IToday.GRin

Tο πρόγραμμα ενεργειών Marie Curie, το οποίο βοηθά στη χρηματοδότηση των καλύτερων ερευνητών στην Ευρώπη, εορτάζει την 15η επέτειο του. Επ’ ευκαιρία του ορόσημου αυτού, η κ. Aνδρούλλα Βασιλείου, μέλος της Eυρωπαϊκής Επιτροπής για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, την πολυγλωσσία και τη νεολαία, συνάντησε 300 ερευνητές από διάφορους επιστημονικούς κλάδους και εθνικότητες σε ένα συνέδριο στην πολωνική πρωτεύουσα. Η εκδήλωση συνέπιπτε, επίσης, με την 100ή επέτειο της απονομής του βραβείου Nobel Χημείας στην Marie Sklodowska-Curie, τη γαλλίδα επιστήμονα πολωνικής καταγωγής, που έγινε διάσημη για την πρωτοπόρο εργασία της σχετικά με τη ραδιενέργεια.

Tο θέμα του συνεδρίου, που διοργανώθηκε από την πολωνική κυβέρνηση και υποστηρίχθηκε από το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Πρόγραμμα “άνθρωποι”», ήταν «Επιστήμη – πάθος, αποστολή και ευθύνη». Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν σε θέματα όπως: με ποιο τρόπο να προωθηθεί η Ευρώπη ως ο ιδανικός τόπος για την επιδίωξη επιστημονικής σταδιοδρομίας, ποιος είναι ο ρόλος της επιστήμης στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η κοινωνία καθώς και πώς θα πρέπει οι ερευνητές να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο απέναντι στο ευρύτερο κοινό.

Το συνέδριο επέφερε επίσης πλεονεκτήματα για το νέο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της Επιτροπής «Ορίζοντας 2020», το οποίο θα περιλαμβάνει τις ενέργειες Marie Curie και το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Καινοτομίας και Τεχνολογίας. Η Επιτροπή πρότεινε χρηματοδότηση 80 δισεκατομμυρίων ευρώ για το νέο πρόγραμμα το 2014-2020, σε σύγκριση με 55 δισεκατομμύρια ευρώ για έρευνα στο πλαίσιο του τρέχοντος προϋπολογισμού. Η επίτροπος κ. Βασιλείου ζητά την παροχή σημαντικά μεγαλύτερης υποστήριξης για το πρόγραμμα Marie Curie, στο οποίο χορηγήθηκαν 4,7 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2007-2013.

Ιστορικό

Οι ενέργειες Marie Curie έχουν υποστηρίξει περισσότερους από 50 000 ερευνητές από σχεδόν 130 διαφορετικές εθνικότητες από τη δημιουργία του προγράμματος το 1996. Πάνω από το ήμισυ της χρηματοδότησης που χορηγείται μέσω του προγράμματος προορίζεται για την έρευνα σχετικά με μείζονες κοινωνικές προκλήσεις όπως είναι η υγεία, ο εφοδιασμός με ενέργεια και η κλιματική αλλαγή (βλέπε πίνακα παρακάτω).

Το πρόγραμμα επενδύει στην κατάρτιση και την εξέλιξη της σταδιοδρομίας ερευνητών σε κάθε στάδιο του επιπέδου μεταπτυχιακών σπουδών. Ανταποκρίνεται άμεσα στις δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια «Ένωση καινοτομίας» με την προσέλκυση και την κατάρτιση νέων ώστε να γίνουν ερευνητές και με την προσφορά διδακτορικής κατάρτισης υψηλής ποιότητας, με τη συμμετοχή των επιχειρήσεων, ώστε να προωθούνται διεθνώς ανταγωνιστικές ερευνητικές σταδιοδρομίες στην Ευρώπη.

Οι ενέργειες Marie Curie ενθαρρύνουν επίσης την κινητικότητα των ερευνητών ανάμεσα στους τομείς, στις επιστήμες και στις χώρες και με τον τρόπο αυτόν συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της πρωτοβουλίας «Νεολαία σε κίνηση» της ΕΕ.

Εκτός από την επιδότηση μεμονωμένων ερευνητών, οι ενέργειες Marie Curie υποστηρίζουν επίσης την πιο στενή συνεργασία μεταξύ ερευνητικών οργανισμών, πανεπιστημίων και επιχειρήσεων από όλο τον κόσμο. Μέχρι σήμερα, περισσότερες από 70 χώρες συμμετείχαν στα σχέδια του προγράμματος Marie Curie.

