ailiadi's blog

“Ο ρόλος του τύπου στη σημερινή κοινωνία”.

Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του «πολιτικόν ζώον» δηλαδή έχει ανάγκη από πληροφόρηση, επικοινωνία, «του ειδέναι ορέγεται». Απόρροια αυτής της έντονης τάσης για πληροφόρηση που έχει ο άνθρωπος είναι και η ύπαρξη του τύπου στη σημερινή εξελιγμένη κοινωνία. Η λέξη τύπος παράγεται από το ρήμα τύπτω=χτυπώ και σημαίνει χτύπος, αποτύπωμα, ίχνος, εντύπωμα, καλούπι, σημάδι.

Τύπος είναι οι ημερήσιες εφημερίδες, τα περιοδικά. Οι δημοσιογράφοι και η δημοσιογραφία είναι εκείνοι οι καθοριστικοί παράγοντες απ’ τους οποίους εξαρτάται η ποιότητα του τύπου μιας χώρας καθώς και η πολιτική αγωγή που θα λάβουν οι κάτοικοί της. Συνεπώς ο τύπος αποτελεί ένα από τα μέσα ενημέρωσης του πλατύτερου κοινού. Διακρίνεται σε ημερήσιο (καθημερινή έκδοση) και περιοδικό (σε τακτά διαστήματα). Ανάλογα με την ύλη του σε πολιτικό, καλλιτεχνικό, οικονομικό, επιστημονικό, θρησκευτικό και αθλητικό. Ανάλογα με την ποιότητα σε: καλό και κακό που στον κακό συμπεριλαμβάνονται ο κίτρινος τύπος, τα ρυπαρά έντυπα και η πορνογραφία.

Στην Αρχαιότητα για την ανακοίνωση και διάδοση ειδήσεων χρησίμευαν οι κήρυκες και οι αγγελιοφόροι και χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μαραθωνοδρόμου Φειδιππίδη. Όμως ο πρόδρομος του σημερινού τύπου χάνεται στα βάθη των αιώνων και ήταν ο υποτυπώδης τύπος, οι «βασίλειοι», εφημερίδες του Μ. Αλεξάνδρου. Στην Κίνα το 618 μ. Χ. εγκαινιάζεται η «Εφημερίδα του Πεκίνου». Η πρώτη έντυπη πια εφημερίδα δημιουργείται στη Φραγκφούρτη το 1583. Στην ελληνική γλώσσα πρώτη εβδομαδιαία έκδοση είναι η εφημερίδα του Πούλιου στη Βιέννη του 1790. Στην Ελλάδα η πρώτη εφημερίδα που τυπώνεται είναι η «Σάλπιγξ» στην Καλαμάτα το 1821 αμέσως μετά τις επαναστατικές κινητοποιήσεις του υπόδουλου γένους.

Τα κίνητρα που οδήγησαν και οδηγούν στην έκδοση εφημερίδων και περιοδικών είναι πολλά και ποικίλα. Αίτια οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, πνευματικά αλλά και ηθικά υποσκάπτουν το έδαφος και οικοδομούν τον τύπο. Πολλοί αποκαλούν τον τύπο τέταρτη εξουσία γιατί μετά τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής αγωγής και της κοσμοθεωρίας του πολίτη παίζει και ο τύπος. Με τις ειδήσεις, τα διάφορα άρθρα, ως επιφυλλίδες, τα σχόλια, τις κριτικές, ο υγιής τύπος παίζει σημαντικό ρόλο στη σημερινή κοινωνία:

