηλα, κάστανα, κεράσια, μήλα, αχλάδια, σμέουρα, καρπούς σορβιάς, αγριοφράουλες, βελανίδια, καρπούς οξιάς αλλά και βολβούς, ρίζες και χόρτα. Συμπληρώνει το διαιτολόγιο της με μέλι, μικρά και μεγάλα θηλαστικά, έντομα, μυρμήγκια, βατράχια, σαλιγκάρια, ψάρια και χελώνες. Όταν πεινάει και δε βρίσκει τροφή κατεβαίνει στα χωριά και ορμά στα κατοικίδια ζώα. Δεν επιτίθεται στον άνθρωπο εκτός αν αισθανθεί ότι κινδυνεύει η ίδια ή τα μικρά της.
ΧΕΙΜΕΡΕΙΑ ΝΑΡΚΗ
Οι καφέ αρκούδες πέφτουν σε χειμερία νάρκη όλο το χειμώνα, σε φωλιά που συνήθως σκάβουν σε προστατευμένη πλαγιά και τη στρώνουν με κλαδιά και φύλλα, για να διατηρήσουν ενέργεια, μειώνοντας τον καρδιακό τους ρυθμό και τη θερμοκρασία του σώματος τους. Κατά το διάστημα αυτό η αρκούδα μπορεί να επιβιώσει για πάνω από μισό χρόνο χωρίς φαγητό, το ποτό, την ούρηση ή την αφόδευση. Αξιοσημείωτο είναι ότι η θηλυκιά καφέ αρκούδα είναι επίσης σε θέση να γεννήσει και να περιποιηθεί ένα τσούρμο μικρά κατά τη διάρκεια της χειμερίας νάρκης, κάτι που μπορεί να προκαλέσει απώλεια ως και 40 τοις εκατό του σωματικού βάρους.
ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ
Η συνολική περίοδος κύησης διαρκεί ως 8 μήνες. Τα μικρά γεννιούνται το χειμώνα κατά τη διάρκεια της χειμερίας νάρκης της μητέρας. Γεννά 1 ως 4 μικρά τα οποία θηλάζουν πέντε μήνες και η μητέρα τους τα φροντίζει για ένα χρόνο μέχρι την επόμενη περίοδο χειμερίας νάρκης. Η αρκούδα κρατά τα μικρά ανάμεσα στα πόδια της για να τα ζεστάνει. Στο δάσος τα προσέχει, τους διδάσκει πως να εντοπίζουν την τροφή τους και πως να την προσέχουν. Τα αρκουδάκια φθάνουν στην αναπαραγωγική ωριμότητα όταν είναι τεσσάρων έως έξι ετών. Τα θηλυκά γεννούν πρώτη φορά συνήθως μεταξύ των ηλικιών πέντε και δέκα, και γεννούν περίπου ανά δύο ως πέντε χρόνια.
ΑΠΕΙΛΕΣ
Οι δύο βασικές απειλές για την καφέ αρκούδα στην Ελλάδα είναι η σκόπιμη ή τυχαία θανάτωση και η απώλεια και ο κατακερματισμός του βιοτόπου της. Εκτός από τη λαθροθηρία, το είδος απειλείται και από την εκτεταμένη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων. Η απώλεια και ο κατακερματισμός του βιοτόπου της αρκούδας στη χώρα μας προκαλείται πρωτίστως από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις (κατασκευή μεγάλων οδικών αξόνων όπως συνέβη με την Εγνατία Οδό, παράνομη υλοτομία, δασικές πυρκαγιές, αλόγιστη διάνοιξη δασικών δρόμων, κατασκευή ανεμογεννητριών και φραγμάτων). Άμεση συνέπεια της πυκνότητας του οδικού δικτύου και της αύξησης του αριθμού των οχημάτων σε αυτό, είναι ο μεγάλος αριθμός τροχαίων ατυχημάτων με θύματα αρκούδες. Ενδεικτικό είναι ότι από το 2003 και έπειτα έχουν σκοτωθεί περισσότερες από 30 αρκούδες σε τροχαία ατυχήματα.
Η καφέ αρκούδα εξημερώνονται εύκολα λαο μαθαίνουν να κάνουν διάφορες κινήσεις με τις οδηγίες του εκπαιδευτή της.
Η ζωή των αιχμάλωτων αρκούδων:
1. Οι χορεύτριες αρκούδες των Αρκουδιάρηδων. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό από πολλά χρόνια στην Ελλάδα και σε άλλες Βαλκανικές χώρες. Το ζώο συλλαμβάνεται μικρό για να μπορέσει να εκπαιδευτεί σωστά, αφού πρώτα φονευτεί η μητέρα του, που δε θα επέτρεπε σε κανέναν να πλησιάσει τα μικρά της. Έτσι χάνει τουλάχιστον δύο άτομα. Η εκπαίδευση του ζώου αποτελεί διαδικασία μακρόχρονη και επώδυνη. Η μύτη τους τρυπιέται για να περαστεί ο χαλκάς που χρησιμεύει ως όργανο καθοδήγησης. Η διατροφή των αρκούδων είναι άθλια και το γνωστό μας “νηστικό αρκούδι δε χορεύει” αποτελεί ένα μύθο. Η επιβράβευση για την παράσταση της “χορεύτριας αρκούδας” απλά ξεγελά την πείνα της αφού τα γεύματα της είναι αποφάγια και σκουπίδια καθώς οι συνθήκες διαβίωσης της είναι άθλιες.
2. Οι αρκούδες των ζωολογικών κήπων. Στο πρόβλημα της αιχμάλωτης αρκούδας υπάγονται και οι περιπτώσεις αυτών που κρατιούνται σε ζωολογικούς κήπους. Αρκετοί από αυτούς δεν λειτουργούν με τους όρους που θέτει η σύγχρονη και ιδίως η ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία τείνει να τους καταργήσει με τη σημερινή τους μορφή. Είναι βέβαιο ότι οι περισσότεροι από τους ζωολογικούς κήπους απέχουν πολύ από το να προσφέρουν ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης στις αρκούδες και τα άλλα ζώα. Οι χώροι, το προσωπικό, η κτηνιατρική περίθαλψη, η διατροφή, η υλικοτεχνική υποδομή και οι γενικότερες συνθήκες διαβίωσης χαρακτηρίζονται από ανεπάρκεια, συχνά επικίνδυνη και για την ίδια τη ζωή των ζώων.
ΦΩΝΗ ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΥΔΑΣ
ΒΙΝΤΕΟ
ΠΗΓΕΣ
“ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΟΝ ΦΥΣΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: Τα ζώα του δάσους”, Γιάννη Σμυρνιωτάκη, εκδ. Ιππόκαμπος