Για την ενίσχυση της στενότερης συνεργασίας μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, και για την κατάρτιση της επόμενης γενιάς επιστημόνων στην καλύτερη κατανόηση τόσο του ακαδημαϊκού όσο και του επιχειρηματικού κόσμου, η Επιτροπή ανέλαβε πρόσφατα μια νέα πιλοτική πρωτοβουλία με τίτλο «Ευρωπαϊκοί βιομηχανικοί διδακτορικοί τίτλοι». Έτσι παρέχεται η ευκαιρία σε νεαρούς ερευνητές να πραγματοποιήσουν τη διδακτορική τους κατάρτιση τόσο σε πανεπιστήμιο ή ερευνητικό ινστιτούτο όσο και σε μια εταιρεία, σε διάφορα κράτη μέλη ή άλλες χώρες που συμμετέχουν στο ερευνητικό πρόγραμμα της Επιτροπής.

Αρμόδιος για τη διαχείριση των ενεργειών Marie Curie είναι ο Εκτελεστικός Οργανισμός Έρευνας, ο οποίος διαχειρίζεται επίσης τμήματα του έβδομου προγράμματος-πλαισίου έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης της ΕΕ (ΠΠ7), ενός από τους πυλώνες της στρατηγικής «Eυρώπη 2020» για διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το συμπόσιο, βλέπε: http://www.mariecurie2011.pl. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις ενέργειες Marie Curie, βλέπε: http://ec.europa.eu/research/mariecurieactions

Όπως γνωρίζει κάθε θαυμαστής του Σέρλοκ Χολμς, του Ηρακλή Πουαρώ και της Λίζμπετ Σαλάντερ, απαιτείται επίπονη ερευνητική εργασία για την εξιχνίαση του μυστηρίου ενός φόνου. Κατά τη διάρκεια της φετινής έκτης «Νύχτας των ερευνητών» της ΕΕ, που πραγματοποιείται σε περισσότερες από 320 ευρωπαϊκές πόλεις στις 23 Σεπτεμβρίου, τα μελλοντικά «λαγωνικά» θα έχουν την ευκαιρία να συνεργαστούν με εγκληματολόγους στην Κρακοβία (Πολωνία) για να λύσουν το αίνιγμα ενός φόνου και να ανακαλύψουν τον ένοχο με τη βοήθεια δοκιμής DNA και διάπλασης του ψυχολογικού προφίλ του δράστη. Eφέτος, μεταξύ άλλων σημαντικών εκδηλώσεων, περιλαμβάνεται και παρουσίαση από επιστήμονες στη Λευκωσία (Κύπρος) που θα εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίο η ικανότητα του Σπάιντερμαν να ανεβαίνει κάθετους τοίχους μπορεί να επιτευχθεί στην πραγματική ζωή με τη χρήση τεχνολογίας σωματιδίων «νανοϋλικών». Στη Ρώμη, εν τω μεταξύ, επισκέπτες στο Πλανητάριο θα έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν μικρούς ανεμοστρόβιλους με σκοπό να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο συμβαίνουν αυτά τα φυσικά φαινόμενα. Εκατοντάδες ερευνητές από διάφορους επιστημονικούς τομείς θα προβάλουν το έργο τους στο κοινό και θα καταδείξουν τη σημασία της έρευνας και της καινοτομίας στην καθημερινή ζωή μας. Η νύχτα των ερευνητών χρηματοδοτείται μέσω των «Δράσεων Μαρία Κιουρί» της ΕΕ, που προωθούν την κινητικότητα, την κατάρτιση και την εξέλιξη της σταδιοδρομίας των ερευνητών. Η πρωτοβουλία προσέλκυσε 600.000 επισκέπτες σε εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν πέρυσι.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι επισκέπτες των εκδηλώσεων της «Νύχτας των ερευνητών» θα έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν ερευνητικές εγκαταστάσεις που, συνήθως, δεν είναι ανοιχτές για το κοινό, συμπεριλαμβανομένων των εργαστηρίων και των ερευνητικών κέντρων, να χρησιμοποιήσουν τις πιο πρόσφατες τεχνολογίες και όργανα με την καθοδήγηση επιστημόνων, να συμμετάσχουν σε πειράματα, διαγωνισμούς και κουίζ και να παρακολουθήσουν επιδείξεις και προσομοιώσεις.

