του μαθητή Αφραταίου Τριαντάφυλλου (Α1)
Μέρος Β΄
ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Η πρόοδος της Ιατρικής δεν είναι τόσο σύγχρονη όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Ίσως θα ήταν σκόπιμο να μιλάμε
για απλή αναγέννηση της ιατρικής…
Οφθαλμολογία
Ιδιαίτερα εντυπωσιακή αναφορά γίνεται στον ‘Αντυλο που λέγεται ότι είχε προχωρήσει σε οφθαλμολογικές εγχειρίσεις καταρράκτη στην αρχαία Αθήνα.Πρόσφατες ανασκαφές στην Βαβυλώνα, Ελλάδα και Αίγυπτο αποκάλυψαν μπρούτζινα εργαλεία που μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί για εγχείριση καταρράκτη.
Επέμβαση εγκεφάλου
Στις Αρχάνες Κρήτης βρέθηκε ανθρώπινο κρανίο από την Μινωική εποχή με σημάδια αφαίρεσης και επανατοποθέτησης στα βρεγματικά του οστά. Είναι προφανές από τα σημάδια στα οστά ότι υπήρξε επούλωση κατά συνέπεια ο ασθενής έζησε μετά την επέμβαση.
Ιατρικά εργαλεία
Απ’ ότι συμπεραίνουμε και από τα υπόλοιπα ιατρικά επιτεύγματα της αρχαίας χειρουργικής, υπήρχαν διάφορα
εξειδικευμένα χειρουργικά εργαλεία και πολλά μάλιστα ήταν ιδιαίτερα εξελιγμένα. Πολλά απ’ αυτά έχουν διατηρήσει την αρχική τους μορφή μέχρι και σήμερα. Ο Ήρων χρησιμοποιούσε πρώτος σύριγγα για να αφαιρεί το πύον από πληγές. Είχε μάλιστα παρόμοιο μέγεθος και σχήμα με τις σημερινές αλλά ήταν κατασκευασμένη από χαλκό.
Aρχαιο DNA;;;;
Το ιατρικό και φαρμακευτικό σύμβολο έχει ένα ή δύο φίδια που ανελίσσονται περιστρεφόμενα γύρω από ραβδί.
Ενδιαφέρουσα είναι η ομοιότητα με το σύμβολο του DNA που φτάνει σήμερα να συμβολίζει την ζωή. Υπήρξε στην
αρχαιότητα σχετική γνώση ή είναι απλά σύμπτωση; Η λέξη όφις είναι ομόριζη της λέξης οφθαλμός. Και οι δύο παράγονται από το θέμα *οπ-του οράω -ορώ: του βλέπω (Μέλλων ενεργ. Όπ-σομαι: όψομαι. Μέλλων παθ. Οπ-
θήσομαι; οφθήσομαι, Αορ. παθ. ώφ-θην κλπ.)Η παράδοση για το «φίδι-φυλακα» του σπιτιού, του ναού, του μύλου, της αποθήκης κ.λ.π., είναι πολύ παλαιά. Οι «θεές των όφεων» φυλάνε τις μινωικές αποθήκες των ανακτόρων της Κνωσού (εκεί βρέθηκαν), όπως το ίδιο φυλάει ο Σωσίπολις, ο σωτήρας της πόλης, την Ολυμπία.
Το ίδιο σχεδόν σύμβολο συναντάμε και στο κηρύκειο υ Ερμή, αλλά και στην πατριαρχική ράβδο σήμερα! Η ιστορία λέει ότι ο Ερμής έριξε το ραβδί του ανάμεσα σε δύο φίδια που μάλωναν και αυτά ηρέμησαν κι έτσι πήρε την μορφή του το σύμβολό του.
ΠΡΟΛΗΨΗ
Το παν είναι η πρόληψη!
Ο Ιπποκράτης ήταν καινοτόμος και πρωτοπόρος σε όλους τους τομείς. Πάνω από όλα ήταν επιστήμονας, που παρατηρούσε το αντικείμενό του, έκανε έρευνα και κατέγραφε τα συμπεράσματά του μεθοδικά. Πίστευε ότι το
παν είναι η πρόληψη και όχι η διάγνωση. Σε αυτή τη θέση, μάλλον, συνέτεινε το γεγονός, ότι εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ανεπτυγμένες θεραπευτικές και φαρμακευτικές μέθοδοι, άρα το ζήτημα ήταν να προλάβει την εκδήλωση κάποιας ασθένειας. Για την αρρώστια υποστήριζε, ότι υπάρχουν στάδια «γέννηση, εξέλιξη, θάνατος».
ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ
Τα Ασκληπιεία πόσο επέδρασαν στην εξέλιξη της Ιατρικής Τα Ασκληπιεία θα μπορούσαμε να τα παρομοιάσουμε με τα σανατόρια του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου. Τα σανατόρια αντέγραψαν ο,τι γινόταν στα Ασκληπιεία. Τα Ασκληπιεία δεν θεράπευαν οξείες ασθένειες αλλά χρόνιες. Για να πας στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου, έπρεπε να πάσχεiς από ρευματισμούς, δερματοπάθειες, κάτι στα μάτια, όχι από οξεία σκωληκοειδίτιδα. Τα οξέα νοσήματα δεν θεραπεύονταν σε αυτά τα κέντρα. Πιθανώς στα τοπικά θεραπευτικά κέντρα. Τα Ασκληπιεία ήταν ιερά και τόποι λατρείας του ήρωα, ιερού ιατρού και θεραπευτή θεού Ασκληπιού. Ηταν στην πραγματικότητα τα πρώτα νοσοκομεία ή μάλλον συγκροτήματα κτιρίων υγείας
Κάθε πόλη είχε το Ασκληπιείο της, ανάλογο μάλιστα με τα σανατόρια του 19ου αιώνα. υπήρχαν αναμφισβήτητα και οι πρώτες βοήθειες. Όλο αυτό όμως που βλέπουμε σε ένα σανατόριο, δηλαδή να είναι ο αέρας καθαρός, να είναι ξηρός, να ανοίγει η ψυχή, να απασχολείται ο ασθενής με γυμναστική, θέατρο και με πάρα πολλές δραστηριότητες, να του δίνουν διαφορετικές δίαιτες ανάλογα με την περίπτωση, θεμελιώθηκε στα Ασκληπιεία.
Από τα Ασκληπιεία είναι που προέκυψε η αρχαία ελληνική Ιατρική και πολύ αργότερα τα σανατόρια. Εκεί γεννήθηκε η Γνώση, την οποία κωδικοποίησε ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός αργότερα. Την κατέγραψαν, και με αυτόν τον τρόπον έγινε γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ μέχρι τότε παρέμενε ένα μυστικό μεταξύ των ιατρών.
Η χρήση του οίνου στην αρχαία Ιατρική
Οι αρχαίοι ιατροί χρησιμοποιούσαν τον οίνο, όχι το κρασί, ως αντισηπτικό. Η διαφορά μεταξύ κρασιού και οίνου είναι, ότι το κρασί προέρχεται από την ανάμειξή του με το νερό. «Δος μοι κράσιν οίνου», δηλαδή «δώσε μου κρασί ανακατεμένο με νερό», έλεγαν στον ταβερνιάρη, αλλά αργότερα αυτή η φράση παρέμεινε στην καθομιλουμένη ως: «δώσε μου κρασί».Για τον πυρετό χρησιμοποιούσαν τον λευκό οίνο, διότι είναι πολύ πιο ελαφρύς, πολύ πιο εύπεπτος από τον ερυθρό, είναι δροσερός, προσφέρει περισσότερες θερμίδες και η μεγάλη δόση του δημιουργεί πολύ λιγότερη τάση προς εμετό. Και η λέξη νερό άλλωστε προέρχεται από το «νεαρόν ύδωρ», δηλαδή το φρέσκο
ύδωρ, «δος μοι νεαρόν ύδωρ».
Οι αντισηπτικές ιδιότητες του οίνου ήταν γνωστές κατά την αρχαιότητα. Στην αριστερή φωτογραφία φαίνεται κρατήρας για την ψύξη του οίνου. Δεξιά εικονίζεται ο ίδιος κρατήρας σε τομή.
Ο Γαληνός πρόδρομος της πενικιλλίνης
Στον Όμηρο υπάρχει ένα σημείο, όπου μας λέει, ότι «ο τρώσας και ιάσεται». Ο Τήλεφος, που είχε τραυματιστεί από τον Αχιλλέα, επιστρέφει σ’ εκείνον, για να τον γιατρέψει, και βλέπουμε, ότι ο Αχιλλέας ξύνει τα άρματά του πάνω από την πληγή.Ο Καναδός ιατρός Μίλερ μας απέδειξε, ότι τα ρινίσματα χαλκού, όταν πέσουν επάνω σε μία πληγή,δημιουργούν στατικό ηλεκτρισμό, αλλάζοντας τον στατικό ηλεκτρισμό της μεμβράνης του βακτηρίου, και έτσι δεν μπορεί να πολλαπλασιασθεί.Μολονότι δεν το χρησιμοποιούμε σήμερα, οι ιατρικές γνώσεις, που συναντάμε στην Ιλιάδα, είναι εκπληκτικές και ίσως στο μέλλον να επανέλθουν. Το πρώτο αντισηπτικό, που γνωρίζουμε, και το οποίο είναι καταγεγραμμένο σε ένα πλακίδιο της Γραμμικής Β της Κρήτης, είναι το δίκταμο. Το έκαναν και εξαγωγή στην Αίγυπτο ως αντισηπτικό και αιμοστυπτικό συγχρόνως. Έτριβαν τα φύλλα και τα τοποθετούσαν επάνω στην πληγή. Χρησιμοποιούσαν το μέλι ως αντισηπτικό και ισχυρό αντιβιοτικό. Ο Γαληνός πάλι χρησιμοποιεί την μούχλα πάνω από τις πληγές, από την οποία προέκυψε η πενικιλίνη. αι. μ.Χ).
Το ήθος των «Ιπποκρατικών»
Για τον Ιπποκράτη δεν αρκούσε μόνο η επιστημονική γνώση των μαθητών του. Ένας γιατρός έπρεπε να είναι φροντισμένος και καθαρός, για να μπορεί να φροντίσει τους άλλους. Γι’ αυτό συμβούλευε τους μαθητές του να προσέχουν το σώμα, αλλά και την εμφάνισή τους. Να φοράνε καθαρά και απλά ρούχα και να είναι εγκρατείς.