Προσφέρει εργασία σε πολλούς ανθρώπους, προβάλλει δίκαια αιτήματα εργαζομένων, αποκαλύπτει και καυτηριάζει οικονομικές ατασθαλίες, σκάνδαλα οικονομικά, καταχρήσεις, υπερβάσεις και αδικίες. Κρίνει και ελέγχει τις άλλες τρεις εξουσίες (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική), τις πράξεις των ηγετών, των υπαλλήλων και των πολιτών. Είναι πανίσχυρο όργανο της λαϊκής κυριαρχίας, λειτουργία απαραίτητη στα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα, γιατί ο τύπος συντελεί στην κατοχύρωση των δημοκρατικών ελευθεριών. Προσφέρει μέγιστες υπηρεσίες στην κοινωνία, γιατί ενημερώνει, διαφωτίζει και καθοδηγεί τον πολίτη. Επηρεάζει την κοινή γνώμη και έτσι συντελεί στη διαμόρφωση μιας άλφα ή μιας βήτα πεποιθήσεως πάνω σ’ ένα επίκαιρο γεγονός. Γι αυτό και ο σκληρότερος αντίπαλος των τυράννων είναι ο τύπος. Η ελευθεροτυπία είναι ο εφιάλτης τους. Γι αυτό, μόλις επιβληθεί ένα καθεστώς βίας, το πρώτο μέτρο που παίρνει είναι η λογοκρισία. Σε πολεμικές περιόδους ο τύπος εμψυχώνει, αναπτερώνει το ηθικό και δημιουργεί εθνικό παλμό. Σε περιόδους ειρήνης ψυχαγωγεί και τέρπει με τα ευθυμογραφήματα και τις γελοιογραφίες.

Προωθεί τα γράμματα και τις τέχνες, ενημερώνει, προβληματίζει, οξύνει την κρίση και τη σκέψη με τα επιστημονικά του άρθρα, τα σχόλια και τις κριτικές. Καθοδηγεί, μορφώνει και ανυψώνει το πνευματικό επίπεδο του πολίτη. Ακόμη, προβάλλοντας παραδείγματα ηθικών προσωπικοτήτων συντελεί στην ηθική ανύψωση του ανθρώπου και στη δημιουργία υψηλού φρονήματος.

Ο κίτρινος όμως τύπος, ο δημαγωγικός, ο διεφθαρμένος, που γίνεται όργανο φατριών, άνομων συμφερόντων, ο μη αντικειμενικός, ο φανατικός, ο πληρωμένος, ο σκανδαλοθηρικός, τα ρυπαρά έντυπα, η πορνογραφία, μπορεί να αποβεί πρόξενος μεγάλων συμφορών και να διασαλεύσει την ηθική βάση μιας κοινωνίας. Παρ’ όλο που συμβαίνει αυτό:

«Αν και καλύπτει κάποτε

σκοπούς μηχανορράφων,

το έργον είναι άγιον

των δημοσιογράφων».

Λέει ο Αλ. Σούτσος εκθειάζοντας την αποστολή και το έργο των δημοσιογράφων. Ο ίδιος ο Σούτσος έδινε τη δεοντολογία του Τύπου, για την οποία δυσκολεύεται κανείς να πιστέψει ότι είχε διατυπωθεί πριν από 150 περίπου χρόνια. «Θέλομεν μίαν ελευθέραν εφημερίδα έχουσαν το περί κοινοβουλευτικής κυβερνήσεως ζήτημα ως καθημερινόν της θέμα, εξελέγχουσαν τας αυθαιρέτους των υπουργείων πράξεις…. ζωπυρούσαν και ανάπτουσαν του υπέρ του συντάγματος έρωτα, ενθαρρύνουσαν τους ελευθερόφρονας εκ των υπαλλήλων και μαστίζουσαν τους δουλόφρονας, ζητούσαν εξωτερικώς ανεξαρτησίαν, εσωτερικώς ελευθερίαν, ισότητα, εκπαίδευση και οικονομίαν, εμπαίζουσαν τας φαναριωτικάς και κοτζαμπασικάς ευγενείας, πολεμούσαν τας θρησκευτικάς προλήψεις και απάτας, κηρύττουσαν πάντοτε την ιεράν αρχήν της κυριαρχίας του λαού, πηγής, αφ’ ής απορρέουση όλα τα δίκαια των εθνών. Ο συντάκτης αυτής πρέπει να είναι αληθής, αμερόληπτος, άμωμος».

Η επανάσταση του 1843, που έβαλε τον πρώτο φραγμό στην απολυταρχία του Όθωνα, ήταν έργο του στρατού και λαού, με πρωτοπόρο τον τύπο.

Γενικά, ο υγιής τύπος αποτελεί τον καθρέφτη της μορφωτικής στάθμης ενός λαού και συμβάλλει στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πνευματική και ηθική του πρόοδο και ανύψωση. Συγκρίνοντας τον τύπο με τα άλλα μέσα ενημέρωσης και συγκεκριμένα με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, παρατηρούμε ότι μπορεί να είναι πιο αδέσμευτος, πιο ελεύθερος.