Εκατοντάδες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται σε ολόκληρη την Ευρώπη – βλ. παράρτημα 1 για περισσότερες σημαντικές εκδηλώσεις ή κάντε κλικ εδώ για να ανακαλύψετε μια εκδήλωση κοντά σας. Η προστιθέμενη αξία που η έρευνα και η καινοτομία προσδίδουν στην κοινωνία και την οικονομία αναγνωρίστηκε από καιρό από την ΕΕ, η οποία επενδύει περισσότερα από 50 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2007-2013. Η Επιτροπή πρότεινε πρόσφατα τη διάθεση 80 δισ. ευρώ για ερευνητικά σχέδια για την περίοδο 2014-2020 ώστε να ενισχυθεί η δημιουργία θέσεων εργασίας και η Ευρώπη να καταστεί πιο ανταγωνιστική.

Ιστορικό

Τι είναι η «Νύχτα των ερευνητών»;

Η «Νύχτα των ερευνητών» είναι μια από τις πιο δημοφιλείς πρωτοβουλίες της ΕΕ που απευθύνεται στο ευρύ κοινό – ιδίως σε οικογένειες, νέους και άτομα που μπορεί να μη θεωρούν τους εαυτούς τους θαυμαστές της επιστήμης. Ο σκοπός της είναι να γίνει αισθητή η επιστήμη με διασκεδαστικό τρόπο. (περισσότερα…)

Η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη σθεναρότητα και συνοχή την κοινωνική διάσταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ιδίως ενόψει της οικονομικής κάμψης. Αυτό είναι το συμπέρασμα από νέα έκθεση της Επιτροπής που εξετάζει τις εθνικές πολιτικές πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τη χρηματοδότηση και την υποστήριξη των σπουδαστών. Η έκθεση, που καλύπτει τα κράτη μέλη της ΕΕ, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Τουρκία, παρέχει ορισμένα στοιχεία σχετικά με τη νέα στρατηγική της Επιτροπής για τον εκσυγχρονισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που θα δρομολογηθεί στις 20 Σεπτεμβρίου.

Σύμφωνα με την έκθεση που βλέπει το φως σήμερα, οι χώρες πρέπει να προσαρμόσουν τα συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ώστε να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που δημιουργούνται από τις ταχύτατες αλλαγές στην κοινωνία. Ειδικότερα, πρέπει να δώσουν τη δυνατότητα σε περισσότερους ανθρώπους να ωφεληθούν από την τριτοβάθμια εκπαίδευση και να επιδιώξουν την επίτευξη αυτού του στόχου με συνεκτικά μέτρα, χρηματοδότηση και παρακολούθηση των αποτελεσμάτων για την αξιολόγηση του αντικτύπου.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες έθεσαν ως ποσοτικό στόχο να φτάσει στο 40% το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 30-34 ετών που έχουν τίτλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έως το 2020 – δηλαδή να αυξηθεί σε σχέση με το σημερινό ποσοστό που είναι μόλις μεγαλύτερο από 33%. Η μελέτη, που πραγματοποίησε το δίκτυο Eurydice για λογαριασμό της Επιτροπής, εστιάζεται σε τρία θέματα: πολιτικές για τη διεύρυνση της συμμετοχής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση· τάσεις στη χρηματοδότηση· και οι συνέπειες από τα συστήματα για τα δίδακτρα και υποστήριξη των σπουδαστών.

Η μελέτη αναδεικνύει τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των χωρών ως προς τις προσεγγίσεις που ακολουθούνται για την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων και ως προς τα αποτελέσματα αυτών των διαφορετικών προσεγγίσεων στην επίδοση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, φαίνεται ότι υπάρχει χάσμα Ανατολής-Δύσης ως προς τις διαδρομές προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση για τους μη παραδοσιακούς υποψήφιους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως για ενήλικες που θέλουν να σπουδάσουν βάσει δεξιοτήτων που απέκτησαν στην εργασία τους και όχι βάσει τίτλων σχολικής εκπαίδευσης.

Η έκθεση τονίζει τις αλλαγές στις δαπάνες για την τριτοβάθμια εκπαίδευση λόγω της κρίσης. Το προηγούμενο ακαδημαϊκό έτος (το 2010/11 σε σύγκριση με το 2009/10) οι μεγαλύτερες αυξήσεις στον προϋπολογισμό για την παιδεία έγιναν στη Λιθουανία, το Λιχτενστάιν, την Αυστρία, τη Γαλλία, τη Φινλανδία και τη Μάλτα, ενώ οι μεγαλύτερες περικοπές έγιναν στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ισλανδία (μείωση της τάξης του 8-10%), καθώς και στην Ισπανία, την Ιταλία, την Τσεχία και τη Σλοβακία (μείωση έως 3%).

Η έκθεση εξετάζει επίσης τα δίδακτρα και τις υποτροφίες που δίνονται σε κάθε χώρα. Ωστόσο, δεν απομονώνεται μία μόνο προσέγγιση ως η καλύτερη, διότι αυτό που φέρνει αποτελέσματα σε μια χώρα δεν φέρνει αποτελέσματα σε άλλη.

Για περισσότερες πληροφορίες

Από τις 16 έως τις 22 Σεπτεμβρίου 2011, εκατοντάδες ευρωπαϊκών πόλεων και κωμοπόλεων θα συμμετάσχουν στη δέκατη Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας και θα καλέσουν τους κατοίκους τους να συμμετάσχουν σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων με το οποίο προωθείται η βιώσιμη κινητικότητα. Το φετινό θέμα – Εναλλακτική Κινητικότητα – στοχεύει στην προώθηση ενεργειακά αποδοτικών εναλλακτικών μέσων έναντι των αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που εξακολουθούν να κυριαρχούν στις αστικές μεταφορές. Η εβδομάδα ενθαρρύνει τις τοπικές αρχές και τους πολίτες να αναδείξουν τις πολλές θετικές συνέπειες άλλων μέσων μεταφοράς.

Εναλλακτικά μέσα μεταφοράς

Η υπέρμετρη χρήση των αυτοκινήτων είναι καταστρεπτική για την ποιότητα ζωής στις πόλεις μας. Ο θόρυβος, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και η μείωση του δημόσιου χώρου αποτελούν όλα συμπτώματα του προβλήματος. Λόγω της πίεσης που ασκείται σε πόρους όπως η ενέργεια, η γη, το νερό και οι πρώτες ύλες υπάρχει αυξανόμενη συνειδητοποίηση της ανάγκης για εναλλακτικές μορφές μεταφοράς που προκαλούν λιγότερη ρύπανση, καταναλώνουν λιγότερους πόρους και συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας 2011 έχει ως στόχο να ενθαρρύνει τους ευρωπαίους πολίτες που ζουν σε αστικές περιοχές να χρησιμοποιούν μέσα μεταφοράς με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές, όπως το βάδισμα, η ποδηλασία ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Δέκατη επέτειος της Εβδομάδας Κινητικότητας

Η έκδοση του 2011 σηματοδοτεί τη δέκατη επέτειο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας. Κατά την τελευταία δεκαετία, η Εβδομάδα Κινητικότητας έχει υποστηρίξει πόλεις για τη δημιουργία ενός πιο ευχάριστου και υγιεινού περιβάλλοντος για τους κατοίκους τους, ενθαρρύνοντάς τους να μειώσουν τη κυκλοφοριακή συμφόρηση και προωθώντας αειφόρα και χειροκίνητα μέσα μεταφοράς.

Από τότε που εγκαινιάστηκε η εβδομάδα κινητικότητας το 2002, ο αριθμός των πόλεων που συμμετέχουν σε αυτήν συνεχώς αυξάνει. Το 2010, με θέμα «Μετακινούμαι έξυπνα, ζω καλύτερα», 2.221 τοπικές αρχές, αριθμός ρεκόρ, υπόγραψαν τη χάρτα της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας ή/και καταχώρισαν τις δραστηριότητές τους στον δικτυακό τόπο της εκστρατείας www.mobilityweek.eu. Το 2010 σηματοδοτεί την πέμπτη συνεχόμενη χρονιά με ρεκόρ συμμετοχής.