Η τηλεόραση και το ραδιόφωνο μπορεί να ελέγχονται ή να κατευθύνονται. Επίσης στον τύπο ξαναδιαβάζεις κάτι, το μελετάς και εμβαθύνεις σ’ αυτό και επιπλέον είναι συνήθως προσιτός και φτηνός. Εκτός όμως απ’ τα παραπάνω πλεονεκτήματα ο τύπος παρουσιάζει και το εξής μειονέκτημα, σε σχέση με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση: Στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο υπάρχει ζωντάνια, παραστατικότητα, ταχύτητα μετάδοσης, ενώ στον τύπο υπάρχει κάποια εμμεσότητα όσον αφορά τη μετάδοση των ειδήσεων.

Φυσικά ο τύπος αντιμετωπίζει πολλές φορές πολλά προβλήματα (οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά π.χ. δωροδοκίες, πιέσεις, λογοκρισία, πάθη, φανατισμοί, τυραννικά καθεστώτα).

Για να εκπληρώσει όμως αποτελεσματικά την αποστολή του, χρειάζεται να υπάρχουν ελευθερία (ελευθεροτυπία), δημοκρατία, κατάλληλα τεχνικά μέσα (σύγχρονες τηλεπικοινωνίες), κεφάλαια (οικονομική ανεξαρτησία), ώριμο κοινό, οργάνωση και δημοσιογράφοι ικανοί, μορφωμένοι, ελεύθεροι και αξιοπρεπείς.

Μεγάλη λοιπόν η δύναμη και η σημασία του τύπου, αρκεί να μη διαστρεβλώνει τα γεγονότα, να μη συκοφαντεί, να μην υπερβάλλει και να μην ψεύδεται. «Δεν θέλω άλλο τι παρά τον τύπον ελεύθερον», έλεγε τον προηγούμενο αιώνα ο πληρεξούσιος Π. Χαλκόπουλος. «Όλα αφαιρέσατέ τα. Τον τύπον μόνον αφήσατέ με και αν όλη η τυραννία του κόσμου επικαθίση επί της τύχης της Ελλάδος θέλω δυνηθή, βεβαίως, να την καταστρέψω»….

Η σημασία του τουρισμού από οικονομική άποψη.

Για αρκετά κράτη, ένας από τους σπουδαιότερους παράγοντες οικονομικής ανάπτυξης είναι ο τουρισμός. Ανάμεσα σ’ αυτά τα κράτη συμπεριλαμβάνονται η Ελβετία που τα εισοδήματά της προέρχονται αποκλειστικά και μόνο απ’ τον τουρισμό, η Ιταλία αλλά και η Ελλάδα που προσελκύει περίπου 5.000.000 τουριστών ετησίως λόγω των αρχαιολογικών της μνημείων, των φυσικών της καλλονών μα και των φιλόξενων κατοίκων της.

Ο Τουρισμός είναι λέξη γαλλική (tourisme) και εκφράζει την κίνηση ταξιδιωτών από τόπο σε τόπο δηλαδή την περιήγηση. Πάντοτε για την προσέλκυση περιηγητών και εκδρομέων απαιτείται και η ανάλογη οργάνωση γιατί στο θέμα «Τουρισμός» παρεμβάλλονται σκοπιμότητες ποικίλου είδους όπως στην προκειμένη περίπτωση οικονομικές. Βασικά ο τουρισμός διακρίνεται σε εξωτερικό και εσωτερικό και σε ενεργητικό και παθητικό αντίστοιχα.

Η τάση και η επιθυμία του ανθρώπου να επισκέπτεται ξένους τόπους υπήρχε και στην αρχαία εποχή. Πολλοί από τους αρχαίους συγγραφείς, φιλοσόφους και ιστορικούς, απόκτησαν βαθιά γνώση του τότε γνωστού κόσμου χάρη στις περιηγήσεις τους. Αυτή τη γνώση μπόρεσαν να τη μεταδώσουν και στους συγχρόνους τους, γράφοντας έργα όπου περιέγραφαν με ζωντάνια και παραστατικότητα τους τόπους αυτούς. Ο Λυκούργος, ο Σόλωνας, ο Ηρόδοτος, ο Πλάτωνας, ο Αδριανός και ο Παυσανίας αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα κοσμογυρισμένων αρχαίων ανθρώπων.

Τα αίτια της ανάπτυξης του τουρισμού είναι πολυάριθμα και πολύμορφα. Πολλούς τους παροτρύνει η ψυχαγωγία για την πραγματοποίηση ενός ταξιδιού, άλλοι παρακινούνται από απλή περιέργεια. Οι λόγοι υγείας επίσης αποτελούν επίσης ανάγκη για τη διακίνηση απ’ τη μια χώρα στην άλλη. Ακόμη η δίψα για περαιτέρω μόρφωση και το εμπορικό δαιμόνιο απ’ το οποίο διακατέχονται ορισμένοι αποτελούν κινητήριες δυνάμεις που συνεχώς προάγουν τον τουρισμό.

Αναμφισβήτητα η σημασία του τουρισμού είναι μεγάλη και πολλές είναι οι ωφέλειες που προσκομίζουμε απ’ αυτόν.

Ο τουρισμός συντελεί στην αλληλογνωριμία των ανθρώπων και δημιουργεί δυναμικές και εποικοδομητικές σχέσεις μεταξύ τους. Παράλληλα προάγει το πνεύμα της κοινωνικότητας και της συνεργασίας μεταξύ των λαών. Ο Τουρισμός συμβάλλει στη γνωριμία ηθών και εθίμων αλλοδαπών κι έτσι ο άνθρωπος που διακρίνεται από κριτικό πνεύμα, απαλλαγμένο από κάθε προκατάληψη, έχει τη δυνατότητα να τα συγκρίνει με τα έθιμα της χώρας του και να επισημαίνει τις διαφορές και τις ομοιότητες. Επίσης συντελεί στη γνωριμία μνημείων, μουσείων, έργων πολιτισμού, παιδείας και νοοτροπίας. Όλα αυτά τον ωθούν στο να διασπά ιδεολογικά τείχη που πριν τον περιόριζαν και τον καθήλωναν ανυπόφορα στην παραδοχή και μάλιστα στη δογματική παραδοχή του κατεστημένου. Ο τουρισμός προωθεί τη συναδέλφωση, την αλληλοκατανόηση μεταξύ των λαών και την παγκόσμια ειρήνη.

Ιδιαίτερα όμως ο τουρισμός μας ενδιαφέρει -στο θέμα μας- από οικονομική άποψη. Οι ωφέλειές του κι εδώ είναι σημαντικότατες. Έχουμε εισροή ξένου συναλλάγματος και ενίσχυση της υπαίθρου με αποτέλεσμα τον περιορισμό της αστυφιλίας που επιφέρει τα γνωστά δεινά. Η ύπαιθρος εξαιτίας του περιζήτητου κλίματός της και των φυσικών καλλονών της συγκεντρώνει πολλούς τουρίστες, και το γεγονός αυτό αποτελεί έναν σπουδαίο ρόλο για την εκμετάλλευση και τη σωστή αξιοποίηση του πλούτου της. Ακόμη, η διακίνηση του χρήματος που γίνεται χάρη στην τουριστική κίνηση επιφέρει αύξηση του εμπορίου και των επιχειρήσεων.

Γενικά, ο τουρισμός συντελεί στη δραστηριοποίηση ολόκληρης της οικονομίας μιας χώρας, ενός τόπου. Αποτελεί αξιόλογη πηγή πλούτου και για τα προηγμένα κράτη και για τα υπανάπτυκτα. Συμβάλλει σημαντικά στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου ενός λαού και αυτή η άποψη τεκμηριώνεται με τον πιο αδιάσειστο τρόπο στην Ελβετία, την Ιταλία, την Κέρκυρα και τη Ρόδο στον Ελλαδικό χώρο.