Βραβεία Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας 2011

Οι συμμετέχουσες πόλεις και κωμοπόλεις που πληρούν ορισμένα κριτήρια επιλεξιμότητας ενθαρρύνονται να υποβάλουν αίτηση για το βραβείο Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας 2011. Το βραβείο απονέμεται σε πόλεις οι οποίες κρίνονται ότι έχουν οργανώσει τις πιο καινοτόμες εκστρατείες όσον αφορά την ποιότητα των δραστηριοτήτων που συνδέονται με το ετήσιο θέμα και το εύρος των μόνιμων μέτρων που εφαρμόζονται. Το 2010 η πόλη της Almada Πορτογαλίας κέρδισε το βραβείο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας, ακολουθούμενη στις επόμενες θέσεις από τη Μούρθια Ισπανίας και τη Ρίγα Λετονίας (βλ. επίσης H Almada κερδίζει το βραβείο Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας 2010).

Η επιστημονική κοινότητα και άλλες ενδιαφερόμενες ομάδες και μεμονωμένα άτομα καλούνται σήμερα να βοηθήσουν στον επαναπροσδιορισμό του τοπίου της έρευνας στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση για να εξεύρει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να βελτιωθεί ριζικά το ευρωπαϊκό ερευνητικό περιβάλλον. Στόχος είναι η επίτευξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) έως το 2014, με τη δημιουργία μιας πραγματικής ενιαίας αγοράς για τη γνώση, την έρευνα και την καινοτομία. Αυτό θα επιτρέψει στους ερευνητές, τα ερευνητικά ιδρύματα και τις επιχειρήσεις να κυκλοφορούν, ανταγωνίζονται και συνεργάζονται σε διασυνοριακό επίπεδο, αυξάνοντας το αναπτυξιακό δυναμικό.

Η αρμόδια για την έρευνα και την καινοτομία Ευρωπαία Επίτροπος κα Máire Geoghegan-Quinn δήλωσε: «Η ανάγκη να ενισχυθεί η οικονομία της Ευρώπης σημαίνει ότι πρέπει να αντλήσουμε από την έρευνά μας ό,τι υπάρχει καλύτερο. Κρίνω απαράδεκτο να είναι συχνά ελκυστικότερο και ευκολότερο για τους κορυφαίους επιστήμονές μας να διασχίσουν τον Ατλαντικό παρά να μετακινηθούν εντός της ΕΕ. Θέλουμε να μας πει η ερευνητική κοινότητα τι χρειάζεται, ώστε να μπορούμε να συνεργαστούμε μαζί της για να άρουμε τους φραγμούς στην ανάπτυξη και την απασχόληση.»

Η διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2011. Μερικά από τα ερωτήματα στα οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να δώσει απάντηση είναι τα εξής:

• Αναζητούν οι ερευνητές νέες ευκαιρίες, πλην όμως παραμένουν αποκλεισμένοι λόγω των εθνικών συνόρων;
• Έχουν ανάγκη οι επιστήμονες από νέες ερευνητικές υποδομές για την υλοποίηση και τη δοκιμή ιδεών;
• Χρειάζεται η ερευνητική κοινότητα περισσότερες ευκαιρίες για ανταλλαγή απόψεων, υλοποίηση νέων έργων και δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών;

Η Επιτροπή θα αξιοποιήσει τις απαντήσεις που θα δοθούν σε αυτές και σε πολλές άλλες ερωτήσεις προκειμένου να οριστικοποιήσει την πρότασή της για ένα ενισχυμένο πλαίσιο ΕΧΕ, η οποία θα δημοσιευθεί πριν από τα τέλη του 2012. Το πλαίσιο θα βελτιστοποιήσει τον συντονισμό της χρηματοδότησης της έρευνας διαμέσου των συνόρων των κρατών μελών, βελτιώνοντας τον βαθμό απόδοσης και την απήχηση της ευρωπαϊκής έρευνας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χαρακτηρίσει τον ΕΧΕ ως αναγκαία προϋπόθεση για μια νέα εποχή καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη, όπου τα καλύτερα μυαλά θα συνεργάζονται ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να μετατραπεί σε μια «Ένωση Καινοτομίας». Τον Φεβρουάριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έδωσε τη στήριξή του και κάλεσε την Ευρωπαϊκή Ένωση να άρει ταχέως τα εναπομένοντα εμπόδια στην προσέλκυση ταλέντων και επενδύσεων, και να δημιουργήσει έναν ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας έως το 2014.

Όποιος ενδιαφέρεται για την ευρωπαϊκή έρευνα και καινοτομία μπορεί να συμμετάσχει στη διαβούλευση μέσω του ιστότοπου:

http://ec.europa.eu/research/consultations/era/consultation_en.htm