Όμως παράλληλα προς τον τουρισμό πρέπει να προσέχει κανείς και τις άλλες πηγές πλούτου μιας χώρας. Να μην στηριζόμαστε μόνο στον Τουρισμό γιατί το τουριστικό ρεύμα είναι δυνατόν να ανακόπτεται περιστασιακά. Εξάλλου ο Τουρισμός δεν είναι μόνιμος και σταθερός παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης γι αυτό πρέπει επίσης να φροντίζει ο καθένας για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, να μην το καταστρέφει για χάρη του Τουρισμού. Πρέπει κατ’ επέκταση το κράτος να προσπαθεί να εναρμονίσει και να συμβιβάσει τους δυο αυτούς σπουδαίους συντελεστές της οικονομικής ανόδου έτσι ώστε να αλληλοενισχύονται και να αλληλοσυμπληρώνονται.

Περιοχές και χώρες που δεν έχουν αναπτύξει τον τουρισμό παρουσιάζουν ασθενή οικονομική δραστηριότητα γιατί τα ποσά τουρισμός και οικονομική ανάπτυξη είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ευθέως ανάλογα. Συμπέρασμα: αναμφισβήτητα ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους κυριότερους συντελεστές της οικονομίας μιας χώρας.

Όμως για να αναπτυχθεί ο τουρισμός απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις, ορισμένοι παράγοντες απ’ τους οποίους καθορίζεται η ανάπτυξη του τουρισμού. Το κλίμα, οι φυσικές καλλονές, τα μνημεία που σεβάστηκε ο χρόνος, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι τελειοποιημένες συγκοινωνίες, τα σύγχρονα και αναπαυτικά ξενοδοχεία, η φιλόξενη διάθεση των κατοίκων και η ασφάλεια που νιώθει κανείς στο έδαφος μιας χώρας αποτελούν τους παράγοντες που ανυψώνουν χρόνο με το χρόνο την τουριστική κίνηση σ’ αυτή. Άλλωστε κατά τους μεταγενέστερους χρόνους ο τουρισμός αναπτύχθηκε με τη σύγχρονη πια έννοια χάρη στους δρόμους, στις πυκνές συγκοινωνίες και στην ασφάλεια που επικρατεί στις διάφορες χώρες. Έτσι αφού το φράγμα του χρόνου έσπασε εδώ και χρόνια, κάθε χώρα έχει τη δυνατότητα να δεχθεί τουρισμό αρκεί να διαθέτει τις παραπάνω προϋποθέσεις και να τις αναπτύσσει συστηματικά.

Η χώρα μας μπορεί να αναπτυχθεί τουριστικά γιατί έχει τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Χρειάζεται όμως οργάνωση, σύστημα και συνεχής, επίμονη προσπάθεια για να φτάσει σ’ ένα ικανοποιητικό επίπεδο τουριστικής ανάπτυξης αντάξιο των φυσικών της προδιαθέσεων. Ύστερα θα μπορέσει να ανέλθει και από οικονομική άποψη και να καταστεί συμμέτοχος στις μεγάλες οικονομικές συμφωνίες που πολλές φορές καθορίζουν την περαιτέρω πορεία της στο παγκόσμιο προσκήνιο.

Υπάρχει χάσμα γενεών; Πού οφείλεται, αν υπάρχει; Πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί;

«Παλαιότερα, όσο κι αν το θέμα των γενεών υπήρχε πάντοτε, το πρόβλημα δεν έπαιρνε τη σημερινή του οξύτητα. Οι πρεσβύτεροι ήταν σχεδόν απόλυτα σε θέση να ποδηγετούν τους νέους. Δεν είχαν παρά να τους ξαναλένε ό,τι περίπου άκουσαν κι αυτοί σαν ήταν νέοι, ενισχυμένο, διασκευασμένο από την προσωπική τους εμπειρία. Τα συνθήματα ήταν περίπου σταθερά, οι εξελίξεις ομαλές, οι αξίες στέρεες. Τώρα ζούμε σ’ έναν κόσμο – τοπίο κατακλυσμού  όχι γιατί βουλιάζουν γύρω μας τα πάντα, αλλά γιατί τα πάντα γίνονται ρευστά». (Αγγ. Τερζάκης).

Το πρόβλημα λοιπόν υπήρχε πάντα σ’ όλες τις κοινωνίες, σ’ όλες τις εποχές. Κάποτε βέβαια είναι οξύτερο εξαιτίας των μεταβολών που επιφέρουν οι επαναστάσεις και οι πόλεμοι. Ο Αριστοφάνης περιγράφει τους νέους της εποχής του, τους κατηγορεί για ορισμένα πράγματα που κάνουν. Μερικοί σύγχρονοι πιστεύουν ότι η μεταπολεμική νεολαία αποδιοργανώθηκε ηθικά και χαρακτηριστικά λένε ότι «Είναι μια εγωιστική νεολαία, τα θέλει όλα δικά της».

Το 1957 η εφημερίδα της Νέας Υόρκης «Κήρυξ-Βήμα» έθεσε μέσω των ανταποκριτών της το εξής ερώτημα στο κοινό δεκατριών ευρωπαϊκών χωρών και της Βραζιλίας, Ιαπωνίοας, Αυστραλίας: «Πώς νομίζετε ότι συμπεριφέρονται σήμερα οι κάτω των είκοσι ετών νέοι σε σύγκριση με τους νέους της προηγούμενης γενιάς; Νομίζεις ότι συμπεριφέρονται καλύτερα ή χειρότερα ή το ίδιο;». Η πλειοψηφία απάντησε ότι η συμπεριφορά είναι η ίδια.

Νομίζουμε, βασικά, ότι οι νέοι είναι πάντοτε ίδιοι. Γιατί; Τη φύση της νεότητας τη διακρίνουν ορισμένα γνωρίσματα. Είναι τα κάτα επαναστατικά, προοδευτικά, ρηξικέλευθα. Αγαπούν τις μεγάλες καινοτομίες, απαιτούν λύσεις ριζικές, αμφισβητούν τα προηγούμενα, ξιφουλκούν κατά του κατεστημένου, είναι έντονη η τάση των νέων να αναθεωρούν τις επικρατούσες αντιλήψεις. Έχουν περιέργεια, απορίες, προβλήματα, ερωτήματα, αγωνίες. Ο νέος περιμένει μιαν απάντηση που να είναι κανόνας ζωής. «Μη νομίσετε», λέει ο Τερζάκης, «πως θα τον γελάσετε. Το μάτι του είναι έτοιμο να συμπονέσει την αμηχανία του συνομιλητή του, είναι όμως κι αδυσώπητο. Πάει η εποχή των πανηγυρικών λόγων». Το παιδί σήμερα είναι πιο έξυπνο απ’ ό,τι το φανταζόμαστε, θέλει διάλογο. Οι νέοι είναι πιο αυθόρμητοι από τους μεγάλους, πιο ειλικρινείς, πιο ζωηροί, δυναμικοί, πιο ιδεολόγοι, πιο φιλελεύθεροι, δε δέχονται συμβιβασμούς. Έχουν ηθική, έχουν φιλοδοξίες, αγαπούν την ειρήνη, τη δημοκρατία και απόδειξη σ’ αυτό είναι τα γεγονότα της Νομικής του Πολυτεχνείου.

Φυσικά υπάρχουν και οι απότομοι, οι αυθάδεις, οι αναιδείς, οι κυνικοί. Υπάρχουν και οι νέοι που ζουν στη διαφθορά (ναρκωτικά, έντονο σεξ, τεντιμποϊσμός, χιπισμός, ληστείες, εγκλήματα, βία). Υπάρχουν αυτοί που φέρονται εξωφρενικά, δε σέβονται κανένα, ζουν χωρίς σκοπό. Μας εντυπωσιάζουν μερικές χτυπητές αντικοινωνικές εκδηλώσεις των τελευταίων και γι αυτό γενικεύουμε. Γενικά η νεότητα χαρακτηρίζεται πάντοτε από επαναστατική διάθεση κατά του παλιού, του καθιερωμένου, του κατεστημένου, γιατί διαπνέεται από άκρατο ενθουσιασμό, είναι απόλυτη και άπειρη. Κυριαρχείται περισσότερο από το πάθος και την ορμή και λιγότερο από τη λογική.

Τα αίτια που συντελούν ώστε οι νέοι να παρουσιάζουν αυτή ή εκείνη τη συμπεριφορά είναι βιολογικά, ψυχολογικά, ηθικά, κοινωνικά, πολιτικά. Ο χαρακτήρας των νέων, η έλλειψη πείρας, η αδιαμόρφωτη ακόμη προσωπικότητα, η πλεονάζουσα ζωτικότητα, οι διάφορες ορμές, οι φυσιολογικές ανάγκες, αποτελούν βασικά αίτια που εντάσσονται ανάμεικτα στον βιολογικό και ψυχολογικό τομέα. Ακόμη το αίσθημα της ανασφάλειας, το αβέβαιο μέλλον, το αίσθημα του καταλυτικού κενού που πολλές φορές τους βασανίζει και η έλλειψη αγάπης από μέρους των γονέων, ευρύνουν το χάσμα και πολλαπλασιάζουν τις συγκρούσεις με τους μεγαλύτερους. Έτσι δεν πραγματοποιούνται στον οικογενειακό χώρο οι πρωταρχικές λειτουργίες αλληλεπίδρασης, αμοιβαίας κατανόησης και συνεργασίας. Κατ’ αυτό τον τρόπο αισθάνονται ξεριζωμένοι, παντού κυριαρχεί μια αποξένωση ψυχική, πνευματική, ιδεολογική και κατ’ επέκταση παρατηρείται σε πολλές οικογένειες με αποτέλεσμα τη χαλάρωση των οικογενειακών δεσμών, τα διαζύγια, τις ψυχρότητες και τους διαπληκτισμούς. Παρουσιάζονται τάσεις για ανεξαρτητοποίηση από τους νέους ιδίως όταν το οικογενειακό περιβάλλον είναι καταπιεστικό και αποκλείει τη διαλογική συζήτηση.

Ο Βέλγος συγγραφέας Ζοζέ-Αντρέ Λακούρ στο δράμα του «Τα νέα παιδιά» λέει ότι: αιτία είναι κατά βάθος η αλγεινή απογοήτευση των νέων ανθρώπων από την κατάρρευση των ειδώλων τους, ο ξεπεσμός των γονέων τους. Τα λαμπρά πρότυπα δε στέκονται στα υψηλά βάθρα που τα έχει τοποθετήσει η εμπιστοσύνη και η αγάπη των παιδιών. Υπάρχει διαφθορά, ψεύδος, υποκρισία. Η ευθύνη των μεγάλων στις εκτροπές των μικρών είναι μεγάλη. Ο πατέρας αποτελεί για το παιδί υπόδειγμα, κανόνα, ηγετική μορφή, ενσάρκωση των έγκυρων αξιών. Αιτία του εκτροχιασμού των νέων, όταν υπάρχει, είναι η ηθική κατάπτωση της παλιότερης γενιάς. Η γενιά των δυο φοβερών παγκοσμίων πολέμων περνάει βαθιά ηθική κρίση. Εκακούργησε στον πόλεμο, προσκυνάει το ταπεινό συμφέρον, υποκρίνεται τον ηθικό, τον ευπρεπή, τον ενάρετο. Το παιδί δεν μπορεί να πιστέψει τις αξίες που εμείς προδίνουμε. Όταν γκρεμιστούν τα είδωλά του (γονείς, δάσκαλοι, κυβερνήτες), κάτι καταρρέει μέσα του, κλονίζεται, απογοητεύεται, διαψεύδεται, αντιδρά……

Και οι ωριμότεροι ας το νιώσουν αυτό καλύτερα κι ας πουν κι αυτοί όπως ο Λουί Αραγκόν:

«Σας αφήνω με τη σειρά μου

σαν το χορευτή που σηκώνεται

μια τελευταία φορά.

Μην του θυμώσετε, αν τα μάτια του

προδίδουν το σκοτάδι που έχει ήδη

αρχίσει να απλώνεται μέσα του.

Άλλο δώρο απ’ αυτό το ζοφερό λαμπύρισμα

δεν έχω να σας κάνω.

Άνθρωποι αυριανοί φυσήξτε την ανθρακιά.

Εσείς να πείτε τα όσα βλέπω…»

Και να παραγγείλλουν σαν τον Τ.Σ.Έλιοτ:

«…Κόψε τα σχοινιά,

ρίξε τα λέπια των περασμένων.

Μονάχα ο ανόητος, καρφωμένος στην ανοησία,

νομίζει πως γυρνά τον τροχό που πάνω του ο ίδιος γυρίζει»…